Xích Tử - Chuyện nông nghiệp đô thị

Cuối năm 2013, bắt đầu từ cuộc họp Hội Đồng Nhân Dân
(HĐND) tỉnh Thanh Hóa, rộ lên thông tin hàng chục ngàn hộ nông
dân bỏ ruộng, vì làm ruộng, thu nhập lãi mỗi mùa trên một
sào ruộng chỉ ngang một bát phở thường. Qua tết âm lịch,
khắp nơi lại thấy kêu ca về việc nông dân nhổ rau cho bò ăn
vì không bán được.

Làm nông nói chung, trong đó có trồng lúa, lỗ là chuyện thâm
căn trầm kha. Đó cũng chỉ là một trong những nguyên nhân
khiến người nông dân bỏ ruộng. Hiện tượng hàng trăm triệu
nông dân Trung Quốc bỏ quê lên tìm việc ở thành phố hoặc
trong những ngày này hàng trăm ngàn thanh niên miền Trung nước
ta kìn kìn đổ ra quốc lộ 1 để vào phía nam kiếm kế làm
ăn, khiến quê làng vắng ngắt bóng trai đến đám tang không có
người khiêng quan tài là kết quả tổng hòa của chế độ sở
hữu đất đai, chính sách đất đai, chính sách nông nghiệp,
chính sách công nghiệp hóa và đô thị hóa, chính sách thu hút
đầu tư nước ngoài và ưu tiên xuất khẩu nguyên liệu thô,
hàng gia công, ưu tiên nhập khẩu xa xỉ phẩm và thiết bị
công nghệ cao bằng mọi giá, không chú ý gì đến hàng hóa và
thị trường nội địa.

Từ từng ấy nguyên nhân, từ rất lâu, người nông dân không
còn yêu nghề, không còn mặn mà gì với mảnh đất sản xuất
mà nhà nước bố thí cho quyền sử dụng. Ngay đến mảnh đất
dưới nền nhà mình đang ở, yêu đương, vui chơi với con cháu
cũng vậy, không biết lúc nào đầy tớ của mình ra quyết
định thu hồi.

Vậy là người ta bỏ ruộng, ly nông, ly hương. Chuyện nông dân
bán lúa non, bỏ ruộng hoang, nhượng ruộng, nhượng đất rừng
cho đại gia địa chủ đỏ đã xuất hiện từ hàng chục năm
trước. Nghe nói ông Đỗ Mười, thời còn Tổng Bí Thư, đã
chỉ đạo các tỉnh Nam bộ điều tra khảo sát hiện tượng
này và đi đến tổng kết rằng nông dân gá ruộng cho địa
chủ mới vì diện tích nhỏ, phân tán, làm ăn không lãi; thu
nhập kém hẳn so với công lao động đơn giản ở thành phố.
Từ đó, đã có chủ trương ngầm về <em>"tích tụ ruộng
đất"</em> với nghĩa cho phép sự ra đời của tầng lớp
địa chủ mới. Vài năm sau, thấy cụm từ đó nhạy cảm vì
trùng với đối tượng đấu tranh thời phản phong nên được
điều chỉnh thành một cách diễn đạt có vẻ kỹ thuật hơn
là <em>"dồn điền đổi thửa"</em>. Cùng với những quá
trình có tính phong trào, mù mờ và có thể sai lầm, không có
hiệu quả ấy, nhà nước đưa vào Luật đất đai chế tài thu
hồi đối với những trường hợp sử dụng đất không đúng
mục tiêu, không hiệu quả, bỏ đất nông nghiệp hoang trong
thời gian dài, hủy hoại chất lượng đất v.v...Tuy nhiên, như
đã thấy chuyện Thanh Hóa, việc bỏ ruộng hoang ngày càng
<em>"phát triển"</em>.

<img src="https://danluan.org/files/u23/le_kha_phieu.jpg" width="550"
alt="le_kha_phieu.jpg" />
<em><center>Người nông dân đô thị tiêu biểu xứ Thanh - cựu
tổng bí thư Lê Khả Phiêu
bên mảnh vườn sinh thái trên tầng thượng ngôi nhà của
mình.</center></em>

Trong khi đó, cũng vào cuối năm 2013, lại thấy thông tin tại
một tỉnh miền Trung nọ, rất kém về qui mô và chất lượng
đô thị, một tổ chức khoa học lại tổ chức <a
href="http://www.quangngai.gov.vn/sokhcn/Pages/qnp-hoithaokhoahoc%E2%80%9Cdinhhuong-qnpnd-315-qnpnc-23-qnpsite-1.html">hội
thảo về nông nghiệp đô thị</a>. Hội thảo cũng cố mời
một vài nhà khoa học nông nghiệp từ các Viện nghiên cứu,
trình bày vài tham luận về sự cần thiết phải phát triển
nông nghiệp đô thị tại tỉnh nhà, bắt đầu từ qui hoạch,
đề án, chỉ đạo, đầu tư, ưu tiên ưu đãi, xác lập các mô
hình, dự án sản xuất, đề tài nghiên cứu khoa học vì nó
góp phần giải quyết việc làm, bổ sung nông sản sạch, chất
lượng cao, cải thiện môi trường, nâng cao chất lượng sinh
thái và văn hóa đô thị, phục vụ du lịch. Đây cũng là một
ngành sản xuất quan trọng, các nước tiên tiến đã làm
được, làm rất tốt. Tỉnh nhà vì có chỉ số IQ cao nên cũng
có thể làm được.

Một tỉnh nghèo vào loại nhất nước, nông nghiệp nông thôn
kém nhất nước, bỏ ra mấy chục triệu đồng để tổ chức
cái hội thảo như vậy nghe chừng cái tầm cái tâm cái trí
của các nhà khoa học tỉnh lẻ cũng cao thật. Tuy nhiên, ở
Việt Nam, khái niệm nông nghiệp đô thị định nghĩa cho lọt
lỗ tai cũng thật khó, bởi nó là nông nghiệp nội đô hay gộp
cả ngoại ô, ngoại vi, ven đô? Nếu nói nông nghiệp của
những huyện của Hà Tây cũ, hoặc Sóc Sơn, Mê Linh của Hà
Nội, Củ Chi, Cần Giờ của TP. Hồ Chí Minh là nông nghiệp đô
thị thì tội cho nông dân quá. Còn tránh cái đó ra, cái gọi
là nông nghiệp đô thị chỉ còn là mấy cây cảnh, mấy cái
thùng xốp trồng rau thơm để trước sân hoặc trên sân
thượng, vài khung thủy canh cho vui tuổi già của mấy vị công
chức đã về hưu, thừa tiền và rỗi thời gian, thèm rau và
nhớ cái nghề cũ thuở chưa đi làm cách mạng. Rau trồng đại
trà để bán còn phải nhổ cho bò thì ai đem bán được loại
rau quí tộc đó mà gọi là bổ sung nông sản vào thị trường?

Chỉ tiếc cái hội thảo đó không mời cựu Tổng Bí thư Lê
Khả Phiêu về dự vì nghe đâu ông được người ta tặng cho
một bộ trồng rau trên sân thương tầng năm có giá 20.000 USD
và chi phí vận hành nó bằng người ta canh tác vài ba hecta.

<strong>Xích Tử</strong>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140214/chuyen-nong-nghiep-do-thi), một số
đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!