Vào những năm 1954 – 1955, hàng ngàn người con Nam Bộ theo sự
điều động của cách mạng đã tập kết ra miền Bắc, với
niềm tin và hy vọng chỉ sau hai năm sẽ được trở về quê
hương yêu dấu. Ba má tôi cũng nằm trong số đó. Và không ai
có thể hình dung được rằng mãi hai mươi năm sau mới lại
được đặt chân về đôi bờ Đồng Nai, Vàm Cỏ, Cửu Long…
Ba tôi đã viết trong hồi ký như sau.
<i>Một ngày cuối năm 1954, giữa một rừng cờ đỏ sao vàng,
gia đình và đồng bào tiễn đội ngũ chúng tôi lên đường
tập kết… Lần đầu tiên có chuyến đi xa nhưng không một ai
thiết nhìn phong cảnh. Chúng tôi vừa để lại phía sau những
gì thân thương nhất, vừa lo âu không hiểu rồi đây tương lai
của mảnh đất quê hương yêu mến rồi sẽ ra sao, vừa băn
khoăn cố gắng hình dung những nhiệm vụ nặng nề sắp đến,
tự hỏi mình có gánh vác nổi hay không?</i>
<i>Tàu Xta-vơ-rô-pôn cập bến Sầm Sơn vào một buổi sáng mùa
đông, gió lạnh chạy dài trên bãi biển. Đồng bào đông đảo
nồng nhiệt đón tiếp chúng tôi. Trống ếch rập rùng, nhưng
lòng chúng tôi quặn đau vì thấy bà con ăn bữa cháo bữa rau,
nhưng vẫn dành cho những đứa con miền Nam cơm đầy thịt
đủ.</i>
<i>Kế tiếp là những năm dài "ngày Bắc đêm Nam", là
những chuyến lưu diễn liên miên: Rừng núi Việt Bắc, đồng
ruộng Khu Ba, khu mỏ Quảng Ninh, giới tuyến Hiền Lương… Tới
đâu chúng tôi cũng ráng đem lời ca tiếng hát góp phần cho
than, lúa thêm nhiều, đem chút ít tình cảm ấm áp cho anh em
đồng hương, ráng hết sức mình vì miền nam ruột thịt"</i>
Hai mươi năm, một thế hệ mới đã kịp ra đời và lớn lên
ở Hà Nội – miền Bắc, đó là thế hệ chúng tôi, thế hệ
"một chốn đôi quê" chỉ được biết quê hương qua những
ký ức mà mẹ cha truyền lại. Hai mươi năm sống ở miền Bắc
ba má tôi vẫn giữ được nguyên vẹn giọng nói và tính cách
người Nam bộ chân chất thiệt tình. Những tháng năm sống
ở Hà Nội, ký ức về quê hương thường được ba má
tôi nhắc đến, bất kỳ lúc nào có gì đó gợi nhớ.
"Ngày Bắc đêm Nam" suốt hai mươi năm không làm nguôi
nỗi nhớ mà chỉ làm dầy thêm ký ức về quê hương.
Tuổi thơ của tôi được nuôi dưỡng trong những ký ức
của cha mẹ.
Quê hương tôi là làng nhỏ Mỹ Hiệp trên Cù Lao Giêng bên
bờ sông Tiền, nơi mà sau này nhạc sĩ Hoàng Hiệp –
cũng là một người bà con gần với gia đình tôi – đã
ghi lại ký ức về nó qua bài hát "Trở về dòng sông
tuổi thơ". Làng Mỹ Hiệp hiền lành với vườn trái
cây, những nếp nhà sàn khuất sau hàng dừa, cánh đồng
lúa chín trong mênh mông mùa nước nổi… Vào đầu năm
1945 một cô gái bên kia sông Tiền đã theo ba tôi về làm
dâu và dù chỉ ở đó vài năm thôi nhưng trong tâm thức
của má tôi, quê chồng cũng là quê mình. Và cũng như
vậy, quê ngoại của tôi, làng Hòa An kế bên thị tứ Cao
Lãnh cũng trở nên gần gũi hơn với hình ảnh cây mận
xanh bên chái bếp, loại mận xanh Hòa An nổi tiếng
thường được hấp với cá lóc, vị chua ngọt thanh thanh
thấm vào miếng cá, nhậu quên say… Vườn thuốc lá Cao
Lãnh thơm đậm đà nhờ được bón bằng phân cá, làn
khói thơm mùi lúa mới từ nhà máy xay của ông ngoại lan
trên sông…
Tôi biết về quê hương Cù lao Giêng và Cao Lãnh từ ấy,
biết yêu sông Tiền yêu mùa nước nổi từ ấy, biết
thèm ăn mắm lóc, thèm cá rô kho tộ, thèm canh chua cá
linh bông điên điển… Lớn hơn một chút, từ những
cuốn sách qua những câu chuyện, hiểu biết của tôi về
quê hương cụ thể hơn nhiều hơn nhưng không thể thay thế
sự lung linh run rẩy mà ký ức cha mẹ truyền cho.
Nhưng quê hương không chỉ là những ký ức run rẩy đẹp. Hai
mươi năm bặt tin, một ngày đầu tháng Năm 1975 một bà mẹ
được ôm người con gái trong vòng tay. Đứa con gái mà bà đã
phải lập bàn thờ từ khi nó đi tập kết với lời hứa: con
đi hai năm sẽ về với má. Bàn thờ đứa con còn sống ở
"phía bên kia" là để cho những đứa con khác yên ổn học
hành, đi làm, đi lính…Nhưng chưa kịp mừng vì con gái trở
về bà đã phải đưa hai người con trai đi học tập cải tạo.
Gia đình lại chia ly. Người chị tìm cách bảo lãnh cho hai em ra
khỏi trại cải tạo sớm hơn hạn định, gia đình gom góp
tiền bạc cho họ vượt biên. Cũng may, người trong nhà thuộc
bên này hay bên kia, cũng có lúc hờn giận nhau nhưng không nuôi
oán trách thù hận. Họ thương yêu nhau hơn vì không muốn làm
người mẹ đau lòng, vì họ hiểu không ai trong gia đình muốn
những việc như thế xảy ra. Đấy là chuyện của gia đình
bạn tôi sau năm 1975.
Nhưng dù như vậy, gia đình bạn còn may mắn hơn rất nhiều
gia đình khác. Từ vết cắt 1954 biết bao gia đình có người
thân phải đứng về hai chiến tuyến, biết bao gia đình không
thể sum họp vì vợ, chồng đã có gia đình khác trong những
năm dài không hẹn ngày gặp lại, biết bao nhiêu gia đình tiếp
tục tan vỡ vào những ngày ngỡ đã bình yên… Vết cắt 1954
không chỉ dài đến 20 năm mà hình như, 60 năm rồi vẫn chưa
lành.
Tôi vẫn luôn tự hỏi, nếu ngày ấy bản đồ Việt Nam không
bị một vạch đỏ cắt ngang sông Bến Hải thì bây giờ đất
nước sẽ thế nào?
Lịch sử thì không có chữ "nếu". Chính vì vậy cần minh
bạch tất cả những gì đã làm thay đổi số phận đất
nước và số phận của từng gia đình, để thế hệ sau không
phải đặt ra một chữ "nếu" đau xót như thế hệ hôm nay!
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140722/nguyen-thi-hau-vet-cat-sau-den-60-nam),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét