Dân Luận: Hoàng Xuân Phú - Hiến pháp 2013 – Sửa nhầm hay đổi thiệt?

Vậy là <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814"
target="_blank">nó</a> đã được Quốc hội khóa XIII <a
href="http://baodientu.chinhphu.vn/Hoat-dong-cua-lanh-dao-Dang-Nha-nuoc/Chu-tich-Quoc-hoi-ky-chung-thuc-Hien-phap/187351.vgp"
target="_blank">thông qua vào ngày 28/11/2013 và có hiệu lực từ
ngày 1/1/2014</a>. Nếu coi là "Hiến pháp mới", thì e rằng
ăn quá non nên gạo còn sống sượng. Còn nếu gọi là "Hiến
pháp sửa đổi", thì có lẽ hâm quá đà nên cơm cũ đã
cháy khê.

Dù muốn hay không, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814"
target="_blank">Hiến pháp 2013</a> cũng chi phối cuộc sống của
Nhân dân ta và sự phát triển của Dân tộc ta trong thời gian
tới. Do đó, thay vì ca ngợi ngất trời hay chê bai triệt để,
nên tìm hiểu những biến đổi về nội dung của Hiến pháp,
để đoán biết hệ quả mà phòng xa hay tận dụng, đồng thời
để thấy rõ hơn tâm và tầm của bộ máy lập hiến. Theo tinh
thần ấy, bài này trao đổi về hệ quả của một số
thay đổi trong Hiến pháp 2013.

Phần 1 nhận diện mấy nội dung vốn tồn tại trong
Hiến pháp 1992, nay bị Hiến pháp buông rơi, mặc dù
vẫn còn cần thiết. Chẳng hạn:

- Đòi hỏi "Các cơ quan Nhà nước… đơn vị vũ trang nhân
dân… phải nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp luật";

- Qui định trách nhiệm của công an nhân dân là phải "bảo
đảm… các quyền tự do, dân chủ của công dân, bảo vệ tính
mạng, tài sản của nhân dân";

- Cam kết "Những nơi thờ tự của các tín ngưỡng, tôn
giáo được pháp luật bảo hộ".

Phần 2 điểm mặt ba thay đổi theo hướng tiến bộ liên
quan đến quyền sau song sắt, mà những người dính
vòng lao lí nên biết để đấu tranh đòi thực hiện.

Phần 3 đề cập đến hiện tượng rộ nở
thuật ngữ "công khai" trong Hiến pháp 2013. Đáng lưu
ý là hai khoản hiến định mà công dân quan tâm đến vận
nước nên tận dụng, đó là:

- "Ngân sách nhà nước, dự trữ quốc gia, quỹ tài chính
nhà nước và các nguồn tài chính công khác… phải được sử
dụng… công khai" (Khoản 1 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_55"
target="_blank">Điều 55 Hiến pháp 2013</a>),

- "Quốc hội họp công khai" (Khoản 1 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_83"
target="_blank">Điều 83 Hiến pháp 2013</a>).

Phần 4 cảnh báo nguy cơ quyền con người và quyền công
dân có thể bị khước từ hay cản trở bởi mệnh đề:
"Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định"
– Một mối họa chỉ tương xứng với chính trường hoang dã
và xa lạ với nhà nước pháp quyền đích thực. Buồn thay, căn
cứ vào nguyên tắc lập hiến và lập pháp, thì mưu mô đó
thuộc loại mánh lới bất thành.

Phần 5 phân tích sai lầm tai hại trong việc
dùng Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a> để hiến định khả
năng hạn chế quyền con người và quyền công dân. Sơ sẩy khi
hiến định "quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở" tại
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_22"
target="_blank">Điều 22 Hiến pháp 2013</a> là ví dụ điển hình,
cho thấy có những thay đổi chưa chắc đã phản ánh đúng
dụng ý của tác giả. Do đó, thay vì ghi nhận một số thể
hiện có vẻ tiến bộ trong Hiến pháp 2013, ta lại
phải băn khoăn với câu hỏi: Thực ra họ sửa nhầm hay
đổi thiệt?

1. Hiến pháp buông rơi

Chẳng nhất thiết và cũng chẳng thể ghi hết mọi điều quan
trọng vào Hiến pháp. Nhưng khi Lời nói đầu khẳng định
rằng <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814"
target="_blank">Hiến pháp 2013 "kế thừa… Hiến pháp năm
1992"</a>, thì việc nó buông rơi một số nội dung vẫn còn
hợp lý và cần thiết của Hiến pháp 1992 có thể bắt nguồn
từ dụng ý sâu xa, mà ta không thể làm ngơ.

1.1.

Lạm dụng quyền lực là xu hướng mang tính bản năng của
thế lực cầm quyền. Do đó, với tư cách là công cụ pháp lý
cơ bản để điều khiển hoạt động của Nhà nước, một
trong những mục tiêu quan trọng nhất của Hiến pháp phải là
kiểm soát và kiềm chế bộ máy Nhà nước. Trong hoàn
cảnh nhà cầm quyền hay hành động bất chấp Hiến pháp và
pháp luật, thì khoản hiến định sau đây tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_12"
target="_blank">Điều 12 Hiến pháp 1992</a> là rất cần thiết:

"Các cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức
xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân
phải nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp luật."

Tiếc rằng, như đã trao đổi ở bài <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=UanKhuatTrongDieu4HienPhap-20130829"
target="_blank">"Uẩn khúc trong Điều 4 Hiến pháp"</a>, khi
liệt kê những đối tượng "phải nghiêm chỉnh chấp hành
Hiến pháp, pháp luật", cả Hiến pháp 1992 lẫn Hiến pháp
2013 đều chừa lại thế lực "siêu nhà nước", cần
phải kiềm chế nhất, đó là Đảng Cộng sản Việt Nam
(ĐCSVN). Điều ấy cũng phi lý như chỉ nhìn nhận cái
"nhà" ("nhà ngói" thay vì "nhà nước") từ
"trần giả" trở xuống và cố tình bỏ qua cái
"nóc", rồi khi bị "dột" thì lại giả vờ ngu ngơ
"không rõ nước rơi từ đâu". Đáng tiếc hơn nữa, đòi
hỏi "Các cơ quan Nhà nước… đơn vị vũ trang
nhân dân… phải nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp
luật" (trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_12"
target="_blank">Hiến pháp 1992</a>) đã bị bỏ rơi, và
được nới lỏng trong Hiến pháp 2013 như sau:

"Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiến
pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp
luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ." (Khoản 1
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_8"
target="_blank">Điều 8 Hiến pháp 2013</a>)

Điều tệ hại là, sau khi cố tình bỏ đi chữ
"phải", điều khoản trên không còn thể hiện
trách nhiệm hiến định, bắt buộc Nhà nước phải thực
hiện, mà trở thành mệnh đề khẳng định, công chứng
cho một trạng thái phi thực tế, như thể nó đã mặc nhiên
tồn tại. Hơn nữa, cho dù hiểu đó là một yêu cầu, thì
các cơ quan Nhà nước "muốn theo" hay "theo được"
bao nhiêu thì "theo", không nhất thiết phải "chấp
hành", càng không cần phải "nghiêm chỉnh". Vậy là
tấm gương xấu của <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_4"
target="_blank">Điều 4</a> dành cho ĐCSVN đã phản chiếu sang <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_8"
target="_blank">Điều 8</a> dành cho các cơ quan Nhà nước.

Vốn dĩ đã quen hành động bất chấp pháp luật, nay
được Hiến pháp "giải thoát" khỏi nghĩa vụ "nghiêm chỉnh
chấp hành Hiến pháp, pháp luật", thì các "con trời" sẽ còn
lộng hành đến mức nào nữa?

Từ lúc Hiến pháp 2013 có hiệu lực, các vụ tử vong trong khi
hoặc sau khi "làm việc" với công an diễn ra dồn dập
hơn, mặc dù <a
href="http://www.nguoiduatin.vn/dang-xet-xu-5-cong-an-dung-nhuc-hinh-a127793.html"
target="_blank">"đang xét xử 5 công an… đánh chết anh Ngô
Thanh Kiều" (vào ngày 13/5/2013 tại Phú Yên)</a>. Nếu không
có <a
href="http://tuoitre.vn/Chinh-tri-xa-hoi/Phap-luat/594558/them-mot-nguoi-chet-sau-khi-lam-viec-voi-cong-an.html"
target="_blank">thương tích đầy mình</a> làm bằng chứng, như
trường hợp <a
href="http://www.baodaknong.org.vn/an-ninh-trat-tu/doi-tuong-trom-tieu-tu-vong-sau-khi-lam-viec-voi-cong-an-xa-29922.html"
target="_blank">Huỳnh Nghĩa</a> (39 tuổi, ở tỉnh Đắk Nông, chỉ
vì bị nghi là hái trộm hạt tiêu mà tử vong sau khi "làm
việc" với công an vào ngày 13/2/2014), thì lý do tử vong
được công bố "đương nhiên" là do "tự tử".
Chẳng hạn, Huỳnh Nhất Trung (20 tuổi, ở tỉnh Bình Định) <a
href="http://tuoitre.vn/Chinh-tri-Xa-hoi/597797/mot%C2%A0thanh-nien%C2%A0treo-co-chet-trong-nha-tam-giu.html"
target="_blank">"treo cổ tự tử chết trong nhà tạm giữ công
an huyện Vân Canh" vào tối 11/3/2014</a>. Sáu ngày sau (tức
17/3/2014), Bùi Thị Hương (42 tuổi) <a
href="http://www.baodatviet.vn/doi-song/te-nan-xa-hoi/mot-phu-nu-tu-vong-sau-khi-vao-cong-an-phuong-3004130/"
target="_blank">"được công an phường Tân Đồng (thị xã
Đồng Xoài, Bình Phước) mời lên trụ sở làm việc vì nghi
ngờ liên quan đến việc đem đi bán 2 chỉ vàng giả… chết
trong tư thế treo cổ bằng áo gió trên cửa phòng tạm giữ
hành chính."</a>

Phải chăng, sự gia tăng tử vong do "làm việc" với công
an là hệ quả của việc Hiến pháp 2013 bỏ rơi đòi hỏi
"Các cơ quan Nhà nước… đơn vị vũ trang nhân dân… phải
nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp, pháp luật"?

1.2.

Vốn dĩ, Hiến pháp 1992 quy định về lực lượng công an như
sau:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_47"
target="_blank">Điều 47</a><a ></a> Nhà nước
xây dựng công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ,
từng bước hiện đại, dựa vào nhân dân và làm nòng
cốt cho phong trào nhân dân để bảo vệ an ninh quốc gia, trật
tự, an toàn xã hội, bảo đảm sự ổn định chính trị
và các quyền tự do, dân chủ của công dân, bảo vệ tính
mạng, tài sản của nhân dân, tài sản xã hội chủ nghĩa,
đấu tranh phòng ngừa và chống các loại tội phạm."

Điều này được "đơn giản hóa" đáng kể trong Hiến
pháp 2013 như sau:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_67"
target="_blank">Điều 67</a><a ></a> Nhà nước
xây dựng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng
bước hiện đại, làm nòng cốt trong thực hiện nhiệm vụ
bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự, an toàn xã
hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm."

Vậy là, khi đã được nuôi no đủ, có vũ khí tối tân, thậm
chí <a href="http://www.cand.com.vn/News/PrintView.aspx?ID=218500"
target="_blank">sắp được trang bị cả máy bay, tàu thủy</a>,
thì cũng qua cái thời hiến định "công an nhân dân"
phải "dựa vào nhân dân". Đồng thời, Hiến pháp
2013 cũng "giải phóng" công an khỏi trách nhiệm "bảo
đảm… các quyền tự do, dân chủ của công dân, bảo
vệ tính mạng, tài sản của nhân dân, tài sản xã hội chủ
nghĩa".

Thực ra, thiên hạ vẫn thường chứng kiến công an xâm phạm
"các quyền tự do, dân chủ của công dân", còn chuyện
công an "bảo đảm" các quyền đó thì nghe giống như cổ
tích. Cho nên, có lẽ sẽ trung thực hơn nếu xóa bỏ chuyện
hoang đường ấy ra khỏi Hiến pháp.

Nhưng tại sao lại "giải phóng" lực lượng công an khỏi
cả trách nhiệm "bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân
dân", trong khi họ sống và hành nghề bằng tiền của Nhân
dân? Đừng ngụy biện rằng nội dung ấy đã chứa đựng trong
nhiệm vụ "bảo vệ an ninh quốc gia và bảo đảm trật tự,
an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm". Bởi vì
nhiệm vụ còn sót lại này cũng đã từng tồn tại song song
trong Hiến pháp 1992 cùng với nội dung vừa bị bỏ rơi. Hơn
nữa, đối với những tay súng "chỉ biết còn Đảng, còn
mình" (xem Ảnh 1) thì "trật tự, an toàn xã hội"
trước hết là sự an toàn của lãnh đạo, của chế
độ, và "chống tội phạm" trước hết là chống
những người mà giới cầm quyền không ưa nên quy kết là "thù
địch".

<center> <img
src="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/misc/HienPhap2013-SuaNhamHayDoiThiet-20140829-Dateien/image001.jpg"
width="516"></center>

<center>Ảnh 1: "CÔNG AN NHÂN DÂN CHỈ BIẾT CÒN ĐẢNG, CÒN
MÌNH" (Nguồn: Internet)</center>

Nếu có biểu tình, dù chỉ lác đác mươi người thực thi
quyền hiến định và chỉ nhằm bảo vệ chủ quyền biển
đảo hay phản đối tham nhũng, thì họ cũng coi đó là hành
động đe dọa sự an toàn của chế độ, và ngay lập
tức huy động lực lượng đông đảo để giải tán, thậm chí
để đàn áp. Còn <a
href="http://vietnamnet.vn/vn/tuanvietnam/165607/vet--ran--sau-vu-an-giet-ban-chan-dong.html"
target="_blank">nếu tính mạng và tài sản của Nhân dân bị đe
dọa, thì điều động lực lượng "mỏng" và can thiệp
"thận trọng" đến mức… trật tự xã hội ngày càng
thêm hỗn loạn</a>. Viết như vậy, bởi tin rằng: Nếu thực
sự muốn thì lực lượng công an thừa sức để điều tra và
khống chế nhiều tệ nạn xã hội đang hoành hành.

Thay vì bảo vệ, họ lại cư xử với nạn nhân như với kẻ
thù của chế độ. Họ đang tâm <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=MotSoKhiaCanhHinhSuCuaVuAnTienLang-HaiPhong-20120217b"
target="_blank">xả đạn như mưa vào nhà dân, để mở đường
cướp tài sản hợp pháp của dân, như đã diễn ra ở Tiên
Lãng ngày 5/1/2012</a>. Coi người dân như hình nộm để tập
bắn, nên <a
href="http://vnmedia.vn/NewsDetail.asp?NewsId=267361&CatId=436"
target="_blank">gọi cuộc xả đạn về phía người dân là
"diễn tập", và cao hứng tự ca rằng "không có cuộc
diễn tập nào thành công bằng cuộc diễn tập lần này".
Rồi còn công khai tuyên bố rằng: "Tôi nghĩ là rất hay, có
thể viết thành sách… rất là đẹp, đâm ra không có gì phải
phàn nàn về cái chuyện ấy cả."</a><a ></a> Cứ tưởng,
hành động và phát ngôn như vậy trong Nhà nước của Nhân dân
thì bị cách chức, thậm chí bị loại khỏi ngành công an và
bị truy tố trước pháp luật. Ai dè <a
href="http://baophapluat.vn/thoi-su/ong-do-huu-ca-giam-doc-ca-tp-hai-phong-duoc-thang-ham-thieu-tuong-131329.html"
target="_blank">sau một thời gian ngắn còn được vinh danh bởi
quân hàm Thiếu tướng</a>.

Chưa đầy năm tháng sau trận xả đạn ở Tiên Lãng, vào ngày
24/4/2012, họ lại điên cuồng <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=MotThoangNguyenHinh-20120427"
target="_blank">đánh đập dã man</a> cả hai <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=ChienBinhCamBut-20120521"
target="_blank">phóng viên Đài tiếng nói Việt Nam đến tác
nghiệp ở Văn Giang</a>, vì tưởng đó là dân đen, dám đứng
nhìn bầy quân cướp đất.

Những hành động ngạo ngược hại dân diễn ra nơi nơi,
nhiều không kể xiết… Khi còn hiến định trách nhiệm
"bảo đảm… các quyền tự do, dân chủ của công dân, bảo
vệ tính mạng, tài sản của nhân dân" mà họ còn hành động
như vậy, thì rồi đây sẽ còn tệ hại đến mức nào
nữa?

1.3.

Hiến pháp 1992 quy định về quyền bầu cử và ứng cử như
sau:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_54"
target="_blank">Điều 54</a> Công dân, không phân
biệt dân tộc, nam nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn
giáo, trình độ văn hoá, nghề nghiệp, thời hạn cư trú,
đủ mười tám tuổi trở lên đều có quyền bầu cử và đủ
hai mươi mốt tuổi trở lên đều có quyền ứng cử vào Quốc
hội, Hội đồng nhân dân theo quy định của pháp luật."

Điều này được viết lại trong Hiến pháp 2013 như sau:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_27"
target="_blank">Điều 27</a> Công dân đủ mười tám
tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi
trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân
dân. Việc thực hiện các quyền này do luật định."

Nghĩa là bỏ đi mệnh đề "không phân biệt dân tộc, nam
nữ, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo, trình độ văn
hoá, nghề nghiệp, thời hạn cư trú", vốn dĩ đã xuất
hiện tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=890#Dieu_23"
target="_blank">Điều 23 Hiến pháp 1959</a>, sau đó được tiếp
tục duy trì trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1536#Dieu_57"
target="_blank">Điều 57 Hiến pháp 1980</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_54"
target="_blank">Điều 54 Hiến pháp 1992</a><a ></a>.

Thuở còn quy định "không phân biệt… thành phần xã
hội…" thì đã rất phân biệt, đến mức
khó lòng tự ứng cự nếu không thuộc "thành
phần xã hội" được bộ máy cầm quyền lựa chọn và đề
cử. Vậy thì rồi đây sẽ ra sao?

1.4.

Về quyền khiếu nại, tố cáo, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_74"
target="_blank">Điều 74 Hiến pháp 1992</a> quy định:

"Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan Nhà nước
xem xét và giải quyết trong thời hạn pháp luật quy
định."

"Mọi hành vi xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và
lợi ích hợp pháp của tập thể và của công dân phải được
kịp thời xử lý nghiêm minh."

Nội dung trên được thay bằng một câu gọn lỏn như sau trong
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_30"
target="_blank">Điều 30 Hiến pháp 2013</a>:

"Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp
nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo."

Nghĩa là đòi hỏi "xem xét và giải quyết trong thời hạn
pháp luật quy định" và "kịp thời xử lý nghiêm
minh" bị loại bỏ ra khỏi Hiến pháp 2013. Để thấy
rằng việc loại bỏ này không phải là vô tình, hay do các tác
giả của Hiến pháp 2013 muốn lược bớt tất cả các ràng
buộc về thời gian, chỉ cần lưu ý rằng quy định những
người bị chất vấn "có trách nhiệm trả lời những vấn
đề mà đại biểu Quốc hội yêu cầu trong thời hạn luật
định" tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_98"
target="_blank">Điều 98 Hiến pháp 1992</a> vẫn được bảo lưu
nguyên vẹn tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_80"
target="_blank">Điều 80 Hiến pháp 2013</a>.

Bấy lâu nay, khiếu nại, tố cáo của công dân hay bị ngâm
tôm quá lâu, khiến nhiều người phải lang thang khiếu kiện
suốt chục năm trời. Rồi đây, khi ràng buộc về thời
gian xử lý đã bị xóa khỏi Hiến pháp, thì người dân sẽ
phải mòn mỏi chờ đợi thêm bao lâu nữa?

1.5.

Đáng lưu ý là quy định

"Những nơi thờ tự của các tín ngưỡng, tôn giáo
được pháp luật bảo hộ"

tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_70"
target="_blank">Điều 70 Hiến pháp 1992</a> đã bị loại bỏ ra
khỏi điều hiến định về quyền tự do tín ngưỡng, tôn
giáo trong Hiến pháp 2013 (tức là <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_24"
target="_blank">Điều 24</a>). Tại sao lại như vậy? Chẳng nhẽ
quy định ấy không còn cần thiết trong chế độ đã từng
diễn ra <a
href="http://doisong.vnexpress.net/tin-tuc/nhip-song/ong-bi-thu-cuu-hai-di-san-van-hoa-the-gioi-2832903.html"
target="_blank">phong trào đập phá đền chùa nhân danh chống mê
tín dị đoan</a>? Hay là để tránh mâu thuẫn với thực tế
chiếm đất tôn giáo vẫn xảy ra đó đây?

<a
href="http://www.tienphong.vn/xa-hoi/danh-sach-500-dai-bieu-quoc-hoi-khoa-xiii-540386.tpo"
target="_blank">Mấy vị Hòa thượng, Thượng tọa, Linh mục…
trong Quốc hội</a> có đấu tranh đòi bảo lưu điều hiến
định bảo hộ nơi thờ tự hay không? Hay vì quá mải lo
thực hiện <a href="http://daidoanket.vn/PrintPreview.aspx?ID=58622"
target="_blank">sứ mạng bảo vệ chế độ</a>, mà quên mất vai
trò phải đóng trong Quốc hội, là đại diện và bảo vệ tín
ngưỡng, tôn giáo?

Điều đáng lo ngại là: Liệu việc chiếm đất của các
cơ sở tôn giáo có gia tăng sau khi xóa bỏ hiến định "nơi
thờ tự… được pháp luật bảo hộ" hay không?

2. Quyền sau song sắt

Một trong những tên gọi trớ trêu nhất trong tiếng Việt
thời nay là "cơ quan bảo vệ pháp luật", vì chính các cơ
quan đó lại hay vi phạm pháp luật nhất. <a
href="http://dantri.com.vn/blog/ho-vu-oan-ong-chan-de-lam-gi-801693.htm"
target="_blank">Vụ án oan của ông Nguyễn Thanh Chấn</a> chỉ là
một ví dụ điển hình trong muôn vàn vụ việc, đã và đang
xảy ra thường xuyên trên mọi miền Tổ quốc. Tại sao nhân
danh bảo vệ pháp luật mà lại vi phạm pháp luật như vậy?
Chắc hẳn, pháp luật chỉ là thứ mà họ vin vào, chứ
không phải là cơ sở pháp lý mà họ tôn trọng và tuân theo khi
thao túng quyền lực.

2.1.

Những người bị bắt, bị giam "thân cô thế cô" trong
chốn ngục tù, dù "đúng người đúng tội" cũng rất
cần được luật sư bảo vệ và trợ giúp pháp lý. Nếu bị
bắt oan thì lại càng cần luật sư bênh vực. Thế nhưng,
bộ máy điều tra, giam giữ thường cô lập nghi can, bị
can, bị cáo, không cho họ có điều kiện lựa chọn và tiếp
xúc với luật sư, đặng dễ bề tra hỏi, ép cung, dàn
dựng… Thậm chí, nhiều người bị ép buộc phải khước
từ luật sư do người nhà đứng ra mời và chấp nhận luật
sư do bên điều tra áp đặt, nên dù có bào chữa cũng
bằng… âm.

Về "quyền bào chữa", Hiến pháp 1992 quy định như sau,
trong khuôn khổ hiến định trách nhiệm của Tòa án:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_132"
target="_blank">Điều 132</a> Quyền bào chữa của
bị cáo được bảo đảm. Bị cáo có thể tự bào chữa
hoặc nhờ người khác bào chữa cho mình…"

Như vậy, Hiến pháp 1992 chỉ đề cập đến "quyền bào
chữa của bị cáo", tức là của "người đã bị
Toà án quyết định đưa ra xét xử" (theo định nghĩa tại
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=19431#Dieu_50"
target="_blank">Điều 50 Bộ luật tố tụng hình sự</a>). Nếu
Hiến pháp chẳng hề đề cập tới "quyền bào chữa" thì
có thể cũng chẳng hề chi, nhưng khi đề cập một cách không
đầy đủ thì lại trở thành tai hại, vì có thể tạo ra cách
nghĩ sai lầm là người bị bắt, người bị tạm giam
giữ (theo định nghĩa tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=19431#Dieu_48"
target="_blank">Điều 48 Bộ luật tố tụng hình sự</a>) và
bị can (tức là "người đã bị khởi tố về hình
sự" – theo định nghĩa tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=19431#Dieu_49"
target="_blank">Điều 49 Bộ luật tố tụng hình sự</a>) không có
"quyền bào chữa".

Tuy nhiên, hạn chế của Hiến pháp 1992 không phải là lý do duy
nhất khiến "quyền bào chữa" của "người bị tạm
giữ, bị can" bị xâm phạm tràn lan. Bởi vì <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=19431#Dieu_11"
target="_blank">Điều 11 Bộ luật tố tụng hình sự</a> đã quy
định rõ ràng rằng:

"Người bị tạm giữ, bị can, bị cáo có quyền tự
bào chữa hoặc nhờ người khác bào chữa."

"Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Toà án có nhiệm vụ
bảo đảm cho người bị tạm giữ, bị can, bị cáo thực
hiện quyền bào chữa của họ theo quy định của Bộ luật
này."

Hạn chế kể trên của Hiến pháp 1992 được khắc phục một
phần bởi Khoản 7 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_103"
target="_blank">Điều 103 Hiến pháp 2013</a>, trong khuôn khổ hiến
định trách nhiệm của Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân
dân:

"Quyền bào chữa của bị can, bị cáo, quyền bảo vệ
lợi ích hợp pháp của đương sự được bảo đảm."

(Tức là ngoài "bị cáo" thì thêm đối tượng "bị
can" cũng được bảo đảm "quyền bào chữa".) Và nó
được khắc phục nhiều hơn bởi Khoản 4 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_31"
target="_blank">Điều 31 Hiến pháp 2013</a>, trong khuôn khổ hiến
định quyền con người:

"Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều
tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư
hoặc người khác bào chữa."

Như vậy, theo quy định của Hiến pháp 2013, kể từ khi
"bị bắt" đến khi "bị xét xử", mọi người đều "có quyền
tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào
chữa".

Có điều, một khi đã đề cập đến quyền con người trong
vòng lao lí, thì Hiến pháp viết như vậy vẫn chưa đầy
đủ. Từ "bào chữa" khiến người ta chỉ chú tâm vào
việc <a href="http://tratu.soha.vn/dict/vn_vn/B%C3%A0o_ch%E1%BB%AFa"
target="_blank">"bênh vực cho đương sự trước tòa án"</a>,
tức là khi xét xử, và cùng lắm là mở rộng ra lúc
điều tra, khi công an thẩm vấn đối tượng để xác định
tội phạm. Nhưng lúc ở sau song sắt, ngoài giờ hỏi cung hay
xét xử, dù trước khi ra tòa hay đang thi hành
án, thì đương sự vẫn cần được luật sư trợ giúp
và bảo vệ trước sự cư xử trái pháp luật của bộ máy
điều tra và giam giữ. Vậy nên cần sửa lại Khoản 4
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_31"
target="_blank">Điều 31 Hiến pháp 2013</a>, bằng
cách bổ sung thêm thời gian "thi hành án" cũng như "quyền
được luật sư bảo vệ và trợ giúp pháp lý", đại
loại có thể viết như sau:

"Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra,
truy tố, xét xử, hoặc thi hành án có quyền tự bào
chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa, có quyền
được luật sư bảo vệ và trợ giúp pháp lý."

2.2.

Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_103"
target="_blank">Điều 103 Hiến pháp 2013</a> hiến định:

"Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ
tuân theo pháp luật; nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá
nhân can thiệp vào việc xét xử của Thẩm phán, Hội
thẩm."

Vốn dĩ, quy định "xét xử độc lập" và
"chỉ tuân theo pháp luật" đã có trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_130"
target="_blank">Điều 130 Hiến pháp 1992</a>, song khoản hiến
định đó tỏ ra vô dụng trên thực tế. Các thẩm phán vẫn
hay bị các loại cấp trên chi phối.

Nay có thêm quy định "nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá
nhân can thiệp vào việc xét xử", liệu nó có thể góp
phần kích hoạt lòng tự trọng của các thế lực quen thói
lộng quyền và đánh thức lương tâm nghề nghiệp của các
thẩm phán quen phán xử theo lệnh trên hay không?

Ít nhất, về mặt pháp lý, các thẩm phán không thể
biện hộ cho hành vi uốn cong cán cân công lý để xử sai, và
các tầng thượng cấp không thể chối tội nếu bất chấp
Hiến pháp để can thiệp vào việc xét xử của tòa án. Và họ
không thể dùng pháp luật hiện hành để gỡ tội khi đứng
trước vành móng ngựa trong chế độ kế tiếp.

2.3.

Khoản 5 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_103"
target="_blank">Điều 103 Hiến pháp 2013</a> hiến định:

"Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử được bảo
đảm."

"Nguyên tắc tranh tụng" là gì? Trong bài <a
href="http://luattamanh.com.vn/info/tranh-tung-tai-toa-an/bao-dam-tranh-tung-tai-phien-toa-co-so-hinh-thanh-phan-quyet-cua-toa-an-220.html"
target="_blank">"Bảo đảm tranh tụng tại phiên tòa, cơ sở
hình thành phán quyết của Tòa án"</a>, Tiến sĩ Nguyễn Sơn
– Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao – đã giải thích:

"Tranh tụng trong tố tụng hình sự: là sự
tranh luận của bên buộc tội và bên bào chữa, dựa trên
những chứng cứ được đưa ra trước phiên tòa do các bên thu
thập theo quy định của pháp luật trong quá trình giải
quyết vụ án hình sự, là cơ sở để Tòa án ra phán quyết
có hiệu lực thi hành, nhằm bảo vệ các quyền cơ bản
của con người."

Khi viết "là cơ sở…", chứ không phải "là một trong
những cơ sở…", thì có nghĩa đó là "cơ sở duy
nhất". Tức là: Khi phán quyết, Tòa án phải dựa
và chỉ được dựa trên kết quả tranh luận trước tòa giữa
bên buộc tội và bên bào chữa. Không được khăng
khăng bám vào những chứng cứ hay lời khai nhận do bên điều
tra và công tố đưa ra, bất chấp lập luận của bên bào
chữa. Càng không thể phán quyết theo "bản án bỏ túi", được
thế lực nào đó ấn định từ trước khi diễn ra tranh luận
tại phiên tòa.

Hệ quả của <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_103"
target="_blank">Điều 103 Hiến pháp 2013</a> là: Những thẩm
phán chân chính có thêm cơ sở pháp lý để phán xử tử tế,
theo đúng lương tâm nghề nghiệp. Còn những thẩm phán bù nhìn
thì mất bớt đường biện hộ cho bản lĩnh kém cỏi và hành
động vô lương của mình. Số phận dân oan sẽ phụ
thuộc nhiều hơn vào việc họ có được thẩm phán chân chính
xét xử và được luật sư đủ tài năng bào chữa hay không.

3. Rộ nở "công khai"

Một trong những nét đặc biệt trong Hiến pháp 2013 là từ
"công khai" đột nhiên "nở rộ". Từ này vốn chỉ
xuất hiện hai lần trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=536"
target="_blank">Hiến pháp 1946</a> và đúng một lần trong mỗi
bản <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=890"
target="_blank">Hiến pháp 1959</a>, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1536"
target="_blank">Hiến pháp 1980</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243"
target="_blank">Hiến pháp 1992</a>. Nhưng nó xuất hiện đến 7
lần trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814"
target="_blank">Hiến pháp 2013</a>.

3.1.

Về cơ bản, đó là một triệu chứng tốt. Nhưng đôi khi, ý
nghĩa của từ "công khai" lại khá khó hiểu, chẳng hạn:

"Nhà nước tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý
nhà nước và xã hội; công khai, minh bạch trong việc
tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của công
dân." (Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_28"
target="_blank">Điều 28 Hiến pháp 2013</a>)

"Công khai… trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến
nghị của công dân" có nghĩa là thế nào? Nếu công dân
"kiến nghị" về vấn đề gì đó, thì cứ việc lặng
lẽ mà "tiếp nhận", xem xét và giải quyết nghiêm túc,
rồi "phản hồi" trực tiếp cho người có kiến nghị.
Như vậy đã có thể coi là đủ. Có nhất thiết phải "công
khai", công bố với thiên hạ, rằng ông nọ bà kia kiến
nghị cái ấy, nhưng chẳng được chấp thuận vì lý do
nào đấy, khiến người đó bị cười chê, hay không? Đặc
biệt, khi công dân muốn kiến nghị, tố cáo một cách kín đáo
về hành vi tham nhũng của quan chức, thì có nên "công
khai" cho tham quan biết để trả thù hay không?

Và đây nữa:

"Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử
dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục
đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi
ích quốc gia, công cộng. Việc thu hồi đất phải công
khai, minh bạch và được bồi thường theo quy định của
pháp luật." (Khoản 3 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_54"
target="_blank">Điều 54 Hiến pháp 2013</a>)

Tại sao lại đưa ra đòi hỏi "phải công khai" (khi đã
có yêu cầu "minh bạch") trong hoàn cảnh này? Nếu không
hiến định "công khai", thì người dân có thể chấp
nhận để cho "việc thu hồi đất" diễn ra kín đáo,
vụng trộm hay không? Và "phải công khai" đến mức
độ nào? Điều mà người dân muốn biết là danh tính của các
thế lực nấp sau "việc thu hồi đất" để chia chác lợi
lộc, vậy thì có định "công khai" về chúng hay không?

3.2.

Có một yêu cầu "công khai" đã trở thành kinh điển,
đó là:

"Tòa án nhân dân xét xử công khai.
Trong trường hợp đặc biệt cần giữ bí mật nhà nước,
thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người chưa thành
niên hoặc giữ bí mật đời tư theo yêu cầu chính đáng của
đương sự, Tòa án nhân dân có thể xét xử kín." (Khoản 3
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_103"
target="_blank">Điều 103 Hiến pháp 2013</a>)

Nội dung "Tòa án nhân dân xét xử công khai" đã xuất
hiện trong tất cả các hiến pháp của chế độ này, tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=536"
target="_blank">Điều 67 Hiến pháp 1946</a>, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=890#Dieu_101"
target="_blank">Điều 101 Hiến pháp 1959</a>, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1536#Dieu_133"
target="_blank">Điều 133 Hiến pháp 1980</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_131"
target="_blank">Điều 131 Hiến pháp 1992</a>. Tiếc rằng, cái
đòi hỏi chính đáng đó đã trở thành hiện thân của sự
dối trá trắng trợn. Tuyên bố là "xét xử công
khai", nhưng lại tung ra lực lượng dày đặc để ngăn cấm
những người quan tâm tiếp cận khu vực xử án, đến mức cả
bố mẹ, anh chị em ruột của bị cáo cũng không được vào
phòng xét xử. Thực tế đó diễn ra triền miên, ngang nhiên…
Ấy vậy mà các cấp lãnh đạo vẫn cứ làm ngơ, như thể
không hề hay biết. Trớ trêu hơn, với tư cách "đại
biểu cao nhất của Nhân dân", "thực hiện quyền lập hiến,
quyền lập pháp" và "giám sát tối cao đối với hoạt
động của Nhà nước" (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_69"
target="_blank">Điều 69 Hiến pháp 2013</a>), đại biểu Quốc
hội vẫn bỏ qua, không đòi hỏi Thủ tướng, Chánh án Tòa án
nhân dân tối cao và Bộ trưởng Bộ Công an (là những
chức vụ do Quốc hội "bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm"
hoặc "phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách
chức" theo quyền hạn được hiến định tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_84"
target="_blank">Điều 84 Hiến pháp 1992</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_70"
target="_blank">Điều 70 Hiến pháp 2013</a>) ra lệnh thuộc
hạ chấm dứt cái tệ nạn vi hiến, phi pháp ngang nhiên
ấy.

Lần này, bên cạnh đòi hỏi "xét xử công khai" trong
khuôn khổ hiến định trách nhiệm của tòa án, Hiến
pháp 2013 còn bổ sung thêm quy định "xét xử công khai"
vào quyền con người, là "được… xét xử công
khai":

"Người bị buộc tội phải được Tòa
án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, công
bằng, công khai. Trường hợp xét xử kín theo quy định
của luật thì việc tuyên án phải được công khai." (Khoản
2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_31"
target="_blank">Điều 31 Hiến pháp 2013</a>)

Hy vọng rằng, khi được nhấn mạnh đến hai lần trong
Hiến pháp, nhà cầm quyền sẽ không tiếp tục coi quy định
"xét xử công khai" như một trò đùa pháp lý. Và
người dân cũng ý thức rõ hơn quyền hiến định của
mình, để mà cương quyết đấu tranh, đòi nhà cầm quyền
phải tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh.

3.3.

Đòi hỏi "công khai" mới mẻ sau đây kéo theo một hệ
quả quan trọng:

"Ngân sách nhà nước, dự trữ quốc gia, quỹ tài
chính nhà nước và các nguồn tài chính công khác do
Nhà nước thống nhất quản lý và phải được sử dụng
hiệu quả, công bằng, công khai, minh bạch, đúng pháp
luật." (Khoản 1 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_55"
target="_blank">Điều 55 Hiến pháp 2013</a>)

Có nghĩa là từ nay, các cơ quan Nhà nước phải "công
khai" mọi khoản chi tiêu thuộc "ngân sách nhà nước, dự trữ
quốc gia, quỹ tài chính nhà nước và các nguồn tài chính công
khác do Nhà nước thống nhất quản lý".

Cơ sở chính đáng của quy định này là: Tiền bạc và của
cải mà Nhà nước đứng ra quản lý chính là của Nhân dân,
nên Nhân dân có quyền biết và phải biết để giám sát
xem Nhà nước chi tiêu có hợp lý hay không. Biết để
còn can thiệp, hay ngăn chặn trong trường hợp cần thiết, chứ
không phải biết chỉ để mà tức… Vì thế, Nhân dân
phải biết đủ sớm, chứ không phải đợi đến lúc
mọi chuyện trôi qua, khi tiền bạc, của cải của Nhân dân đã
"không cánh mà bay", và thủ phạm đã "hạ cánh an
toàn"… Quy định "phải được sử dụng… công
khai" cần được hiểu là phải "công khai" từ
trước khi "sử dụng", tức là từ khi lập kế hoạch
"sử dụng". Điều đó cũng giống như việc người điều
khiển phương tiện giao thông phải có tín hiệu báo hướng
rẽ từ trước khi rẽ, chứ không phải rẽ xong rồi mới
phát tín hiệu rẽ. Muộn nhất thì cũng phải "công khai"
trong khi đang "sử dụng", chứ không thể đợi đến lúc
xong xuôi hay sau một thời gian thì mới "công khai".

Cần phải nhấn mạnh, rằng <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_55"
target="_blank">Điều 55 Hiến pháp 2013</a> quy định phải
"công khai" tất cả các khoản chi tiêu đó, không có
ngoại lệ. Nghĩa là phải "công khai" cả các khoản
chi cho đảng cầm quyền, cũng như chi cho bộ máy quốc phòng và
bộ máy an ninh…

Hệ quả hiển nhiên là: Không được coi những thông tin
ấy là "bí mật Nhà nước" và không được phép đóng dấu
"mật" hay "tuyệt mật" lên các tài liệu liên quan, bởi
vì như vậy là vi hiến. Hơn thế nữa, không được
kết tội những công dân lưu trữ hay công bố tài liệu liên
quan là "chiếm đoạt bí mật Nhà nước" hay "làm lộ bí mật
Nhà nước" (theo <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=6163#Dieu_263"
target="_blank">Điều 263 Bộ luật hình sự</a>).

3.4.

Với việc thông qua Hiến pháp 2013, Quốc hội đã tự dành cho
mình một cam kết "công khai", đó là:

"Quốc hội họp công khai. Trong trường hợp cần
thiết, theo đề nghị của Chủ tịch nước, Ủy ban thường
vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ hoặc của ít nhất một
phần ba tổng số đại biểu Quốc hội, Quốc hội quyết
định họp kín." (Khoản 1 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_83"
target="_blank">Điều 83 Hiến pháp 2013</a>)

Việc hiến định "Quốc hội họp công khai" không phải
là ngoại lệ hiếm hoi, mà là thông lệ khá phổ biến trong
hiến pháp của các nước trên thế giới, ví dụ như <a
href="http://www.verfassungen.eu/pl/" target="_blank">Hiến pháp Ba Lan</a>
(Điều 113), <a href="http://www.verfassungen.eu/b/index.htm"
target="_blank">Hiến pháp Bỉ</a> (Điều 47), <a
href="http://www.verfassungen.eu/p/" target="_blank">Hiến pháp Bồ Đào
Nha</a> (Điều 116), <a href="http://www.verfassungen.eu/dk/index.htm"
target="_blank">Hiến pháp Đan Mạch</a> (Điều 49), <a
href="http://www.bundestag.de/bundestag/aufgaben/rechtsgrundlagen/grundgesetz/gg.html"
target="_blank">Hiến pháp Đức</a> (Điều 42), <a
href="http://www.verfassungen.eu/hu/index.htm" target="_blank">Hiến pháp
Hungari</a> (Chương Nhà nước, Điều 5), <a
href="http://www.verfassungen.eu/griech/" target="_blank">Hiến pháp Hy
Lạp</a> (Điều 66), <a href="http://www.verfassungen.eu/n/index.htm"
target="_blank">Hiến pháp Na Uy</a> (Điều 84), <a
href="http://www.verfassungen.net/jp/verf47-i.htm" target="_blank">Hiến
pháp Nhật</a> (Điều 57), <a href="http://www.verfassungen.eu/f/"
target="_blank">Hiến pháp Pháp</a> (Điều 33), <a
href="http://www.verfassungen.eu/sw/index.htm" target="_blank">Hiến pháp
Thụy Điển</a> (Chương 4, Điều 9)…

Ở Việt Nam, nội dung Quốc hội "họp công khai" đã
xuất hiện trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=536"
target="_blank">Hiến pháp 1946</a> (Điều thứ 30), nhưng nó bị
thủ tiêu trong ba bản hiến pháp kế tiếp (từ năm 1959), để
rồi sau 54 năm mới lại được tái hiện trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_83"
target="_blank">Hiến pháp 2013</a>.

"Quốc hội họp công khai" có nghĩa là thế nào? Có thể
tìm thấy câu trả lời rõ ràng ngay trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=536"
target="_blank">Hiến pháp 1946</a> của chính chế độ này:

"Điều thứ 30 Nghị viện họp công khai, công
chúng được vào nghe. Các báo chí được phép thuật lại
các cuộc thảo luận và quyết nghị của Nghị viện. Trong
những trường hợp đặc biệt, Nghị viện có thể quyết nghị
họp kín."

Vâng, đặc điểm tối thiểu của "họp công khai" là
"công chúng được vào nghe"…

Hiển nhiên phải là như vậy! Vì <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_69"
target="_blank">"Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của
Nhân dân"</a>, do Nhân dân bầu ra, để thay mặt Nhân dân
đóng vai trò <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_69"
target="_blank">"cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất"</a>
trong đất nước mà <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_2"
target="_blank">"tất cả quyền lực nhà nước thuộc về Nhân
dân"</a>, nên tất nhiên Nhân dân có quyền chứng kiến
"cơ quan đại biểu" của mình họp hành, hoạt động như thế
nào.

Nếu muốn thì công chúng phải được chứng kiến trực
tiếp. Tức là "vào nghe" trực tiếp ngay trong phòng
họp của Quốc hội, chứ không phải gián tiếp,
qua thông tin tường thuật của tivi, đài, báo, đã bị biến
dạng qua lăng kính chủ quan của nhà báo và bị bóp méo bởi
cái gọi là "định hướng tuyên truyền". Kể cả xem
"truyền hình trực tiếp" trong phòng cách biệt (với phòng
họp Quốc hội) hay qua chương trình TV cũng không phải là
"chứng kiến trực tiếp", vì tín hiệu truyền hình có
thể "bị trục trặc" đúng những lúc gay cấn, hay ống
kính ghi hình có thể bị quay lệch khỏi hướng đáng quan tâm.

Để công chúng có thể "vào nghe" trực tiếp thì phòng
họp của Quốc hội phải được thiết kế và xây dựng tương
ứng, có đủ chỗ cho công chúng "vào nghe". Một hình mẫu
có thể tham khảo là phòng họp của Quốc hội CHLB Đức, trong
đó 6 khán đài với <a
href="https://www.btg-bestellservice.de/pdf/40410000.pdf"
target="_blank">khoảng 430 chỗ ngồi</a> (chưa kể chỗ đứng)
được dành cho công chúng, khách và nhà báo, để họ có thể
trực tiếp chứng kiến toàn cảnh phiên họp công khai của
Quốc hội (xem Ảnh 2). Đương nhiên, công chúng phải
tiến hành đăng ký và đợi đến lượt mình; còn Quốc hội
thì phải có <a
href="http://www.bundestag.de/besuche/besucheinerplenarsitzung/plenarsitzung/245000"
target="_blank">hướng dẫn cụ thể</a> và cung cấp <a
href="https://visite.bundestag.de/BAPWeb/pages/createBookingRequest.jsf"
target="_blank">công cụ đăng ký trực tuyến</a> để công chúng
có thể đăng ký thuận lợi.

<center> <img
src="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/misc/HienPhap2013-SuaNhamHayDoiThiet-20140829-Dateien/image002.jpg"
width="600"></center>

<center>Ảnh 2: Phòng họp toàn thể của Quốc hội Đức, với
6 khán đài dành cho công chúng, khách và nhà báo chứng kiến
trực tiếp các phiên họp công khai của Quốc hội (Nguồn:
<a
href="http://www.mitmischen.de/erleben/besucheWorkshopCo/Besuche/Besuch_Plenarsitzung/index.jsp"
target="_blank">mitmischen.de</a>)</center>

Liệu Nhà Quốc hội Việt Nam đang được xây dựng có phù
hợp với tinh thần "Quốc hội họp công khai" (nghĩa là
có chỗ cho công chúng "vào nghe") hay không? Nếu không phù
hợp, thì nhân dịp <a
href="http://dddn.com.vn/bat-dong-san/de-nghi-bo-sung-hon-2000-ty-cho-du-an-nha-quoc-hoi-2014011510293227.htm"
target="_blank">đề nghị bổ sung hơn 2.000 tỷ đồng cho Dự án
Nhà Quốc hội, với lý do "thiết kế công trình Nhà Quốc
hội được điều chỉnh theo hướng điều chỉnh lại công
năng cho phù hợp với yêu cầu sử dụng mới"</a>, phải
nhanh chóng tạo dựng thêm chỗ cho công chúng "vào nghe".
Nếu phớt lờ, không chịu hiệu chỉnh theo tinh thần của Hiến
pháp mới được thông qua, thì những người chịu trách nhiệm
xây dựng Nhà Quốc hội và điều khiển các cuộc họp Quốc
hội trong tương lai sẽ bị coi là vi phạm Hiến pháp.

Điều đáng lo hơn là liệu những người lãnh đạo Quốc hội
đã thực tâm chấp nhận việc "Quốc hội họp công khai"
hay chưa? Vốn dĩ, nhân danh "bảo vệ an ninh", họ có thể
chặn cả đường giao thông công cộng, ngăn không cho dân
chúng đi qua khu vực mà Quốc hội họp. Thậm chí, họ từng
ngang nhiên đưa ra lệnh cấm: <a
href="http://plo.vn/chinh-tri/rut-quy-dinh-cam-bao-chi-chup-anh-truoc-sanh-hoi-truong-qh-321814.html"
target="_blank">"Phóng viên không được phỏng vấn và chụp
ảnh đại biểu Quốc hội trong khu vực sảnh trước của hội
trường – nơi đại biểu Quốc hội giải lao"</a>. Phóng
viên của báo chí chính thống, vừa thực hiện nhiệm vụ của
bộ máy tuyên truyền "lề đảng" và thực thi quyền tự
do báo chí, vừa đáp ứng yêu cầu truyền tải thông tin để
cử tri cả nước theo dõi và giám sát hoạt động của Quốc
hội, mà còn bị cản trở thô bạo như vậy, thì làm sao
người lao động chân quê có thể len vào chốn "Quốc hội
họp công khai"?

Đây là một trong những thử thách đầu tiên đối với Quốc
hội sau khi Hiến pháp 2013 có hiệu lực. Người dân có thể
kiểm nghiệm thái độ tôn trọng và chấp hành Hiến pháp của
chính bản thân Quốc hội, bằng cách sớm đăng ký tham gia
chứng kiến trực tiếp các cuộc "họp công khai"
của Quốc hội. Để tránh ngụy biện về hoàn cảnh chật
chội, do chưa xây xong Nhà Quốc hội mới, có thể viết thẳng
vào đăng ký rằng sẵn sàng đứng nghe hoặc mang theo ghế xếp
để ngồi nghe.

Nếu Quốc hội viện cớ quanh co, không chịu thi hành cái
điều khoản hiến định có thể dễ dàng thực hiện ngay lập
tức, chẳng bị ai cản trở ngoài chính bản thân, thì chứng
tỏ họ coi Hiến pháp vừa thông qua chỉ là trò đùa. Và nếu
cơ quan lập hiến nhìn nhận như vậy thì đừng có hy vọng hão
huyền vào sự tôn trọng Hiến pháp của bộ máy cầm
quyền.

Ngược lại, nếu Quốc hội thực sự chấp nhận để người
dân nào "vào nghe" các cuộc họp được hiến định là
"công khai", thì đó là một tín hiệu tốt, chứng tỏ
Quốc hội cũng muốn xây dựng nhà nước pháp quyền.

4. Mánh lới bất thành

Trong Hiến pháp 2013, có ba điều hiến định về quyền công
dân được kèm theo câu "Việc thực hiện các quyền này do
pháp luật quy định" hay "… do luật định", đó là:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_23"
target="_blank">Điều 23</a><a ></a> Công dân có
quyền tự do đi lại và cư trú ở trong nước, có quyền ra
nước ngoài và từ nước ngoài về nước. Việc thực hiện
các quyền này do pháp luật quy định."

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">Điều 25</a><a ></a> Công dân có
quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin,
hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền
này do pháp luật quy định."

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_27"
target="_blank">Điều 27</a><a ></a> Công dân đủ
mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi
mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội
đồng nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do luật
định."

Câu kèm theo đó mang dụng ý gì?

4.1.

Để trả lời câu hỏi trên, ta điểm lại quá trình thay
đổi, biến dạng của điều hiến định về quyền "tự do
ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập
hội, biểu tình" qua các đời Hiến pháp của chế độ này.

Trong hai bản hiến pháp đầu tiên (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=536"
target="_blank">Hiến pháp 1946</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=890"
target="_blank">Hiến pháp 1959</a>), các quyền công dân
thuộc thể loại này được hiến định một cách vô
điều kiện, không bị hạn chế (xem Phụ lục I).
Có lẽ, đó là biểu hiện của thế hệ cầm quyền mới
thoát thân từ cương vị bị trị, chưa kịp lĩnh hội
đầy đủ kỹ năng quản lý xã hội, và cũng chưa bị nhiễm
nặng "hội chứng cầm quyền".

Hiến pháp thứ ba được thông qua vào năm 1980, giữa lúc đất
nước đã thống nhất dưới sự lãnh đạo độc quyền của
ĐCSVN. Trên đỉnh cao quyền lực, nhà cầm quyền không cần
lấy lòng dân chúng như thời kỳ còn phải tranh chấp, nên một
số quyền tự do của công dân trong Hiến pháp 1980 được hiến
định kèm theo ràng buộc:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1536#Dieu_67"
target="_blank">Điều 67</a> Công dân có các
quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do
lập hội, tự do biểu tình, phù hợp với lợi ích của chủ
nghĩa xã hội và của nhân dân.

Nhà nước tạo điều kiện vật chất cần thiết để
công dân sử dụng các quyền đó.

Không ai được lợi dụng các quyền tự do dân chủ để
xâm phạm lợi ích của Nhà nước và của nhân dân."

Tức là "các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do
hội họp, tự do lập hội, tự do biểu tình" của công dân
phải "phù hợp với lợi ích của chủ nghĩa xã hội và
của nhân dân", trong đó "lợi ích của chủ nghĩa xã
hội" chiếm vị trí hàng đầu, còn "lợi ích của nhân
dân" chỉ đứng hạng hai. Cả hai loại lợi ích đó và cái
gọi là "lợi ích của Nhà nước" đều trừu tượng, nên
dễ quy chụp những hành động của dân chúng mà nhà cầm
quyền không thích là "không phù hợp" hay "xâm phạm"
các lợi ích đó.

Hiến pháp thứ tư – Hiến pháp 1992 – ra đời vào lúc Liên
Xô và hệ thống xã hội chủ nghĩa ở châu Âu đã sụp đổ
đồng loạt, "chủ nghĩa xã hội" trở nên tai tiếng. Vì
vậy, các nhà lập hiến Việt Nam đã xóa bỏ điều kiện
"phù hợp với lợi ích của chủ nghĩa xã hội" và thay
bằng ràng buộc "theo quy định của pháp luật":

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_69"
target="_blank">Điều 69</a><a ></a> Công dân có
quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí; có quyền được thông
tin; có quyền hội họp, lập hội, biểu tình theo quy định
của pháp luật."

Việc đột nhiên hủy bỏ nội dung "Nhà nước tạo điều
kiện vật chất cần thiết để công dân sử dụng các quyền
đó" (vốn có trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1536#Dieu_67"
target="_blank">Điều 67 Hiến pháp 1980</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=890#Dieu_25"
target="_blank">Điều 25 Hiến pháp 1959</a>) cho thấy: Ngay từ khi
ban hành Hiến pháp 1992 nhà cầm quyền đã không muốn chấp
nhận người dân thực thi các quyền hiến định ấy. Trên
thực tế, họ đã dựa vào điều kiện "theo quy định
của pháp luật" để "câu giờ", cố tình không ban hành các
luật liên quan, để lập luận rằng: Khi chưa có pháp
luật quy định cụ thể thì chưa thể hành động "theo quy
định của pháp luật".

Nguy hiểm tiềm tàng của thuật ngữ "theo quy định của
pháp luật" ẩn chứa trong không gian bao la của cái gọi là
"pháp luật". Theo <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=12817#Dieu_2"
target="_blank">Điều 2 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật
số 172008/QH12</a>, thì trong "Hệ thống văn bản quy phạm pháp
luật" không chỉ có Hiến pháp và các luật, mà còn có cả
"Văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy
ban nhân dân". Hơn nữa, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=17873#Dieu_2"
target="_blank">Điều 2 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật
của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân số 31/2004/QH11</a> cho
phép

"Hội đồng nhân dân ban hành văn bản quy phạm pháp luật
trong những trường hợp… quyết định những chủ trương,
chính sách, biện pháp nhằm bảo đảm thi hành Hiến
pháp…"

và cho phép

"Uỷ ban nhân dân ban hành văn bản quy phạm pháp luật…
để thi hành Hiến pháp…"

Như vậy, cả Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân
cấp phường, xã cũng có thể viện cớ hiến định để hạn
chế quyền công dân. Vì Hiến pháp không quy định
nhiệm vụ và quyền hạn của Hội đồng nhân dân và Ủy
ban nhân dân các cấp, nên khó chỉ ra một cách trực tiếp
rằng các hành vi sai trái hạn chế quyền công dân của các cơ
quan đó là vi hiến.

Trong khi trì hoãn hơn nửa thế kỷ, cố tình không ban hành
luật để bảo đảm thực hiện các quyền hiến định, thì
nhà cầm quyền lại sinh ra một số nghị định và thông tư
để hạn chế quyền tự do của công dân. Điển hình là cặp
<a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=18467"
target="_blank">Nghị định số 38/2005/NĐ-CP</a> và <a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=17599"
target="_blank">Thông tư số 09/2005/TT-BCA</a> nhằm ngăn cấm thực
thi quyền hội họp, biểu tình, và cặp <a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=14996"
target="_blank">Nghị định số 136/2006/NĐ-CP</a> và <a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=25956"
target="_blank">Thông tư số 04/2010/TT-TTCP</a> nhằm cản trở
khiếu nại có nhiều người tham gia. Song bài "<a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=LucCanNhaNuocPhapQuyen-20120925"
target="_blank">Lực cản Nhà nước pháp quyền</a>"
đã chỉ ra rằng các nghị định và thông tư đó vi phạm Hiến
pháp và luật.

Như đã khẳng định trong bài <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=QuyenBieuTinhCuaCongDan-20130601"
target="_blank">"Quyền biểu tình của công dân"</a>:
Chừng nào chưa có "quy định của pháp luật", thì chừng ấy
chưa có hạn chế đối với quyền biểu tình, nên công dân có
quyền biểu tình một cách hoàn toàn tự do, theo đúng tinh thần
của Hiến pháp 1992, không phải đợi đến lúc có Luật biểu
tình hay một văn bản tương tự.

Sau mấy phương án dự thảo nhằm khắc phục tình trạng
đuối lý (xem Phụ lục II), cuối cùng <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">Hiến pháp 2013 (Điều 25)</a> quy định:

<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">"Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo
chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu
tình."</a>

Mệnh đề "theo quy định của pháp luật" (trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_69"
target="_blank">Điều 69 Hiến pháp 1992</a>) được xóa đi, không
phải vì sự hào phóng đột biến, mà để thay bằng câu sau:

<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">"Việc thực hiện các quyền này do pháp
luật quy định."</a>

Nghĩa là vẫn bảo lưu khả năng thao túng bao la của cái gọi
là "pháp luật". Đáng nói hơn, là ba chữ "việc
thực hiện" được huy động vào cuộc. Để làm gì?

Một mặt, mục tiêu đặt ra chỉ là sửa đổi chứ không
phải viết mới Hiến pháp, nên những chỗ thực sự cần
thiết mới được sửa, nghĩa là thay đổi kể trên không thể
vô tình, mà chắc đầy dụng ý. Mặt khác, bộ máy đương
quyền càng tỏ ra ngu ngơ và gắn bó với đồng chí phương
bắc bao nhiêu, thì lại càng ranh mãnh và đối kháng với Dân ta
bấy nhiêu, cho nên chẳng ngạc nhiên khi năng lực sáng tạo
của nhà cầm quyền lại được huy động để đối phó với
Dân ta. Vì thuật ngữ "theo quy định của pháp luật" vẫn
chưa đủ thuyết phục, nên nay thay nó bằng mệnh đề "Việc
thực hiện các quyền này do pháp luật quy định", hẳn là
để nhấn mạnh rằng "các quyền này" chỉ được "thực
hiện" khi có "pháp luật quy định".

Với mánh lới mới mẻ này, một bức tường pháp lý
vững chắc hơn trước được dựng lên vô thời hạn để cản
công dân đến với quyền tự do. Nếu sau này bất đắc
dĩ phải để công dân "thực hiện" quyền nào đó, thì
họ sẽ dùng pháp luật để hạn chế đáng kể quyền
ấy.

Đó có lẽ cũng là chìa khóa để giải mã thâm ý của <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_23"
target="_blank">Điều 23</a> (về quyền tự do đi lại và cư
trú, quyền ra nước ngoài và từ nước ngoài về nước) và
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_27"
target="_blank">Điều 27</a> (về quyền bầu cử và ứng
cử) trong Hiếp pháp 2013.

4.2.

Nếu đấng sinh thành ra Hiến pháp 2013 nghĩ như vậy, thì
đấy chỉ là ý muốn chủ quan của họ.

Không thể trì hoãn mãi mãi việc ban hành các luật liên
quan. Chớ viện cớ thiếu thời gian hay thiếu kinh phí.
Gần 70 năm đã trôi qua kể từ khi chế độ này ra
đời, chẳng nhẽ vẫn chưa đủ thời gian để làm các luật
bảo đảm thực thi quyền công dân hay sao? Bỏ hàng núi tiền
của Nhân dân nuôi béo tham nhũng thì được, chẳng nhẽ trích
một phần nhỏ kinh phí để làm luật lại không được hay sao?
Hơn nữa, nhiều người sẵn sàng cùng nhau viết luật, và
có đủ khả năng hoàn thành sản phẩm với chất lượng tốt
trong thời gian ngắn. Chỉ cần Quốc hội chân thành đề nghị,
thì họ sẽ ra tay. Nếu quả thật Quốc hội thiếu tiền, thì
họ sẵn sàng làm không công, giống như bỏ công viết những
bài như thế này.

Trong một thể chế xưng danh "Nhà nước pháp quyền" (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_2"
target="_blank">Điều 2 Hiến pháp 2013</a>) thì đảng cầm
quyền cũng phải nghiêm chỉnh chấp hành Hiến pháp và pháp
luật. Một khi đã hiến định rằng "Mọi người đều
bình đẳng trước pháp luật" và "Không ai bị phân biệt
đối xử trong đời sống chính trị" (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_16"
target="_blank">Điều 16 Hiến pháp 2013</a>), thì không thể đòi
hỏi các tổ chức và cá nhân khác phải thực hiện những
điều mà đảng cầm quyền và các đảng viên của nó không
cần thực hiện.

Nếu đòi hỏi các tổ chức khác phải đăng ký và chỉ
được hoạt động sau khi được cấp phép, thì sẽ vấp phải
các câu hỏi sau đây: ĐCSVN đã làm thủ tục đăng ký
thành lập khi nào? Đã được chính quyền thời đó cấp phép
hay chưa? Cho đến nay, <a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1034"
target="_blank">Luật quy định quyền lập hội, ban hành bởi Sắc
lệnh số 102/SL-L004 do Chủ tịch Quốc hội Hồ Chí Minh ký ngày
20/5/1957</a>, vẫn còn nguyên hiệu lực, và nó được lấy làm
căn cứ cho <a
href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&mode=detail&document_id=157597"
target="_blank">Nghị định số 33/2012/NĐ-CP</a>, mới được ký
vào ngày 13/4/2012. Sắc lệnh này quy định:

"<a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1034#Dieu_4"
target="_blank">Điều 4.</a> Những hội đã thành
lập trước ngày ban hành luật này và đã hoạt
động trong vùng tạm bị chiếm trong thời kỳ kháng chiến,
nay muốn tiếp tục hoạt động, đều phải xin phép
lại."

Rõ ràng, ĐCSVN là "hội đã thành lập trước ngày ban hành
luật này" và "đã hoạt động trong vùng tạm bị chiếm
trong thời kỳ kháng chiến". Vậy thì, sau ngày
20/5/1957, ĐCSVN đã làm thủ tục "xin phép lại" hay
chưa?

<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_4"
target="_blank">Điều 4 Hiến pháp 2013</a> quy định:

"Đảng Cộng sản Việt Nam… là lực lượng lãnh
đạo Nhà nước và xã hội."

"Các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản
Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp
luật."

Cho đến tận bây giờ, Hiến pháp vẫn chưa xác định
nhiệm vụ và quyền hạn của "lực lượng lãnh đạo Nhà
nước và xã hội", trong khi hiến định rõ nhiệm vụ
và quyền hạn của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc
hội, Chủ tịch nước, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Hiến pháp và pháp luật cũng chưa hề ban hành "khuôn khổ"
hoạt động của đảng. Song ĐCSVN không hề chờ đợi, mà vẫn
ngang nhiên "hoạt động". Vậy thì tại sao lại
không chấp nhận cho công dân thực thi các quyền hiến định,
mà đòi họ phải chờ đợi, đến khi có "pháp luật quy định"
thì mới được "thực hiện các quyền này"?

4.3.

Như đã viết ở trên, các quyền công dân tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_23"
target="_blank">Điều 23</a>, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">Điều 25</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_27"
target="_blank">Điều 27</a> được hiến định không kèm theo
ràng buộc, chẳng phải vì hào phóng bất thường, mà do dự
định dùng luật và các văn bản dưới luật để "siết
lại". Tiếc thay, hiện trạng của Hiến pháp 2013 không
cho phép bất kỳ ai triển khai ý đồ "siết lại" nữa.
Vì sao?

Nguyên tắc sơ đẳng trong kỹ thuật lập hiến và lập pháp
là: Luật và các văn bản dưới luật chỉ có thể hạn
chế một quyền hiến định nào đó, nếu Hiến pháp cho phép
hạn chế đích danh quyền ấy. Ví dụ, <a
href="http://www.bundestag.de/bundestag/aufgaben/rechtsgrundlagen/grundgesetz/gg.html"
target="_blank">Hiến pháp CHLB Đức</a> quy định như sau:

"<a href="http://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_5.html"
target="_blank">Điều 5</a>

(1) Mọi người có quyền tự do phát biểu và phổ biến quan
điểm của mình bằng lời nói, chữ viết và hình ảnh, và tự
do tìm hiểu thông tin từ các nguồn có thể truy cập phổ
thông. Tự do báo chí và tự do thông tin được đảm bảo.
Không được kiểm duyệt.

(2) Những quyền này bị hạn chế bởi quy định trong các
luật phổ quát, bởi quy định của <a
href="http://dejure.org/gesetze/JuSchG" target="_blank">Luật bảo
vệ thanh thiếu niên</a>, và bởi quyền được bảo
vệ danh dự cá nhân…"

"<a href="http://www.gesetze-im-internet.de/gg/art_8.html"
target="_blank">Điều 8</a>

(1) Mọi người Đức đều có quyền tụ họp một cách hòa
bình và không mang theo vũ khí, mà không cần phải trình báo hay
được chuẩn y.

(2) Đối với các cuộc tụ họp ngoài trời, quyền
này có thể bị hạn chế bằng luật hoặc trên cơ sở của
một luật."

Nguyên tắc sơ đẳng đó không phải là quá xa lạ với các
nhà lập hiến Việt Nam. Có điều, lẽ ra phải được trình
bày một cách rõ ràng và chính xác, Hiến pháp Việt Nam lại
bị lây nhiễm cái ngôn ngữ của chính trường hoang vắng lòng
trung thực: Khi nói thẳng thì không thật, còn sự thật thì
lại bị úp mở, trình bày quanh co… Thay vì viết rõ là
"quyền… có thể bị hạn chế bằng pháp luật", thì
lại che dấu sau thuật ngữ "có quyền… theo quy định của
pháp luật".

Trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243"
target="_blank">Hiến pháp 1992</a>, cụm từ "theo quy định của
pháp luật" đã được viết kèm theo một số quyền công
dân, đó là:

- Quyền bầu cử và ứng cử vào Quốc hội và Hội đồng
nhân dân (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_54"
target="_blank">Điều 54</a>);

- Quyền tự do kinh doanh (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_57"
target="_blank">Điều 57</a>);

- Quyền nghỉ trước và sau khi sinh đẻ mà vẫn hưởng
lương, phụ cấp (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_63"
target="_blank">Điều 63</a>);

- Quyền tự do đi lại và cư trú ở trong nước, quyền ra
nước ngoài và từ nước ngoài về nước (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_68"
target="_blank">Điều 68</a>);

- Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, quyền được
thông tin, quyền hội họp, lập hội, biểu tình (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_69"
target="_blank">Điều 69</a>).

Và quyền xây dựng nhà ở thì được gắn với điều
kiện "theo quy hoạch và pháp luật" (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_62"
target="_blank">Điều 62</a>). Viết như vậy có nghĩa là có
thể dùng pháp luật để hạn chế các quyền ấy.

Hiến pháp 2013 bỏ hiến định về quyền nghỉ trước và
sau khi sinh đẻ mà vẫn hưởng lương, phụ cấp, đồng
thời bỏ hiến định về quyền xây dựng nhà ở của
công dân. Quyền tự do kinh doanh được hiến định đơn giản
và rõ ràng hơn:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_33"
target="_blank">Điều 33</a><a ></a> Mọi người có
quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật
không cấm."

Đây cũng là một cách hiến định, rằng có thể ban hành
pháp luật để hạn chế quyền tự do kinh doanh.

Cách hiến định này cũng "tế nhị" như thuật ngữ
"trái luật" trong hai ngữ cảnh sau đây:

"Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật."
(<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_19"
target="_blank">Điều 19 Hiến pháp 2013</a>)

"Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái
luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức
trao đổi thông tin riêng tư của người khác." (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_21"
target="_blank">Điều 21 Hiến pháp 2013</a>)

Ngụ ý là: Có thể ban hành luật để "tước đoạt
tính mạng" của ai đó và cho phép một số đối tượng
được quyền "bóc mở, kiểm soát, thu giữ… thư tín, điện
thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư
của người khác".

Rõ ràng là Hiến pháp 2013 không lãng quên nguyên tắc lập
hiến: Để có thể hạn chế một quyền hiến định
bằng luật hay văn bản dưới luật, thì trước hết phải
hiến định về khả năng hạn chế ấy. Vậy mà Hiến
pháp 2013 lại hiến định mấy quyền một cách vô điều
kiện tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_23"
target="_blank">Điều 23</a>, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">Điều 25</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_27"
target="_blank">Điều 27</a>, không kèm theo hạn
chế và cũng không có hiến định về khả năng hạn chế các
quyền ấy bằng pháp luật.

Mệnh đề "Việc thực hiện các quyền này do pháp luật
quy định" được kèm theo chỉ cho phép ban hành pháp
luật để hướng dẫn cách "thực hiện", mà kết
quả cuối cùng phải là người dân được "thực hiện"
các quyền đó. Luật và các văn bản dưới luật
không được phép gây khó dễ, nhằm cản trở hay tạo cớ
ngăn cấm "thực hiện", vì như vậy là vi phạm Hiến
pháp 2013.

Có thể một số vị sẽ cố lập luận, rằng mệnh đề
"Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định"
chứa đựng khả năng dùng pháp luật để hạn chế hay khước
từ "việc thực hiện các quyền này". Song họ sẽ vấp
phải câu hỏi: Tại sao không viết thẳng, viết rõ dự
định hạn chế hay khước từ ấy trong Hiến pháp? Cố tình
mập mờ để đánh lừa ai?

Khoản 1 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=12817#Dieu_5"
target="_blank">Điều 5 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật
số 12/2008/QH12</a> quy định:

"Ngôn ngữ sử dụng trong văn bản quy phạm pháp luật phải
chính xác, phổ thông, cách diễn đạt phải rõ ràng, dễ
hiểu."

Theo đó, nếu nhà cầm quyền dự định dùng pháp luật
để hạn chế một quyền hiến định nào đó, thì phải trình
bày dự định ấy trong Hiến pháp một cách "rõ ràng, dễ
hiểu", chẳng hạn: "Quyền này có thể bị hạn
chế bằng pháp luật."

Hiến pháp đích thực phải được viết một cách trung
thực. Hiến pháp dành cho toàn thể Nhân dân, nên nó phải
được "diễn đạt… rõ ràng, dễ hiểu" đến mức dân
thường cũng có thể hiểu để thi hành. Không được vận
dụng kỹ năng lập lờ lươn lẹo từ chính trường vào Hiến
pháp nhằm đánh lừa người dân.

Có lẽ các nhà lập hiến CHXHCN Việt Nam chẳng có ý định đi
xa đến mức chấp nhận những quyền con
người, quyền công dân hoàn toàn "bao la", không hề bị hạn
chế. Nhưng "bút sa gà chết", câu chữ mà họ sử
dụng trong Hiến pháp 2013 chỉ cho phép kết luận như
trên.

5. Sai lầm tai hại

Điều gì khiến các nhà lập hiến sơ suất như vậy? Hẳn là
do chủ quan, quá ỷ lại vào khả năng thao túng của Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a>, quy định rằng:

"Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn
chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết
vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã
hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng."

Ý đồ và hệ quả của nước cờ lạ lẫm này là gì?

5.1.

Vốn dĩ, nội dung của điều khoản trên được thể hiện
trong <a
href="http://duthaoonline.quochoi.vn/DuThao/Lists/DT_DUTHAO_NGHIQUYET/View_Detail.aspx?ItemID=32&TabIndex=1&LanID=50"
target="_blank">Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 (được đăng
tải để lấy ý kiến nhân dân từ ngày 2/1/2013)</a> tại Khoản
2 Điều 15 như sau:

"Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị
giới hạn trong trường hợp cần thiết vì lý do
quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo
đức, sức khỏe của cộng đồng."

Bài <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=TeoDanQuyenConNguoiTrongHienPhap-20130115"
target="_blank">"Teo dần quyền con người trong Hiến
pháp"</a> đã phê phán khoản dự thảo này và chỉ rõ: Danh
sách "lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã
hội, đạo đức, sức khỏe của cộng đồng" rộng đến
mức có thể bao trùm mọi hoàn cảnh thông thường. Cho nên, nhà
cầm quyền luôn có thể viện dẫn những lý do đó, nhằm giới
hạn quyền con người và quyền công dân. Và bất cứ lúc nào
họ muốn thì đều quan niệm là "trường hợp cần
thiết". Vì vậy, việc nhét chữ "chỉ" vào
điều khoản ấy chẳng hề có tác dụng hạn chế phạm vi
hành động của giới cầm quyền, mà cốt để
ngụy trang, che đậy mục đích hiến định hóa việc chính
quyền có thể giới hạn quyền con người và quyền công
dân. Hơn nữa, dự thảo không hề đề cập ai và
cấp nào có quyền giới hạn. Điều đó mở
đường cho bộ máy cầm quyền các cấp có thể can thiệp tùy
tiện vào quyền con người và quyền công dân.

5.2.

Để khắc phục nguy cơ tùy tiện, các nhà lập hiến đã bổ
sung thêm ràng buộc "chỉ có thể bị hạn chế theo quy
định của luật" vào Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a>. Điều kiện này kéo
theo hệ quả gì?

Trước kia, bài "<a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=LucCanNhaNuocPhapQuyen-20120925"
target="_blank">Lực cản Nhà nước pháp quyền</a>"
đã dựa vào nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ
được hiến định tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_112"
target="_blank">Điều 112 Hiến pháp 1992</a> để chỉ ra tính vi
hiến của <a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=18467"
target="_blank">Nghị định số 38/2005/NĐ-CP</a> và <a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=14996"
target="_blank">Nghị định số 136/2006/NĐ-CP</a>. Vì Hiến pháp
không quy định nhiệm vụ và quyền hạn của bộ máy nhà
nước từ cấp bộ và tỉnh thành trở xuống, nên không thể
sử dụng cách lập luận này để chỉ ra tính vi hiến
của văn bản pháp quy do các cấp dưới ban hành.

Nhưng bây giờ thì việc chứng minh tính vi hiến trở nên
đơn giản hơn. Theo <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a>, ngoài Hiến pháp,
chỉ luật mới được hạn chế quyền con người,
quyền công dân. Có nghĩa là: Tất cả các nghị quyết, pháp
lệnh, lệnh, quyết định, nghị định, thông tư… đều trở
nên vi hiến nếu chúng hạn chế quyền con người, quyền công
dân. Chẳng hạn như các văn bản hạn chế <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">quyền hội họp, biểu tình</a> (<a
href="http://vbqppl.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=18467"
target="_blank">Nghị định số 38/2005/NĐ-CP</a>), hạn chế <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_30"
target="_blank">quyền khiếu nại, tố cáo</a> (<a
href="http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&mode=detail&document_id=17695"
target="_blank">Nghị định 136/2006/NĐ-CP</a>), hạn chế <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">quyền lập hội</a> (<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11768"
target="_blank">Quyết định 97/2009QĐ-TTg</a>, <a
href="http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&mode=detail&document_id=94264"
target="_blank">Nghị định 45/2010/NĐ-CP</a>, <a
href="http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=1&mode=detail&document_id=157597"
target="_blank">Nghị định 33/2012/NĐ-CP</a>), hay hạn chế <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp
cận thông tin</a> trên mạng internet (<a
href="http://moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28618"
target="_blank">Nghị định 72/2013/NĐ-CP</a>)…

Đáng lưu ý là: Giữa thời buổi bộ máy cầm quyền đã tha
hóa, <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=MotThoangNguyenHinh-20120427"
target="_blank">phạm trù "công vụ" thường bị lạm dụng
để ngụy trang cho những hành động xấu xa</a> và <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=NhanVuTienLangBanVeCongVu-20120128"
target="_blank">thuật ngữ "chống người thi hành công vụ"
hay bị lạm dụng để vu khống dân lành</a>, thì Chính phủ
lại mới ban hành <a
href="http://thuvienphapluat.vn/archive/Nghi-dinh-208-2013-ND-CP-phong-ngua-ngan-chan-xu-ly-hanh-vi-chong-nguoi-thi-hanh-cong-vu-vb216632.aspx"
target="_blank">Nghị định 208/2013/NĐ-CP</a>, trong đấy cho phép:

"… người thi hành công vụ được… nổ
súng để phòng vệ chính đáng, tấn công, khống
chế, bắt giữ người có hành vi chống người
thi hành công vụ."

Có nghĩa là nghị định này cho phép người thi hành công vụ
xâm phạm <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_20"
target="_blank">"quyền bất khả xâm phạm về thân thể"
(hiến định tại Khoản 1 Điều 20 Hiến pháp 2013)</a>, thậm
chí có thể <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_19"
target="_blank">"tước bỏ tính mạng" và "quyền
sống" (hiến định tại Điều 19 Hiến pháp 2013)</a> của
người dân trong một số trường hợp. Như vậy là vi phạm <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a>.

<a
href="http://thuvienphapluat.vn/archive/Nghi-dinh-208-2013-ND-CP-phong-ngua-ngan-chan-xu-ly-hanh-vi-chong-nguoi-thi-hanh-cong-vu-vb216632.aspx"
target="_blank">Nghị định 208/2013/NĐ-CP</a> có quy ước:

"Việc nổ súng trong khi thi hành nhiệm vụ được
thực hiện theo quy định tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=26920#Dieu_22"
target="_blank">Điều 22 Pháp lệnh quản lý, sử dụng vũ khí,
vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ</a> và các quy
định khác của pháp luật có liên quan."

Nhưng pháp lệnh không phải là luật, nên việc <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=26920"
target="_blank">Pháp lệnh số 16/2011/UBTVQH12</a> cho phép "nổ
súng" vào người dân cũng là trái với quy định của <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a>. Do đó, viện dẫn pháp
lệnh đó không có tác dụng cải thiện tình trạng vi
hiến của Nghị định 208/2013/NĐ-CP.

Điều nghiêm trọng là: <a
href="http://thuvienphapluat.vn/archive/Nghi-dinh-208-2013-ND-CP-phong-ngua-ngan-chan-xu-ly-hanh-vi-chong-nguoi-thi-hanh-cong-vu-vb216632.aspx"
target="_blank">Nghị định 208/2013/NĐ-CP</a> được ban
hành vào ngày 17/12/2013, tức là 19 ngày sau khi Quốc hội thông
qua Hiến pháp 2013, và nó có hiệu lực từ ngày 1/2/2014, tức
là một tháng sau khi Hiến pháp 2013 có hiệu lực. Như vậy,
việc ban hành Nghị định 208/2013/NĐ-CP rõ ràng
là một hành vi vi phạm Hiến pháp 2013 trong thế chủ
động, không phải bị động như những nghị định đã
được ban hành từ trước khi Hiến pháp 2013 được thông qua.
Vì sao Chính phủ lại hành động bất chấp Hiến pháp như
vậy? Quốc hội định <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_119"
target="_blank">"xử lý" thế nào đối với "hành vi vi
phạm Hiến pháp"</a> đó của Chính phủ?

5.3.

Như đã viết trong phần 5.1, khi được đưa vào dự
thảo, mục đích nguyên thủy của Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a> là nhằm hiến định
khả năng hạn chế các quyền con người, quyền công dân.
Song họ đã đi sai nước cờ, chọn nhầm cách thể
hiện.

Với cách viết như hiện nay, họ mới thể
hiện điều kiện cần, là nếu được phép hạn chế
thì "chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của
luật". Nó chưa thể hiện được điều kiện
đủ cho việc hạn chế quyền con người, quyền
công dân, tức là chưa hề cho phép ban hành luật
để hạn chế các quyền ấy.

Những ai đã lĩnh hội kiến thức ở trường phổ thông đều
phân biệt được giữa "điều kiện cần" và "điều
kiện đủ", và đều hiểu rằng "chỉ có thể…"
không có nghĩa là "có thể…". Ví dụ: Chắc mọi người
đều đồng ý là "chỉ có thể làm Chủ tịch Quốc
hội nếu không mù chữ". Nhưng như vậy không có nghĩa là
thừa nhận mệnh đề "có thể làm Chủ tịch
Quốc hội nếu không mù chữ".

Để thể hiện "điều kiện cần và đủ", lẽ ra phải
viết thêm vào Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a> một từ "có
thể" nữa, chẳng hạn:

"Quyền con người, quyền công dân có thể và chỉ
có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường
hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật
tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng
đồng."

5.4.

Nhưng đấy chỉ là xét về lô-gíc ngôn ngữ thuần túy. Còn
về mặt pháp lý, thì không thể hiến định như vậy. Bởi
lẽ, nếu chấp nhận việc hiến định một cách chung chung, thì
có thể thay điều khoản trên bằng một câu còn tổng quát hơn
nữa, đó là:

"Mọi quy định của Hiến pháp đều có thể thay đổi trong
trường hợp cần thiết."

Và khi đó Hiến pháp cũng trở nên vô dụng, chẳng cần tốn
công bàn luận về nó làm gì nữa.

Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=12817#Dieu_5"
target="_blank">Điều 5 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật
số 12/2008/QH12</a> viết rõ:

"Văn bản quy phạm pháp luật phải quy định trực tiếp
nội dung cần điều chỉnh, không quy định chung chung."

Trong Khoản 2 <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a>, phạm trù "quyền con
người, quyền công dân" quá chung chung và các
"nội dung cần điều chỉnh" không hề được "quy
định trực tiếp". Chùm "lý do quốc phòng, an ninh quốc
gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe
của cộng đồng" cũng quá chung chung, bao la đến
mức có thể quy chụp mọi hoàn cảnh. Khi nhà cầm quyền muốn,
thì tất nhiên họ coi đó là "trường hợp cần thiết".
Cho nên, nếu hiến định như vậy, thì bất cứ quyền con
người và quyền công dân nào cũng có thể bị chà đạp một
cách "hợp pháp".

Có thể ai đó sẽ ngụy biện, rằng Luật Ban hành văn bản quy
phạm pháp luật mới phải phù hợp với Hiến pháp, còn Hiến
pháp không cần phải phù hợp với luật ấy. Đừng quên, rằng
khi viết và thông qua Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, thì
Hiến pháp 1992 vẫn còn có hiệu lực, và Khoản 2 Điều 5 Luật
số 12/2008/QH12 hoàn toàn hợp hiến, nên họ vẫn phải tuân
theo. Nội dung Dự thảo sửa đổi Hiến pháp có thể không
cần phải tuân theo luật, nhưng hành vi của những người viết
và thông qua Dự thảo thì vẫn phải tuân theo luật hiện
hành.

Thế nào mới có thể coi là "quy định trực tiếp nội dung
cần điều chỉnh, không quy định chung chung"? Thông thường,
trong điều hiến định về quyền nào đó thì cần quy định
luôn hoàn cảnh và hình thức có thể hạn chế quyền ấy –
Như vậy là "trực tiếp" nhất. Nếu có một hoàn cảnh
cần phải hạn chế một số quyền khác nhau, thì có thể sinh
ra một điều hiến định cho hoàn cảnh ấy, nhưng trong đó
phải nêu đích danh các quyền cần phải hạn chế một
cách cụ thể (tức là "không quy định chung chung").
Như vậy mới là "quy định trực tiếp nội dung cần điều
chỉnh".

Một ví dụ minh họa là Điều 17a <a
href="http://www.bundestag.de/bundestag/aufgaben/rechtsgrundlagen/grundgesetz/gg.html"
target="_blank">Hiến pháp CHLB Đức</a>. Khoản 2 của điều này
viết rằng:

"Các luật phục vụ mục tiêu quốc phòng và bảo vệ
thường dân có thể quy định hạn chế quyền cơ bản
về tự do cư trú, đi lại (Điều 11) và bất khả xâm
phạm về chỗ ở (Điều 13)."

Ở đây, hoàn cảnh "có thể quy định hạn chế quyền cơ
bản" được viết cụ thể là "phục vụ mục tiêu quốc
phòng và bảo vệ thường dân". Hình thức, phương tiện
hạn chế được quy định cụ thể là "luật". "Nội
dung cần điều chỉnh" được quy định cụ thể là
"quyền cơ bản về tự do cư trú, đi lại (Điều 11) và
quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở (Điều 13)" – Nghĩa
là không chỉ nêu đích danh quyền bị hạn chế, mà còn
phải viết rõ là quyền đó được quy định ở điều
nào của Hiến pháp. Như thế mới có thể coi là "quy
định trực tiếp", "không quy định chung chung".

Trong thể chế Cộng hòa, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_2"
target="_blank">Nhà nước phải là "của Nhân dân, do Nhân dân
và vì Nhân dân"</a>, và đương nhiên Hiến pháp cũng
phải là "của Nhân dân" và "vì Nhân dân", bất kể
nó "do" ai viết ra và "do" ai thông qua. Vì vậy,
nhiệm vụ của Hiến pháp là hạn chế sự tùy tiện của
bộ máy Nhà nước, để bảo vệ Nhân dân, bảo vệ quyền con
người và quyền công dân, chứ không phải là khống chế Nhân
dân, hạn chế quyền con người và quyền công dân, để bảo
vệ Nhà nước và để bộ máy ấy dễ hành xử tùy
tiện.

Tóm lại, không thể biến báo <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_14"
target="_blank">Điều 14 Hiến pháp 2013</a>, hay
tạo mới một điều khoản duy nhất, để hiến định khả
năng hạn chế tất cả các quyền con người và quyền công dân
một cách chung chung! Do đó, không tồn tại khả
năng hợp hiến nào để nhà cầm quyền có thể hạn chế các
quyền được hiến định tại <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_23"
target="_blank">Điều 23</a>, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">Điều 25</a> và <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_27"
target="_blank">Điều 27</a> của Hiến pháp
2013.

5.5.

Để ý thức rõ hơn hậu quả tai hại của nước cờ
lập hiến sai lầm, hãy xem xét điều khoản hiến định
về "quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở".

Vốn dĩ, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=1536#Dieu_71"
target="_blank">Điều 71 Hiến pháp 1980</a> quy định:

"Công dân có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.

Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu
người đó không đồng ý, trừ trường hợp được pháp luật
cho phép. Việc khám xét chỗ ở phải do đại diện cơ
quan Nhà nước có thẩm quyền tiến hành, theo quy định của
pháp luật."

Sau đó, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_73"
target="_blank">Điều 73 Hiến pháp 1992</a> bỏ bớt câu thứ ba và
chỉ giữ lại hai câu đầu:

"Công dân có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.

Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu
người đó không đồng ý, trừ trường hợp được pháp luật
cho phép."

Nghĩa là cả hai Hiến pháp "tiền nhiệm" đều "trừ
trường hợp được pháp luật cho phép" ra khỏi phạm trù
"Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu
người đó không đồng ý".

Nhưng bây giờ mệnh đề "trừ trường hợp được pháp
luật cho phép" bị xóa khỏi Hiến pháp 2013:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_22"
target="_blank">Điều 22</a><a ></a>

1. Công dân có quyền có nơi ở hợp pháp. 

2. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở.
Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không
được người đó đồng ý.

3. Việc khám xét chỗ ở do luật định."

Như vậy, Hiến pháp 2013 quy định dứt khoát rằng: "Không
ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không được
người đó đồng ý." Và không hề loại trừ bất
cứ trường hợp nào.

Hệ quả pháp lý của Khoản 3 Điều 22 chỉ là: "Việc khám
xét chỗ ở" phải "do luật định", tức là
phải dùng luật, chứ không được dùng các văn bản
dưới luật, như nghị định, thông tư…, để quy định việc
khám xét chỗ ở. Khoản 3 không hề hạn chế hay phủ định
Khoản 2, nghĩa là không hề cho phép ban hành luật quy
định "việc khám xét chỗ ở" của bất kỳ người nào trong
trường hợp "không được người đó đồng ý".

Vậy thì nhà cầm quyền sẽ làm thế nào khi cần khám xét
chỗ ở của nghi can nhưng "không được người đó đồng
ý"?

Trong tiếng Việt thì "không ai…" có nghĩa là
"không người nào…", kể cả công an và các loại
"tay chân" của họ. Cho đến nay, họ thường cho người
đóng vai "quần chúng bức xúc", <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=TamViecLon-20111105"
target="_blank">hay giả dạng "côn đồ tự phát", thậm chí
huy động cả côn đồ đích thực</a>, để đàn áp công dân
thực thi các quyền hiến định. Bây giờ, khi Hiến pháp 2013 có
hiệu lực, nếu cần khám xét chỗ ở của đối tượng nào
đấy nhưng "không được người đó đồng ý", chẳng
nhẽ lại bắt con người đóng con vật hay sao? Hay tự
phủ định tư cách "người" của mình? Hay ngang nhiên hành
động bất chấp Hiến pháp?

Ai cũng biết cái thông lệ được thừa nhận khắp thế giới,
là bộ máy công an, cảnh sát phải được Hiến pháp và
luật cho phép khám xét chỗ ở trong một số trường hợp cần
thiết, cho dù chủ nhân có đồng ý hay không. Vậy mà,
thông qua câu chữ đã thể hiện trong Hiến pháp 2013, Quốc
hội khóa XIII đã tước bỏ mất khả năng khám xét hợp lý
ấy. Buồn thay…

<center> * * *</center>

Những điều đã trao đổi trong bài này dựa trên tư duy
và lô-gíc thông thường, dưới giả thiết là nhà cầm quyền
thực tâm tôn trọng và chấp hành Hiến pháp. Tiếc
rằng, bằng hành động thực tế, họ thường xuyên phủ định
giả thiết đó. Hiển nhiên, nếu nhà cầm quyền chỉ coi
Hiến pháp là một thứ "tập làm văn", thì mọi suy luận về
hệ quả của nó đối với thực tế cuộc sống là hoàn toàn
vô nghĩa.

Đọc những điều mà ta đã và sẽ còn tiếp tục rút ra,
chắc hẳn nhiều vị đại biểu Quốc hội giật mình, khi thấy
rõ hơn hình hài cái Hiến pháp mà mình đã tắc trách nhấn nút
"tán thành" lúc mới hiểu lõm bõm. Ngược lại, có thể
một số vị đã trực tiếp tham gia viết và chỉnh sửa dự
thảo Hiến pháp sẽ phản ứng và quả quyết rằng họ nghĩ
hoàn toàn khác. Nhưng đối với văn bản Hiến pháp thì
các tác giả nghĩ ra sao chỉ là chuyện phụ, điều quyết
định là họ đã viết như thế nào. Bởi không
phải cái tư duy quanh co hay ý đồ mập mờ của phía lập
hiến, mà chính câu chữ, lời văn được thể hiện trong Hiến
pháp mới xác định nội dung hiến định. Do đó,
dù tuân theo nguyên tắc khách quan, ta chỉ cần dựa trên thực
trạng văn bản Hiến pháp đã được Quốc hội thông qua và
đang có hiệu lực để suy luận, chứ không phải lệ thuộc
vào những gì đã diễn ra trong đầu của thế lực cầm quyền
và quân sư của họ.

Có lẽ do ỷ thế lập pháp, nên chủ quan mà đi sai nước cờ
lập hiến. Bây giờ biết tính sao đây? Vừa thông qua Hiến
pháp 2013 với sự tán thành gần như tuyệt
đối, chẳng nhẽ bây giờ Quốc hội lại
đem nó ra mà tẩy xóa? Đã quả quyết rằng Hiến pháp
2013 <a
href="http://vietnamnet.vn/vn/tuanvietnam/151443/dang-nghe-het-y-dan.html"
target="_blank">"thể hiện được ý chí, nguyện
vọng của Nhân dân, ý Đảng hợp với lòng
dân"</a>, thì bây giờ Quốc hội có quyền bất
chấp "nguyện vọng của Nhân dân" và "lòng dân" để sửa chữa
nó hay không?

Trước sự cố ngoài ý muốn kiểu này, thông thường có ba
cách xử lý như sau.

(1) Quân tử nhất ngôn: Đành chấp nhận hậu quả
do sai lầm của chính mình gây ra, thực hiện đúng văn bản
Hiến pháp mà mình đã ban hành, dù trái ý và bất lợi cho nhà
cầm quyền.

(2) Kiên định & trung thực: Không muốn rời bỏ ý
định vốn có, nên thẳng thắn thừa nhận sai lầm, xin lỗi và
xin phép Nhân dân cho sửa chữa các lỗi đã phạm phải, để
Hiến pháp thể hiện đúng ý định của thế lực cầm quyền,
dù nó mới được thông qua, còn chưa ráo mực.

(3) Ù lì bất chấp: Không chịu thừa nhận sai
lầm, mà vẫn hành động theo ý mình, bất chấp hiện trạng
của văn bản Hiến pháp.

Không hiểu Quốc hội (với tư cách cơ quan lập
hiến) và thế lực thực quyền (điều khiển hành
vi của Quốc hội) sẽ chọn cách nào?

_________________________

Phụ lục I

Điểm chung trong hai bản hiến pháp đầu tiên của chế độ
này là một số quyền công dân được hiến định một cách
đơn giản, vô điều kiện, không bị hạn chế.
<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=536"
target="_blank">Hiến pháp 1946</a> quy định như sau:

"Điều thứ 10

Công dân Việt Nam có quyền:

- Tự do ngôn luận

- Tự do xuất bản

- Tự do tổ chức và hội họp

- Tự do tín ngưỡng

- Tự do cư trú, đi lại trong nước và ra nước ngoài."

Mười ba năm sau, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=890"
target="_blank">Hiến pháp 1959</a> sửa lại thành:

"<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=890#Dieu_25"
target="_blank">Điều 25</a> Công dân nước
Việt Nam dân chủ cộng hoà có các quyền tự do ngôn luận, báo
chí, hội họp, lập hội và biểu tình. Nhà nước bảo đảm
những điều kiện vật chất cần thiết để công dân được
hưởng các quyền đó."

Phụ lục II

Trong <a
href="http://duthaoonline.quochoi.vn/DuThao/Lists/DT_DUTHAO_NGHIQUYET/View_Detail.aspx?ItemID=32&TabIndex=1&LanID=50"
target="_blank">Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 (được đăng
tải để lấy ý kiến nhân dân từ ngày 2/1/2013)</a>, <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=11243#Dieu_69"
target="_blank">Điều 69 Hiến pháp 1992</a> đã được sửa
lại như sau:

<h2 >"Điều 26 Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do
báo chí, được thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình theo
quy định của pháp luật."</h2> Điều gì thay đổi ở đây?
Như đã phân tích trong bài <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=TeoDanQuyenConNguoiTrongHienPhap-20130115"
target="_blank">"Teo dần quyền con người trong Hiến
pháp"</a>, họ xóa đi hai chữ "có quyền" trước đoạn
"được thông tin" và trước đoạn "hội họp, lập
hội, biểu tình". Đồng thời, dùng chữ "được"
(vốn dĩ chỉ là một thành phần của từ "được thông
tin") thay cho hai chữ "có quyền" ấy. Để làm gì?
Để xóa bỏ những quyền cơ bản đó của công dân. Từ
chỗ công dân luôn "có quyền" (kể cả khi không có luật
hoặc chưa có luật liên quan), bây giờ bị tước
"quyền", và "quyền" bị hạ cấp xuống thành những
thứ "được" ban phát. Mà "được… theo quy định của
pháp luật" thì cũng có nghĩa là "chỉ được… theo quy
định của pháp luật". Tức là công dân "chỉ được"
ban phát nếu nhà cầm quyền đã ban hành "quy định của pháp
luật". Khi nhà cầm quyền chưa muốn, lờ đi việc ban hành
"quy định của pháp luật", thì người dân sẽ
không "được thông tin, hội họp, lập
hội, biểu tình". Qua đó ta thấy, nhà cầm quyền vẫn duy
trì ý chí cản trở công dân thực thi các quyền tự do ngôn
luận, tự do báo chí, có quyền thông tin, quyền hội họp, lập
hội, biểu tình.

Cuối cùng, trong <a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814"
target="_blank">Hiến pháp 2013</a> mới được thông qua, các tác
giả đã bỏ từ "được" và thay nó bằng từ "tiếp
cận":

<a
href="http://www.moj.gov.vn/vbpq/Lists/Vn%20bn%20php%20lut/View_Detail.aspx?ItemID=28814#Dieu_25"
target="_blank">"Công dân có quyền tự do ngôn
luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập
hội, biểu tình." (Điều 25)</a>

Như vậy là cụm từ "Công dân có quyền" ở đầu câu
không còn bị chữ "được" chặn đường, mà có thể tác
động liên thông tới tận từ "biểu tình" ở cuối câu.

Hà Nội, ngày 29 tháng 8 năm 2014

<blockquote>Cùng tác giả:

<ul><li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=DangVaNhanDan-ViTheBiTrao-20130917"
target="_blank">Đảng và Nhân dân – Vị thế bị
tráo</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=UanKhuatTrongDieu4HienPhap-20130829"
target="_blank">Uẩn khúc trong Điều 4 Hiến pháp</a></li>

<li><a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=RuiChoPhuongUyen-MayChoDimitorop-20130814"
target="_blank">Rủi cho Phương Uyên – May cho Dimitrov</a></li>

<li><a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=QuocHieuNaoHoiTuLongDan-20130518"
target="_blank">Quốc hiệu nào hội tụ lòng Dân?</a><a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=ChoDungCuaNhanDanTrongHienPhap-20130214"
target="_blank"></a></li>

<li><a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=ChoDungCuaNhanDanTrongHienPhap-20130214"
target="_blank">Chỗ đứng của Nhân dân trong Hiến pháp
</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=TeoDanQuyenConNguoiTrongHienPhap-20130115"
target="_blank">Teo dần quyền con người trong Hiến
pháp</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=HaiTuHuyetCuaCheDo-20130111"
target="_blank">Hai tử huyệt của chế độ</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=BaiHocTonVongTuThamHoa-20121019"
target="_blank">Bài học tồn vong từ thảm họa</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=LucCanNhaNuocPhapQuyen-20120925"
target="_blank">Lực cản Nhà nước pháp quyền</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=MotSoKhiaCanhHinhSuCuaVuAnTienLang-HaiPhong-20120217b"
target="_blank">Một số khía cạnh hình sự của vụ án Tiên
Lãng – Hải Phòng</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=NhanVuTienLangBanVeCongVu-20120128"
target="_blank">Nhân vụ Tiên Lãng bàn về công vụ</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=QuyenBieuTinhCuaCongDan-20110814"
target="_blank">Quyền biểu tình của công dân</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=PhieuLuuDienHatNhan-20130327"
target="_blank">Phiêu lưu điện hạt nhân</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=VeHuyenThoaiDienHatNhanGiaRe-20110725"
target="_blank">Về huyền thoại điện hạt nhân giá
rẻ</a></li>

<li> <a
href="http://hpsc.iwr.uni-heidelberg.de/hxphu/index.php?page=readwriting&w=ManBanVeAnToanDienHatNhan-20120714"
target="_blank">Mạn bàn về an toàn điện hạt nhân</a></li>
</ul>
</blockquote>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140830/hoang-xuan-phu-hien-phap-2013-sua-nham-hay-doi-thiet),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Dân Luận

Pages

Hoàng Xuân Phú - Hiến pháp 2013 – Sửa nhầm hay đổi thiệt?

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Copyright Text