<div class="special_quote"><strong>Tin liên quan:</strong>
<ul>
<li><a
href="https://danluan.org/tin-tuc/20090311/jon-rubinstein-nguoi-dan-ong-de-ra-ipod-phan-mot">Jon
Rubinstein: người đàn ông đẻ ra IPod</a></li>
</ul></div>
Ai làm ra chiếc iPod? Thật ra trả lời câu hỏi xem chừng quá
dễ này lại không đơn giản. Tờ New York Times dựa vào đề
tài này để viết một bài dài về thực tế câu chuyện toàn
cầu hóa. Đầu tiên, tờ báo nhắc khéo: "Here's a hint: It is
not Apple" và giải thích liền: "The company outsources the entire
manufacture of the device to a number of Asian enterprises, among them
Asustek, Inventec Appliances and Foxconn". Outsource là một từ rất
thông dụng trong những năm gần đây, đến nỗi nhiều người
dùng nguyên văn tiếng Anh sau khi giải thích một lần ở đầu
bài viết (gia công, chuyển một số công đoạn sản xuất hay
khâu dịch vụ ra nước ngoài). Ở đây Apple outsource toàn bộ
việc sản xuất cho các công ty nước ngoài, chủ yếu ở châu
Á.
Thế nhưng các công ty này cũng chỉ làm động tác lắp ráp
chiếc iPod - "But this list of companies isn't a satisfactory answer
either: They only do final assembly" - nên họ cũng không phải là
nhà sản xuất chính chiếc máy nghe nhạc nổi tiếng có đến
451 linh kiện này. Tờ New York Times đã sử dụng nghiên cứu
của trường Đại học University of California để kết luận:
"Their study offers a fascinating illustration of the complexity of the
global economy, and how difficult it is to understand that complexity by
using only conventional trade statistics". Quan trọng là phần sau:
không thể hiểu được tính phức tạp của nền kinh tế toàn
cầu nếu chỉ sử dụng số liệu thống kê thương mại truyền
thống.
Chiếc iPod video dung lượng 30 GB có giá 299 đô la, trong đó
"The most expensive component was the hard drive, which was manufactured by
Toshiba and costs about $73". Như vậy ổ cứng 30 GB này do Toshiba
sản xuất, là đắt nhất; các linh kiện chính khác gồm màn
hình (20 đô la), con chip video (8 đô la), con chip điều khiển (5
đô la). Có lẽ ít người biết rằng "the final assembly, done in
China, cost only about $4 a unit". Điều đáng ngạc nhiên là khi
tính toán cán cân thương mại Mỹ-Trung, trị giá chiếc iPod
xuất từ Trung Quốc đi ngược vào Mỹ được tính lên đến
150 đô la, góp phần đáng kể vào thâm hụt mậu dịch giữa
Mỹ với Trung Quốc.
Theo logic thông thường, "$73 of the cost of the iPod would be
attributed to Japan since Toshiba is a Japanese company". Nhưng khổ
nỗi trong thời đại sản xuất toàn cầu hóa ngày nay, "Toshiba
may be a Japanese company, but it makes most of its hard drives in the
Philippines and China". Tương tự hai con chip video và chip điều
khiển mới đầu tưởng phải tính cho Mỹ vì do các công ty Mỹ
cung cấp nhưng thực tế họ sản xuất chúng tại Đài Loan! Các
nhà nghiên cứu vò đầu bứt tai mà than rằng: "How can one
distribute the costs of the iPod components across the countries where they
are manufactured in a meaningful way?". Distribute ở đây là phân
bổ.
Thật ra, ngày nay việc tính toán số liệu thống kê thương
mại dựa vào cái gọi là "giá trị gia tăng" ở mỗi công
đoạn sản xuất bằng cách xác định giá trị đầu vào và
giá trị đầu ra của mỗi công đoạn. Khi đó, "The difference
between the cost of the inputs and the value of the outputs is the "value
added" at that step, which can then be attributed to the country where that
value was added".
Theo tính toán của các tác giả, "The $73 Toshiba hard drive in the
iPod contains about $54 in parts and labor. So the value that Toshiba added
to the hard drive was $19 plus its own direct labor costs". Như vậy
nếu trừ đi 54 đô la đầu vào (là linh kiện và công lao động
của khâu trước) thì Toshiba chỉ tạo ra giá trị gia tăng 19
đô la, được tính cho Nhật Bản.
Những tưởng kết quả tính toán sẽ cho thấy người hưởng
lợi nhiều nhất từ iPod là các công ty nằm khắp toàn cầu có
tham gia vào các công đoạn sản xuất nhưng, bất ngờ thay,
"The researchers estimated that $163 of the iPods $299 retail value in the
United States was captured by American companies and workers, breaking it
down to $75 for distribution and retail costs, $80 to Apple, and $8 to
various domestic component makers". Ngoài phần tính cho khâu phân
phối, bán lẻ, Apple vẫn là công ty hưởng giá trị gia tăng cao
nhất - đến 80 đô la vì "The bulk of the iPods value is in the
conception and design of the iPod. That is why Apple gets $80 for each of
these video iPods it sells, which is by far the largest piece of value added
in the entire supply chain". Apple hầu như không đụng tay vào khâu
sản xuất nào nhưng vẫn hưởng phần bánh lớn nhất nhờ công
nghĩ ra và thiết kế chiếc iPod. Và đó chính là "bí mật"
của quá trình toàn cầu hóa ngày nay.
Tác giả bài báo kết luận: "Ultimately, there is no simple answer
to who makes the iPod or where it is made". iPod không phải là sản
phẩm duy nhất, hàng loạt sản phẩm khác, như chiếc iPhone hay
ngay cả món đồ chơi của con bạn cũng phải tuân theo quy
luật: "The real value of the iPod doesn't lie in its parts or even in
putting those parts together". Vấn đề ở chỗ làm sao nghĩ ra
cách "kết nối" 451 linh kiện sản xuất khắp nơi với giá
rẻ để thành một sản phẩm bán với giá cao hơn. Cho nên
"[Apple] may not make the iPod, but they created it. In the end, that's
what really matters".
<em>(Trích từ ba cuốn về tiếng Anh mới tái bản ebook trên
Smashwords và Amazon)</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20131123/nguyen-van-phu-toan-cau-hoa-va-ipod-va-hoc-tieng-anh),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét