Giàn khoan Haiyang Shiyou 981 kéo vào sâu lãnh hải biển Đông vấp
phải sự chống đối quyết liệt của người dân Việt Nam.
Lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng và Nhà nước bị Trung
quốc khóa chặt các huyệt trọng yếu, cứng họng một thời
gian dài, chỉ có Bộ Ngoại giao lên tiếng phản đối kịp
thời và kiên quyết nhất.
Giới am hiểu thời cuộc, cho rằng ngoại giao là kênh duy nhất
để tranh đấu, „<a
href="http://danquyenvn.blogspot.de/2014/07/phong-van-ong-carlyle-thayer.html">Kẻ
yếu thì không có bao nhiêu vũ khí trong tay</a>, ngoại trừ việc
dựa vào ngoại giao và luật quốc tế" – nhà nghiên cứu
Carlyle Theyer bình luận. Các nước hầu như không can dự một
lời, dẫu rằng Việt Nam đã ký hiệp ước đối tác chiến
lược với 14 nhà nước gì đó, nhiều trong số đó cả cường
quốc. Có điều Việt Nam, từ lâu khẳng định muốn hội
nhập, đều không có tiếng nói tương thanh và những thiết
chế tương ứng để giao lưu và liên thông với thế giới văn
minh - dân chủ, thật vô lý cho đến hôm nay vấn cố duy trì
sự lệch pha về tổ chức và nhân sự đối với các đối tác
chiến lược còn lại, trừ Trung quốc.
Các nước hợp tác ấy có muốn bắt tay với Việt Nam cũng
không dám, vì các bộ các sở của họ chìa tay tới các cơ quan
tương nhiệm của Việt Nam, có khả năng lớn là nắm phải bộ
phận đầu Ngô mình Sở, và các quan chức của họ muốn mời
chủ nhân đồng cấp sang thăm viếng, lắm khi đón phải con
hoang. Thêm một cản trở cực lớn, các nhà nước đối tác
với Việt Nam phải dè chừng Trung quốc. Trung quốc, tham lam,
ngạo mạn và hung đồ không kém gì phát xít, là đối tác
chiến lược uy quyền nhất mà lãnh đạo Việt Nam phải triều
kiến trước khi đi lại với các nước khác.
Bộ ngoại giao Việt Nam cũng là một thứ đầu Ngô mình Sở
đó trong thúc ước luôn luôn phải hoạt động theo cơ chế
phản ánh và nhận chỉ thị. Kênh hoạt động này vô cùng
hẹp, trong nhiều trường hợp có thể nói là vô tác dụng
nữa. Bộ trưởng từ thời sau ông Nguyễn Mạnh Cầm thôi không
còn là ủy viên Bộ chính trị, theo tôi hiểu còn đứng thấp
hơn ông Trưởng ban đối ngoại của Ban chấp hành trung ương
Đảng. Thế cho nên, kiện toàn thành một bộ máy cờ xí kèn
quạt rợp trời, các quan chức ngoại giao có hàm bậc cũng mũ
áo cân đai, giầy bóng, kính mát đủ đường, người Bộ
trưởng bộ ngoại giao vẫn không thực hiện được đúng chức
trách của một Ngoại trưởng. Như thể cơ quan này thân một
nơi, đầu một nẻo, người đứng đầu trên chặng công vụ
rất dễ bị túm tóc gạt sang bên. Trong quá khứ ta đã chứng
kiến ông Lê Đức Thọ bất ngờ sang Paris thay vào vị trí ông
Bộ trưởng Bộ ngoại giao Xuân Thủy bên bàn đàm phán, và
gần đây nhất, Ngoại trưởng Mỹ đích danh mời Bộ trưởng
Phạm Bình Minh, và thật trái khoáy, sang thăm Mỹ là ông Phạm
Quang Nghị.
Và cũng chỉ là một cơ quan nhận chỉ thị, nên trong rất
nhiều trường hợp như vừa qua, lời tuyên bố phản đối Trung
quốc xâm lấn lãnh hải của Bộ ngoại giao, sớm bị phản
thùng bởi diễn ngôn của ông Bộ trưởng Bộ quốc phòng Phùng
Quang Thanh tại diễn đàn Shangri-La và bởi lời tuyên bố của
ông đại sứ của Việt Nam Lê Hoài Trung tại Liên Hiệp Quốc
đang có nhã ý làm trung gian hòa giải xung đột Trung quốc -
Việt Nam, cũng là nơi ngành ngoại giao vươn ra xa nhất. Và cất
cao tiếng nói ra thế giới bên ngoài, dù có cố gắng khẩn nài
tới mấy, Việt Nam vẫn bị nghi ngờ <a
href="http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2014/07/140724_dai_loan_noi_vn_thieu_thanh_that.shtml">là
quốc gia thiếu lòng thành thật</a>.
Trước chuyến thăm của ông Phạm Quang Nghị, đúng trong lúc
sự kiện giàn khoan trở thành sự đã rồi và có chiều hướng
lắng xuống, <a
href="http://vietnamnet.vn/vn/tuanvietnam/184750/loi-khuyen-cua-ong-nguyen-co-thach.html">báo
chí chính thống rộ lên mấy bài</a> về sự nghiệp và con
người ngoại giao của vị bộ trưởng giải vây Nguyễn Cơ
Thạch. Có người đánh giá, đây là hành vi nâng cao vị thế
bên chính phủ, của phủ chúa hay là của một nhóm lợi ích
thân Mỹ. Các cách diễn giải này đều phù hợp với hiện
trạng tranh giành quyền lực trên tầng cao nhất. Nhưng tôi cho
rằng, hơn thế, đây còn là nỗ lực đòi vươn tới đúng
chức năng của một cơ quan cấp bộ độc lập đang đóng vai
trò quan trọng, trong tình thế Việt Nam bị vây khốn chỉ có
thể đấu tranh bằng luật pháp quốc tế.
Kể cũng khó đấu tranh bằng ngôn ngữ của những „lên án",
bác bỏ", tố cáo" cũng như „hoan nghênh", cổ vũ". Và
giữa những phát ngôn là tình trạng lờ đờ khó hiểu, khi nhà
nước Việt Nam, từ dạo được Liên Xô và Trung quốc công
nhận về ngoại giao vào năm 1950, phần lớn bỏ phiếu theo Trung
quốc, và nhiều thập niên theo đuôi những nước này bỏ
phiếu trống đối với các quyết định của Liên Hiệp Quốc.
Cho đến nay ngành ngoại giao luân phiên thay đổi vai tuyên giáo,
lúc đóng vai công tố, lúc nó đóng vai môi giới hay tháp tùng.
Lĩnh vực ngoại giao cũng được đưa lên làm mặt trận, như
những mặt trận giáo dục, mặt trận văn hóa, chỉ thiếu
nước giống Mặt trận Tổ quốc về mặt tổ chức. Tin tức
từ mặt trận báo về dĩ nhiên toàn là thắng lợi vẻ vang.
Sau này lật lại những hồ sơ về Hội nghị Geneva, Hòa đàm
Paris v.v., người khách quan ngoài cuộc chỉ thấy được cùng
lắm là những thắng lợi vớt vát, trong một cục diện thê
thảm bày ở bàn cờ đại cường nhân nhượng với Trung quốc
bắt dân tộc Việt Nam trên hai miền chịu phần đớn đau, thua
thiệt.
Có thể trên „mặt trận ngoại giao", đôi khi lóe lên một
vài điểm sáng nào đấy. Nhưng những điểm sáng này thường
đi đôi với hỏa hoạn trên một tấm vi mạch rằng rợ, bế
tắc, phát cháy từ những mạch chập.
Ngoại giao tranh thủ lôi kéo có bao giờ được phép nói ngôn
ngữ trung thực. Cũng như Đảng chỉ đạo nó xưa cướp chính
quyền với lời hứa „người cày có ruộng", rồi nuốt lời
gần 70 năm nay. Hướng ra bên ngoài, ngoại giao phải khẳng
định lập trường, diễn ngôn các chính sách, chỉ thị của
tập thể não trạng cá sấu, u mê và độc đoán, chỉ thích
nghe lời phỉnh nịnh lọt lỗ tai mình. Ở chiều ngược lại,
những góp ý, phê phán từ thế giới bên ngoài cũng phải
được quan chức ngoại giao bỏ đi hoặc „phiên dịch" lại
cho vừa tai kẻ quyền thế, bởi thực tế, độc tài có coi ai
ra gì.
Nhà ngoại giao mang tầm vóc lịch sử Metternich có câu nói sâu
sắc: „ Ý kiến công luận, cũng như tôn giáo, là phương tiện
quyền lực mạnh nhất, tự nó xâm nhập vào góc khuất nhất,
nơi các chỉ thị của chính phủ mất đi mọi ảnh hưởng".
Một nền ngoại giao loại trừ công luận, loại trừ tự do báo
chí, ngôn ngữ của xã hội dân sự là một nền ngoại giao
thất bại. Nhà nước đói nghèo lạc hậu, và quan trọng hơn,
đàn áp nhân quyền và tự do báo chí, có gì đâu mà chào mời,
quảng bá. Cho nên hành vi ứng xử của nhà nước này đối
với bên trong và bên ngoài xoay trên những thao tác phù hợp
với vị thế cô lập: dân vận, xin xỏ, tranh thủ và lôi kéo.
Như vậy lề lối ngoại giao ra đời từ sự bế tắc của nền
độc tài bạo ngược. Tiếng nói của Bộ ngoại giao đến nơi
xa nhất cũng bị gọi giật trở lại bởi chỉ đạo từ nhà
ém trước ở đó bật lên phản thùng. Nói đến những bước
tiến của ngoại giao ư? Bộ ngoại giao như con giáp xác không
đầu vận động loằng ngoằng, giẫy giụa trong những xúc tu
thò ra, cuốn giật trở lại của mình.
Làm thế nào để ngoại giao thật sự là một môi trường mở?
Mở một trang Bộ ngoại giao, tôi đọc thấy phần viết về
nhiệm vụ của Bộ: „Thu thập thông tin, nghiên cứu phân tích,
tổng hợp tình hình các đảng cộng sản và công nhân, các
lực lượng cánh tả, các phong trào độc lập và giải phóng
dân tộc, các lực lượng cách mạng và tiến bộ, các chính
đảng và đảng cầm quyền trên thế giới; dự báo tình hình
quốc tế, đề xuất kịp thời những đối sách của Đảng
ta". Nếu nhiệm vụ ngoại giao được hoạch định như vậy,
tôi có cảm giác các nhà ngoại giao Việt Nam đang chăm chú xây
dựng quan hệ chủ yếu với những người rơm và sự nghiệp
giải vây cho Việt Nam vẫn còn ở xa phía trước.
© P.K.Đ
Bài đã đăng trên <a
href="http://boxitvn.blogspot.de/2014/07/ngoai-giao-loi-keo-va-tranh-thu.html">Bauxite
VN</a>
<strong>Chú thích của tác giả:</strong>
(1) „ Die öffentliche Meinung ist, wie die Religion, das stärkste
Machtmittel, das selbst in den verborgensten Winkel dringt, wo
Regierungsanweisungen jeden Einfluss verlieren" - Klemens Wenzel Lothar
von Metternich (1773-1859): Bá tước Metternich, chính khách, nhà
ngoại giao người Áo đóng góp lớn vào sự cân bằng các thế
lực và thiết lập trật tự mới của châu Âu trên Đại hội
Viena 1813, sau khi lật đổ Napoléon Bonaparte.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140728/pham-ky-dang-ngoai-giao-loi-keo-va-tranh-thu),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét