Hôm nay vừa tròn 100 năm ngày sinh của Giáo sư Vũ Văn Mẫu
(25/7/1914 - 25/7/2014). Là một học giả lỗi lạc về luật pháp
và chính trị gia nổi tiếng trước năm 1975 tại miền Nam, ông
từng là Thượng nghị sĩ, Ngoại trưởng và Thủ tướng của
chính thể Việt Nam Cộng Hòa, ngoài ra ông còn là Khoa trưởng
và Giáo sư thực thụ của Đại học Luật khoa Sài Gòn. Ông qua
đời năm 1998 tại Paris.
Giáo sư Vũ Văn Mẫu có kiến thức uyên bác về cựu và tân
học, biết nhiều ngoại ngữ như Anh, Pháp, Latin và Hán. Ông
trước tác nhiều tác phẩm luật học rất giá trị bằng
tiếng Việt, mà cho đến nay chưa ai có thể so sánh. Tác phẩm
của ông được các giáo sư luật đối chiếu danh tiếng thế
giới như René David và John E.C Brierley trích dẫn trong các tác
phẩm của mình.
Tôi chịu nhiều ảnh hưởng của ông thông qua các tác phẩm
ông để lại, từ sách, giảng văn, tạp chí, đến cả luận
án tiến sĩ luật mà ông đệ trình tại Pháp. Năm 1989 tôi tốt
nghiệp trường luật XHCN, đầy tự tin vì là sinh viên giỏi và
chịu khó học hỏi, tích lũy kiến thức. Trong công việc đầu
tiên của mình sau khi ra trường, trợ lý Trưởng Phòng Công
chứng Nhà nước, tôi được tiếp xúc kho tư liệu và thư
viện của Phòng Chưởng khế Sài Gòn trước năm 1975. Thú
thật, khi đọc các văn kiện pháp lý và chứng thư công chứng
được soạn bằng tiếng Việt và tiếng Pháp trong kho tàng ấy,
tôi đã hiểu từ mơ hồ đến … không hiểu gì cả.
Nhanh chóng nhận ra rằng mình đã hoàn toàn không được trang
bị những quan niệm nền tảng của một nền học thuật pháp
lý đúng nghĩa, tôi lập tức tìm đến các hiệu sách cũ còn
bày bán các sách, giảng văn và tạp chí luật được ấn hành
tại Sài Gòn trước đây. Một trong những tác giả mà tôi
đọc nhiều nhất chính là Giáo sư Vũ Văn Mẫu, hầu như mọi
trước tác của ông bằng tiếng Việt và tiếng Pháp tôi đều
đọc đi đọc lại nhiều lần, thậm chí học được cả cách
hành văn chính xác, ngắn gọn song trau chuốt từ ông.
Năm 1993 lần đầu tiên được diện kiến Giáo sư Vũ Văn Mẫu
tại tư gia trên đường Sương Nguyệt Ánh, nhờ tháp tùng thầy
của tôi là Tiến sĩ luật Đào Quang Huy (Đại học Luật khoa
Sài Gòn), tôi thật ấn tượng về nếp sống bình dị và phong
thái tự tại của một bậc đại trí ẩn dật như ông. Ông
kể lại việc đệ trình luận án tiến sĩ luật vào năm 1948
và sau đó thi bằng Agrégation (Thạc sĩ luật) khó khăn như thế
nào để làm giáo sư luật tại Pháp. Ông cũng thuật lại
nhiều sự kiện hậu trường lúc đảm nhiệm chức vụ Ngoại
trưởng dưới thời cố Tổng thống Ngô Đình Diệm và giữ
cương vị Thủ tướng trong chính quyền của cố Tổng thống
Dương Văn Minh.
Một người thầy đáng kính khác của tôi là Tiến sĩ luật Võ
Phúc Tùng (Đại học Luật khoa Sài Gòn), trong những câu chuyện
sau giờ dạy riêng cho tôi về nền văn chương và luật học
của Pháp, đã kể một mẩu chuyện mà ông ấn tượng về Giáo
sư Vũ Văn Mẫu. Vì muốn viết một luận án tiến sĩ luật
với đề tài "Les droits de la personne humaine sur son corps" (tạm
dịch, quyền của con người trên thân thể của mình) (cần lưu
ý, cho đến năm 1975, tại Đại học Luật khoa Sài Gòn hầu
hết các luận án tiến sĩ ngành tư pháp phải viết và đệ
trình bằng tiếng Pháp dù thầy và trò đều là người Việt),
nên thầy tôi đến xin ý kiến của Giáo sư Vũ Văn Mẫu, lúc
ấy vừa là giáo sư, vừa là Thượng nghị sĩ. Vừa nghe xong,
vị giáo sư nói ngay rằng: "Tại sao anh lại chọn một công
trình nghiên cứu khó khăn như thế? Lĩnh vực này không có
nhiều tài liệu khảo cứu. Sau luận án tiến sĩ của Giáo sư
Pháp André Decocq vào năm 1960 nhiều người muốn đào sâu thêm,
nhưng hầu như không ai thành công với đề tài này. Anh phải
thận trọng nếu không giới học giả Pháp sẽ chỉ trích
anh." Sau đó, vị giáo sư hướng dẫn thầy tôi tìm các tài
liệu cần quan tâm.
Thầy tôi nói, sau khi nghe Giáo sư Vũ Văn Mẫu góp ý, ông choáng
váng và tự hỏi rằng với bao nhiêu công việc quản lý và
giảng dạy đại học, cùng hoạt động chính trị hàng ngày
bận rộn như thế, vị giáo sư ấy tìm đâu ra thì giờ để
có thể đọc rất nhiều về các lĩnh vực khác nhau của luật
pháp, bởi trước đấy thầy tôi từng xin ý kiến của một
vài giáo sư khác về đề tài luận án của mình, nhưng chưa
thấy ai hiểu thấu đáo lĩnh vực quá chuyên sâu này!
Đối với các vị thầy của tôi, Tiến sĩ Võ Phúc Tùng và
Tiến sĩ Đào Quang Huy, cũng như đối với nhiều vị học giả
và luật sư khả kính khác thời Việt Nam Cộng Hòa, Giáo sư Vũ
Văn Mẫu là một ngọn đuốc soi đường của nhiều thế hệ.
Mặc dù chỉ là hậu bối và không trực tiếp lắng nghe ông
giảng dạy, song gia tài học thuật ông để lại cũng đủ để
tôi trang bị một hệ thống kiến thức nền tảng về luật
học và nhận ra đâu là khoa học thật sự.
Nhân tiện, xin lạc đề một chút, trong thời gian bị giam và
điều tra vào năm 2009, một vài vị tướng an ninh đến gặp
tôi và xưng là tiến sĩ luật. Lúc trò chuyện với họ, bỗng
nhớ về Giáo sư Vũ Văn Mẫu và các thầy của tôi, bất giác
tôi mỉm cười thích thú. Cũng là một chữ "tiến sĩ" đó,
mà sao khác xa nhau thế? Giá mà họ đừng khệ nệ với bằng
cấp "tiến sĩ" như thi sĩ Tú Xương mô tả, chắc tôi đã
kính trọng hơn nhiều lắm!
Trở lại câu chuyện, hôm nay nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh
của Giáo sư Vũ Văn Mẫu, tưởng nhớ đến ông, tôi vẫn không
thôi ao ước một ngày trên đất nước này, người Việt có
được một nền luật pháp và học thuật pháp lý đạt đến
tầm vóc và đỉnh cao của thế giới văn minh Tây phương, mà
một thời tại mảnh đất miền Nam tưởng chừng chúng ta đã
gần đạt đến.
<center><img
src="https://scontent-a-fra.xx.fbcdn.net/hphotos-xap1/t1.0-9/10462442_261720884026371_2552285073575810126_n.jpg"
/></center>
(Hình đính kèm là tập luận án của Giáo sư Vũ Văn Mẫu đệ
trình tại Đại học Luật khoa Paris ngày 1/7/1948)
(Có thể tham khảo thêm bài viết của Luật sư Lê Quang Vy tại
https://www.facebook.com/quangvy.le.5)
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140725/luat-su-le-cong-dinh-tuong-niem-giao-su-vu-van-mau),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét