Diên Vỹ chuyển ngữ
10.05..2013
Việt Nam đang tiến hành một trong những cải tổ chính trị
lớn nhất và hào hứng nhất trong hai thập niên qua - soạn
thảo lại Hiến pháp quốc gia.
Nhiều vấn đề trong hiến pháp đang được tranh luận - vai trò
của Đảng Cộng sản (ĐCS) đang cầm quyền đối với các bộ
phận của nhà nước và xã hội; vai trò của quân đội; hệ
thống quản lý nhà nước và tư nhân và sở hữu đất đai; và
những cơ chế cần thiết để bảo vệ quyền công dân và
quyền con người.
Vào tháng Hai, "Nhóm 72", một tập thể gồm 72 cán bộ Đảng
cao cấp, các trí thức nổi tiếng, các cựu chiến binh và
những nhân vật khác, đã hoàn thành một bản dự thảo hiến
pháp theo phong cách phương Tây và gửi đến một cơ quan chuyên
trách của Quốc hội là Uỷ ban Dự thảo Sửa đổi Hiến pháp
1992. Hành động này khiến nhiều người nghĩ rằng việc sửa
đổi Hiến pháp sẽ nằm trong tay của người dân thay vì của
Đảng. Tuy nhiên, cảm nhận này không kéo dài bao lâu. Vài tuần
sau Tổng Bí thư ĐCS đề cập đến vấn đề mà ông gọi là
'sự suy thoái tư tưởng và đạo đức' tại một hội nghị
ở Vĩnh Phúc, bên ngoài Hà Nội. Lời phê phán này được hiểu
là nhắm vào những ai đề xuất những thay đổi đi ngược
lại bản dự thảo do ĐCS chỉ đạo, trong có có cả Nhóm 72.
Trong đệ trình của mình, Nhóm 72 đề nghị rằng để Việt Nam
có được một nền dân chủ hiệu quả, cần có một hệ
thống đa đảng, hoặc ít nhất là chế độ bầu cử mang tính
cạnh tranh. Nhưng ĐCS đã không chấp nhận điều này, quan
điểm của họ đối là Việt Nam dân chủ phải theo định
hướng Xã hội Chủ nghĩa và do ĐCS lãnh đạo. ĐCS không bác
bỏ chế độ bầu cử cạnh tranh nhưng nhấn mạnh rằng các
ứng cử viên phải do Đảng hoặc Mặt trận Tổ quốc đề
cử.
Một biểu tượng của dân chủ là việc bầu cử công bằng,
không phân biệt và bao gồm mọi thành phần. Thường thì điều
này chỉ xảy ra trong một thể chế đa đảng được bảo vệ
bởi một hệ thống kiểm soát và cân bằng và nguyên tắc pháp
lý để bảo đảm sự cạnh tranh công bằng. Đối với các nhà
lý luận phương Tây, Việt Nam còn xa mới đạt được những
điều kiện trên. Nhưng điều này không có nghĩa là nó không
thể có một chế độ bầu cử công bằng và cạnh tranh trong
một thể chế độc đảng. Một thoả hiệp chính trị của các
bên vì sự tiến triển của đất nước có thể tạo điều
kiện cần có cho một chế độ bầu cử cạnh tranh công bằng
trong một hệ thống độc đảng.
Người dân Việt Nam dường như vẫn ủng hộ mạnh mẽ sự
cầm quyền của ĐCS. Điều này có được đặc biệt là nhờ
tính đáp ứng nhanh của chính phủ đối với đòi hỏi của
xã hội và tính ổn định xã hội của đất nước. Những
cuộc biểu tình thường xuyên của nông dân đã phản bác lại
lập luận trên, nhưng những cuộc biểu tình này thì nhằm vào
chính quyền địa phương chứ không phải trung ương, và chưa
bao giờ có một cuộc biểu tình lớn chống lại sự lãnh đạo
của ĐCS. Vai trò của ĐCS đối với sự độc lập và thống
nhất nước nhà cũng như tỉ lệ tăng trưởng kinh tế cao trong
giai đoạn đầu của thời kỳ Đổi mới cần được ghi nhận,
nhưng các chỉ trích đã nhắm vào ĐCS vì tình trạng suy giảm
kinh tế và nạn tham nhũng lan tràn gần đây.
ĐCS phải chịu trách nhiệm trước nhân dân, như bản dự thảo
hiến pháp hiện nay đề nghị - đây là điều mà ĐCS có thể
làm được bằng cách bảo đảm bầu cử cạnh tranh công bằng.
Vai trò của nó trong những cuộc bầu cử này có thể được
xem như một "quan toà không thiên vị". Điều này có nghĩa
là nó sẽ để các ứng cử viên tự do cạnh tranh trong khuôn
khổ luật pháp. ĐCS có thể đề xuất ứng cử viên của mình
và chắc chắn là sẽ luôn làm điều này. Nhưng nó cũng phải
tạo chỗ đứng công bằng cho các ứng cử viên độc lập mà
không cần phải có đảng chính trị riêng của họ. Điều này
có thể được gọi là 'hệ thống một đảng, hai ứng
viên'. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả, hệ thống này
phải được đưa vào hiến pháp.
Hệ thống này chưa được thực hiện ở mức quốc gia, mặc
dù khuôn mẫu hai-ứng viên từng xảy ra ở những cấp thấp
hơn trong cơ chế dân chủ từ quần chúng - một dự án thí
điểm chính trị do ĐCS đưa ra vào năm 1998. Không có nhiều
ứng cử viên độc lập đắc cử vì ảnh hưởng của đảng,
nhưng cũng có một số thành công. Kinh nghiệm thực tế cho
thấy muốn thành công cần phải có một số điều kiện. Chúng
bao gồm, nhưng không giới hạn: sự không can thiệp của ĐCS, uy
tín và khả năng của ứng cử viên và sự tham gia mạnh mẽ
của quần chúng.
Việt Nam từ lâu vẫn được các nhà lý luận chính trị và
chính trị gia phương Tây xem như là một thể chế một đảng,
một ứng cử viên. Bất chấp những cải cách chính trị, các
ứng cử viên của ĐCS vẫn giữ vị trí thống trị trong cả ba
nhánh quyền lực và vì thế nhiều người vẫn hoài nghi về ý
nghĩa của những cải cách này. Việc sửa đổi Hiến pháp
quốc gia là một cơ hội tốt cho ĐCS Việt Nam bắt đầu thay
đổi quan điểm này. Nó cần hợp thức hoá hệ thống một
đảng, hai ứng cử viên ở cấp quốc gia, theo sau những thí
điểm thành công ở cấp thấp hơn. Hệ thống này cũng là một
bước đi tốt hướng đến việc cải cách chính trị. Nếu
Việt Nam làm được điều này, nó sẽ tạo ra một khuôn mẫu
cho những quốc gia cộng sản khác noi theo.
Nguyễn Hồng Hải là Ứng cử viên Tiến sĩ tại Phân viện
Nghiên cứu Khoa học Chính trị và Quốc tế thuộc Đại học
Queensland.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130511/nguyen-hong-hai-lieu-viet-nam-co-the-co-mot-he-thong-mot-dang-hai-cu-ung-vien),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét