Chưa thức tỉnh thì mãi mãi tụt hậu

<center><img
src="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vn-needs-40yrs-get-out-of-middle-income-trap-nn-09222014120718.html/000_Hkg8230443.jpg/@@images/09f19b78-a79c-4cb4-89d3-34191ed283ba.jpeg"
width="560" /></center>
<em><center>Xích lô đợi khách hàng bên ngoài quán cà phê
Starbucks đầu tiên tại TPHCM hôm 31/1/2013</center></em>

Tại diễn đàn Phát triển Châu Á (ADF) tổ chức ngày 19/9/2014
tại Hà Nội, đại diện Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh
tế (OECD) đánh giá Việt Nam sẽ mất 40 năm tức tới 2058 mới
vượt ngưỡng thu nhập trung bình. Điều này phản ánh thực
trạng kinh tế Việt Nam hay là một đánh giá quá bi quan.

Theo Ngân hàng Thế giới, một quốc gia có thu nhập trung bình
có nghĩa là lợi tức bình quân đầu người ở trong khoảng
1.000 USD đến 12.000 USD một năm. Tuy vậy Việt Nam mới chỉ
bước vào các nấc thang đầu tiên của nhóm các nước thu
nhập trung bình, vì người Việt Nam mới chỉ đạt GDP đầu
người khoảng 1.900 USD. Đây là cách tính máy móc lấy tổng
sản phẩm nội địa chia cho dân số.

Để người Việt Nam tiến tới mức GDP đầu người 12.000
USD/năm thì có lẽ đã quá tầm mơ ước của Đảng và Nhà
nước Việt Nam; vượt qua ngưỡng này và bước vào câu lạc
bộ các nước thu nhập cao vào năm 2058 được xem là một đánh
giá có phần lạc quan chứ không phải bi quan.

Trả lời chúng tôi, Phó Giáo sư Tiến sĩ Ngô Trí Long chuyên
gia kinh tế từ Hà Nội nhận định rằng Việt Nam có thể bị
ách tắc trong bẫy thu nhập trung bình. Ông nói:

<i>"Hoàn toàn có thể xảy ra nếu không thực hiện cải cách
thể chế, cải cách quyết liệt tạo sự bình đẳng sân chơi
giữa các thành phần kinh tế; coi con người là nhân tố quyết
định, cốt lõi là phải tạo ra năng suất cao. Hiện nay năng
suất lao động so với thế giới và khu vực thì Việt Nam
đứng vào loại thấp nhất. Đây là mối nguy hiểm tạo một
rào cản rất lớn cho động lực phát triển kinh tế. Cho nên
nếu tất cả những thách thức, những khó khăn tồn tại bất
cập hiện nay nếu không được giải quyết, không được xử
lý một cách quyết liệt triệt để, thì chắc chắn nền kinh
tế Việt Nam sẽ còn tụt hậu, 40 năm nữa không những không
thể đuổi kịp mà còn tụt hậu xa hơn nữa so với các nước
trong khu vực."</i>

So với láng giềng Việt Nam tụt hậu khá xa, cụ thể năm 2013
Malaysia có GDP đầu người 10.514 USD, Thái Lan 5.779 USD. Những
láng giềng này cũng đang nằm trong mức thu nhập trung bình,
nhưng theo OECD Malaysia sẽ là quốc gia Đông Nam Á tiến lên
nước thu nhập cao vào năm 2020, Thái Lan và năm 2031. Trung Quốc,
nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới có GDP đầu người 6.807
USD và có khả năng thoát ngưỡng thu nhập trung bình vào năm
2026.

Theo VnExpress, phát biểu tại Diễn đàn Phát triển Châu á tổ
chức ở Hà Nội, Giáo sư Keun Lee thuộc Đại học Quốc gia Hàn
Quốc, lấy kinh nghiệm phát triển thành công của quốc gia mình
và lập luận: <i>"yếu tố có thể giúp các nước vươn lên
thoát bẫy thu nhập trung bình là con người và sự đổi mới
sáng tạo." </i>

<b>Vì đâu nên nỗi?</b>

Phải chăng những vấn đề vừa nêu đã cản trở sự phát
triển của Việt Nam. Phó Giáo sư Ngô Trí Long nhận định:

<div class="boxleft300"><img
src="http://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/vn-needs-40yrs-get-out-of-middle-income-trap-nn-09222014120718.html/000_Hkg9412954-400.jpg/image"
/><div class="textholder">Một người buôn bán vỉa hè đang đếm
tiền. Ảnh chụp ngày 27/1/2014 tại Hà Nội. AFP
photo</div></div><i>"Đây là cách nhận định hoàn toàn đúng mà
nhiều chuyên gia cũng đã có kiến nghị với các cơ quan chức
năng cũng như với chính phủ. Bởi vì cho tới hiện nay nếu
không có sức sáng tạo, cũng như đặc biệt về năng suất lao
động mà không phát huy, không đổi mới thể chế thì chắc
chắn Việt Nam sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình và sẽ tụt
hậu hơn nữa so với các nước trong khu vực. Đây là điều
nhà nước Việt Nam cũng đã nhìn thấy và đang quyết tâm đẩy
mạnh. Thế thì giữa quyết tâm đấy và việc có thực hiện
được hay không hãy chờ xem xét ở phía trước."</i>

Yếu tố con người và tinh thần đổi mới sáng tạo có thể
hiểu như thế nào trong hoàn cảnh Việt Nam. Gần bốn thập
niên sau khi Cộng sản Việt Nam thống nhất đất nước và
thiết lập thể chế một đảng toàn trị, nền kinh tế Việt
Nam được Ngân hàng phát triển Châu Á đánh giá kém sáng tạo
và xếp một bậc sau nước Lào. Đánh giá này có thể máy móc
dựa vào một số yếu tố, chỉ tiêu và có thể không mang
nhiều ý nghĩa lắm.

Thạc sĩ Bùi Ngọc Sơn thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế và
Chính trị thế giới được báo Đất Việt Online trích lời,
đã đề cập đến nhược điểm của người Việt Nam là thích
ăn sổi, không thích sáng tạo trong sản xuất, cho đến nay từ
cây kim sợi chỉ, cái lược chải đầu cũng nhập từ Trung
Quốc. Thạc sĩ Bùi Ngọc Sơn nhấn mạnh, chỉ số thông minh IQ
của người Việt cao hơn nhiều nước khác, IQ xét về xử lý
bộ não nhưng xử lý cái gì lại là chuyện khác. Theo lời vị
chuyên gia Việt Nam có tiềm năng nhưng không đi vào thực tế.

Nhà giáo Đỗ Việt Khoa ở Hà Nội nhìn nhận vấn đề theo
cách riêng của mình. Ông nói:

<i>"Nguyên nhân chính là do cả cái cơ chế này ở Việt Nam,
người ta sống trong một thời kỳ giả dối thời gian rất
dài. Giả dối biểu hiện rõ nhất là trong thời kỳ làm ăn
hợp tác xã, việc công người ta làm ẩu. Làm hợp tác xã
kẻng rồi mãi bà con mới đi, đi thì làm qua quýt chưa kẻng
đã thấy về nhà. Tư duy bao cấp, tư duy làm ăn dối trá đối
phó đó của người Việt nó nặng nề lắm và bây giờ ảnh
hưởng nhiều thế hệ, đặc biệt giới lãnh đạo thì nói
dối kinh khủng…</i>

<i>Trong ngành giáo dục chúng tôi tỷ lệ nói dối thật khủng
khiếp, thầy cô cũng nói dối, học sinh sẽ học được bệnh
nói dối ngay từ sớm và như thế thì còn cái gì là sáng tạo
nữa, còn cái gì là động lực trung thực nữa."</i>

Việc Việt Nam sập bẫy thu nhập trung bình là điều đã
được dự báo từ lâu. Nhưng dự báo thẳng thắn là Việt Nam
có thể mất 40 năm mới ra khỏi cái "ao" thu nhập trung bình,
thì quả là một thông tin gây sốc cho người dân.

Bên cạnh sự kiện Diễn đàn Phát triển Châu Á diễn ra hôm
19/9 tại Hà Nội. Cùng ngày Chủ tịch Ngân hàng Phát triển
Châu Á (ADB) ông Takehiko Nakao có họp báo ở Thủ đô Việt Nam
nhân chuyến viếng thăm hai ngày. Ông Nakao khuyến cáo Việt Nam
cần thực hiện hiệu quả những luật lệ và qui định trong
kinh doanh để tạo sân chơi bình đẳng cho tất cả các doanh
nghiệp và hỗ trợ phát triển một môi trường cạnh tranh lành
mạnh hơn. Theo lời Chủ tịch ADB, khu vực tư nhân đóng vai trò
quan trọng trong việc thúc đẩy năng lực cạnh tranh của Việt
Nam và tránh bẫy thu nhập trung bình.

Thế nhưng Việt Nam dường như đã bỏ lỡ một cơ hội để
sửa sai thể chế kinh tế ngược đời của mình. Việt Nam kiên
định với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và bản Hiến pháp sửa đổi năm 2013 vẫn minh định kinh
tế Nhà nước là chủ đạo nền kinh tế.




***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140923/chua-thuc-tinh-thi-mai-mai-tut-hau),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!