Khái niệm "UPR" đã trở thành quen thuộc đối với giới
hoạt động người Việt trong các tháng gần đây. Có nhiều
kỳ vọng rằng các khuyến nghị về nhân quyền từ phiên họp
Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát (Universal Periodic Review - UPR)
sẽ tạo được áp lực lên Hà Nội. Tuy nhiên, cũng có nhiều
dấu hỏi về sự hiệu quả của Liên Hiệp Quốc, và liệu cơ
quan này sẽ có sức ràng buộc.
Thật ra, UPR chỉ là một cơ hội vận động trong cả một công
cuộc đấu tranh. Thành công hay không là do chính người Việt
Nam tạo sự thay đổi. Nếu quan niệm UPR trong tinh thần một ly
nước nửa đầy, phe dân chủ có ít nhất 10 lý do để lạc
quan với buổi họp ngày 5/2 vừa qua, cũng như khả năng vận
động cho các khuyến nghị từ Hội Đồng Nhân Quyền trong
thời gian tới.
<h2>1. Đối chất tại diễn đàn quốc tế </h2>
Bản chất của độc tài là muốn bưng bít. Một khi chế độ
này được đưa ra ánh sáng, với sự giám sát của quốc tế,
phía có lợi đầu tiên sẽ là người dân trong nước.
Vài ngày trước cuộc họp UPR, Ngoại trưởng Phạm Binh Minh
tuyên bố "chúng ta dù có làm tốt đến bao nhiêu thì vẫn
luôn luôn có những thế lực tìm cách để chỉ trích chúng ta
về quyền con người." Kết thúc UPR tại trụ sở Liên
Hiệp Quốc, đại diện Bộ Ngoại Giao Hà Kim Ngọc phát biểu
các quốc gia vẫn chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Hà Nội là
do "thiếu thông tin" về vấn đề này.
Hai phát biểu trên cho thấy Hà Nội rất lúng túng mỗi khi
phải trả lời về quyền con người. Họ thường tìm mọi cách
để tránh né. Giá trị của UPR là một diễn đàn, cũng như
một tiến trình kiểm điểm với sự quan sát của cả thế
giới. Do đó, sự kiện Hà Nội bị buộc phải đối chất về
nhân quyền là tin mừng cho dân tộc và trở ngại cho chế độ
cộng sản.
<h2>2. Báo cáo của Hà Nội không có sức thuyết phục</h2>
Điều trần trước LHQ năm nay, phái đoàn nhà cầm quyền Việt
Nam bao gồm nhiều đại diện của nhiều bộ phận chính phủ.
Dù vậy, các lập luận của phái đoàn này vẫn thiếu sức
thuyết phục. Họ đưa ra nhiều thống kê để tạo ra một hình
ảnh Việt Nam có nhân quyền.
Ví dụ, Bộ Thông tin và Truyền thông tường trình rằng ở
Việt Nam hoàn toàn không có kiểm duyệt báo chí và thông tin;
trong nước có 812 tờ báo, hơn 100 đài TV và gần 17,000 ký giả
được hành nghề. Nhưng tự do báo chí không tồn tại khi phải
có sự cho phép của nhà nước. Tự do báo chí là khi người
dân có quyền làm báo độc lập. Chính vì vậy, lập luận của
Hà Nội chỉ tô đậm thêm cho tình trạng thiếu nhân quyền.
<h2>3. Tiếng nói dân sự</h2>
Nhiều tiếng nói người Việt -- đặc biệt là các blogger trong
nước đại diện cho các tổ chức dân sự độc lập -- đã
tích cực tham gia tiến trình UPR. Nhiều tổ chức và phái đoàn
đã tiếp xúc với Cao Uỷ Nhân Quyền LHQ, Liên Hiệp u Châu và
các phái bộ ngoại giao tại Genève để cung cấp thông tin và
đề nghị khuyến cáo. Số lượng và chất lượng của các
kiến nghị về nhân quyền Việt Nam trong UPR 2014 đã gia tăng
nhiều so với năm 2009. Kết quả này là do sự tích cực vận
động của nhiều người, nhiều nhóm, thể hiện sức mạnh đa
nguyên.
<h2>4. Quyền đi lại được chú ý</h2>
Sự kiện Tiến sĩ Phạm Chí Dũng bị ngăn cản sang Genève là do
nhà cầm quyền lo sợ anh sẽ "làm xấu hình ảnh Việt Nam."
Nhưng chính hành động này cũng đã chứng minh một hình ảnh
xấu về nhà nước Việt Nam trước dư luận quốc tế. Trong
những năm qua, không chỉ Phạm Chí Dũng mà nhiều nhà hoạt
động khác cũng đã bị chính quyền cấm xuất cảnh. Vấn đề
này đã được nhiều dư luận đề cập đến, nhưng cộng sản
Việt Nam vẫn chưa phải thực sự trả giá.
Tại phiên họp UPR, đại diện chính phủ Áo chỉ trích hành
động Hà Nội ngăn cấm các nhà hoạt động tham dự các sinh
hoạt LHQ, trái ngược với tinh thần UPR. Nhiều tổ chức quốc
tế và Cao Uỷ Nhân Quyền LHQ cũng chính thức phản đối điều
này. Quyền đi lại, một quyền căn bản mà nhiều người Việt
Nam bị tước đoạt, chắc chắn sẽ nhận được sự chú ý
của cộng đồng quốc tế trong thời gian tới.
<h2>5. Thế giới văn minh chỉ trích Hà Nội</h2>
Tại buổi UPR, tất cả các quốc gia Tây Phương đều chỉ
trích chính sách nhân quyền của Việt Nam. Hoa Kỳ kêu gọi Hà
Nội phải trả tự do cho Lê Quốc Quân, Cù Huy Hà Vũ, Điếu
Cày và Trần Huỳnh Duy Thức. Úc đề nghị phải thay đổi các
điều luật 79, 88 và 258. Đức khuyến cáo phải trả tự do và
bồi thường cho tất cả các tù nhân lương tâm. Thụy Điển
quan tâm về việc giới hạn quyền internet và bắt bớ các dân
cư mạng.
Điều đáng chú ý là các quốc gia Đông Âu cũ đều có những
phát biểu mạnh mẽ về Việt Nam. Cộng Hoà Tiệp khuyến nghị
phải có bước tiến tôn trọng dân chủ đa đảng. Lithuania quan
tâm về các ràng buộc về tự do tụ tập. Hungary chú ý đến
các nghị định mới ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận.
<h2>6. Thế giới lạc hậu đồng tình với Hà Nội</h2>
Trong buổi điều trần về Việt Nam, nhiều quốc gia cũng tránh
né việc đi thẳng vào vấn đề nhân quyền. Đại diện các
quốc gia này chỉ đưa ra các nhận xét chung chung hoặc ca tụng
các tiến bộ của Việt Nam trong vấn đề xóa đói giảm nghèo.
Trung Quốc đặc biệt ủng hộ sự lựa chọn độc lập của
của cộng sản Việt Nam trong vấn đề nhân quyền. Phái đoàn
Cuba đã làm cho một số người cười khi họ ca tụng Hồ Chí
Minh và nhắc lại cảm tình sâu sắc Fidel Castro dành cho nhân
dân Việt Nam.
Để thẩm định tương quan lực lượng giữa hai khối "chỉ
trích" và "bỏ qua", thử hỏi nơi nào giới chức trách Việt
Nam đang mời gọi đầu tư hoặc mong muốn cho con cháu đi du
học?
<h2>7. Góp phần của các NGO ngoại quốc</h2>
Cùng với các nhà hoạt động Việt Nam, nhiều NGO ngoại quốc
đã tham gia tiến trình vận động UPR. Nếu cách đây 40 năm, có
nhiều thành phần Tây phương có cảm tình cho nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa thì ngày nay khó có ai ngưỡng mộ nổi Cộng
hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam vì sự vi phạm nhân quyền của
chế độ.
Nhà cầm quyền Hà Nội hay tuyên truyền các tổ chức nhân
quyền quốc tế là "thế lực thù địch", nhưng các tổ
chức NGO hoàn toàn không có hằn thù gì đối với dân tộc
Việt Nam. Ngược lại, họ đang góp sức cho sự hình thành của
xã hội dân sự trong nước.
<h2>8. Hà Nội không thể đánh lạc hướng</h2>
Trong phần báo cáo, phái đoàn Hà Nội có nhắc nhiều đến
vấn đề phát triển kinh tế vì họ muốn làm lu mờ vấn đề
nhần quyền. Đó là lý do có sự phát biểu của đại diện
Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong buổi UPR, một buổi kiểm
điểm về nhân quyền. Trong phần đặt câu hỏi, nhiều quốc
gia đã phân biệt giữa phát triển kinh tế và tôn trọng nhân
quyền, điển hình họ đã tách rời các Mục tiêu Phát triển
Thiên niên kỷ (Millenium Development Goals - MDGs) do LHQ đề xuất
và tình trạng nhân quyền đang là trọng tâm của UPR.
Việc tách rời các điều kiện kinh tế, xã hội và quyền
chính trị, con người là điểm hết sức quan trọng. Các quyền
con người (như tự do ngôn luận và tự do tôn giáo) là tự
nhiên và phổ quát. Các quyền này hiện diện một cách đương
nhiên, trừ khi bị giới hạn từ chính quyền. Ngược lại, các
điều kiện dân sinh (như giáo dục và y tế) là mục tiêu cao
cả nhưng tùy thuộc vào phương tiện và chọn lựa của mỗi
quốc gia.
Không thể lẫn lộn giữa dân sinh và nhân quyền, dùng dân sinh
để thay thế cho quyền con người.
<h2>9. Yếu tố Hội Đồng Nhân Quyền</h2>
Chính quyền Hà Nội đã vận động ráo riết để gia nhập
HĐNQ không phải vì họ muốn cổ võ nhân quyền khắp thế
giới. Động cơ này khá đơn giản: lợi dụng ghế HĐNQ để
đối phó và làm giảm bớt áp lực nhân quyền từ cộng đồng
quốc tế.
Là thành viên của HĐNQ, Hà Nội sẽ phải gánh thêm nhiều
trách nhiệm mà có lẽ họ chưa lường trước được. Trong đó
bao gồm trách nhiệm tôn trọng các công ước quốc tế, hợp
tác với Cao Ủy Nhân Quyền, thi hành quyết định của Ủy Ban
Kiểm Tra Bắt Giữ Tùy Tiện (UNWGAD), và cho phép để các cơ
chế báo cáo đặc biệt (Special Procedures) thăm Việt Nam và
tiếp xúc với các nhóm dân sự không bị nhà nước kiểm soát.
<h2>10. Kiểm điểm nhân quyền từ xã hội dân sự</h2>
Bên cạnh những người trong nước đã tham dự trực tiếp
tiến trình UPR tại Genève, còn có rất nhiều người khác theo
dõi các tin tức về sự kiện này. Sự kiện UPR đã giúp rất
nhiều người ý thức thêm về quyền con người, và những
phương thức để vận động và báo động quốc tế khi có sự
vi phạm. Trước sự rọi đèn quốc tế, nhà nước Việt Nam
không thể tự tung tự tác như trước.
UPR chỉ là một bước tiến nhỏ trong một tiến trình lớn.
Đó là người Việt Nam ý thức được sức mạnh của quyền
con người và sự chính nghĩa đang ở với chúng ta.
<em><strong>Tác giả là phát ngôn nhân của Đảng Việt Tân và
là một trong thuyết trình viên tại hội thảo "Trách nhiệm
của Việt Nam trong vai trò thành viên Hội Đồng Nhân Quyền
LHQ" tổ chức tại trụ sở LHQ trước buổi UPR.</strong></em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140210/hoang-tu-duy-10-dac-thu-cua-upr-2014),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét