Hồng Phúc - Những nẻo đường “đại gia”

<div class="boxright200"><img
src="https://www.danluan.org/files/u5219/0aede_ktsg_nhung_neo_duong_dai_giaa_200.jpg"
width="200" height="212" alt="0aede_ktsg_nhung_neo_duong_dai_giaa_200.jpg"
/><div class="textholder">Ảnh minh họa.</div></div>

- So với mấy chục năm về trước, xã hội ngày càng nói
nhiều tới tầng lớp giàu có, thường được mệnh danh là
"đại gia". Theo quan điểm của giới quản lý tài sản, tạm
coi giàu có là những người có tài sản tính trên đơn vị
triệu đô la Mỹ (đương nhiên phải tạm chấp nhận điều
kiện tính toán tài sản ở Việt Nam chỉ có tính chính xác
tương đối).

Những nẻo đường đại gia

Trong một nghiên cứu mang tính học thuật của mình, ông
Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc Chương trình Giảng dạy kinh tế
Fulbright tại TPHCM, cho rằng vì nhiều lý do, cơ cấu xã hội
bình quân thu nhập thời bao cấp của Việt Nam đã bị phá hủy
và tầng lớp đại gia mới được hình thành trong vòng 30 năm
trở lại đây.
Sau năm 1975, chế độ kế hoạch hóa tập trung được áp đặt
nhưng vẫn còn nét nào đó của kinh tế thị trường dưới
hình thức kinh doanh phi chính thức hay kinh tế hộ gia đình.
Một nhóm người đã nắm bắt cơ hội này, hình thành nhóm có
tiền đầu tiên và tồn tại đến hôm nay. Ví dụ ông Đặng
Văn Thành có tiền nhờ làm hợp tác xã sản xuất, mua bán cồn
và mật. Từ Hợp tác xã Thành Thành Công, ông dùng tiền mua và
gầy dựng Sacombank. Các đại gia khác như ông Trầm Bê, Phó
chủ tịch thường trực Sacombank hay bà Trương Mỹ Lan, người
sáng lập Công ty TNHH Vạn Thịnh Phát, cũng khởi nghiệp kinh
doanh từ những dòng tiền đầu tiên như vậy.

Ở phía Bắc, nhiều người kiếm nguồn tiền đầu tiên từ
kinh doanh chênh lệch giá. Một thời, họ bị gọi là con buôn
chuyên "buôn bán, phe phẩy", có khi không cần bỏ vốn, chỉ
cần mang hàng từ nơi này tới nơi khác đã có thể kiếm lời.

Một nhóm khác giàu lên rất nhanh nhờ việc kinh doanh hàng hóa
từ nước ngoài (như các nước thuộc Liên Xô cũ, các nước
trong khối xã hội chủ nghĩa), rồi họ dùng dòng tiền kiếm
được đó tham gia vào thị trường tài chính, thị trường
bất động sản, thành lập doanh nghiệp.

Một nhóm khá nổi bật kiếm được tiền ở các nước Đông
Âu, mang về đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam và hiện là cổ
đông lớn trong nhiều ngân hàng thương mại hay các công ty bất
động sản. Dòng tiền đầu tiên họ kiếm được là từ kinh
doanh thực phẩm, mì ăn liền, buôn bán hàng hóa tại nước
ngoài. Đây được xem là điểm khác biệt thú vị của đại
gia Việt Nam so với các nước châu Á khác.

Một nhóm các "đại gia" khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng,
tuổi đời kinh doanh của họ trẻ hơn các nhóm trên, như ông
Đoàn Nguyên Đức (Hoàng Anh Gia Lai), ông Lê Phước Vũ (Tôn Hoa
Sen), ông Dương Ngọc Minh (Thủy sản Hùng Vương)...

Nhóm tiếp theo xuất thân từ khu vực nhà nước. Một số
từng là giám đốc doanh nghiệp nhà nước (DNNN), sau đó mua
thêm tài sản nhà nước hoặc vẫn tiếp tục làm lãnh đạo
tại DNNN và có quyền lực vừa từ của cải vừa từ quyền
định đoạt đối với doanh nghiệp đó (thường là các doanh
nghiệp lớn). Bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch HĐQT kiêm
Tổng giám đốc Công ty cổ phần Cơ điện lạnh (REE) hay bà Mai
Kiều Liên, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Vinamilk là ví
dụ.

Ở Nga, Trung Quốc, Indonesia và một vài nước cũng có hiện
tượng đại gia này. Họ giàu lên từ tài sản nhà nước cộng
với sự nhạy cảm trước các cơ hội làm ăn và nhiều DNNN
đã rơi vào tay họ. Nhiều đại gia thu được cả mỏ đồng,
mỏ than hay tập đoàn xi măng... Tới đây, khi Việt Nam cổ
phần hóa nhiều DNNN, nhiều người đặt câu hỏi liệu có
xuất hiện những đại gia dạng này?

Ở một số nước như Colombia còn có tầng lớp đại gia hình
thành từ buôn bán ma túy hay tham gia hoạt động kinh tế ngầm.
Trung Quốc còn có một tầng lớp đại gia thế hệ Internet, còn
gọi là đại gia mạng. Ở Việt Nam chưa xuất hiện dạng đại
gia này.

Nếu như Trung Quốc có một tầng lớp đại gia là con cháu các
quan chức thì ở Việt Nam, nhóm đại gia giàu bằng tài sản
thừa kế còn mờ nhạt, hoặc còn ẩn mình. Một số ý kiến
cho rằng nhóm này sẽ hình thành rõ nét hơn trong thời gian
tới.

Theo Viện Nghiên cứu Hurun (Trung Quốc), lớp triệu phú người
Trung Quốc với giá trị tài sản ròng vào khoảng trên 100
triệu nhân dân tệ có độ tuổi trung bình là 45, trong khi
những người có 10-99 triệu nhân dân tệ có độ tuổi trung
bình 41, tức tầng lớp trung lưu trẻ hơn thượng lưu một
chút. Ở Việt Nam chưa xác định được tài sản của nhóm
người giàu nhất nên câu hỏi được quan tâm là người giàu
thật sự giàu đến đâu sau khi trừ hết nợ nần?

Thị trường tranh những năm gần đây sôi động hơn khi ngày
càng có nhiều người mua tranh quý như một kênh cất giữ tài
sản. Với giới nhà giàu phương Tây, cất tiền bằng cách mua
tranh, rượu quý, đồ cổ, các tác phẩm có giá trị nghệ
thuật không còn là việc xa lạ và được xem là cách đa dạng
hóa danh mục đầu tư, bảo toàn tài sản.

"Nhiều nghiên cứu cho thấy những người có tài sản lớn
nhất luôn có phản ứng nhạy bén nhất với các thay đổi của
thị trường, của nền kinh tế hay các yếu tố chính trị, xã
hội. Trong các khảo sát của chúng tôi, họ luôn có điểm số
biến động nhanh và cao nhất", Ông Debnath Guharoy, chuyên gia
của tổ chức nghiên cứu thị trường Roy Morgan, chia sẻ với
<em>TBKTSG.</em>

"Đại gia" sợ gì?

Đặt câu hỏi này với một người có kinh nghiệm trong ngành
tài chính và quản lý tài sản thì nhận được câu trả lời:
đại gia sợ mất tiền và sợ đi tù.

Vấn đề của người giàu là phải luôn luôn giàu. Họ cần
bảo toàn tài sản, cần chuyển tài sản sang nhiều dạng thức.
Họ dùng tiền tạo thêm tiền, cần sự an tâm về tốc độ
sinh lời của tài sản, cần giảm thiểu các chi phí cho việc
vận hành khối tài sản đó.

Ông Nguyễn Xuân Thành cho rằng tỉ phú tại các nước sợ bị
đánh thuế. Thuế cao có thể là lý do khiến tỉ phú không còn
là tỉ phú nữa. Vì thế mới có chuyện đại gia dùng tiền
thuê các công ty quản lý tài sản, công ty tư vấn giúp mình né
thuế. Trong chuyện này còn có những mối quan hệ nhạy cảm
giữa đại gia và Chính phủ. Đại gia lấy lòng chính phủ
bằng nhiều cách nhưng cũng lại tìm cách không để Chính phủ
can thiệp vào tài sản của mình.

Các đại gia có chiến lược bảo vệ thu nhập bằng nhiều
cách. Trên thế giới cũng có hiện tượng nhóm đại gia lớn
bảo kê cho các đại gia nhỏ hơn. Có những đại gia như ông
Suharto, Tổng thống Indonesia giai đoạn 1967-1998, trở thành
người cầm đầu thể chế để qua đó tự bảo vệ tài sản
của mình và hỗ trợ các đại gia nhỏ bảo vệ tài sản.

Ở các nước chưa có nhiều đại gia và nếu có thì tài sản
còn ở quy mô nhỏ, không rõ ràng như Việt Nam, nếu chưa đủ
giàu để dùng tiền hay chưa đủ quyền lực (trực tiếp hay
gián tiếp) để bảo vệ tài sản của mình, một nhóm đại gia
có xu hướng giấu bớt tài sản theo một số cách, như để
người khác đứng tên tài sản, không công khai tài sản hoặc
chuyển một phần tài sản ra nước ngoài... Hiện tượng nhiều
đại gia Nga chạy qua Anh, giới nhà giàu Trung Quốc chạy qua
Canada và Úc, những nơi có chi phí mua quốc tịch rẻ, cũng trở
thành hiện tượng.

Để bảo vệ tài sản, có những đại gia chuyển hoạt động
đầu tư qua thị trường khác. Ở Việt Nam bắt đầu có hiện
tượng này. Có người mời sự tham gia của các nhà đầu tư
chiến lược, tức chấp nhận bán một phần sự kiểm soát
đối với tài sản. Có người niêm yết công ty trên thị
trường chứng khoán. Đó là cách để tài sản được luật
pháp bảo vệ.




***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140921/hong-phuc-nhung-neo-duong-dai-gia),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!