Phạm Chí Dũng - Bài học từ Tiên Lãng

<div class="boxright300"><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2012/10/16/121016112955_nguyen_thi_thuong_304x171_nonbbc_nocredit.jpg"
/><div class="textholder">Vụ việc Tiên Lãng đã làm lộ rõ
mâu thuẫn giữa chính quyền với nhân dân</div></div>
<strong>Không quá khập khiễng, vụ xét xử hành vi 'giết
người, chống người thi hành công vụ' của Đoàn Văn Vươn
và người thân có thể khơi gợi lại vụ án Dreyfus - một vụ
án cuốn hút sự chú tâm và lương tri của cả châu Âu vào
cuối thế kỷ 19.</strong>

Đại úy Alfred Dreyfus, người Pháp gốc Do Thái, bị buộc
tội 'phản quốc' do tình nghi làm 'gián điệp'. Từng bị
kết tội và bị đày ra đảo chung thân, cuối cùng Dreyfus
cũng được tòa án Pháp tuyên trắng án sau một cuộc
chiến không khoan nhượng giữa lương tri với nền pháp quyền
đầy tính toán.

Cũng như Dreyfus, người nông dân Đoàn Văn Vươn ở vùng đất
Tiên Lãng là một quân nhân, một đồng chí của chính thể
đương nhiệm.

So với huyện Quỳnh Phụ của tỉnh Thái Bình 16 năm trước,
ở vụ việc Tiên Lãng, người ta nhận ra những điều quen
thuộc đang xảy ra ở cả ba miền Bắc - Trung - Nam, từ Hà
Nội, Hải Phòng, Bắc Giang, Hà Tĩnh cho đến Đà Nẵng, Bình
Thuận, Thành phố Hồ Chí Minh, Tiền Giang và An Giang.

Tiên Lãng không còn đơn thuần là một đơn vị hành chính nhỏ
hẹp trên bản đồ mà đã đi vào lịch sử là sự kết tụ
của bức xúc, bất mãn, phản ứng, xung đột và cuối cùng là
bạo động về đất đai - kết cục tất yếu sau ít nhất
4.000 vụ khiếu kiện tập thể trong hơn 7 năm qua tại nhiều
địa phương.

Điều gì phải đến đã đến, một khi lối mòn không được
phát quang. Phiên tòa Đoàn Văn Vươn có thể xem là phần dẫn
nhập cho tấn bi kịch hiện đại của nông dân Việt Nam.

Vào những ngày sát thời điểm phiên tòa ở Hải Phòng, rất
đông nông dân Văn Giang, Dương Nội đã chuẩn bị băng rôn,
biểu ngữ và định sẽ kéo đến tòa án để biểu thị sự
đồng cảnh và nỗi đồng cảm với người bạn nông dân của
mình.

<h2>Công an có thấu?</h2>

<div class="boxright300"><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2013/04/01/130401125906_doan_van_vuon_304x171_reuters_nocredit.jpg"
/><div class="textholder">Vụ việc ông Vươn đã là dấy lên
sự đồng cảm của những nông dân cùng cảnh
ngộ</div></div>

Vào năm ngoái, dân gian có câu 'Tiên Lãng chưa qua, Xuân Quan
đã đến'.

Phiên tòa xử Đoàn Văn Vươn lại đang diễn ra cùng thời
điểm cách đây một năm khi những người nông dân ở xã Xuân
Quan, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên bị chính quyền chèn ép
với mức giá bồi thường rẻ mạt để thu hồi đất đai
cho dự án Ecopark - vốn được miêu tả là dự án sinh thái
tầm cỡ nhất quốc gia.

Người dân cũng có quá nhiều lý do để nghi ngờ cái gọi là
'kinh phí cưỡng chế". Ai gánh chịu chi phí đó? Tiền ngân
sách tức có tiền thuế của nông dân hay tiền của chủ
đầu tư? Cái gọi là 'dịch vụ hỗ trợ thi công' từng
xảy ra ở Cần Thơ vẫn còn nguyên trong trí nhớ của người
dân mất đất.

Nếu trong vụ việc Đoàn Văn Vươn, Công an Hải Phòng đã tự
hào về sự 'hiệp đồng binh chủng hiệu quả chưa từng
có', thì ở Văn Giang, lực lượng cưỡng chế đã lên đến
hàng ngàn người nhằm bảo vệ cho một dự án tư nhân với
nhiều khuất tất chưa được làm rõ.

Tại hiện trường cưỡng chế, nhiều tiếng nói đầy phẫn
nộ bật lên: "Các anh bảo vệ cho ai? Bảo vệ cho những kẻ
cướp đất của cha mẹ các anh à?", khiến cho một số
người đang 'thực thi pháp luật' dường như phải quay mặt
đi.

Hiện thực mà những người nông dân này đang chứng kiến
đã xảy ra không chỉ một lần, không phải chỉ tại một
địa phương trên đất nước này. Hậu quả của ngày hôm nay
bắt nguồn từ một quá khứ mà người nông dân không nhìn
thấy tương lai.

Nhiều đoàn người rồng rắn, hết ngày này đến tháng nọ
đội đơn đi thưa kiện ở các cơ quan công quyền như cái cách
con kiến kiện củ khoai. Khi mà mọi việc không đi đến đâu,
khi mà tình thế trở nên tuyệt vọng thì người dân chỉ còn
một hy vọng cuối cùng: làm thế nào phải giữ cho được
mảnh đất canh tác cuối cùng của gia đình.
<div class="boxright300"><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2012/10/22/121022140232_nguyen_van_khanh_tien_lang_304x171_nguoilaodong_nocredit.jpg"
/><div class="textholder">Ông Nguyễn Văn Khanh, cựu phó chủ
tịch huyện Tiên Lãng, là một trong những quan chức bị
truy cứu trách nhiệm</div></div>

Không biết có bao nhiêu người trong đoàn cưỡng chế hùng
hậu đó thấu hiểu được tình cảnh trên? Đa phần trong
số họ xuất thân là con em của những gia đình nông dân, công
nhân. Liệu họ có hiểu được cảnh ngộ̣ đáng thương
của cha mẹ, anh chị họ, của những người đồng chí của
họ?

<h2>Chưa rút kinh nghiệm?</h2>

Điều trớ trêu là qua vụ việc Tiên Lãng và Văn Giang chính
quyền địa phương vẫn không rút ra được bài học xương
máu nào về lòng dân, về triết lý 'nước nâng thuyền nhưng
cũng có thể lật thuyền'.

Vài ba ngàn nông dân Văn Giang ra mặt phản ứng chính quyền
nhất định không phải là một con số đáng coi thường. Nhất
là khi những nông dân nung nấu ý chí quyết giành lại công
bằng và quyền lợi mưu sinh cho bản thân và gia đình.

Bài học ở Tiên Lãng đối với chính quyền địa phương
vẫn là trật tự cần được áp đặt trở lại, chứ không
phải là một cái van tâm lý đã đến lúc phải được xả
dần để tránh bùng nổ.

Từ Tiên Lãng, Văn Giang, Dương Nội…, chúng ta có thể hình
dung hậu quả xã hội và cả hậu quả chính trị nghiêm trọng
trong tương lai không xa khi mà những người nông dân không còn
quá sợ sệt việc xung đột với lực lượng cưỡng chế hay
việc ra tòa.

<h2>Lấy dân làm gốc</h2>

Các cấp chính quyền nên lấy lời dạy "Lấy dân làm gốc"
của Nguyễn Trãi như một kim chỉ nam cho việc cai trị. Cái
gốc ấy cũng chính là quyền lợi về dân sinh và dân chủ của
người dân.
<div class="boxright300"><img
src="http://wscdn.bbc.co.uk/worldservice/assets/images/2011/12/15/111215154541_wukan_protests_china_304x171_reuters_nocredit.jpg"
/><div class="textholder">Trung Quốc đã trừng trị đích đáng
các quan chức trong vụ Ô Khảm</div></div>

Quyền lợi thiết thân của người dân gắn liền với đất
đai - chiếm đến 70-80% số đơn thư khiếu kiện, từ giá
bồi thường, cho đến cưỡng chế thu hồi đất và nhu
cầu tái định cư.

Quyền lợi đất đai cũng là nguồn cơn của các nhóm lợi
ích còn lẩn khuất trong bóng tối. Hẳn người ta đã nhận ra
nguy cơ của các nhóm lợi ích và hố sâu phân hóa giàu nghèo
là lớn như thế nào và dễ bùng nổ đến thế nào trong xã
hội Việt Nam đương đại.

"Sự tồn vong của chế độ" - sự lưu tâm đặc biệt của
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng - cũng khởi phát từ chính hiện
trạng mà nếu không được cải cách kịp thời có thể sẽ
làm biến đổi những gì tưởng chừng không thể thay đổi.

Trong sự kiện ở Quỳnh Phụ hồi năm 1997, hàng ngàn đảng
viên và cán bộ đã bị kỷ luật với nhiều hình thức khác
nhau. Chỉ có như vậy mới yên được dân và làm chậm lại
những gì lẽ ra có thể đã xảy ra sớm hơn.

Không có sự chỉnh đốn nào có thể giải quyết êm thấm mọi
vấn đề đất đai nếu như không loại trừ các nhóm lợi ích
đang tìm cách đầu cơ và có sự kết nối với một bộ
phận không nhỏ cán bộ đảng viên biến chất.

Cuộc đấu tranh về ruộng đất đã bước vào thời điểm
của những hành động mạnh mẽ hơn - những hành động
dẫn đến kết cục lao lý, thay cho những kiến nghị dường
như chẳng có chút giá trị nào. Sẽ không còn sự thỏa mãn
nửa vời nữa vốn được ấp ủ bằng sự phủ dụ đầy
mị dân.

Thậm chí là một nghịch lý ngược ngạo: người ta chỉ có
thể tìm thấy bình yên trong cơn dầu sôi lửa cháy.

Bài học tận cùng của mọi vấn đề oan sai chính là con
người lãnh đạo. Bi kịch sẽ còn tái diễn chừng nào cái
gốc của nó chưa bị nhổ.

Phiên tòa xét xử Đoàn Văn Vươn, Người áo vải, sẽ là một
trong những phép thử cuối cùng cho sự tồn tại của cái gốc
ấy.

<em>Bài viết thể hiện quan điểm và cách hành văn của
ông Phạm Chí Dũng, một cây viết chuyên về các vấn
đề chính trị và kinh tế ở Thành phố Hồ Chí
Minh.</em>


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130402/pham-chi-dung-bai-hoc-tu-tien-lang),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!