<strong>Một liên minh Mỹ-Việt có thể đến gần với hiện
thực hơn bao giờ hết.</strong>
Carl Thayer, một chuyên gia cư ngụ ngay trong điểm nóng biển Nam
Trung Quốc, đã xem xét những lý do vì sao Trung Quốc chủ động
rút giàn khoan dầu ra khỏi vùng biển Biển Đông đang tranh
chấp với Việt Nam. Thayer vẽ nên một bức tranh hấp dẫn của
môi trường chiến lược đa diện khiến dẫn đến việc Bắc
Kinh phải rút giàn khoan dầu HD 981 từng được thiết lập từ
đầu tháng 5 của mình. Một cuộc khủng hoảng ngoại giao theo
sau đó đã làm tổn hại mốiquan hệ giữa Việt Nam và Trung
Quốc. Đối với Việt Nam - đặc biệt là những người hoài
nghi Trung Quốc ở trong nước - chương đoạn này chứng minh
những năm tháng bất tín với Bắc Kinh. Đối với Trung Quốc,
như Thayer lập luận, việc sớm rút giàn khoan vào thời điểm
này đại diện cho một giải pháp nhằm giữ gìn thể diện cho
cuộc khủng hoảng - để Bắc Kinh có thể di chuyển đến việc
sửa chữa mối quan hệ với Việt Nam.
Chương đoạn HD-981 này có thể mở đến tình trạng thay đổi
bất ngờ của Việt Nam giữa cuộc cạnh tranh Mỹ-Trung trong khu
vực châu Á-Thái Bình Dương hơn bao giờ hết. Theo truyền
thống, tình đoàn kết giữa hai đảng cộng sản Việt Nam và
Trung Quốc đã giữ cho quan hệ song phương Việt Trung được là
một tính năng tương đối ổn định trong khu vực. Hoa Kỳ,
vốn chỉ mới thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam 19
năm trước đây, đã dần mở rộng mối quan hệ với Hà Nội
của mình. Cuộc khủng hoảng HD-981 giữa Trung Quốc và Việt Nam
là một khúc dạo đầu quan trọng đối với Washington trong khu
vực Đông Nam Á. Nếu tận dụng được, Hoa Kỳ có thể có
thêm một đồng minh quan trọng trong khu vực và tiếp tục có
thêm nhiều bạn bè khác trong vùng biên Châu Á-Thái Bình Dương
hơn Trung Quốc.
Như Thayer nhấn mạnh một cách đúng đắn, tình hình chính trị
trong nội địa Việt Nam không phải là một loại ủng hộ
cứng nhắc các mối quan hệ với Trung Quốc (dù không có cuộc
khủng hoảng HD-981). Thực tế, vào lúc này Đảng Cộng sản
Việt Nam chia ra hai thành phần, một bên bảo thủ ủng hộ Trung
Quốc và một bên thực dụng nghiêng về lợi quyền quốc gia.
Chính nhóm thứ hai đang ủng hộ mối quan hệ gần gũi hơn với
Hoa Kỳ vào thời điểm này. Ngay cả khi Bắc Kinh có thành công
trong một số chắp vá ngoại giao với Hà Nội, khôi phục
được quan hệ song phương đến mức có thể tiếp tục như
thường lệ, cũng không còn dễ dàng để Trung Quốc khôn khéo
xóa bỏ mối hoài nghi không tin tưởng vào chiến lược đối
với Việt Nam của mình. Thayer đã nhận xét về các khuynh
hướng trong bộ máy chính trị của Việt Nam như sau:
Các thành viên khác của đảng xem lợi ích quốc gia quan trọng
hơn ý thức hệ xã hội chủ nghĩa. Họ xem hệ thống quan hệ
đối ngoại của Việt Nam vốn đặt Trung Quốc lên hàng đầu
như một "đối tác hợp tác chiến lược toàn diện" đã ở
trong tình trạng tơi tả. Họ lưu ý rằng Hoa Kỳ, dù chỉ là
một "đối tác toàn diện" nhưng đã hỗ trợ cho chủ quyền
của Việt Nam nhiều hơn so với Nga, một đối tác chiến lược
toàn diện đứng thứ hai trong hệ thống đối ngoại.
Tất cả cho thấy rằng, vào thời điểm này khúc nhạc dạo
đầu vào nên đến từ phía Việt Nam. Thật vậy, đã phải có
một giới hạn. Cả năm qua, trước khi xảy ra chuyện giàn khoan
này, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng đã sử dụng cuộc
họp Đối thoại Shangri-La 2013 để kêu gọi một vai trò lớn
hơn của Mỹ trong việc điều hòa căng thẳng khu vực ở Biển
Đông. "Các nước trong khu vực đều không phản đối can dự
chiến lược của các nước ngoài khu vực nếu sự can dự đó
nhằm tăng cường hợp tác vì hòa bình, ổn định và phát
triển. Chúng ta đặc biệt coi trọng vai trò của một nước
Trung Hoa đang trỗi dậy mạnh mẽ và củaHoa Kỳ – một cường
quốc Thái Bình Dương", Dũng lưu ý, nhấn mạnh đến tính hợp
pháp sự ảnh hưởng của Mỹ ở Thái Bình Dương.
Thực trạng hợp tác quân sự giữa Hoa Kỳ và Việt Nam đang
dần đang phát triển. Các tàu thuỷ của Mỹ đã thực hiện
ghé cảng đến các căn cứ quân sự Việt Nam, trong đó có Đà
Nẵng và vịnh Cam Ranh. Loại tương tác này giữa quân đội hai
nước đã được tiến hành từ năm 2007. Tuy vẫn còn
nhữngtrở ngại: Hoa Kỳ duy trì lệnh cấm vận trên các thiết
bị quân sự gây sát thương đối với Việt Nam. Nhưng, đặc
biệt là ngoài quân sự, vẫn còn rất nhiều lĩnh vực hợp tác
khác. Như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP),
tiêu biểu cho một con đường đặc biệt hứa hẹn mà Việt Nam
có thể giảm thiểu được nguy cơ bị bỏ rơi bởi kinh tế
Trung Quốc nếu đất nước dốc toàn lực vào một liên minh
với Hoa Kỳ. TPP sẽ mang lại cho Việt Nam những ưu đãi thương
mại với 11 quốc gia khác dọc theo bờ Thái Bình Dương, một
tiềm năng ân huệ kinh tế lớn.
Tuy nhiên Hoa Kỳ không nên chỉ đơn thuần hài lòng với việc
đạt được lòng trung thành của Việt Nam vì hành động khiêu
khích của Trung Quốc. Hoa Kỳ nên chứng minh giá trị cho chính
phủ Việt Nam. Cách tốt nhất để làm điều này là dứt Việt
Nam ra khỏi sự phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc. TPP chính là
một cách tuyệt vời để thực hiện điều này, nhưng Hoa Kỳ
có thể có một tác động lớn của riêng mình. Thương mại
song phương giữa hai nước đứng ở mức trên 20 tỉ trong năm
2012, tiêu biểu cho "một sự gia tăng gấp mười ba lần kể từ
khi Hoa Kỳ mở rộng "quan hệ thương mại bình thường" (NTR)
với Việt Nam vào năm 2001." Dù Trung Quốc có bị tả tơi ra sao
trong những tháng gần đây, cũng sẽ rất khó khăn để thuyết
phục Việt Nam từ bỏ đối tác song phương quan trọng nhất
của mình nếu không có những khích lệ thực chất ở các hàng
thượng tầng lãnh đạo chiến lược và địa chính trị.
Sự tái lập quan hệ chiến lược lớn hơn giữa Mỹ và Việt
Nam chắc chắn sẽ làm khó chịu Trung Quốc vốn Tập Cận Bình
muốn thiết lập một trật tự an ninh ở châu Á không có Hoa
Kỳ vì lợi ích của một "Châu Á cho người châu Á." Nhưng,
như John Kerry nói với Dương Khiết Trì tại hội nghị Đối
thoại Mỹ-Trung và Đối thoại Chiến lược Kinh tế trong thời
gian gần đây, Mỹ có kế hoạch duy trì một số đồng minh
trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, bất chấp niềm nghi ngại
của Trung Quốc. Một bài báo trên tờ Toàn Cầu Thời báo cáo
buộc rằng Việt Nam đang "nhảy múa giữa liên minh với Mỹ và
tình huynh đệ của Trung Quốc," và cho rằng đối với Việt Nam
sẽ là điều không khôn ngoan để tham gia với Hoa Kỳ trong một
liên minh khi Washington "không bao giờ chịu mất đi nhiệt tình
bẩm sinh của mình để thúc đẩy một nền dân chủ phương
Tây và ủng hộ các giá trị phương Tây như nhân quyền và tự
do." Đối với Việt Nam, không lựa chọn nào là dễ dàng
trước cuộc khủng hoảng giàn khoan dầu với Trung Quốc. Một
câu nói cũ của người Việt trước cả năm nay: "Thân Tàu mất
nước. Thân Mỹ mất đảng" có thể đúng, nhưng nhờ hành
động của Trung Quốc trong những tháng gần đây, Việt Nam có
thể thấy bản thân mình không mất gì khi nhập bọn với Hoa
Kỳ.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140724/ankit-panda-hau-hd-981-mot-lien-minh-my-viet),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét