<center>[video:https://www.youtube.com/watch?v=hwS_4qNaCH8]</center>
Cách đây khoảng 5 năm về trước, mỗi lần đi ngang qua Văn
phòng Quốc Hội trên đường Võ Thị Sáu TP.HCM, tôi nhớ những
người dân oan tập trung biểu tình khiếu kiện đất đai cầm
những băng rôn mang thông điệp như "Đảng ơi, nhà nước ơi,
dân khổ quá", "Đảng và Nhà nước ơi cứu dân"...
Nhưng cuộc biểu tình được ghi lại vào ngày 29/4 hôm qua,
khoảng 20 dân oan khiếu kiện đất đai biểu tình trước Lãnh
sự quán Hoa Kỳ, đã cho thấy từ chỗ đi cầu cứu từ Đảng
và Nhà nước, thì giờ đây, dân oan đã truyền đi những thông
điệp như "Đả đảo chính quyền", "Đả đảo chế độ Cộng
sản", "Đả đảo cái Đảng Cộng sản ăn cướp"...
Đó là hệ quả tất yếu khi nhiều người khiếu kiện chỉ vì
đấu tranh đòi lại mảnh đất của mình đã phải trải qua
bản án tù vì hành vi "gây rối trật tự công cộng" hay "lợi
dụng các quyền tự do dân chủ...".
Trong suốt thời gian đấu tranh, oan sai chồng chất oan sai, họ
bắt đầu nhận ra nguồn gốc oan sai, bất công là do đâu, để
họ hiểu rằng nó không phải đến từ cá nhân, hay tổ chức
cơ quan chính quyền địa phương, mà nó đã mang tính hệ thống
của chế độ, của chính quyền.
Từ chỗ ban đầu chỉ là đấu tranh đòi lợi ích kinh tế cho
riêng mình, thì nay các nạn nhân đất đai đã chuyển sang đấu
tranh chính trị có ý thức, cho thấy các nạn nhân đất đai
đã đánh giá đúng bản chất tạo ra oan sai bất công cho mình.
Từ chỗ chỉ là người đấu tranh giành lại mảnh đất, ngôi
nhà của mình, thì nay những nạn nhân này đã chuyển sang đấu
tranh đòi quyền con người, đòi "nhân quyền quốc tế".
Từ chỗ biểu tình trước Văn phòng Quốc Hội, thì nay những
nạn nhân này chuyển sang biểu tình trước các cơ quan ngoại
giao quốc tế.
Từ chỗ thường xuyên chịu trận khi bị tấn công đánh đập
từ công đồ, an ninh mật vụ, thì giờ đây họ sẵn sàng quơ
lấy bất cứ thứ gì nhặt được trên đường để chống
trả lại.
<h2>Thực tế đáng buồn</h2>
Dù các cuộc biểu đấu tranh đòi quyền lợi đất đai trong
thời gian qua đã chuyển sang đấu tranh chính tri có ý thức,
vẫn chưa được quan tâm đúng mức để gắn kết hiệu quả
với các phong trào đấu tranh dân chủ và nhân quyền.
Những người dân oan này vẫn cô đơn và lẻ loi khi đứng
trước các cuộc đàn áp, cũng như sự hỗ trợ cần thiết cho
họ trên bước đường đi tìm công lý của mình.
Dù đấu tranh mạnh mẽ, bền bỉ và quyết liệt bằng nhiều
hình thức đấu tranh pháp lý, cho đến xuống đường biểu
tình, nhưng mức độ thành công trong các vụ việc này hầu như
không có.
Điển hình như vụ việc ở Văn Giang, vụ Đoàn Văn Vươn ở
Tiên Lãng , đã phơi bày sự sai trái của cơ quan công quyền
trước công luận, nhưng việc đòi lại lợi ích cho các nạn
nhân này cũng không thể thành công, thì những vụ việc ít
được biết đến hầu như không có một cơ may nào.
Vậy thì lý do nào đã dẫn đến tình trạng này?
Trước tiên, đứng từ phía nhà cầm quyền, những quyết
định thu hồi đất đai đều mang lại "siêu lợi nhuận", nên
nó có thể được ăn chia, và chung chi sòng phẳng cho mọi cấp,
mọi ngành, từ địa phương cho đến Trung ương, từ việc
kiện cáo, cho tới việc sẵn sàng thuê côn đồ ra tay.
Nếu ở các cơ quan Trung ương "còn chút lương tâm" thì cũng
bất lực, vì nếu giải quyết được một đến hai vụ, thì
sẽ kéo theo hàng ngàn vụ khác noi theo, vì một lực lượng oan
sai khổng lồ sẽ đấu tranh quyết liệt hơn, không những các
vụ án ở hiện tại mà cả trong quá khứ, nó sẽ ra một tiền
lệ không tốt cho chính quyền toàn trị, nên đành chọn giải
pháp "làm ngơ".
Thứ hai, đứng từ phía những nhà hoạt động bảo vệ cho
quyền lợi đất đai, có thể nói họ đã quá tập trung và
chỉ dừng lại ở mặt pháp lý trong các quyết định thu hồi
và cưỡng chế đất.
Đồng ý là phân tích về các hành vi và quyết định pháp lý
là điều không thể thiếu trong việc chỉ ra các sai trái trong
các vụ việc thu hồi đất, nhưng đó là điều không đủ để
mang lại thành công.
Vì thực tế đã cho thấy, ở một nơi mà tư pháp không độc
lập, bị bao trùm và chi phối bởi chính quyền thì không thể
xem xét và xử lý cho các quyết định từ chính quyền, mà
biểu hiện là hầu hết các khiếu kiện đất đai đều không
được tòa án thụ lý, mà nếu có thụ lý thì phần thắng
luôn thuộc về chính quyền.
Việc chỉ dừng lại về mặt pháp lý, không thể đẩy vụ án
đi xa hơn, thì chỉ làm cho các nạn nhân phải vào thế tranh
chấp với một chính quyền hẹp hòi, thì thất bại là điều
hiển nhiên.
<h2>Đưa ra quốc tế</h2>
Trong một một mảnh đất bị thu hồi, ngoài chính quyền ra thì
còn có thêm các nhóm lợi ích đứng ở một góc cạnh khác nhau
để chia phần.
Cách thức đấu tranh hiệu quả không thể thiếu trong trường
hợp này là đẩy vụ việc ra với quốc tế, bằng cách khiếu
nại và lôi kéo các tổ chức quốc tế có liên quan vào cuộc.
Để làm được việc này, các nhà bảo vệ đất đai hãy cố
gắng tìm hiểu tỉ mỉ về vai trò của các từng nhóm lợi ích
trong vụ việc này. Nhóm lợi ích này là ai, có bao nhiêu nhóm
được hưởng lợi từ việc này, mỗi nhóm tham gia như thế
nào, có mối quan hệ và ràng buộc với với ai... Qua đó để
đánh giá được góc cạnh nào cơ hội để các nhà hoạt
động có thể đánh vào.
Chẳng hạn, một nhóm lợi ích dễ nhận ra nhất là nhà đầu
tư trực tiếp. Thông thường để đầu tư vào một dự án,
họ phải đi vay tiền. Hãy xem họ đã vay từ những ai, ai là
đối tác của họ... Nếu thấy không đánh trực diện được
thì hãy đánh gián tiếp.
Như các nhà hoạt động bảo vệ quyền lợi đất đai ở
Cambodia đã rất thành công với hướng đi này. Trong một vụ
thu hồi đất bồi thường không thỏa đáng, sử dụng pháp lý
với chính quyền không thành công, các nhà hoạt động Cambodia
đã tiến hành điều tra và phát hiện ra rằng chủ đầu tư
đã đi vay tiền từ Ngân hàng Thế giới để đầu tư vào dự
án này. Ngay lập tức, họ đã nhờ các tổ chức Xã hội dân
sự chuyển đơn và báo cáo về vụ việc để gây sức ép lên
Ngân Hàng Thế giới.
Chính quyền và nhà đầu tư có thể "chịu đấm ăn xôi", nhưng
đối với các tổ chức quốc tế có uy tín như Ngân hàng Quốc
tế thì họ rất lo sợ bị ảnh hưởng từ các hoạt động
của mình dù là gián tiếp. Thế là Ngân hàng Quốc tế đã tác
động ngược trở lại chủ đầu tư và chính quyền, buộc họ
phải đối thoại lại giữa các bên có sự tham gia của họ,
và mức giá bồi thường cho việc thu hồi đất được nâng
lên thỏa đáng, và được người dân trong vùng chấp nhận.
Qua đây cho thấy, để bảo vệ hiểu quả cho quyền lợi đất
đai của người dân, đòi hỏi các nhà hoạt động, các luật
sư cần hoạt động như một nhà điều tra, và xem xét cả sự
chi phối của chính trị bên cạnh pháp lý.
Bên cạnh đó, có thể thực hiện các báo cáo, kiếu nại đến
các cơ quan bảo vệ nhân quyền Liên Hiệp Quốc về hành vi vi
phạm "quyền nhà ở" của chính quyền trong các trường hợp
bị thu hồi đất đai để phù hợp theo Công ước về quyền
dân sự và chính trị.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140430/tam-dan-dan-oan-da-dao-cong-san-doi-nhan-quyen-quoc-te),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét