Trong buổi tọa đàm giữa Đoàn luật sư Hà Nội và Đoàn luật
sư thành phố Pari của Pháp, cử tọa hết sức thán phục khi
được biết Đoàn luật sư Pari có lịch sử đã 800 năm.
Hãy hình dung, khi mà vua quan quân lính nhà Trần còn đang rong
ruổi thanh gươm yên ngựa để chống giặc, thì ở thủ đô
Pari của nước Pháp, đã có những người mặc áo lông choàng
đứng ở phiên tòa mà biện hộ cho người bị cáo.
Tức là khi ở Việt Nam sự sống còn của quốc gia dân tộc
còn chưa được đảm bảo chứ đừng nói gì đến quyền của
kẻ tội nhân ở chốn công đường, thì ở nước Pháp đã
hình thành nên một thiết chế mà sự đúng đắn là bệ đỡ
đã giúp nó tồn tại cho tới tận ngày nay.
<h2>Vai trò thủ lĩnh</h2>
Suốt lịch sử 800 năm hẳn những người luật sư của Pari đã
đối diện với biết bao biến động thời cuộc. Để có thể
vượt qua được mọi sóng gió như thế, hẳn là có nhiều
nguồn sức mạnh trụ đỡ.
Một nguồn sức mạnh cho nghề luật sư đó là nghề nghiệp
này mang tính chính đáng nghĩa hiệp, phù hợp với luân thường
đạo lý con người khi một người đứng ra bảo vệ cho kẻ
yếu trước một sức mạnh áp đảo là cường quyền.
Nhưng chỉ sức mạnh từ luân lý sẽ không đủ để đoàn
luật sư Pari tồn tại được cho tới ngày nay. Mà nó còn
được dẫn dắt bởi những thế hệ người thủ lĩnh đoàn
với đầy đủ tư cách đạo đức và sự uyên bác về trí
tuệ.
Những thế hệ người thủ lĩnh chắc chắn phải nhận được
sự tín nhiệm của các thành viên, được sự kính nể của cơ
quan tư pháp đương quyền, có như thế tiếng nói và hành
động mới có trọng lượng và sức thuyết phục.
Ví như các vị vua đời đầu của nhà Trần hoặc vị anh hùng
Trần Hưng Đạo, hẳn là phải có kiến thức hiểu biết và
phong độ uy tín như thế nào mới có thể điều binh khiển
tướng chống giặc ngoại xâm ba lần thành công.
Trong bất kỳ một tổ chức nào, vai trò của người thủ lĩnh
đều rất quan trọng, kinh nghiệm kiến thức của họ sẽ
quyết định con đường mà tổ chức sẽ đi. Nhưng đặc biệt
trong giới luật sư, khi thước đo nghề nghiệp là uy tín
thương hiệu thì người đứng đầu càng phải là người có uy
tín và danh dự nhất.
Cũng chỉ đặc biệt ở nghề luật sư, sự thành công là ở
khả năng thuyết phục của lời nói, như thế thì điều tối
kỵ là danh bất chính vì nếu thế thì ngôn sẽ bất thuận.
Không có uy tín, không được tín nhiệm thì nói ai người ta
nghe?
<h2>Sự áp đặt vô lý</h2>
Thấy được bề dày lịch sử của đoàn luật sư Pari như
vậy, nhìn lại giới luật sư Việt Nam mà thấy buồn.
Nghề luật sư ở Việt Nam thực sự mới hoạt động từ vài
ba chục năm nay, số lượng luật sư cả nước tính đến nay
chỉ khoảng 8000, con số rất nhỏ so với các hội đoàn khác,
ví như hội luật gia số thành viên là 46.000.
Giới luật sư cũng chưa tạo dựng được hình ảnh đáng trân
trọng trong xã hội. Nguyên do một phần vì hệ thống chính
trị không coi trọng quyền tư pháp, quyền tư pháp yếu hơn
rất nhiều so với quyền lập pháp và hành pháp, trong khung
cảnh đó giới luật sư chịu chung số phận hẩm hiu.
Một nguyên nhân khác là sự yếu kém nội tại của giới luật
sư mà chỉ người trong nghề mới hiểu, nhiều người thờ ơ
vô trách nhiệm, không có bản lĩnh chính kiến trước các vấn
đề của tổ chức, không có tinh thần dấn thân cho nghề
nghiệp.
Thời điểm năm 2009 khi Liên đoàn luật sư Việt Nam được
thành lập, chính quyền đã sắp đặt để những người hầu
như chưa bao giờ hành nghề luật sư lại đứng đầu tổ chức
luật sư cả nước. Những người chưa hề có uy tín nghề
nghiệp lại đứng trên cả những luật sư với thâm niêm mấy
chục năm hành nghề.
Đứng đầu tổ chức luật sư nguyên là một phó chánh án tòa
án tối cao, một người hầu như chưa bao giờ hành nghề luật
sư. Cấp phó thường trực của ông này là một vị nguyên là
vụ trưởng một vụ của Bộ tư pháp, một người cũng hầu
như chưa hề hành nghề luật sư.
Có thể họ tuy không hành nghề những cũng biết về nghề
luật sư, nhưng biết với trải nghiệm là hoàn toàn khác nhau.
Những người chưa từng đổ một giọt mồ hôi lên các trang
hồ sơ tài liệu và chưa từng khóc thầm vì những trái ngang
của cơ chế, họ làm sao thấu hiểu những vấn đề của nghề
luật sư?
Những người vì đã đến tuổi nghỉ hưu nên phải thôi chức
ở cơ quan nhà nước, rồi lại được cơ cấu sang đứng đầu
một tổ chức khác, thì lấy đâu ra nhiệt huyết cống hiến
của những con người này.
Không sống bằng thu nhập nghề nghiệp, đã có nguồn thu nhập
khác là lương hưu, hy vọng gì họ sẽ trăn trở thao thức để
vạch đường tìm lối cho nghề luật sư phát triển?
Việc áp đặt nhân sự không chính đáng đã phạm phải vấn
đề húy kỵ nhất của nền tư pháp đó là sức mạnh thuộc
về công lý và chính nghĩa chứ không thuộc về cường quyền.
Xuất phát từ đâu mà chính quyền lại áp đặt lối nhân sự
như vậy. Phải chăng đó là thâm ý của chính quyền, áp đặt
nhân sự kém năng lực để kìm hãm giới luật sư trong trì
trệ, níu giữ nền tư pháp nước nhà trong tăm tối lạc hậu?
<h2>Còn nhiều khó khăn</h2>
Đứng trước sự áp đặt ngang trái như vậy nhưng hầu hết
giới luật sư đều im lặng, cũng có vài người không đồng
tình nhưng cuối cùng cũng cam chịu chấp nhận.
Chính quyền đã thiếu tôn trọng giới luật sư, người luật
sư cũng vô trách nhiệm với tổ chức của mình, không biết
cái nào là nguyên nhân của cái nào.
Tựu chung lại, giới luật sư đã thất bại trong việc bảo
vệ quyền lợi chính đáng của mình.
Khi không bảo vệ được quyền lợi của chính mình thì luật
sư còn bảo vệ được cho ai?
Bao nhiêu tổ chức hội đoàn trong xã hội có lúc họ cần
được bảo vệ quyền lợi, nhưng hẳn họ sẽ nghĩ là mấy
người đó còn chẳng làm được gì ra hồn cho tổ chức của
họ, sao bảo vệ được cho chúng ta?
Nhìn vào chính cách hành xử của giới luật sư, xã hội sẽ
dành cho mức độ tín nhiệm tương xứng.
Người dân không nghĩ đến luật sư đầu tiên khi gặp vướng
mắc, họ sẽ tự giải quyết lấy bằng cách nhờ vả người
quen hay lo lót cán bộ chính quyền. Chỉ khi sự việc rối tung
lên và không tự giải quyết nổi họ mới tìm đến luật sư.
Vì xã hội chưa tín nhiệm nên nghề luật sư ở Việt Nam không
phải là một nghề đem lại thu nhập cao. Trừ một vài thành
phố lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh và trừ ra
những luật sư đã thành công kiếm tiền từ những mảng công
việc khác rồi mới chuyển sang làm luật sư, số đông còn
lại đời sống còn nhiều khó khăn.
Ở các tỉnh, khi không vào được công chức nhà nước hoặc
không được làm tại các công ty lớn, nhiều người mới đành
hài lòng với nghề luật sư.
Khi gặp gỡ trao đổi với luật sư các tỉnh, sẽ dễ dàng
nhận thấy những nét ưu tư trăn trở trên gương mặt, qua
những câu chuyện sẽ thấy tâm trạng bải hoải chán chường
bế tắc.
Nhưng tất cả lại chỉ trông trờ vào sự thay đổi từ nơi
khác, rất hiếm người có bản lĩnh táo bạo thấy được sự
thay đổi cần ở ngay nơi mình.
<h2>Làm thế nào?</h2>
Giới luật sư ở Việt Nam chưa cho thấy là một nghề nghiệp
của những con người có kiến thức thuộc tầng lớp trí thức
nhận được sự tôn kính của xã hội.
Lâu nay giới luật sư được vinh danh một phần là nhờ hào
quang quá khứ của giới luật sư thủa xưa vốn được nhân
dân gọi là "thầy cãi". Một phần là vay mượn giá trị
của người luật sư phương Tây qua những bộ phim hình sự
truyền hình.
Giới luật sư Việt Nam cần phải làm rất nhiều việc để
xứng với kỳ vọng của xã hội về nghề luật sư.
Lâu nay các luật sư mới chỉ có thói quen vận dụng các quy
định pháp luật hiện tại, không mấy ai đặt câu hỏi tại
sao luật lại quy định như thế này mà không phải thế khác,
để tạo cơ chế thông thoáng cho người dân và doanh nghiệp,
bảo vệ các quyền tự do dân chủ của công dân.
Đứng trước quy định bất cập của pháp luật, khi tháo gỡ
cho khách hàng nhiều luật sư chỉ biết luồn lọt sao cho
được việc mà không mấy ai quan tâm đấu tranh để loại bỏ
quy định bất cập ấy.
Ngay với những vấn đề liên quan đến quyền lợi của giới
mình, như có những luật chưa tạo điều kiện để giới luật
sư hành nghề, nhưng giới luật sư cũng không có tiếng nói
phản ánh.
Gần gũi hơn nữa là công tác nhân sự của tổ chức luật sư,
nhiều luật sư cũng chẳng thèm quan tâm, nhiều luật sư cho
rằng họ vẫn hành nghề tốt mà chẳng cần biết đến ai là
người đứng đầu tổ chức của họ.
Đó thực sự là lối suy nghĩ làm việc của đông đảo luật
sư Việt Nam, không quan tâm đến tổ chức.
Và đó là cách làm nghề không bền vững và không có tương
lai.
Luật sư <strong>Ngô Ngọc Trai</strong>, Giám đốc Công ty luật
TNHH Công Chính
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140725/luat-su-ngo-ngoc-trai-tuong-lai-nao-cho-luat-su-viet-nam),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét