Hoàng Xuân - Tôi ủng hộ quyền im lặng

<strong>Tôi ủng hộ quyền im lặng của nghi can khi họ bị bắt
cho đến khi có mặt luật sư bào chữa cho họ.</strong>

<div class="boxleft300"><img
src="http://www.thesaigontimes.vn/Uploads/Articles/120979/e258a_8yzyudbx.jpg"
/><div class="textholder"><center>Ảnh minh họa: báo Tuổi Trẻ
TPHCM</center></div></div>Không chỉ vì ở Việt Nam hiện nay hầu
hết người dân vẫn rất e ngại khi đụng đến pháp luật. Do
thiếu hiểu biết, do hệ thống pháp luật quá rắc rối và do
thực tế thi hành pháp luật ở nước ta cũng đa đoan không kém
cho nên "đáo tụng đình" lẽ ra là giải pháp nên được sử
dụng nhất khi có tranh chấp thì ngược lại, nhiều người coi
đó là việc bất đắc dĩ, chỉ nhắc tới khi đã cùng
đường. Lý do khác tôi muốn đề cập là từ phía những cán
bộ điều tra. Theo tôi, việc cho nghi can được quyền im lặng
cho đến khi có luật sư cũng sẽ giúp ích cho bên điều tra,
đồng thời trả lại sự công bằng trong nhìn nhận hoạt
động nghề nghiệp của họ.

Thật đau lòng khi ngày càng thường xuyên xuất hiện những
lời châm chọc hài hước kiểu "bị can sơ ý chết trong đồn
công an". Tôi có nhiều năm làm việc trong tờ báo chuyên về
pháp luật, nó giúp tôi quan sát từ nhiều góc độ và các mối
quan hệ cá nhân đa dạng với nhiều người làm việc trong
ngành. Từ góc độ người dân, tôi phẫn nộ khi đọc các tin
tức về nhục hình bị can. Từ nhiệm vụ người làm báo, cùng
với những nhà chuyên môn, chúng tôi cố gắng tìm hiểu nguyên
nhân và đề xuất những giải pháp khả thi nhất có thể để
hạn chế và chấm dứt nó. Nhưng tôi cũng có những người
bạn thân đang làm công an, và tôi đau đớn cùng bạn mình khi
các anh bị hung thủ đâm bằng đủ thứ hung khí, bị chích kim
tiêm có máu nhiễm HIV, bị cười cợt thách thức và thất bại
sau hàng tháng trời đeo bám thủ phạm.

Một trong số họ đã qua đời từ khá lâu. Khi chúng tôi đến
thăm, anh đã bị HIV đến giai đoạn nào tôi không biết, nhưng
có lẽ là gần cuối. Da anh sạm lại, chỗ đen chỗ xám, toàn
thân nổi đầy những nốt sần ri rỉ máu và mủ, thoảng mùi
tanh. Ruồi nhặng vo ve xung quanh bất cứ chỗ nào anh ngồi. Anh
là cảnh sát hình sự. Bị một tên cướp trong công viên đâm
kim tiêm có máu vào người. Từng bị ba bốn lần nhưng đều
xét nghiệm âm tính. Lần này thì...

Vợ anh đạp xe ra đón chúng tôi từ đầu hẻm. Nhỏ nhắn, cân
đối, linh hoạt và rạng rỡ, đôi mắt sáng và miệng cười
đầy đặn phúc hậu, chị khiến tôi mến ngay từ khi mới
gặp. Ngôi nhà anh chị đang ở do cha mẹ anh để lại, ngày xưa
cao rộng, giờ càng trống huơ trống hoác, vật trang trí chỉ
là mấy tấm hình cưới phóng lớn, hình một nhóc tì con trai
kháu khỉnh và vài bức liễn gỗ quý nhắc nhở đã từng có
thời vàng son. "Thằng nhỏ đâu?" - tôi hỏi. Chị vẫn cười:
"Nội đón về nuôi rồi. Cuối tuần mới dắt về đây chơi
chút đỡ nhớ". Trời ơi, hóa ra chị cũng đã đặt một chân
bên kia cửa tử, chị cũng đã lây từ anh khi cơn bệnh đang
còn ngấm ngầm. Ơn trời phật, cháu bé mới bốn tuổi vẫn
khỏe mạnh.

Khoảng năm tháng sau, chúng tôi choáng váng nhận được tin chị
qua đời. Không tin được vì chị trông còn khỏe mạnh hơn anh.
Lý do: chị không phải chiến sĩ trong ngành nên không được
cấp thuốc đặc trị. Sau khi báo chí lên tiếng một thời gian,
việc này mới được thay đổi. Nhưng không còn kịp nữa.

Anh còn sống sau chị ít lâu rồi cũng ra đi. Vừa ba mươi mấy
tuổi. Trẻ, tử tế và hiền lành.

Ngay khi viết những dòng này, lòng tôi lại quặn lại. Tôi nhớ
hồi ấy bên hông ngôi nhà của họ trồng mấy chậu hoa, những
bông nho nhỏ màu đỏ thắm lắt lay trong gió rất đẹp. Tôi xin
chị hạt giống về trồng trong hành lang nhà mình, nhưng hoa
chưa tàn mà cả hai người họ đều đã mất. Đó là một nỗi
đau tôi chưa bao giờ nguôi được.

Tôi nghĩ thành thật rằng không có ai chỉ trong một lúc biến
thành kẻ ác. Những con quái vật ham thích đánh đập đồng
loại chắc cũng có, nhưng cũng như bất cứ cái gì cực đoan,
chúng rất ít. Người công an lại có khá nhiều ràng buộc về
kỷ luật ngành, vậy tại sao có thể diễn ra những trò nhục
hình khiến người ta kinh sợ?

Tôi nghĩ vì công an trước hết cũng là người, họ cũng có
những phẫn hận, những căm tức và cả sự bất lực trong
công việc. Trong một môi trường thường xuyên bị áp lực cao
độ, nếu không được kiểm soát tốt, nó dễ bùng lên thành
những phản ứng quá khích và sai đường.

Việc có mặt luật sư của nghi can ngay từ đầu quá trình bắt
giữ điều tra, do vậy, là đối trọng cần thiết để tái
lập môi trường cân bằng về tâm lý cho cả hai bên: điều tra
viên và nghi phạm, đồng thời là sự cảnh cáo thường trực
với những hành vi lạm quyền. Muốn vậy, những thủ tục rắc
rối hiện tại phải được giải tỏa.

Tương tự, quyền của nghi can được im lặng cho đến khi có
luật sư của mình sẽ khiến điều tra viên buộc phải vận
dụng trí tuệ và các biện pháp hợp pháp để phá án chứ
không phải là dùi cui và quyền lực. Đó là một thứ quyền
giản dị, nhưng là quyền của con người.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141013/hoang-xuan-toi-ung-ho-quyen-im-lang),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!