<div class="boxleft300"><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggKAZJJ-LaXtJFlpF6JGovle5HvVHNFPGz_R2ySbZXV5XkIpyUBJfGl1DMqOAXtFRbLanlONGpqtkEwZ5ExluomvKTUh8zqIvoVIBnCt_e9LB_A1HqOU4mK3W_TWF68p-liHpyHNfGAOWw/s1600/DSC_3386.JPG"
/><div class="textholder"></div></div>Nhân đọc một bài dài trên
tạp chí World Affairs Journal về cái loa phường ở VN làm tôi
liên tưởng đến một nghi lễ của Hồi giáo. (Bạn nào cần
học tiếng Anh, bài này rất đáng đọc). Hai lần đi công tác
bên Saudi Arabia tôi chú ý đến cái loa ở phi trường và vài
nơi công cộng tôi đã ghé qua, cứ đến giờ sáng, trưa và
chiều, họ phát thanh một đoạn kinh Koran (tôi đoán thế) với
một giọng đọc rất thánh thót.
Tôi nghĩ cái loa phường ở VN cũng là một loại nghi thức tôn
giáo, nhưng chỉ có khác là nó rè và cũ mèm hơn cái loa bên
Saudi Arabia.
Tạp chí World Affairs Journal có đi một bài rất dài và hay của
Michael Totten về những bóng ma của chủ nghĩa cộng sản ở
châu Á (1). Tác giả dùng chữ "The Ghosts of Communism in Asia". Bài
viết, thật ra, dùng bối cảnh Việt Nam làm chất liệu cho ý
tưởng. Một trong những bóng ma mà tác giả đề cập đến là
… những cái loa phường ở Hà Nội. Bài viết có vài chi tiết
vui về cái loa phường, và sau đó tác giả đi ngược thời gian
về những nhà tù ở VN trong thời chiến và những trò tuyên
truyền ở miền Bắc trước 1975. Những thủ thuật, phương
tiện tuyên truyền đó vẫn còn tồn tại cho đến nay, và tác
giả ví như là những bóng ma cộng sản.
Tác giả kể rằng trong một chuyến đi du lịch VN, anh ở trong
một khách sạn nhỏ trong khu Phố Cổ Hà Nội. Trời mới hừng
sáng anh đã bị đánh thức vì cái loa đang phát thanh với âm
lượng rất cao. Khốn khổ cái loa phường nó được lắp đặt
ngay tại cửa sổ phòng ngủ của anh ta! Thoạt đầu, anh ta
ngạc nhiên không biết chuyện gì xảy ra, nên xuống hỏi cô
tiếp viên khách sạn cho ra lẽ. Cô tiếp viên vừa xin lỗi vừa
nói đó là bản tin buổi sáng của Nhà nước. Một người
Việt ngồi bên cạnh thì nói "Oh, đó chỉ là tuyên truyền mà".
Anh du khách (tác giả) hỏi thêm "thế có ai lắng nghe không?"
thì người đó nói "không ai có thể nghe được vì quá ồn
ào". Anh du khách người Mĩ cảm thấy vui vui vì cái mà anh ta
đã gặp loại tuyên truyền này ở Moscow năm 1956 thì nay nó
xuất hiện (hay tồn tại) ở một quốc gia Đông Nam Á vào năm
2014.
Nghĩ đến cái viễn cảnh vài ngày tới, anh chàng du khách bắt
đầu lo lắng. Chẳng lẽ mình, anh nghĩ, phải chịu đựng cái
loa này khi nó bắt mình phải thức giấc sớm hoài? Anh ta ngạc
nhiên hỏi người tiếp viên nội dung của bản tin là gì, thì
được biết rằng đó là nội dung buổi họp chi bộ phường
ngày hôm qua. Anh chàng du khách nghĩ rằng tuy VN vẫn duy trì chế
độ độc đảng nhưng đã thoải mái hơn trước đây, dù mỗi
ngày đảng vẫn nhồi nhét những "bullshit" (rác rưởi) vào tai
của người dân, bất kể người dân có thích hay không.
Cảm nhận của anh du khách Michael Totten cũng chính là cảm nhận
của tôi. Có lần đi dự hội nghị ở Hội An, tôi ngạc nhiên
khi cái loa phường nó oang oang vào sáng sớm, hình như là
khoảng 5 AM. Tôi tưởng Hội An là khá "văn minh" vì có nhiều
khách du lịch, nhưng không ngờ Hội An phải chịu sự tra tấn
của cái "tàn dư" từ thời bao cấp này. Sau này, tôi biết cái
loa phường nó có mặt ở rất nhiều nơi, từ nông thôn đến
thành thị. Tôi rất ngạc nhiên về sự tồn tại của cái loa
phường trong thế kỉ 21, thời đại của điện thoại di
động, internet, báo điện tử, và truyền thông đa phương
tiện. Nó chứng tỏ VN tuy có vài đổi mới, nhưng hệ thống
tuyên truyền thì vẫn rất trung thành với mô hình Mao – Stalin.
Loa phường dĩ nhiên không phải là sáng kiến của VN mà là
bắt chước từ Tàu hoặc Nga. Ở Tàu, loa phường hiện diện
khắp nơi, đặc biệt là ở những góc phố, từ nông thông
đến thành thị. Tàu thì có thể bắt chước từ Nga như anh
chàng du khác trên đề cập đến. Tôi nghe nói Tàu đã bỏ hệ
thống loa phường 30 năm trước, nhưng không có điều kiện
kiểm chứng. Tuy nhiên, sự tồn tại của nó ở VN vừa thể
hiện một sự lạc hậu về công nghệ tuyên truyền, nhưng cũng
là một lạc hậu về chính trị so với Tàu.
Tôi nghĩ trong các nước theo mô hình Mao-Stalin, người ta rất
quan tâm đến hai bộ máy: một là tuyên truyền, hai là "tổ
chức". Một bộ máy thì nắm nhân sự, xem họ như những con
cờ có thể phục vụ hay hi sinh để Nhà nước đạt mục tiêu.
Một bộ máy chuyên lo kiểm soát thông tin và dùng thông tin để
tẩy não công chúng. Do đó, không ngạc nhiên khi thấy hai bộ
máy này có quyền lực rất lớn và bao phủ lên mọi hoạt
động xã hội. Theo một thống kê, VN có khoảng 900,000 cái loa
phường trên khắp nước (2). Cái loa phường ở VN không chỉ
đơn giản là cái loa làm ô nhiễm không gian công cộng, mà nó
tượng trưng cho quyền lực của đảng trong việc kiểm soát
thông tin và tẩy não.
Rất rất nhiều trường hợp người bị tẩy não không hề
biết họ là nạn nhân; do đó khi nghe thông tin nào ngược với
những gì được giáo huấn bởi cái loa phường, họ không
muốn tin, hay tìm cách bác bỏ (như nguồn tin khó kiểm chứng!)
Họ quên rằng cái nguỵ biện "tin khó kiểm chứng" cũng có
thể áp dụng cho tất cả những thông tin do cái loa phường
truyền đi. Có lẽ vì bị tẩy não nên họ không có khả năng
xử lí thông tin và đặt thông tin trong bối cảnh để đánh
giá sự tín cẩn của thông tin, nên họ tiếp tục bị tẩy não
đến khi chết.
Nhưng trong thời đại internet, việc tẩy não bắt đầu mất
hiệu quả. Hầu như bất cứ thông tin nào từ bộ máy tuyên
truyền đều có thể kiểm chứng khá dễ dàng. Cải cách ruộng
đất? Chỉ cần vài cái nhấp chuột là có thông tin từ nhân
chứng sống để so sánh với thông tin mà Nhà nước tự cho là
"chính thống". Internet còn là một trường học lớn, vì qua đó
mà người dân bắt đầu phân biệt được thế nào là nguỵ
biện và logic, thế nào là tuyên truyền và sự thật, v.v. Hệ
thống loa phường do đó cũng không còn hiệu quả như trước
nữa. Trong thực tế, ngày nay chẳng ai quan tâm đến thông tin
phát thanh qua những cái loa, vì họ có khả năng tìm thông tin
từ nguồn khác. Cái loa phường không chỉ gây phiền toái cho du
khách và nhất là cho người dân ở VN. Tôi nghĩ nếu hỏi 100
người dân có thích cái loa phường hay không, tôi nghĩ 100 chắc
sẽ nói là "không".
Có thể nói cái loa phường ở VN như là một "ritual" = nghi lễ
tôn giáo. Ở các nước Hồi giáo (tôi có kinh nghiệm ở Saudi
Arabia) mỗi sáng, trưa và chiều có chương trình đọc kinh
được phát thanh qua các loa và đài radio (tôi chưa kiểm tra xem
có phát hình hay không). Ở VN, tuy không phải là nước Hồi
giáo, nhưng bản tin loa phường buổi sáng và buổi chiều cũng
có thể xem là một "nghi lễ" tôn giáo. Trong tôn giáo, người ta
bắt tín đồ phải tin theo giáo lí, và điều đó là lựa chọn
của tín đồ. Nhưng ở VN, tuy số "tín đồ" tôn giáo mà Nhà
nước tin và theo chỉ 2-3 triệu, nhưng cái nghi lễ đó thì cả
90 triệu người bị ép buộc phải nghe. Đó là một sự không
công bằng.
---------------------------------------------------
(1)
http://www.worldaffairsjournal.org/blog/michael-j-totten/ghosts-communism-asia
(2) http://press.anu.edu.au/wp-content/uploads/2013/11/Vietnam.pdf
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140924/nguyen-van-tuan-cai-loa-phuong-va-nghi-le-ton-giao),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét