<center><img
src="https://www.danluan.org/files/u1/sub04/141017141720_do_muoi_512x288_xinhua.jpg"
width="590" height="331" alt="141017141720_do_muoi_512x288_xinhua.jpg"
/></center>
Tháng 11 năm 1991, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Đỗ
Mười và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Việt Nam Võ Văn
Kiệt chính thức thăm Trung Quốc, lãnh đạo hai nước ra Thông
cáo chung, tuyên bố thực hiện bình thường hóa mối quan hệ
Trung –Việt, từ đó kết thúc trạng thái đối lập trong mối
quan hệ giữa hai nước kéo dài tới 13 năm. Cần nói rằng để
đạt được mục tiêu ấy, cả hai bên đều đã có những cố
gắng lớn, trong đó cuộc gặp Thành Đô tháng 9-1990 giữa
người lãnh đạo hai nước có ý nghĩa lịch sử quan trọng. Nó
đánh dấu điểm ngoặt trong mối quan hệ Trung-Việt, không
những san bằng con đường bình thường hóa mối quan hệ này
mà còn có ảnh hưởng sâu sắc lâu dài tới sự tiếp tục
phát triển mối quan hệ hai nước.
<strong>Thay đổi chính quyền, quan hệ Trung -Việt xuất hiện
tia sáng ban mai</strong>
Năm 1975 sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ của Việt Nam kết
thúc, những người lãnh đạo Việt Nam hồi đó đã không kịp
thời hàn gắn các vết thương do chiến tranh mang lại, mà
triệt để xa rời đường lối Hồ Chí Minh, đối nội cưỡng
chế thi hành cải tạo XHCN quá "tả", đối ngoại dựa vào
sự ủng hộ của Liên Xô, ra sức đẩy mạnh chủ nghĩa bá
quyền khu vực, điên cuồng chắp nối lắp ghép "Liên bang
Đông Dương". Dưới sự dẫn dắt của đường lối sai lầm
đó, Việt Nam một mặt công khai chống Trung Quốc, một mặt ra
sức khống chế Lào, thậm chí phát động xâm lược vũ trang
Campuchia. Những việc làm của họ đã đưa nền kinh tế Việt
Nam tiến gần tới miệng hố sụp đổ, hoàn cảnh quốc tế
bị cô lập chưa từng thấy.
Tháng 7-1986, Tổng Bí thư ĐCSVN Lê Duẩn ốm chết. Tháng 12
cùng năm, tại Đại hội VI ĐCSVN, Nguyễn Văn Linh được bầu
làm Tổng Bí thư Đảng. Trong thời kỳ Việt Nam kháng chiến
chống Mỹ những năm 60, Nguyễn Văn Linh là thành viên ban lãnh
đạo Trung ương Cục Miền Nam ĐCSVN, từng nhiều lần bí mật
thăm Trung Quốc, có thái độ thành khẩn hữu hảo đối với
Trung Quốc, rất được Mao Chủ tịch và Thủ tướng Chu Ân Lai
đánh giá cao, cho rằng ông là người lãnh đạo kế tục rất
có hy vọng của Việt Nam. Nhưng sau khi kháng chiến chống Mỹ
kết thúc, Nguyễn Văn Linh không tán thành chính sách đối nội
đối ngoại sai lầm của người lãnh đạo đương thời, vì
thế ông từng mấy lần bị gạt bỏ. Sau khi lên làm Tổng Bí
thư ĐCSVN, Nguyễn Văn Linh khẩn trương uốn nắn toàn bộ cách
làm sai lầm của người tiền nhiệm, đề xuất khẩu hiệu
Việt Nam cần phải "làm bạn với tất cả các nước". Ông
cho rằng lúc đó Việt Nam có hai nhiệm vụ khẩn thiết nhất
là rút quân khỏi Campuchia và cải thiện quan hệ với Trung
Quốc.
Thế nhưng Bộ Ngoại giao do Nguyễn Cơ Thạch, – một thân tín
của Tổng Bí thư tiền nhiệm, Ủy viên Bộ Chính trị ĐCSVN,
Bộ trưởng Bộ Ngoại giao nắm giữ – vẫn tiếp tục hành
sự theo tư duy của Lê Duẩn, tìm đủ mọi cách can nhiễu và
ngăn cản sự bố trí chiến lược của Nguyễn Văn Linh. Là
người lãnh đạo mới lên nắm quyền, Nguyễn Văn Linh chưa có
cơ sở vững chắc trong tầng lớp quyết sách ở trung ương;
một số ý tưởng của ông cũng chưa được nhiều người lãnh
đạo hiểu biết và ủng hộ. Trong tình hình đó, làm thế nào
mới có thể thực hiện được mục tiêu nói trên là một vấn
đề hóc búa và đau đầu nhưng lại tất phải giải quyết.
<strong>Cay-xỏn Phôm-vi-hản</strong> <strong>thăm Trung Quốc ba
lần xin gặp Đặng Tiểu Bình thổ lộ điều bí mật</strong>
Tháng 10-1989, Tổng Bí thư Đảng Nhân dân cách mạng kiêm Chủ
tịch Hội đồng Bộ trưởng Lào Cay-xỏn Phôm-vi-hản thăm Trung
Quốc. Hồi ấy tôi là Trưởng phòng Đông Dương, Vụ Châu Á
Bộ Ngoại giao có tham gia công tác tiếp đón. Theo kế hoạch
đón tiếp được Trung ương duyệt thì Thủ tướng Lý Bằng
sẽ chủ trị hội đàm, Tổng Bí thư Giang Trạch Dân hội kiến
và mở tiệc chiêu đãi loại thường (nguyên văn<em> tiện
yến</em>). Nhưng phía Lào tha thiết mong muốn đồng chí Đặng
Tiểu Bình có thể hội kiến Cay-xỏn Phôm-vi-hản. Phía Trung
Quốc tỏ ý Đặng Tiểu Bình tuổi đã cao, không thể gặp bất
cứ khách nước ngoài nào, xin thông cảm. Dù vậy, Cay-xỏn
Phôm-vi-hản vẫn kiên trì yêu cầu gặp Đặng Tiểu Bình, tôi
nhớ là họ trước sau ba lần đề ra vấn đề này. Trong tình
hình đó, qua nhiều lần nghiên cứu, bàn bạc, cuối cùng thỏa
thuận mời Đặng Tiểu Bình gặp ngắn gọn có tính nghi lễ.
Vì vậy Bộ Ngoại giao cũng không chuẩn bị đề cương chi
tiết các điểm chính để tham khảo khi trò chuyện.
Không ngờ hai vị lãnh đạo nói chuyện lâu tới 40 phút, hơn
nữa đều nói về những vấn đề có tính thực chất rất quan
trọng. Cay-xỏn Phôm-vi-hản thành khẩn thừa nhận trong 10 năm
qua mối quan hệ Lào với Trung Quốc ở vào trạng thái không
bình thường là do chịu "ảnh hưởng từ bên ngoài", chuyến
thăm Trung Quốc lần này sẽ đánh dấu việc hoàn toàn bình
thường hóa quan hệ hai nước. Đồng thời Cay-xỏn Phôm-vi-hản
còn chuyển lời hỏi thăm thân thiết của Tổng Bí thư ĐCSVN
Nguyễn Văn Linh tới Đặng Tiểu Bình, nói Việt Nam đã có
nhận thức mới đối với tình hình Trung Quốc, thái độ đối
với Trung Quốc cũng có thay đổi, còn nói Nguyễn Văn Linh hy
vọng Trung Quốc có thể mời ông thăm Trung Quốc.
Đặng Tiểu Bình cũng mời Cay-xỏn Phôm-vi-hản chuyển hộ
lời hỏi thăm Nguyễn Văn Linh và nói: "<em>Tôi quen đồng chí
Nguyễn Văn Linh từ lâu, tôi biết đồng chí ấy tư duy linh
hoạt, rất có lý trí, công tác rất đắc lực, Chủ tịch Hồ
Chí Minh rất coi trọng đồng chí ấy. Tôi mong muốn đồng chí
Nguyễn Văn Linh quả quyết giải quyết dứt điểm vấn đề
Campuchia. Hiện nay tôi đã già, sắp nghỉ hưu, tôi hy vọng
trước khi nghỉ hưu hoặc không lâu sau khi tôi nghỉ hưu, vấn
đề Campuchia sẽ có thể được giải quyết, mối quan hệ Trung
Quốc – Việt Nam khôi phục bình thường, như vậy một nỗi
băn khoăn</em> (nguyên văn <em>tâm sự</em>) <em>của tôi sẽ
được dẹp bỏ."</em>
Đặng Tiểu Bình đặc biệt nhấn mạnh Việt Nam phải rút
sạch sành sanh quân đội ra khỏi Campuchia. Ông nhờ Cay-xỏn
Phôm-vi-hản chuyển những ý kiến đó tới Nguyễn Văn Linh.
Ngoài ra Đặng Tiểu Bình còn nói một câu ý vị sâu sắc:
"<em>Nguyễn Cơ Thạch, cái người này thích hoạt động lén
lút</em>." Lúc ấy tôi làm công tác ghi chép tại chỗ, cảm
thấy câu này dường như buột miệng nói ra, nhưng trọng
lượng rất nặng. Theo tôi hiểu, câu nói ấy muốn bảo Nguyễn
Văn Linh rằng Trung Quốc đã mất niềm tin với Nguyễn Cơ
Thạch, cho dù là giải quyết vấn đề Campuchia hay thực hiện
bình thường hóa mối quan hệ Trung – Việt đều không thể hy
vọng và dựa vào Nguyễn Cơ Thạch.
<strong>Nguyễn Văn Linh tiếp Đại sứ Trung Quốc để tỏ ý
hữu hảo</strong>
Cay-xỏn Phôm-vi-hản trên đường về nước có dừng lại
ngắn ngày ở Việt Nam, ông đã kịp thời và toàn diện chuyển
tới Nguyễn Văn Linh lời nhắn của Đặng Tiểu Bình. Nghe xong,
Nguyễn Văn Linh rất coi trọng, càng có hiểu biết thiết thân
về "hoạt động lén lút" của Nguyễn Cơ Thạch. Ông hiểu
rằng muốn cải thiện quan hệ Việt –Trung trước hết phải
giải quyết vấn đề Campuchia, mà giải quyết vấn đề
Campuchia như thế nào thì phải bàn với Trung Quốc. Ông còn ý
thức được rằng Đặng Tiểu Bình tuy đã gửi lời nhắn
nhưng lại không đưa ra lời mời mình thăm Trung Quốc. Trong
tình hình đó làm cách nào để thực hiện thăm Trung Quốc là
vấn đề ông cần gấp rút giải quyết.
Ngày 5-6-1990, qua sự nỗ lực của nhiều bên, Tổng Bí thư
Nguyễn Văn Linh đã hội kiến Đại sứ Trung Quốc ở Việt Nam
Trương Đức Duy tại Nhà khách Trung ương ĐCSVN. Trước tiên
Nguyễn Văn Linh nhờ Đại sứ Trương chuyển lời hỏi thăm
của ông tới các đồng chí lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu
Bình, Giang Trạch Dân, Lý Bằng. Nguyễn Văn Linh nói, trong thời
kỳ Việt Nam kháng chiến chống Mỹ, ông từng nhiều lần đi
Trung Quốc, đã gặp Mao Chủ tịch, Thủ tướng Chu Ân Lai, các
đồng chí Đặng Tiểu Bình v.v… Mao Chủ tịch, Thủ tướng Chu
Ân Lai, đồng chí Đặng Tiểu Bình là người cùng thế hệ
với Hồ Chủ tịch; Nguyễn Văn Linh là học trò của họ. Trong
thời kỳ cách mạng và kháng chiến cũng như trong nhà tù của
kẻ địch, ông luôn luôn học tập và nghiên cứu các trước
tác của Mao Chủ tịch bàn về cách mạng dân tộc dân chủ,
được lợi không ít. Trong thời kỳ Việt Nam chống Pháp,
chống Mỹ, Trung Quốc đã viện trợ to lớn cho Việt Nam về
mọi mặt, cả đến gạo, bánh quy nén, dưa chua, đều do Trung
Quốc giúp. Hơn nữa Trung Quốc cũng giúp Việt Nam rất nhiều
về chiến lược và tư tưởng chỉ đạo, thí dụ Việt Nam làm
chiến tranh nhân dân là học tư tưởng chiến tranh nhân dân
của Mao Chủ tịch rồi vận dụng vào thực tiễn Việt Nam. Có
thể nói nếu không có sự viện trợ của Trung Quốc thì Việt
Nam không thể đánh bại đế quốc Mỹ.
Nguyễn Văn Linh nói, sau khi kháng chiến chống Mỹ thắng lợi,
toàn quốc thống nhất, Việt Nam lẽ ra nên tập trung lực
lượng xây dựng kinh tế, nhưng đã xuất hiện tình hình khó
khăn và phức tạp không ngờ tới, mười mấy năm nay Việt Nam
càng gian khổ hơn thời kỳ chống Mỹ, đời sống ngày càng
khó khăn, đặc biệt là mối quan hệ Việt –Trung xuất hiện
khó khăn. Ông nói rằng Việt Nam đã làm một số việc không
tốt với Trung Quốc. Ông luôn chủ trương làm sai thì phải
sửa. Mong các đồng chí Trung Quốc thông cảm và bỏ qua những
chuyện về mặt này, chuyện đã qua rồi thì để nó qua đi
thôi. Việc quan trọng hơn trước mắt là làm tốt mối quan hệ
giữa hai nước hiện nay và sau này.
Nguyễn Văn Linh nói tình hình quốc tế đang thay đổi mạnh,
tình thế ở Đông Âu diễn biến rất phức tạp, tình thế
Liên Xô cũng rất nghiêm trọng. Bọn đế quốc dốc sức can
thiệp, ra sức làm diễn biến hòa bình, mơ tưởng một lần
tiêu diệt chủ nghĩa xã hội. Trước kia mọi người nói Liên
Xô là thành trì của hòa bình thế giới, nhưng hiện nay thành
trì này đang lung lay. Trung Quốc là một nước lớn, Đảng Trung
Quốc là một đảng lớn, lại kiên định đi con đường XHCN.
Trong tình hình hiện nay, Trung Quốc có địa vị và tác dụng
đặc biệt quan trọng. Chúng tôi cần Trung Quốc giơ ngọn cờ
XHCN. Hai nước Việt Nam – Trung Quốc là láng giềng XHCN. Việt
Nam là nước nhỏ, Đảng Việt Nam là đảng nhỏ, rất cần có
sự ủng hộ và giúp đỡ của một nước lớn, đảng lớn như
Trung Quốc. Nguyễn Văn Linh nói đây là lời thực lòng của
ông.
Nguyễn Văn Linh nói, vấn đề Campuchia dù thế nào cũng phải
giải quyết một cách hòa bình, Campuchia trong tương lai không
nên thân phương Tây, cũng không được để phương Tây và Liên
Hợp Quốc can thiệp quá sâu. Bởi vậy hai phía Việt Nam –
Trung Quốc có thể hợp tác với nhau, từ bên trong thúc đẩy
Pol Pot, Ieng Sary hòa giải với Heng Samrin, Hun Sen, đối ngoại
vẫn có thể theo con đường thương lượng giữa các bên hiện
nay. Ý tưởng gạt bỏ Khmer Đỏ là không thực tế.
Nguyễn Văn Linh tỏ ý ông rất muốn gặp mặt các đồng chí
lãnh đạo Trung Quốc cao nhất để trao đổi ý kiến một cách
thấu triệt, như anh em với nhau, có thể không câu nệ nghi lễ
ngoại giao. Ông nói, kinh nghiệm lịch sử cho thấy người lãnh
đạo cao nhất hai nước trực tiếp nói chuyện với nhau thì
dễ hiểu biết thông cảm lẫn nhau và đạt được nhất trí,
cũng có thể giải quyết được nhiều vấn đề quan trọng.
Nguyễn Văn Linh còn nói, ông đã nhiều tuổi, muốn trước khi
nghỉ hưu có thể bàn bạc cùng với người lãnh đạo Trung
Quốc giải quyết xong dứt điểm vấn đề Campuchia và khôi
phục quan hệ Việt –Trung.
Khi hội kiến, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch cũng có
mặt, nhưng nội dung nói chuyện hoàn toàn khác với luận điệu
cũ rích chống Trung Quốc của Nguyễn Cơ Thạch. [Tôi] đoán
rằng việc bố trí Nguyễn Cơ Thạch dự hội kiến rất có
thể có dụng ý là để ông ta mặt đối mặt nghe xem rốt
cuộc Tổng Bí thư nói gì, cũng có thể lúc ấy [Tổng Bí thư]
còn có chút hy vọng với ông ta, dành cho ông ta cơ hội thay
đổi cách làm việc. Dĩ nhiên cũng chính là do Nguyễn Cơ Thạch
có mặt nên Nguyễn Văn Linh chưa nói sâu sắc, thấu triệt hơn.
Sau khi kết thúc cuộc hội kiến, Đại sứ Trương lập tức
báo cáo cho bên nhà biết chi tiết nội dung cuộc nói chuyện
của Nguyễn Văn Linh và thỉnh thị trong nước có chỉ thị gì.
Bên nhà nghiên cứu kỹ rồi nhanh chóng trả lời rằng hãy cứ
yêu cầu Việt Nam rút nhanh quân đội ra khỏi Campuchia và giải
quyết ổn thỏa vấn đề liên hợp hai bên đối lập ở
Campuchia sau khi rút quân, tức chính quyền Phnom Penh với ba phái
lực lượng chống đối, sau đó sẽ từng bước thu xếp suôn
sẻ cuộc gặp cấp cao giữa nhà lãnh đạo hai nước. Trong tình
hình đó, làm cách nào để phá vỡ thế bí, thực hiện cuộc
gặp với lãnh đạo Trung Quốc là vấn đề đòi hỏi Nguyễn
Văn Linh suy nghĩ rất lung.
<strong>Một nhân vật bí ẩn xuất hiện ở Sứ quán cho xem
mật thư</strong>
Sáng ngày 16-8-1990, một cán bộ họ Hoàng của Viện Khoa học
xã hội Việt Nam đến trước cổng Đại sứ quán Trung Quốc.
Ông nói với nhân viên tiếp đón của Sứ quán là có việc
cần gặp Đại sứ Trương. Đại sứ đã tiếp ông này tại
phòng khách Sứ quán. Vì Đại sứ Trương thạo tiếng Việt nên
hai người nói chuyện không cần phiên dịch. Hoàng nói nhà ông
ở gần nhà Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, tối ngày 13/8 Tổng
Bí thư cho xe đón ông đến nhà nói chuyện một giờ đồng
hồ. Tổng Bí thư nói ông vốn dĩ muốn một lần nữa hẹn
gặp Đại sứ Trương nhưng Bộ Ngoại giao ngăn cản, nói là
không cần thiết. Vì vậy Tổng Bí thư nhờ Hoàng nhắn miệng
tới Đại sứ Trương.
Nói đoạn, Hoàng lấy từ túi áo ra một mảnh giấy viết thư
gập lại rất nhỏ và giải thích đây là những điều ông ghi
lại lời của Tổng Bí thư, đã được Tổng Bí thư soát lại
không có gì sai. Trong đó có đoạn nói:
<blockquote>"<em>Tháng 10 năm ngoái, đồng chí Cay-xỏn chuyển
tới tôi lời hỏi thăm của đồng chí Đặng Tiểu Bình và
lời nhắn miệng nói đồng chí hy vọng trong những năm còn
sống được thấy quan hệ Trung Quốc – Việt Nam bình thường
hóa, tôi rất hoan nghênh những điều đó. Cũng vậy, tôi tha
thiết mong muốn trong nhiệm kỳ tôi chủ trì Trung ương ĐCSVN
khóa VI có thể khôi phục quan hệ Việt Nam – Trung Quốc để
từ Đại hội VII sắp họp sẽ bắt đầu một giai đoạn mới
trong quan hệ giữa hai nước. Làm được việc này tôi mới
xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân Việt Nam và đảng
viên ĐCSVN dành cho tôi.</em>"
<em>"Sở dĩ vấn đề Campuchia </em>–<em> trở ngại ấy cãi
nhau mãi chưa thể giải quyết là do Nguyễn Cơ Thạch luôn luôn
làm chệch hướng việc này. Tôi cho rằng hiện nay người lãnh
đạo hai nước cần phải bàn bạc trực tiếp và đi sâu, nhằm
thanh toán hết mọi hiểu lầm và loại bỏ sự can thiệp của
Bộ Ngoại giao Việt Nam. Tôi tin rằng những người cộng sản
chân chính của hai nước đều xuất phát từ hy vọng tha thiết
bảo vệ CNXH và khôi phục tình hữu nghị trong sáng chân thành
giữa hai nước để tiến hành gặp gỡ, vấn đề Campuchia
nhất định có thể nhanh chóng được giải quyết. Nếu các
đồng chí Trung Quốc cũng có quan điểm như vậy thì đề nghị
gửi lời mời nội bộ, tôi sẽ lập tức bí mật đi Trung
Quốc.</em>"
"<em>Để việc thảo luận tiến hành được chắc chắn tin
cậy, để sau khi về nước tôi có thể thuyết phục có hiệu
quả tập thể Ban Chấp hành trung ương và Bộ Chính trị ĐCSVN,
tốt nhất nên có hai đồng chí Đỗ Mười, Phạm Văn Đồng
cùng tôi đi Trung Quốc</em>."
"<em>Điểm xuất phát tôi yêu cầu đi thăm Trung Quốc nội
bộ là để đích thân thâm nhập nghe ý kiến của các đồng
chí Giang Trạch Dân, Đặng Tiểu Bình, Lý Bằng, cũng là để
các đồng chí lãnh đạo Trung Quốc đích thân thâm nhập hiểu
rõ cá nhân tôi. Hai bên cùng nhau thành khẩn tìm ra phương án
giải quyết tốt nhất một loạt vấn đề, trước hết là
vấn đề Campuchia. Trước mắt tôi có khó khăn nhất định
nhưng tôi có niềm tin.</em>"
"<em>Nếu được các đồng chí Trung Quốc ủng hộ và giúp
đỡ, tôi sẽ đi theo đường lối của Hồ Chủ tịch, thuận
lợi tiến chắc tới mục tiêu trên phương diện xây dựng tình
hữu nghị Việt-Trung tốt đẹp, bảo vệ CNXH và lợi ích cách
mạng chung</em>."
</blockquote> Đỗ Mười mà Nguyễn Văn Linh nhắc tới là Chủ
tịch Hội đồng Bộ trưởng (Thủ tướng) Việt Nam, Phạm Văn
Đồng là cựu Thủ tướng Việt Nam, bấy giờ làm Cố vấn
Trung ương Đảng.
Hoàng giải thích, ông hiểu ý của Tổng Bí thư là: do Ngoại
trưởng Nguyễn Cơ Thạch ngấm ngầm gây bế tắc, tiến trình
Việt Nam – Trung Quốc giải quyết vấn đề Campuchia và khôi
phục quan hệ hai nước bị cản trở, bởi thế Tổng Bí thư
muốn đi vòng qua Nguyễn Cơ Thạch và Bộ Ngoại giao do ông ấy
nắm, lãnh đạo cao nhất hai nước trực tiếp gặp nhau, sau khi
bàn bạc quyết định vấn đề rồi có thể ra lệnh cho Bộ
Ngoại giao quán triệt chấp hành.
Tiễn đưa Hoàng xong, việc đầu tiên Đại sứ Trương vội
làm là lập tức báo cáo trong nước biết các ý kiến Nguyễn
Văn Linh nhờ Hoàng chuyển giúp. Nhưng đồng thời [Đại sứ]
cần xem xét một vấn đề là Đại Sứ quán có nên đề xuất
với trong nước quan điểm và kiến nghị của mình hay không.
Chỗ khó là bên nhà vừa mới trả lời rõ ràng yêu cầu đi
thăm nội bộ Trung Quốc do Nguyễn Văn Linh đề ra hôm mồng 5
tháng 6, tức đòi phía Việt Nam trước tiên phải giải quyết
vấn đề rút quân khỏi Campuchia và xúc tiến việc thành lập
sự liên hợp hai bên đối lập ở Campuchia, rồi mới thu xếp
cuộc gặp người lãnh đạo hai nước. Trong tình hình này, nếu
lặp lại ý kiến của bên nhà thì coi như không nêu ra kiến
nghị nữa; nhưng nếu đưa ra kiến nghị khác với ý kiến bên
nhà thì liệu có bị hiểu nhầm là chủ trương ngược lại
với trong nước chăng?
Vì việc đó, chiều hôm ấy khi vừa bắt đầu giờ làm việc,
Đại sứ Trương gọi tôi và hai Bí thư thứ nhất cùng bàn
bạc. Qua thảo luận, Đại sứ Trương và chúng tôi nhất trí
cho rằng chức trách của Đại Sứ quán là đứng gác cho trong
nước, làm tốt nhiệm vụ tham mưu. Phúc đáp lần trước của
trong nước rõ ràng là đúng, nhưng hiện giờ xuất hiện tình
hình mới, Nguyễn Văn Linh quyết kế đi vòng qua Nguyễn Cơ
Thạch để tiến hành bàn bạc chân thành có tính thực chất
với người lãnh đạo nước ta; vì vậy Đại Sứ quán nên căn
cứ tình hình mới, mạnh dạn nêu ra kiến nghị mới. Thế là
Sứ quán trịnh trọng kiến nghị bên nhà tích cực xem xét
việc Nguyễn Văn Linh một lần nữa nêu yêu cầu thăm Trung
Quốc nội bộ.
<strong>Đại sứ Trương thi hành diệu kế đến thăm Bộ Quốc
phòng</strong>
Đêm 19 tháng 8, Sứ quán nhận được trả lời của trong
nước. Bên nhà chỉ thị Đại sứ Trương tìm cách tránh Bộ
Ngoại giao Việt Nam, gặp người tin cậy ở bên cạnh Nguyễn
Văn Linh đề xuất Đại sứ muốn sớm gặp riêng Tổng Bí thư
để trực diện tìm hiểu ý đồ thật sự của Tổng Bí thư;
có kết quả gì lập tức báo cáo trong nước. Không còn nghi
ngờ gì nữa, đối với Đại sứ, đây là nhiệm vụ chính
trị quan trọng hàng đầu và vượt trên tất cả mọi nhiệm
vụ khác, nhưng chẳng nói cũng rõ mức độ khó khăn của công
việc này.
8 giờ sáng ngày 20, Đại sứ Trương triệu tập cuộc họp mở
rộng Đảng ủy Sứ quán nghiên cứu cách thực hiện chỉ thị
của trong nước, nhưng chẳng ai đề ra được kế sách hay nào.
Mọi người đều rõ, trong suốt những năm 80, Việt Nam luôn
luôn coi Trung Quốc là "kẻ địch trực tiếp nhất, nguy hiểm
nhất", các phương tiện truyền thông như báo chí, đài phát
thanh truyền hình đều phát đi những nội dung chống Trung
Quốc; trong các buổi chiêu đãi và mọi nghi thức ngoại giao,
bất cứ quan chức Việt Nam nào cũng không dám nói chuyện với
quan chức ngoại giao Trung Quốc. Trong tình hình như vậy, chưa
nói việc chẳng có cách nào tìm gặp được người tin cậy ở
bên Nguyễn Văn Linh mà ngay cả chuyện ai là người tin cậy ở
bên Tổng Bí thư, cũng không ai biết.
Trong tình hình tìm không ra manh mối nào, mọi người không
hẹn mà cùng nhớ tới một chuyện. Đó là ngày 6 tháng 6, tức
sau hôm Nguyễn Văn Linh gặp Đại sứ Trương, Đại tướng Lê
Đức Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Quốc phòng Việt
Nam có gặp riêng và mời cơm Đại sứ Trương. Ngoài việc
giải thích thêm tinh thần câu chuyện Nguyễn Văn Linh nói hôm
mồng 5 ra, Lê Đức Anh còn nói không ít những lời hữu nghị
với Trung Quốc. Thế là Đại sứ Trương quyết định thử
dùng kênh thông qua Bộ Quốc phòng và Lê Đức Anh xem sao; ông
chỉ thị Tùy viên quân sự Sứ quán là Thượng tá Triệu Nhuệ
lập tức hành động.
Quả nhiên Đại tướng Lê Đức Anh rất vui lòng gặp Đại
sứ Trương. Tám giờ sáng ngày 21, Đại sứ Trương đi một
chiếc xe con không cắm quốc kỳ đến Bộ Quốc phòng Việt Nam.
Lê Đức Anh thân mật bắt tay, ôm vai Đại sứ Trương và nói
Đại sứ muốn gặp ông lúc nào ông đều hoan nghênh cả. Đại
sứ Trương đi thẳng ngay vào vấn đề, tóm tắt kể lại một
lượt việc hôm trước Hoàng Nhật Tân chuyển tới Đại sứ
những lời của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, ngỏ ý bản thân
Đại sứ rất muốn trực diện nghe ý kiến của Tổng Bí thư,
hy vọng Lê Đức Anh liên hệ giúp. Lê tỏ ý sẽ lập tức làm
ngay việc này.
Chiều hôm ấy Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Quốc phòng
Việt Nam Vũ Xuân Vinh khẩn cấp hẹn gặp Tùy viên quân sự Sứ
quán Trung Quốc Triệu Nhuệ và báo cho biết: Tổng Bí thư
Nguyễn Văn Linh sẽ hội kiến Đại sứ Trương vào 7 giờ 30
tối ngày 22 tại Nhà khách Bộ Quốc phòng, hai bên đều không
mang theo phiên dịch viên, kiến nghị Đại sứ Trương đi xe
khác, không cắm quốc kỳ. Vũ còn nói việc này chỉ có ông và
Trưởng phòng Vũ Tần của Cục Đối ngoại Bộ Quốc phòng
Việt Nam biết, những người khác đều không biết. Sau khi về
Sứ quán, Tùy viên Triệu lập tức báo cáo Đại sứ Trương.
Có những sự việc không hẹn mà gặp nhau. Vợ chồng Đại
sứ Trương vốn dĩ đã ấn định 6 giờ 30 tối ngày 22 mời
cơm vợ chồng Đại sứ Malaysia, trước đó đã gửi thiếp
mời. Để không thất lễ mà lại có thể bảo đảm đúng giờ
đi gặp Nguyễn Văn Linh, Đại sứ quyết định giả vờ ốm,
để tôi và phu nhân Đại sứ tiếp khách dùng cơm. Tối hôm
ấy vợ chồng Đại sứ Malaysia đúng giờ đến Đại Sứ quán.
Sau khi vào phòng khách, họ thấy Đại sứ Trương vẻ thiểu
não đang ngồi trên ghế được người phiên dịch và nhân viên
tiếp tân dìu đứng dậy, mệt nhọc nói: "Xin chào Đại sứ
và phu nhân. Rất xin lỗi các ngài là cái bệnh Meniere [2] của
tôi lại tái phát, làm cho tôi bị nhức đầu buồn nôn, vì
thế tôi chỉ có thể tiếp các ngài được một lúc thôi ạ.
Ông Lý, Tham tán Chính trị của Đại Sứ quán và phu nhân của
tôi sẽ tiếp ngài Đại sứ và phu nhân dùng cơm." Nghe nói
vậy, Đại sứ Malaysia rất cảm động, ông nói: "Ngài Đại
sứ đang đau ốm mà vẫn ra đón khách, chúng tôi thật không
phải với ngài. Xin mời Đại sứ về nghỉ ngơi, chúc ngài
sớm bình phục." Nói đoạn, ông thân chinh dìu Đại sứ
Trương đứng dậy, hai người bắt tay tạm biệt. Vừa ra khỏi
phòng khách, Đại sứ Trương rảo bước đi tới chiếc xe đang
chờ sẵn trong sân. Chiếc Toyota màu đen phóng ngay tới Bộ
Quốc phòng Việt Nam.
<strong>Nguyễn Văn Linh bí mật gặp Đại sứ Trương</strong>
Khi gặp Đại sứ Trương, trước tiên Nguyễn Văn Linh khẳng
định ông đã nhờ Hoàng Nhật Tân là con trai Hoàng Văn Hoan
chuyển lời nhắn tới Đại sứ Trương, nội dung cũng chính
xác không có gì sai cả. Nguyễn Văn Linh nói bản thân ông
trước nay đều cho rằng Việt Nam nên giữ quan hệ tốt với
Trung Quốc. Năm 1976, tại Đại hội IV ĐCSVN, vì không đồng ý
với một số biện pháp làm xấu mối quan hệ Việt Nam – Trung
Quốc của chính quyền hồi ấy mà ông bị lên án là "hữu
khuynh". Năm 1982 tại Đại hội V ĐCSVN lại vì ông chủ
trương trong giai đoạn hiện nay Việt Nam nên cho phép đồng
thời tồn tại nhiều thành phần kinh tế và không đồng ý
với chính sách chống Trung Quốc mà bị chèn ép ra khỏi Bộ
Chính trị. Hồi ấy ông rất khó hiểu tại sao lại áp dụng
thái độ như vậy với Trung Quốc. Nếu Bác Hồ còn thì nhất
định sẽ không xuất hiện những chuyện kỳ quặc như thế.
Nguyễn Văn Linh còn nói, chính sách của Việt Nam đối với Hoa
kiều và người Hoa cũng sai lầm. Hoa kiều và người Hoa có
đóng góp quý giá cho cách mạng Việt Nam, sau khi chiến thắng,
Việt Nam lại kỳ thị họ, xua đuổi họ, thật là không có
tình có lý.
Nguyễn Văn Linh nói, năm 1986, sau khi nhận nhiệm vụ Tổng Bí
thư ĐCSVN ông quyết tâm vượt qua mọi sức cản, từng bước
uốn nắn các sai lầm trước đây, khôi phục mối quan hệ hữu
nghị với Trung Quốc. Trước hết là thuyết phục Trung ương
ĐCSVN kiến nghị Quốc hội xóa bỏ các nội dung có liên quan
chống Trung Quốc viết trong Hiến pháp. Tiếp đó lại làm các
công việc trên nhiều mặt, cuối cùng ra được quyết định
rút quân khỏi Campuchia. Nguyễn Văn Linh nói, trong tình hình
quốc tế hiện nay, đối với Việt Nam, việc xây dựng, phát
triển tình đoàn kết hữu nghị và quan hệ hợp tác với Trung
Quốc, trung tâm XHCN kiên cường này, rõ ràng là một nhiệm vụ
càng quan trọng và bức thiết. Bởi vậy, ông có một nguyện
vọng lớn nhất là thực hiện được việc bình thường hóa
mối quan hệ Việt Nam – Trung Quốc vào trước Đại hội VII
ĐCSVN năm 1991. Đây sẽ là một việc lớn làm phấn chấn lòng
người đối với toàn đảng và toàn dân Việt Nam.
Về vấn đề Campuchia, Nguyễn Văn Linh nói ông hiểu rõ tính
chất quan trọng và bức thiết của việc giải quyết vấn đề
này. Lẽ ra hai bên Việt Nam và Trung Quốc thông qua con đường
ngoại giao để bàn bạc giải quyết vấn đề này là tốt
nhất và suôn sẻ nhất. Nhưng do Nguyễn Cơ Thạch và Bộ Ngoại
giao do ông ta nắm có ý đồ gây rối, hiện nay con đường này
rất khó đi. Vì vậy ông nghĩ bản thân ông phải đi Bắc Kinh
trực tiếp hội đàm với Tổng Bí thư Giang Trạch Dân, Thủ
tướng Lý Bằng, cùng bàn bạc phương án giải quyết tốt
nhất. Nguyễn Văn Linh nói, trên vấn đề Campuchia, Nguyễn Cơ
Thạch có quan điểm không nhất trí với phần lớn các Ủy
viên Bộ Chính trị, ông ta luôn luôn làm sai lệch công việc.
Nguyễn Văn Linh còn nói, những cuộc gặp cá nhân như cuộc
gặp Đại sứ Trương hôm nay không nên quá nhiều. Nếu Tổng
Bí thư Giang Trạch Dân, Thủ tướng Lý Bằng mời ông và Đỗ
Mười, Phạm Văn Đồng đi Trung Quốc thì đề nghị Đại sứ
Trương trực tiếp đề xuất với Bộ Ngoại giao Việt Nam ý
định đồng thời gặp Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười, và Chủ
tịch Nhà nước Võ Chí Công, trực diện chuyển ý kiến của
người lãnh đạo Trung Quốc, làm như vậy sẽ ổn thỏa hơn.
Đại sứ Trương cảm ơn Nguyễn Văn Linh đã tiếp và tỏ ý
sẽ lập tức báo cáo trong nước biết nội dung cuộc nói
chuyện của ông.
<strong>Gặp gỡ bí mật Thành Đô </strong>
Chiều 28 tháng 8 năm 1990, Sứ quán nhận được chỉ thị của
trong nước, đề nghị Đại sứ Trương chuyển lời tới
Nguyễn Văn Linh: Tổng Bí thư Giang Trạch Dân và Thủ tướng Lý
Bằng hoan nghênh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và Chủ tịch Hội
đồng Bộ trưởng Đỗ Mười tiến hành thăm nội bộ Trung
Quốc từ ngày 3 đến ngày 4 tháng 9, cũng hoan nghênh Cố vấn
Trung ương ĐCSVN Phạm Văn Đồng đồng thời cùng đi. Hiện nay
thời cơ giải quyết chính trị vấn đề Campuchia đã chín
muồi, hai phía Trung Quốc – Việt Nam cần cùng nhau cố gắng
xúc tiến giải quyết thật nhanh vấn đề này và sớm thực
hiện bình thường hóa quan hệ Trung – Việt. Do Á Vận Hội
sắp sửa tiến hành tại Bắc Kinh, vì để tiện giữ bí mật,
địa điểm hội đàm sẽ thu xếp tại Thành Đô, Tứ Xuyên.
Đại sứ Trương Đức Duy lập tức họp hội nghị mở rộng
Đảng ủy Sứ quán nghiên cứu tìm cách nhanh chóng nhất chuyển
thông tin quan trọng của trong nước tới Nguyễn Văn Linh. Nhờ
đã có kinh nghiệm lần trước nên lần này mọi người ít
nhiều đã có chút vững tâm, quyết định vẫn cứ để Tùy
viên quân sự Triệu Nhuệ liên hệ với Bộ Quốc phòng Việt
Nam. Thế là 8 giờ sáng ngày 29, một lần nữa Đại sứ Trương
gặp Lê Đức Anh, đề nghị ông giúp đỡ thu xếp để Đại
sứ Trương trực tiếp báo cáo Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh
biết thông tin quan trọng đến từ Bắc Kinh.
Một tiếng đồng hồ sau, Trưởng phòng Vũ Tần thuộc Cục
Đối ngoại Bộ Quốc phòng Việt Nam hẹn gặp Tùy viên quân
sự Triệu Nhuệ, chuyển đạt lời nhắn miệng của Lê Đức
Anh nói Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh ấn định 4 giờ chiều hôm
ấy sẽ cùng Chủ tịch Đỗ Mười tiếp Đại sứ Trương. Để
thể hiện cuộc hội kiến này được liên hệ qua kênh chính
thức, Tổng Bí thư kiến nghị Đại sứ quán Trung Quốc chính
thức nêu yêu cầu với Ban Đối ngoại Trung ương ĐCSVN, nói
rằng Đại sứ Trương có việc khẩn cấp hy vọng được hội
kiến Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh và các đồng chí lãnh đạo
Việt Nam khác trong cùng ngày. Căn cứ theo sự gợi ý của
Nguyễn Văn Linh, 1 giờ chiều hôm đó Đại sứ Trương đến
gặp Phó Trưởng ban Đối ngoại Trung ương ĐCSVN Trịnh Ngọc
Thái nêu ra yêu cầu nói trên.
Qua sự bố trí của Ban Đối ngoại Trung ương ĐCSVN, 4 giờ
chiều Nguyễn Văn Linh và Đỗ Mười hội kiến Đại sứ
Trương tại Phòng khách Trung ương ĐCSVN. Đại sứ Trương
chuyển tới Nguyễn và Đỗ ý kiến của Tổng Bí thư Giang
Trạch Dân và Thủ tướng Lý Bằng mời hai đồng chí thăm Trung
Quốc nội bộ. Nguyễn và Đỗ đều rất vui mừng nhận lời
mời, đồng ý với thời gian và địa điểm cuộc gặp do phía
Trung Quốc đề xuất và nói sẽ lập tức báo cáo Bộ Chính
trị Trung ương ĐCSVN, nhanh chóng xác định danh sách nhân viên
đi theo và bắt tay làm công tác chuẩn bị. Nguyễn Văn Linh còn
nói, nếu tình hình sức khỏe cho phép thì đồng chí Phạm Văn
Đồng cũng sẽ nhất định nhận lời mời cùng đi. Sau khi về
Sứ quán, Đại sứ Trương lập tức báo cáo trong nước biết
tình hình cuộc gặp chiều nay.
Ngày 30, trong nước thông báo cho Sứ quán biết thu xếp lịch
trình đại thể của lần gặp gỡ này, đó là: sáng ngày 3
tháng 9, chuyên cơ Việt Nam rời Hà Nội, 1 giờ trưa đến Thành
Đô, buổi chiều lãnh đạo hai bên hội đàm, buổi tối phía
Trung Quốc mở tiệc chiêu đãi. Sáng ngày 4 tháng 9 tiếp tục
hội đàm, buổi chiều chuyên cơ Việt Nam rời Thành Đô về
nước. Sau khi thỉnh thị và được trong nước đồng ý, Đại
sứ Trương sẽ cùng đáp chuyến chuyên cơ Việt Nam đi Thành
Đô và tham gia hội đàm.
Sáng ngày 3, tôi đi xe của Đại sứ Trương đến sân bay quốc
tế Nội Bài Hà Nội, vừa để tiễn Đại sứ Trương vừa
cũng là để tiễn đoàn Nguyễn Văn Linh. Phía Việt Nam tất cả
có 15 người đi chuyến này, ngoài Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười
và Phạm Văn Đồng ra, các nhân viên chủ yếu cùng đi còn có
Chánh Văn phòng Trung ương ĐCSVN Hồng Hà (Ủy viên Trung ương
Đảng), Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương ĐCSVN Hoàng Bích Sơn
(Uỷ viên Trung ương Đảng), Thứ trưởng thứ nhất Bộ Ngoại
giao Đinh Nho Liêm (Uỷ viên Trung ương Đảng), còn lại là các
nhân viên công tác. Khi xe của Đại sứ Trương tới gần sân
bay thì thấy một xe con kiểu bình thường màu đen chạy sau xe
chúng tôi, ngoảnh lại nhìn, vì xe không treo màn cửa nên có
thể thấy rõ người ngồi bên trong là Nguyễn Văn Linh, bên
cạnh người lái xe có một cán bộ bảo vệ. Có thể thấy
Nguyễn Văn Linh vẫn giữ tác phong giản dị như thế của Hồ
Chí Minh. Xe chúng tôi lập tức chạy chậm lại nhường đường
cho xe Nguyễn Văn Linh. Tại sân bay không làm bất kỳ nghi lễ
tiễn đưa nào, đoàn Nguyễn Văn Linh và Đại sứ Trương lên
máy bay xong, chuyên cơ liền cất cánh.
Sau khi từ Thành Đô trở về, Đại sứ Trương cho chúng tôi
biết cuộc gặp lãnh đạo hai nước chủ yếu thảo luận cách
giải quyết chính trị vấn đề Campuchia và khôi phục quan hệ
bình thường Trung Quốc – Việt Nam. Về vấn đề Campuchia, hai
bên chú trọng bàn về thành viên Ủy ban Tối cao cơ quan quyền
lực lâm thời Campuchia [SNC], tức phương án phân phối quyền
lực sau khi Việt Nam rút quân. Phía Trung Quốc đề xuất Ủy ban
này gồm 13 thành viên, ngoài Sihanouk làm Chủ tịch ra, chính
quyền Phnompenh cử 6 đại biểu, phía lực lượng chống đối
gồm ba phái Campuchia Dân chủ (tức Khmer Đỏ), Ranaridh và Son
Sann mỗi phái 2 đại biểu, tổng cộng 6 đại biểu. Nguyễn
Văn Linh tỏ ý có thể tiếp thu phương án này của phía Trung
Quốc; Đỗ Mười cho rằng bản thân Sihanouk cũng thuộc lực
lượng chống đối, như vậy tỷ lệ hai bên là 6 so với 7,
phía lực lượng chống đối nhiều hơn 1 ghế, dự đoán phía
chính quyền Phnom Penh khó tiếp thu phương án này; Phạm Văn
Đồng thì nói phương án của phía Trung Quốc đã không công
bằng lại cũng không hợp lý. Cuối cùng phía Việt Nam đồng ý
dựa vào phương án của phía Trung Quốc để làm công tác
thuyết phục phía Phnom Penh.
Về mối quan hệ Trung Quốc – Việt Nam, hai bên đều có thái
độ nhìn về phía trước, không rà lại các món nợ cũ. Lãnh
đạo hai nước đều đồng ý dựa theo tinh thần "<em>Kết
thúc quá khứ, mở ra tương lai</em>" viết một chương mới
trong mối quan hệ Trung – Việt. Khi kết thúc cuộc gặp, lãnh
đạo hai nước đã ký kết "Biên bản Hội đàm". Tổng Bí
thư Giang Trạch Dân còn ý vị sâu xa trích dẫn hai câu thơ của
Giang Thủy, nhà thơ đời Thanh: "<em>Độ tận kiếp ba huynh
đệ tại, tương kiến nhất tiếu mẫn ân cừu </em>[tạm dịch:
<em>Qua kiếp nạn, anh em còn đó. Gặp nhau cười, hết sạch ơn
thù</em>]". Tối hôm ấy Nguyễn Văn Linh xúc động viết bốn
câu thơ: "<em>Huynh đệ chi giao số đại truyền, oán hận
khoảnh khắc hóa vân yên, tái tương phùng thời tiếu nhan khai,
thiên tải tình nghị hựu trùng kiến.</em>" [3]
Để bảo đảm cuộc gặp thành công, Tỉnh ủy Tứ Xuyên và
Văn phòng Đối ngoại đã làm rất nhiều công việc tổ chức
và chuẩn bị. Nghe nói họ đã phải đưa đi nơi khác tất cả
các khách trọ ở nhà khách Kim Ngưu, để dành nơi này đón các
vị khách Việt Nam ở trong hai ngày hội đàm. Đồng thời hai
bên Trung Quốc – Việt Nam thương lượng giữ bí mật về
cuộc hội đàm này, không phát bất cứ tin tức nào ra bên
ngoài.
<strong>16 chữ vàng của mối quan hệ Trung Quốc -Việt
Nam</strong>
Một năm sau cuộc gặp Thành Đô, tháng 11 năm 1991, tân Tổng
Bí thư ĐCSVN Đỗ Mười và tân Chủ tịch Hội đồng Bộ
trưởng Võ Văn Kiệt thăm Trung Quốc. Lãnh đạo hai nước ra
Thông cáo chung, tuyên bố thực hiện bình thường hóa quan hệ
Trung Quốc – Việt Nam.
Tháng 2-1999 lãnh đạo Trung Quốc – Việt Nam ra "Tuyên bố
chung" xác định bộ khung phát triển mối quan hệ hai nước
trong thế kỷ mới, nói tóm tắt là 16 chữ <em>"Ổn định lâu
dài, hướng tới tương lai, láng giềng hữu nghị, hợp tác
toàn diện"</em>. Các quan chức và học giả Việt Nam nói đây
là "<em>16 chữ vàng</em>".
Tháng 7 và tháng 11 năm 2005, lãnh đạo cấp cao hai nước Trung
Quốc – Việt Nam đi thăm lẫn nhau, làm phong phú hơn nữa nội
hàm của "16 chữ", không ngừng nâng cao mối quan hệ láng
giềng hữu hảo và hợp tác toàn diện lên mức độ mới,
khiến cho hai quốc gia và nhân dân hai nước mãi mãi làm láng
giềng tốt, bạn bè tốt, đồng chí tốt, đối tác tốt, đánh
dấu mối quan hệ ngoại giao hữu hảo Trung Quốc – Việt Nam
được đẩy lên một chặng đường mới.
<strong>Nguồn:</strong> Tạp chí Trung Quốc
<strong>《党史纵横》</strong>"Đảng sử tung hoành" [4] bản
điện tử ngày 26-8-2014.
__________________________
[1] Tác giả bài viết này có lẽ là Lý Gia Trung, từng 4 lần
làm việc ở Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam, lần cuối
cùng làm Đại sứ. Lý học tiếng Pháp tại Trung Quốc, tiếng
Việt tại ĐH Tổng hợp Hà Nội, là tác giả sách <em>Hồ Chí
Minh, một cuộc đời huyền thoại </em>xuất bản năm 2011 ở
Trung Quốc (ND).
[2] <em>Bệnh Meniere</em> là một rối loạn ở tai trong, gây ra
chóng mặt và ù tai (ND).
[3] Chúng tôi đoán ông Nguyễn Văn Linh viết 4 câu này bằng
tiếng Việt, đây chỉ là lời dịch của phía Trung Quốc
"兄弟之交数代传，怨恨顷刻化云烟，再相逢时笑颜开，千载情谊又重建".
Dịch ngược lại tất nhiên không đúng với nguyên văn tiếng
Việt. Tạm dịch ý: <em>Tình anh em truyền bao đời, trong khoảnh
khắc mọi oán hận tan thành mây khói, khi gặp nhau nở nụ
cười, xây đắp lại tình hữu nghị muôn đời</em> (ND).
[4] Tạp chí "Đảng sử tung hoành" ra đời năm 1988, do Phòng
Nghiên cứu lịch sử đảng của Tỉnh ủy Liêu Ninh, Ban Tổ
chức Tỉnh ủy Liêu Ninh, Cục Lão cán bộ Tỉnh ủy Liêu Ninh
phụ trách; tạp chí ra hàng tháng, có tính chất tổng hợp và
thông tục, được phát hành công khai cho bạn đọc trong và
ngoài Trung Quốc. (ND)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141106/ly-gia-trung-noi-tinh-cuoc-gap-lanh-dao-trung-viet-tai-thanh-do),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét