<div class="boxleft300"><img
src="https://daohieu.files.wordpress.com/2014/11/giao-duc-02.jpg?w=262&h=263"
/><div class="textholder"></div></div>Lại một bài tôi viết về giáo
dục. Và vẫn không phải để góp ý với những người cầm
chịch sự nghiệp giáo dục.
Tôi viết đây chỉ để tâm sự với các bậc phụ huynh và
những người thầy có lương tri. Điều tôi muốn nói là: Hãy
cố tìm cách để những chiêu trò "đổi mới" giả dối
hoặc cực đoan ảnh hưởng ít nhất đến con cái và học trò
của mình. Nếu con cháu chúng ta "lãnh đủ" những thứ đó
thì sẽ là thảm họa!
Ai cũng biết: Mọi thứ trong thế giới này biến đổi không
ngừng, và cuộc sống con người cùng với nhận thức về tự
nhiên và xã hội không phải là ngoại lệ. Nội dung học tập
đối với học trò, cách thức truyền thụ và tổ chức truyền
thụ kiến thức cũng phải đổi mới thường xuyên.
Đã có thời mà những người thầy thực sự tâm huyết với
giáo dục muốn có những đổi mới trong cách thức quản lý
giáo dục, trong những quy định về việc dạy học, để
người thầy được tự do hơn, được phép sáng tạo nhiều
hơn trong giảng dạy. Nhưng những "nhà quản lý giáo dục"
đã cố tình lờ đi, không ủng hộ những sáng kiến thực sự
hữu ích.
Rồi đến một ngày, bỗng đâu các "đồng chí bên trên"
tỏ ra hăng hái đổi mới đến mức không ngờ. Hàng loạt dự
án khủng về "đổi mới" được "cấp cao" phê duyệt.
Hàng núi tiền được đốt như đốt tiền âm phủ để cúng
những vị "thần giáo dục". Không khí ở các trường phổ
thông cứ như ở Phần Lan, Thụy Điển,… Các trường đại
học thì tuyên bố đổi mới theo mẫu "Ha Vớt", "Kem Bơ
Rít",…
Người ta bắt đầu nói: Giáo dục phải lấy học sinh, sinh
viên làm "trung tâm". Hoạt động chính trong lớp học phải
là hoạt động của học trò. Học trò phải "phát minh lại"
những chân lý mà các nhà khoa học của nhân loại đã phải
mất hàng ngàn năm mới tìm ra! Có như thế thì các em mới làm
quen được với hoạt động sáng tạo, mới khỏi "học
vẹt". Thầy cô chỉ làm nhiệm vụ nêu vấn đề, gợi mở,
phát vấn,… Thật hấp dẫn! Xã hội ta sẽ nhan nhản những
nhà phát minh. Thầy cũng sướng, vì khỏi phải ra rả giảng
bài.
Và kết quả là thế nào? Là học trò chẳng học được gì
trong giờ học. Cuối giờ học, thầy đành "tổng kết"
bằng cách nói vội cái "chân lý" mà các em cần khám phá
lại ấy. Đương nhiên, như thế sẽ chẳng được gì, chỉ làm
hư cả trò… lẫn thầy. Thế nhưng thầy KHÔNG ĐƯỢC PHÉP báo
cáo với "cấp trên" là giờ học không kết quả. Thầy
phải nói nó có kết quả, và nó tốt hơn nhiều so với việc
giảng theo kiểu "truyền thụ". Thầy có thể nói dối, nhưng
không được phép nói giờ học kiểu mới không kết quả.
"Cấp trên" có thể biết là thầy nói dối, chấp nhận
chuyện mình bị lừa (và tiếp tục lừa cấp cao hơn nữa),
nhưng không chấp nhận một báo cáo nói phương pháp mới là
sai. GIÁO DỤC NƯỚC NHÀ TRỞ THÀNH TRÒ DỐI TRÁ TRÀN LAN.
Tuy nhiên, cũng cần nói rằng không chỉ Việt Nam ta có những
chiêu trò "đối mới" kiểu đó. Thực ra Việt Nam ta chỉ
bắt chước ý tưởng của người ta. Ý tưởng đã không hợp
lý, mà tổ chức thực hiện lại điêu toa, bậy bạ nên hậu
quả càng tệ hại. Ngay tại Pháp, cái xu hướng
"constructivisme" (quan điểm "xây dựng") như nói trên đã
bị các nhà khoa học phê phán gay gắt. (Câu "Giáo dục nước
nhà trở thành trò dối trá tràn lan" chính là của Laurent
Lafforgue, nhà toán học Pháp giải Fields: "L'Education nationale
est devenue un vaste mensonge". Nhưng tất nhiên, mức độ hư hỏng
của giáo dục Pháp không tệ hại như của Việt Nam.)
Cần nói rằng chủ trương cho học trò tập dượt phát hiện
chân lý có khía cạnh đúng của nó. Nhưng cái đó chỉ được
phép chiếm mấy phần trăm thời lượng của quá trình giảng
dạy. Giờ dạy học trên lớp về cơ bản vẫn phải mang nội
dung truyền thụ kiến thức và ít nhiều rèn kỹ năng áp dụng.
Nếu không, việc tổ chức lớp học chỉ làm hư hỏng lớp
trẻ. Và làm tha hóa ngay chính các thầy cô.
Đã có thời, rất nhiều những vị chẳng giỏi giang gì bỗng
trở thành thầy. Những vị này không hiểu được bài mình
dạy, và tất nhiên không thể giảng lại. Các vị ấy dạy theo
kiểu giở sách hoặc "giáo án" đọc cho trò chép. Rồi bỗng
đến ngày chính một số vị như vậy đứng ra trước tập
thể giáo viên, lớn tiếng phê phán lối dạy học
"đọc-chép". Vài vị biết gõ bàn phím máy tính và thao tác
với "pờ zô zếch tơ" làm cái việc đánh máy văn bản giáo
trình rồi đem chiếu lên cho trò ghi, và coi đó là đỉnh cao
của đổi mới và ứng dụng công nghệ hiện đại. Đúng là
không còn việc "đọc-chép" nữa. Giờ học bây giờ đã
thành "nhìn-chép". Thầy chỉ việc ngồi đó đến hết giờ
rồi về. Quá nhàn nhã. Còn những thầy vẫn hàng ngày giảng
cho trò hiểu bỗng trở thành cổ hủ đến mức đáng thương!
Đành rằng trong thời đại công nghệ thông tin, nếu không dùng
được các thành tựu của nó vào hoạt động giảng dạy,
người thầy sẽ bị lạc hậu. Máy chiếu nếu được dùng
hợp lý (ví dụ chiếu và cho quay những hình khối trong môn
hình học không gian cho học trò coi, hoặc chiếu cảnh đồng
bằng, núi non khi học địa lý,…) thì rất hữu ích. Nhưng
chiếu văn bản của giáo trình lên cho học trò chép mà gọi là
"đổi mới" thì thật ngu xuẩn. Thế nhưng, các nhà "quản
lý giáo dục" vẫn cổ súy cho những "đổi mới" như vậy!
Tôi nhớ những thầy cô dạy Văn cho chúng tôi thời cách đây
40-50 năm. Có những thầy phân tích cái đẹp của tác phẩm văn
học, say sưa đến quên trời đất. Còn chúng tôi thì há hốc
mồm nghe, cho đến khi trống điểm hết giờ mới bừng tỉnh.
Có những câu, những động tác của thầy mà đến giờ chúng
tôi cũng không quên được. Những bài dạy như vậy làm chúng
tôi yêu môn Văn và ảnh hưởng rõ rệt đến cách ăn nói,
viết lách của chúng tôi sau này. Ôi, với kiểu "đổi mới"
giảng dạy như bây giờ, những giờ học như vậy chỉ còn
trong hoài niệm của lớp người cao tuổi!
Và Albert Einstein, nếu sống lại, sẽ không được quyền giảng
dạy môn Vật Lý, vì không theo nổi những quy định của nhà
trường XHCN VN!
Đã có thời tôi mơ ước được thấy trường đại học ở VN
ta áp dụng học chế tín chỉ. Để sinh viên được tự quyết
định tiến độ học tập theo điều kiện và năng lực của
mình, và tự chọn lớp, chọn thầy để theo học. Nhưng khi
đó, các nhà quản lý ở ta coi đó là chuyện phiêu lưu. Rồi
đến một ngày chính họ ra lệnh phải chuyển sang học chế
tín chỉ. Họ bày ra những quy định mới gồm vô số những
việc vặt vãnh, tốn rất nhiều thời gian của người thầy.
Có thể nói, người thầy nào theo được hết những quy định
của họ thì sẽ không còn thời gian ngồi đọc sách nữa. Mặc
dù vậy, cái lõi của học chế tín chỉ là được chọn lớp,
chọn thầy, chọn tiến độ thì hoàn toàn không có! Tôi nói
với người bày trò "tín chỉ" rởm: Cái "tín chỉ" của
các ông, nó giống như cái xe đạp có mui, có ghế đệm, có
hộp số, có bánh lốp rõ to, có còi xe hơi, nhưng động cơ thì
không có, vẫn phải đạp." Nhưng tất nhiên tôi hiểu rằng
họ làm vậy vì cái túi của họ. Nhiều "màu" lắm!
Đổi mới của giáo dục VN là như thế đó. Than ôi, khi chính
ngành giáo dục "được lãnh đạo" bởi đám người vô và
phản giáo dục!
*
Có một điều cốt lõi mà mọi cuộc đổi mới trong lĩnh vực
quản lý xã hội cần có, đó là: tăng quyền tự quyết và tự
do sáng tạo cho những thành viên tham gia (cùng với việc tạo
động lực để mổi người đều phải quan tâm đến thành
quả của những hoạt động). Đổi mới trong quản lý hoạt
động kinh tế phát động năm 1986 đã thành công đáng kể,
bởi từ chỗ ngăn sông cấm chợ và chỉ huy mọi hoạt động,
người ta đã để cho người dân được tự lo cho đời sống
của mình, được tự do mua bán,… (Tuy nhiên, không thể nói
đến "công lao" trong việc tiến hành đổi mới. Bóp cổ
người ta gần chết rồi nới ra một chút thì sao gọi là
"công"!)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141103/hay-canh-giac-voi-cac-kieu-doi-moi-cuc-doan-va-gia-tao),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét