Trong xã hội và trong thế giới mạng lâu nay, có những ý kiến
phê phán, trong đó nhiều quan điểm mang lời lẽ gay gắt, nhằm
vào những người thờ ơ với chính trị, gọi họ là "vô
cảm", "ích kỷ", "não nhẵn". Một số ý kiến như vậy
đi xa hơn để đạt đến một thái độ yếm thế, bất đắc
chí, bất mãn và có phần cay nghiệt, khi coi toàn thể cộng
đồng người Việt Nam là "vứt đi", "không khá được",
"dân trí thấp kém", "cái giống A-na-mít", "xứ lừa",
v.v...
Dưới đây là bài viết thứ hai trong loạt bài "Nói với mình
và các bạn: Vẻ đẹp của chính trị". Mục đích mà loạt
bài hướng tới là góp phần giúp độc giả, nhất là các bạn
trẻ, hiểu hơn về chính trị, về sự tham gia, về tự do ngôn
luận và sự phân biệt giữa tự do ngôn luận với xúc phạm
người khác, về hiến pháp, quyền lập hiến và quyền tẩy
chay hiến pháp, bất phục tùng dân sự. Còn mục đích của bài
thứ hai này là cùng bạn tìm hiểu về sự vô cảm, nguyên nhân
của nó, và vì sao ta không nên công kích những người vô cảm.
<center> * * *</center>
<h2>Kỳ 2:</h2>
<h2> ĐỪNG LÊN ÁN NGƯỜI VÔ CẢM!</h2>
Trong hệ thống đánh giá và biểu dương, khen thưởng thành
tích của Đảng và Nhà nước, các bạn thường thấy có một
tiêu chí là "ý thức chính trị cao", "bản lĩnh chính trị
vững vàng", theo nghĩa là "hiểu rõ và hướng tới bảo vệ
lợi ích của Đảng, trung thành với Đảng – lực lượng lãnh
đạo Nhà nước và xã hội".
Trên thực tế, khái niệm "ý thức/ bản lĩnh chính trị"
có lẽ đơn giản hơn. Người có ý thức chính trị là người
hiểu rằng "chính trị là quá trình ra quyết định và thực
thi quyết định đó trong một nhóm, một cộng đồng, một xã
hội, một quốc gia", nó có ảnh hưởng tới tất cả mọi
người và đấy là lý do để tất cả nên có sự quan tâm, tìm
hiểu ở mức cần thiết đến chính trị, đến các vấn đề
chung của nhóm, cộng đồng, xã hội hay quốc gia đó.
Bất cứ khi nào bạn đặt ra và/hoặc tìm cách trả lời chỉ
một trong các câu hỏi sau đây, là khi đó bạn đã có ý thức
chính trị:
<ul type="disc"> <li >Tại sao một số người bạn yêu quý, bạn
nể phục, lại không ở vị trí lãnh đạo "cho thiên hạ
nhờ"? (trong công ty, trong tổ chức của bạn, cũng như trong
một ngành nghề nào đấy – ví dụ bạn có ông chú là một
vị bác sĩ rất có tâm, có tài, chẳng nhẽ không thể để chú
làm Bộ trưởng Y tế thay Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim
Tiến?)</li>
<li >Nếu bạn muốn đưa những người đó lên vị trí lãnh
đạo thì bạn cần làm gì? </li> <li >Bạn không muốn học môn
kinh tế chính trị Marx-Lenin, hoặc ngược lại, muốn học kỹ
hơn, đầy đủ hơn, thì phải làm thế nào?</li>
<li >Các ý kiến, đề xuất của bạn ở lớp, ở trường, cơ
quan, công ty, NGO của bạn… có kết quả gì không?</li>
<li >v.v...</li> </ul>
Chỉ cần đặt ra một trong số câu hỏi như thế, là bạn đã
có ý thức chính trị rồi. Ý thức chính trị sẽ là cao nhất
khi bạn tự hỏi: Mình muốn sống trong một tập thể/ cộng
đồng/ xã hội/ đất nước như thế nào, và mình sẽ làm gì
để đạt được điều đó?
<b>Sự vô cảm đến từ đâu?</b>
Paulo Freire (1921-1997) – nhà giáo dục nổi tiếng người
Brasil, tác giả của cuốn sách sư phạm rất có ảnh hưởng ở
thế giới thứ ba "Pedagogy of the Oppressed" (tạm dịch: Giáo
dục dành cho người bị áp bức, xuất bản lần đầu năm 1970)
– cho rằng con người có những nhu cầu căn bản về vật
chất và tâm lý-xã hội: Phàm là người thì ai cũng có nhu cầu
ăn ngủ, có chỗ ở, được chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh,
được an toàn, được bảo vệ bởi pháp luật và lực lượng
công quyền đáng tin cậy, được sống với người mình yêu,
được thuộc về một cộng đồng, được mang bản sắc của
một dân tộc, được làm việc và chăm lo cho gia đình, được
tôn trọng, được giáo dục và được có các cơ hội để
phát triển năng lực của mình. Paulo Freire tin rằng, nếu các
nhu cầu căn bản đó không được đáp ứng, thì kết cục tất
yếu là những căn bệnh tập thể, bệnh của cộng đồng sẽ
xuất hiện, mà phổ biến nhất là bạo lực, sự vô cảm, ma
tuý và rượu.
Ông viết: "Không ai có thể đáp ứng tất cả nhu cầu của
mình. Chỉ khi nào ở trong một cộng đồng, được sự hỗ
trợ của những người khác, chúng ta mới có thể thoả mãn
các nhu cầu của chúng ta. Những tôn giáo tốt đẹp, những
chính quyền tốt đẹp, thì đều chú tâm đến việc xây dựng
một xã hội như thế".
Ông khẳng định: "Vô cảm không phải là trạng thái tự
nhiên của con người. Trạng thái tự nhiên luôn là hướng tới
đáp ứng các nhu cầu của mọi người khác. Chỉ khi các nỗ
lực đó liên tục bị ngăn trở, người ta mới rơi vào trạng
thái vô cảm".
Sự vô cảm được hình thành như vậy. Và Paulo Freire bảo
rằng, nếu chính quyền thất bại trong việc tạo điều kiện
cho người dân - ở bất kỳ bộ phận nào trong xã hội - thoả
mãn được nhu cầu căn bản, thì điều đó sẽ tác động
ngược trở lại cả xã hội, và gây thiệt hại về dài hạn.
"Một xu chi ngày hôm nay vào nhu cầu của người dân, sẽ
tiết kiệm được 10 USD phải chi ngày mai vào công an, cảnh
sát, nhà tù, các chương trình phục hồi nhân phẩm".
Vô cảm là hệ quả tất yếu của một nền chính trị xấu,
một nền chính trị đã bị mất đi vẻ đẹp của nó
<b>Và cùng với sự vô cảm là…</b>
Khi người dân của một quốc gia phải sống nhiều năm trong
tình trạng bị một thiểu số kiểm soát, chi phối lâu dài về
chính trị, kinh tế, xã hội, văn hoá, v.v., suy nghĩ của họ
dần dần bị định hình, khiến họ tin tưởng vào sự ưu
việt của thiểu số đó. Họ có xu hướng nghĩ rằng thiểu
số ấy luôn đúng đắn, sáng suốt, ngoài ra thì không còn
gương mặt nào sáng giá để lãnh đạo xã hội cả; các lực
lượng khác đều dở tệ, không có khả năng thay thế đội
ngũ lãnh đạo hiện nay. Nói chung, họ không được khuyến
khích tư duy, trong khi lại luôn được khuyến khích (và bản
thân họ cũng khuyên lẫn nhau) là nên sống đơn giản, vui vẻ,
còn những vấn đề "vĩ mô" thì đã có một thiểu số lo
– nhóm thiểu số này thay mặt toàn dân điều hành đất
nước, ra các chính sách có ảnh hưởng đến cả nước, trong
đó có cả phần lợi ich của chính những người đang sống
đơn giản, vui vẻ.
Cùng trong quá trình ấy, bản thân nhóm thiểu số lãnh đạo
cũng được định hình tư duy để tin rằng họ là giới tinh
hoa, họ cao hơn các nhóm khác, họ cao hơn "dân" một bậc,
và tóm lại, họ là lãnh đạo. Những việc mỗi cá nhân gọi
là "dân" ấy làm chỉ ảnh hưởng tới cá nhân đó, nhiều
hơn thì đến nồi cơm gia đình của ông/bà ta, cùng lắm là
đến cơ quan, công sở của ông/bà thôi. Chứ còn những việc
lớn, trọng đại, có ảnh hưởng tới toàn xã hội, đòi hỏi
tầm vóc chiến lược, trí tuệ sáng suốt, phải là việc họ
đang làm đây này. Mà vì làm việc lớn, quan trọng, cho nên họ
nghiễm nhiên cho rằng họ phải được "tạo điều kiện"
hơn "dân": Cái này trong tiếng Việt gọi là "có tiêu
chuẩn", ví dụ có tiêu chuẩn nhà riêng, xe riêng, thậm chí
chuyên cơ.
Và như vậy, cùng với trạng thái vô cảm của dân, là sự
tự kiêu ngày càng lớn của chính quyền.
<b>Chữa bệnh vô cảm</b>
Như Paulo Freire đã nói, thực chất vô cảm là một dạng
bệnh của cộng đồng (cùng với bạo lực, ma tuý và rượu
chè). Nhưng ông cũng nhấn mạnh với chúng ta rằng bệnh ấy có
ở nhiều xã hội, và chúng ta không nên tiếp tục công kích
những cá nhân vô cảm – vốn cũng chỉ là "nạn nhân của
áp chế và bóc lột" – vì những biểu hiện đó của họ.
Ông khuyên những người có tinh thần cộng đồng, muốn đấu
tranh với bệnh vô cảm thì phải tạo đủ sức mạnh và niềm
tin để đi xuyên qua sự vô cảm và khuyến khích các động
lực trong cộng đồng. "Hãy giúp mọi người tìm ra những
niềm hy vọng mới, hãy tạo ra nguồn năng lượng, để cùng
nhau vượt qua bệnh vô cảm".
Còn bạn, nếu bạn vẫn quyết tâm "không quan tâm đến
chính trị", thì chỉ xin bạn nhớ: Bạn có quyền như thế,
nhưng điều đó không tốt cho cả bạn lẫn cộng đồng.
<b><i>Kỳ sau: "Tham gia chính trị" là làm gì?
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130303/doan-trang-noi-voi-minh-va-cac-ban-dung-len-an-nguoi-vo-cam),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét