<div class="boxleft300"><img
src="http://www.project-syndicate.org/default/library/b598e61eb00d459ca119c5a8ef069094.square.png"
/><div class="textholder"><center>Michael Spence </center></div></div>Tình
trạng bất công về thu nhập và thịnh vượng ngày càng gia
tăng trong một vài nước trên thế giới là một xu hướng từ
hơn ba thập niên qua và trào lưu này sẽ còn kéo dài. Nhưng từ
khi có cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 người ta chú ý
thấy vấn đề này trầm trọng hơn: Khi tăng trưởng chậm lại
thì tình trạng bất công tăng hơn.
Lý thuyết "cổ điển" về bất công cho là thông qua hệ
thống thuế khóa sự tái phân phối đã làm giảm những khích
lệ năng động và tăng trưởng kinh tế. Nhưng mối quan hệ
giữa bất công và tăng trưởng rất phức tạp và có nhiều
chiều hướng hơn là chỉ có xung đột giữa các mục tiêu theo
đuổi. Vì có nhiều cách gây ảnh hưởng và cơ chế tạo phản
ứng nên việc kết luận chung quyết cho vấn đề càng khó
khăn.
Thí dụ như hiện nay Hoa Kỳ và Trung Quốc là hai nền kinh tế
chính yếu đang tăng trưởng nhanh nhất. Cả hai nước có cùng
một tình trạng tương tự là bất công trong thu nhập ngày càng
cao và lan rộng hơn. Dù đứng trước tình hình này người ta
cũng không nên kết luận là tăng trưởng và bất công không
quan hệ gì nhau hoặc là có ảnh hưởng tích cực cho nhau. Khi
cho rằng tình trạng bất công là bất lợi cho tăng trưởng,
lối tuyên bố hàm hồ này không phản ảnh được thực tế.
Hơn thế, trên bình diện toàn cầu, tình trạng bất công suy
giảm khi các nước đang phát triển thịnh vượng - dù ngay trong
trường hợp mà bất công có tăng lên trong nội bộ của vài
nước tiền tiến hay đang phát triển. Suy nghĩ này có vẻ không
hợp với trực giác, nhưng nó tạo nên ý nghĩa. Xu hướng chủ
đạo trong nền kinh tế toàn cầu là tiến trình hội nhập mà
nó khởi diễn từ sau Đệ nhị Thế chiến. Một phần lớn
trong 85% của dân chúng trên thế giới sống tại các nước
đang phát triển chứng kiến được lần đầu tiên có được
một sự tăng trưởng bền vững thực sự và nhanh chóng. Khuynh
hướng chung trên toàn cầu áp đảo được một khuynh hướng
về tình trạng bất công nội địa đang gia tăng.
<center><img
src="http://d1435t697bgi2o.cloudfront.net/wp-content/uploads/2013/09/inequality-illo.jpg"
width="560" /></center>
Tuy nhiên, kinh nghiệm trong nhiều nước cho thấy là tình trạng
bất công cao độ ngày một lan rộng, có thể đem tác hại
thực sự cho tăng trưởng, mà đặc biệt nhất là vấn đề
thiếu công bình trong các cơ hội. Một lý do giải thích cho
vấn đề này là vì tình trạng bất công làm giảm đi sự
đồng thuận trong xã hội và chính trị với các chiến lược
và chính sách hướng về tăng trưởng. Tình trạng này đưa
tới việc ngưng trệ, xung đột hoặc là ít có chính sách để
chọn lựa. Bằng chứng hỗ trợ cho quan điểm này là vì các
tầng lớp bên dưới trong xã hội bị loại bỏ một cách có
hệ thống qua các quyết định chuyên quyền (thí dụ như dựa
trên tiêu chuẩn sắc tộc hay tôn giáo), việc này làm tác hại
đặc biệt đến chiều hướng công bình.
Năng động giữa hai thế hệ là một dấu hiệu quan trọng cho
tình trạng công bình trong cơ hội. Bất công về kết quả càng
gia tăng không nhất thiết dẫn đến mức suy giảm về năng
động giữa hai thế hệ. Nếu có giảm hay không, tình trạng
này hoàn toàn tùy thuộc mức độ sữ dụng các phương tiện
quan trọng hỗ trợ cho công bình cơ hội có được phổ cập
cho tất cả mọi người hay không, mà chủ yếu là giáo dục và
y tế. Thí dụ, nếu những hệ thống giáo dục công cộng bắt
đầu suy sụp, hệ thống này bị thay thế bởi một hệ thống
tư nhân, mà họ ở trên thượng tầng của tái phân phối lợi
tức. Việc thay thế này có hậu quả tác hại cho cho năng
động giữa hai thế hệ.
Giữa bất công và tăng trưởng cũng có những mối quan hệ
khác. Tình trạng bất công cao độ trong thu nhập và thịnh
vượng (thí dụ như một phần lớn tại Nam Mỹ và châu Phi)
thường dẫn tới ảnh hưởng khác nhau trong chính trị và
chiều hướng này đang đẩy mạnh. Thay vì nỗ lực khởi động
cho những mô hình tăng trưởng dành cho mọi giới, chính giới
cố bảo vệ của cải và tìm cách giử ưu thế để thủ lợi
cho giới nhà giàu. Nói chung, hành vi này có nghĩa là các luồng
mậu dịch và đầu tư không được mở rộng, bởi vì nó sẽ
gây có nhiều cạnh tranh ngoài luồng mà họ không muốn.
<center><img
src="http://anthropology.ir/sites/default/files/images/chp_urbsoc.jpg"
width="560" /></center>
Tình trạng này cho thấy là tất cả các bất công về kết
quả không nhất thiết phải được xem xét một cách giống
nhau. Bất công bắt nguồn từ việc tìm kiếm đặc lợi để
thâm nhập và khai thác các tài nguyên và cơ hội trong thị
trường, đây là vấn đề cực kỳ tác hại đến tình liên
đới xã hội và tình trạng ổn định - và chính vì thế mà
nó làm hại đến các chính sách v ề tăng trưởng. Trong một
môi trường chung hướng về thành quả, kết quả này thường
được xem là lành mạnh khi dựa trên tinh thần sáng tạo, canh
tân hay những tài năng vượt bực và người ta tin là sẽ có
ít hậu quả tác hại.
Đó chính là một phần lý do tại sao chiến dịch bài trừ tham
nhũng hiện nay tại Trung Quốc là quá quan trong, đây là một
thí dụ. Vấn đề không phải là vì tình trạng bất công
tương đối cao độ tại Trung Quốc, nhưng xung đột xã hội là
do những người trong nội bộ có ưu quyền thâm nhập thị
trường và trao đổi. Chính họ là những người đe doạ đến
tính chính thống và hiệu năng lãnh đạo của Đảng Cộng Sản
Trung Quốc.
Tại Hoa Kỳ, có một vấn đề phức tạp mà chưa được sáng
tỏ: Trong mức độ nào mà sự gia tăng bất công về thu nhập
trong hơn ba thập niên qua là do thay đổi công nghệ và toàn
cầu hoá (cả hai trào lưu này tạo thuận lợi cho giới người
có trình độ học vấn và kỹ năng cao) và trong chừng mực nào
bất công là do đặc quyền thâm nhập của chính giới trong
tiến trình tạo lập chính sách? Tuy nhiên, có hai lý do quan
trọng để đặt ra vấn đề này. Thứ nhất, các đối sách là
khác biệt; thứ hai, những hiệu năng thuộc về tình đoàn kết
trong xã hội và sự khả tín về một kết ước xã hội cũng
khác biệt.
<center><img
src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/US_Flag_Backlit.jpg/800px-US_Flag_Backlit.jpg"
width="560" /></center>
Tăng trưởng nhanh chóng là cần thiết. Trong một bối cảnh
tăng trưởng cao độ mà thu nhập tăng cho hầu hết tất cả
mọi người, thì người ta sẽ chấp nhận tình trạng bất công
gia tăng tới một điểm mà quan trong nhất là nếu bất công
xãy ra trong một bối cảnh chủ yếu dựa tài năng và thành
quả. Trong một bối cảnh tăng trưởng yếu kém, (hay tệ hơn,
không có tăng trưởng), tình trạng bất công gia tăng nhanh chóng
có nghĩa là nhiều người không có thu nhập hay mất hẳn nền
tảng sống theo ý nghĩa tương đối hay tuyệt đối.
Hậu quả cho tình trạng bất công trong thu nhập ngày một tăng
cao có thể mở lối cho chính giới tới một con đường nguy
hiểm: sử dụng nợ công, đôi khi kết hợp với việc thổi
phòng giá bong bóng trong tài sản, để duy trì mức tiêu thụ.
Họ lập luận là tình trạng này đã xãy ra vào những năm 1920,
trước thời kỳ Đại Suy thoái; chắc chắn một điều, tình
trạng đã xãy ra tại Hoa Kỳ (và tại Tây Ban Nha và Vương
Quốc Anh) trong thập niên trước khủng hoảng 2008.
Nhìn tại châu Âu có một sự biến dạng của tình hình này là
nhà nước phải dùng tiền vay nợ để thoả mản nhu cầu và
giải quyết vấn đề kiếm hụt trong nhân dụng, những vấn
đề này phát sinh do sức cầu hải ngoại và nội địa của tư
nhân suy yếu. Đó là một đối sách không phù hợp, bởi vì
vấn đề nhân dụng có quan hệ đến năng xuất và cạnh tranh,
và tình trạng lại trầm trọng hơn vì qua một loại tiền tệ
chung.
Có những quan ngại tương tự về việc gia tăng nhanh chóng về
tỷ lệ nợ công tại Trung Quốc. Có lẽ nợ công giống như
một đường lối phản ứng tối thiểu liên hệ đến những
hậu quả của tình trạng bất công hay tăng trưởng chậm.
Nhưng cũng có những phương hướng tốt hay xấu để xử lý
với tình trạng bất công đang gia tăng. Nợ công là một trong
các phương sách tồi tệ nhất.
Chúng ta đang ở đâu và làm gì? Theo tôi, những nhiệm vụ có
tầm mức ưu tiên đã rõ nét: Trong ngắn hạn, ưu tiên khẩn
thiết nhất là trợ giúp lợi tức cho người nghèo và thất
nghiệp. Họ là nạn nhân trực tiếp của khủng hoảng cũng như
tệ trạng bất công và các vấn đề thuộc về cấu trúc.
Việc san bằng cần nhiều thời gian. Thứ hai, đặc biệt nhất
là đối với tình trạng bất công về thu nhập đang gia tăng,
phổ cập việc sử dụng các dịch vụ công cộng có phẩm
chất cao là chủ yếu, nhất là trong lĩnh vực giáo dục
Kết hợp mọi người để duy trì tình trạng đoàn kết xã
hội và chính trị - và nhờ thế tăng trưởng thật là cần
thiết để làm giảm bớt hậu qủa của tình trạng bất công
đang tăng cao. Có nhiều đường lối làm nền kinh tế tụt hậu
hơn so với tiềm năng tăng trưởng, nhưng đầu tư không đúng
mức trong phạm vi công là một trong những nguyên nhân chính
yếu và phổ biến nhất.
<em><em><strong>Michael Spence</strong></em> đoạt giải Nobel Kinh tế,
Giáo sư Kinh Tế học tại NYU Stern School of Business. Ông cũng là
tác giả cuốn The Next Convergence - The Future of Economic Growth in
Multispeeed World.</em>
---------------------------------------------------------------------
<em>
<strong>Nguyên tác: </strong>Good and Bad Inequality </em>
http://www.project-syndicate.org/commentary/michael-spence-asks-whether-disparities-of-income-and-wealth-help-or-hurt-prospects-for-economic-growth
Tựa đề bản dịch là của ngưòi dịch
<em>
<strong>Bài liên quan:</strong> Kim Them Do (2012), Idee der Gerechtigkeit
und öffentlicher Vernunftgebrauch in einer demokratischen Gesellschaft,
Rechtstheorie: Vol. 43, No. 2, pp. 241-249.</em>
http://ejournals.duncker-humblot.de/doi/abs/10.3790/rth.43.2.241
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140919/michael-spence-bat-cong-co-loi-hay-hai-cho-tang-truong),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét