<center> <img
src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Nguyen_Tan_Dung.jpg"
width="500" ></center>
<center><em>Ông là ai? Đang làm gì đấy? Nếu được, hãy cho ta
biết. Cảm ơn trước nhé!</em></center>
Việt Nam vẫn còn là một chính thể độc đảng, độc đoán,
trong đó các quyền tự do căn bản chưa được thừa nhận. Tuy
nhiên, nền chính trị của Việt Nam đã thay đổi rõ nét trong
một thời gian tương đối ngắn. Do đó chẳng có tranh cãi khi
nhận xét Việt Nam hiện nay cho thấy một nền chính trị mới,
đầy sinh khí, xuất phát từ những tranh luận xã hội nổi lên
trong và ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam, theo một cách cởi mở
hơn bất kỳ lúc nào khác trong lịch sử tám thập kỷ qua của
Đảng.
Có thể thấy một trong những biểu hiện rõ ràng nhất của
các diễn biến này ở cuộc đua tranh diễn ra tại những đỉnh
cao chỉ huy của Đảng Cộng sản Việt Nam. Và đặc biệt là
ở con đường hoạn lộ rối rắm và nhân cách bí ẩn của
đương kim Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng.
Sự nghiệp của Thủ tướng – như trên bề nổi, đập vào
mắt người ta – là rất hấp dẫn và quan trọng. Ông được
chỉ định vào vị trí thủ tướng với một sự phô trương
và một chương trình hành động cải cách tương đối ồn ào,
nhưng phần lớn nhiệm kỳ của ông chỉ được đánh dấu bởi
khả năng điều hành kinh tế có vẻ kém cỏi.
Suy thoái kinh tế gần đây ở Việt Nam, mặc dù có một phần
xuất phát từ suy thoái toàn cầu và sụt giảm tương tứng về
đầu tư trực tiếp nước ngoài, nhưng cũng liên quan chủ yếu
đến những khiếm khuyết về thể chế của đất nước và
khoảng trống lãnh đạo lâu dài của nó. Cho mãi tới gần
đây, năng lực lãnh đạo của ông Dũng trong các vấn đề kinh
tế chắc chắn vẫn bị người ta đặt dấu hỏi nghi vấn.
Bởi vì dưới sự lãnh đạo của ông, kinh tế Việt Nam nghiêng
ngả vì vô số những vụ bê bối hàng tỉ đô la liên quan
đến doanh nghiệp nhà nước, và bị đe dọa bởi núi nợ xấu
ngày càng cao thêm.
Vào những thời điểm có tính quyết định, Thủ tướng đã
thể hiện sự hối hận vì những yếu kém của mình. Tuy nhiên
lỗi lầm của ông cần được xem xét từ một khía cạnh khác.
Thủ tướng Dũng không điều hành đất nước trong chân không,
mà là giữa những cản lực về thể chế do Đảng Cộng sản
gây ra – một đảng mà quyền lực của nó bao trùm lên bản
thân nền kinh tế. Hơn thế nữa, rất nhiều lời phê phán
nhằm vào đường lối của Dũng đều là xuất từ các đối
thủ khác nhau trong nội bộ đảng.
Những ý kiến phê phán hay hoài nghi về Dũng, cũng như những
quan điểm cổ súy cho cải cách chính trị thực sự, đều cho
thấy rõ nét mối liên hệ giữa Thủ tướng với số gia sản
bị cho là có được nhờ những cách phi pháp. Các ý kiến, quan
điểm đó làm nổi bật mối liên hệ chính trị của Dũng với
Bộ Công an hùng mạnh. Và chúng cho thấy thất bại có lẽ đã
rõ ràng của Dũng trong việc giải quyết những vấn đề mấu
chốt như nhân quyền và sửa đổi hiến pháp. Các ý kiến đó
cho rằng đối với Dũng thì điều quan trọng nhất là đảng
chứ không phải cải cách thực sự. Cũng có nhiều người còn
lập luận rằng ý định của Thủ tướng là làm sao để mình
giành được cương vị Chủ tịch nước (khi hết nhiệm kỳ
vào năm 2016), một cái ghế mà bản hiến pháp sửa đổi của
Việt Nam giành cho nhiều quyền lực, trùng hợp với mô hình
hiện nay của Trung Quốc.
Ngay cả trong Đảng Cộng sản, Dũng cũng là nhân vật gây tranh
cãi. Điều này được phản ánh tại một số khoảnh khắc có
tính thử thách. Dũng đã phải chiến đấu chật vật mới
giành lại được ghế thủ tướng, và sự kiện đó làm rất
nhiều người ngạc nhiên. Mặc dù mới vào cuối năm 2012, ông
còn gần như bị các đồng chí của chính mình trong Bộ Chính
trị tống khỏi vị trí quyền lực, và chỉ được "cứu"
nhờ những ý kiến phản đối từ bên trong hàng ngũ của Ban
Chấp hành Trung ương Đảng. Mùa xuân năm trước, khi Quốc hội
của Đảng tổ chức lấy hiếu tín nhiệm về khả năng điều
hành của Thủ tướng và các quan chức, cũng chính là Dũng thu
được số phiếu ủng hộ và phản đối đa dạng nhất. Tất
cả những điều này đều có thể được kỳ vọng là sẽ làm
vị thế của Dũng yếu đi một cách nghiêm trọng. Tuy nhiên, cho
đến nay điều ngược lại dường như đã xảy ra.
Trong vài tháng qua, Nguyễn Tấn Dũng đã lại tái khẳng định
mình là vị lãnh đạo kinh khủng nhất và có tinh thần trí
thức nhất. Và ông đã thể hiện như thế trên cả mặt trận
đối ngoại lẫn đối nội. Tại hội nghị thượng đỉnh
"Shangri-La" ở Singapore, Dũng đã có bài diễn văn có thể
khẳng định là hiệu quả nhất trong lịch sử ngoại giao Việt
Nam, truyền đạt một cách cực kỳ rõ ràng viễn kiến của
Việt Nam về an ninh khu vực và sự cần thiết đối với các
siêu cường khu vực, là phải cư xử một cách có trách nhiệm,
dù là mơ!
Quan trọng hơn nữa là những thắng lợi của Dũng trong Bộ
Chính trị và trong các quyết định về nhân sự của chính
phủ. Dũng không chỉ trụ vững qua các màn đấu đá quyền
lực của Bộ Chính trị, mà còn có những quyết định riêng
và kiểm soát được; không chỉ việc bầu những cá nhân
được các đối thủ của ông ủng hộ, mà còn "cài cắm"
được một loạt những "ngôi sao đang lên", vốn được coi
như đồng minh của ông.
Đơn cử một ví dụ, lập luận rằng việc chỉ định cựu
Bộ trưởng Giáo dục và Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân
vào vị trí chủ tịch Mặt trận Tổ quốc – giống như một
sự giáng chức – đã nhanh chóng đưa đến cảm giác rằng
Dũng đã sử dụng, một cách rất thiện nghệ, việc sắp đặt
ghế cho Nhân và các thủ đoạn khác để dọn đường cho các
đồng minh của mình lọt vào Bộ Chính trị cũng như các vị
trí quyền lực khác trong chính phủ.
Chúng ta có thể rút ra điều gì về Nguyễn Tấn Dũng? Ông là
ai? Là cái gì? Thật khó biết. Mặc dù ông ta đã phát biểu
rất rõ ràng về sự cần thiết phải cải cách, nhưng nhiệm
kỳ của ông đã không chứng kiến việc hiện thực hóa những
cuộc cải cách thật sự có ý nghĩa. Có lẽ hệ thống chính
trị của Việt Nam chỉ đơn giản là quá nhiều phe phái và quá
"con ông cháu cha" và tha(thức là <i>patrimonial</i>) cho một cá
nhân lãnh đạo nào có thể tạo ra được khác biệt đáng kể.
Với vị trí địa lý, nguồn cung khổng lồ về lao động giá
rẻ, và một dân tộc có tinh thần lao động đáng ngạc nhiên,
Việt Nam vẫn còn tràn đầy tiềm năng. Tuy nhiên, đất nước
này vẫn tiếp tục trì trệ vì những vết thương chủ yếu do
chính họ tự gây ra. Cái Việt Nam thiếu là năng lực lãnh
đạo cần thiết để vượt qua những 'bẹnh' phong kiến.
Nguyễn Tấn Dũng có phải người làm được việc đó không?
Trong mấy ngày qua, chính Nguyễn Tấn Dũng đã tự đặt câu
hỏi này khi tuyên bố nhu cầu phải cải cách, với một bài
diễn văn mạnh mẽ nhất, cởi mở nhất và thẳng thắn nhất.
Bài diễn văn của ông là chưa từng có tiền lệ, nói về độ
rõ ràng và tính tri thức của nó. Làm cho nhiều người bất
ngờ.
Ngoài tất cả những cái đó ra, bài diễn văn còn kêu gọi
mở rộng dân chủ, trách nhiệm giải trình, minh bạch, cũng như
sự cần thiết phải có một nhà nước có năng lực, có kỷ
luật và tôn trọng thị trường hơn. Không có gì đáng ngạc
nhiên, diễn văn của Dũng được điểm xuyết thêm đôi lời
nhắc đến Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, rõ ràng là thông điệp cải
cách đầy mạnh mẽ của Dũng và hành động xứng đáng với
nó, là cái Việt Nam cần nhất.
Trong chính trị Việt Nam, tập thể gần như luôn luôn sùng bái
cá nhân và có xu hướng không khuyến khích, hoặc bóp nghẹt
các sáng kiến cải cách. Trong bối cảnh này, sự tồn tại và
thăng tiến của Nguyễn Tấn Dũng là một tín hiệu phát triển
gây tò mò nhất. Làm cho dân Việt Nam hởi, Ông là ai?
<b>Jonathan D. London</b><i> là giáo sư Đại học Thành thị Hồng
Công, thành viên chủ chốt của Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam
Á, Giám đốc Chương trình thạc sĩ ngành Nghiên cứu Phát
triển. Ông London là chủ biên tác phẩm "Chính trị ở Việt
Nam ngày nay" (Palgrave 2014) và nhiều các bài báo, chương sách
học thuật khác.</i>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140106/jonathan-london-nguyen-tan-dung-la-ai),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét