Cùng ngày 27 tháng 2, 2013, có hai nguồn tin phát xuất từ hai
nơi cách nhau nửa quả địa cầu, nhưng xem chừng rất gần
nhau:
- Tại Điện Capitol, trụ sở Quốc hội Hoa Kỳ, Tổng thống
Obama làm lễ cống hiến Tượng Vinh danh Rosa Parks.
- Tại Hà Nội, nhà báo Nguyễn Đắc Kiên nhận quyết định
"không còn tư cách là phóng viên báo <em>Gia đình & Xã
hội</em>".
Từ năm 1776, nước Mỹ đã có bản Tuyên ngôn Độc lập nổi
tiếng thế giới mở đầu bằng câu thừa nhận mọi người
sinh ra đều bình đẳng, tiếp theo là bản Hiến pháp năm 1791
kèm 10 tu chính được coi là đạo luật nhân quyền căn bản
vẫn còn giá trị đến ngày nay. Nhưng một tuyên ngôn hùng hồn
chứa đựng tinh thần cao cả với một hiến pháp bảo đảm
các quyền bất khả xâm phạm của con người không đương
nhiên thể hiện một chế độ tốt đẹp và một xã hội công
bằng. Tuy có những văn kiện đẹp như vậy, nhưng gần một
thế kỷ sau khi lập quốc, Tổng thống Lincoln đã phải chịu
đựng cuộc nội chiến thiệt hại hơn sáu trăm ngàn người
để giải phóng nô lệ, và thêm gần một thế kỷ nữa, học
sinh da đen vẫn không được học cùng trường với học sinh da
trắng, và người da đen vẫn không được ăn chung trong tiệm,
hay ngồi chung với người da trắng trên xe bus.
<img title="Rosa Parks"
src="http://www.procontra.asia/wp-content/uploads/2013/03/Rosa-Parks.jpg"
alt="" height="197" width="255">
<div class="boxleft320"><img
src="http://www.procontra.asia/wp-content/uploads/2013/03/Rosa-Parks.jpg"
/><div class="textholder">Một con người có thể làm thay đổi cả
thế giới</div></div>
Rosa Parks là một phụ nữ da đen làm nghề khâu vá. Vào tháng 12
năm 1955, bà Parks bị tài xế xe bus bắt đứng lên nhường chỗ
cho người da trắng. Bà nhất định không chịu, ngồi chờ bị
bắt. Và bà đã bị bắt đúng như chờ đợi. Thái độ can
đảm của bà đã gây một phong trào phản kháng sâu rộng,
không những trong hàng ngũ người da đen, mà được cả sự
ủng hộ của những người da trắng yêu tự do và trọng sự
công bằng. Phong trào đi đến thắng lợi, và cuối cùng,
tượng bà Rosa Parks đã đứng chung với tượng George Washington
tại Quốc hội Hoa Kỳ, vào ngày 27 tháng 2, 2013 – cùng ngày
tại Việt Nam, nhà báo Nguyễn Đắc Kiên mất việc, vì đã can
đảm lên tiếng chống lại người có địa vị cao nhất trong
Đảng nắm độc quyền cai trị, là Tổng Bí thư Nguyễn Phú
Trọng.
Để biết thêm sự nghiệp của bà Rosa Parks, xin trích sau đây
ít lời của ông Obama trong diễn từ cống hiến Tượng:
<em>Sáng nay, chúng ta mừng một người thợ may, yếu về dáng
vóc nhưng mạnh về can đảm. Bà đã thách thức những sai trái,
và thách thức bất công. Bà đã sống một cuộc đời hoạt
động và một cuộc đời có nhân phẩm. Và chỉ trong một lúc,
với những cử chỉ giản dị nhất, bà đã giúp làm thay đổi
cả Hoa Kỳ – và thay đổi cả thế giới.</em>
<em>Rosa Parks không giữ một chức vụ dân cử nào. Bà không
làm chủ cơ nghiệp nào; đã sống một cuộc đời xa những
địa vị quyền lực cao cả. Thế mà hôm nay, bà đã có chỗ
đứng xứng đáng cùng với những người đã kiến tạo đất
nước này.</em>
<em>Vào một buổi chiều mùa Đông năm 1955, Rosa Parks đã không
để người ta đẩy bà ra khỏi chỗ ngồi của mình. Khi người
lái xe đứng dậy bắt bà nhường chỗ, bà đã không nhường.
Khi ông ta doạ gọi người tới bắt, bà nói giản dị "ông
có thể làm như thế". Và ông ta đã làm đúng như lời đe
doạ.</em>
<em>Mấy ngày sau, Rosa Parks thách thức vụ bắt bà. Một mục
sư trẻ 26 tuổi mới đến thành phố, ít ai biết tới, đã hỗ
trợ bà – người đó mang tên Martin Luther King Jr. Hàng ngàn
người ở Montgomery, Alabama, cũng làm như vậy. Họ bắt đầu
một vụ tẩy chay – giáo viên và công nhân, tu sĩ và người
giúp việc, dưới trời mưa lạnh cóng và nóng như thiêu, ngày
nọ sang ngày kia, tuần này qua tuần khác, tháng trước đến
tháng sau, họ đi bộ hàng dặm đường nếu cần phải đi, xếp
đặt đi chung xe nếu có thể, không màng tới chuyện đôi chân
nứt nẻ, hay mệt nhọc sau cả ngày làm việc – đi bộ cho nể
trọng, đi bộ cho tự do, tiến bước bởi quyết tâm khẳng
định phẩm giá của mình đã được Chúa ban cho.</em>
<em>Ba trăm tám mươi lăm ngày sau khi Rosa Parks từ chối
nhường chỗ của mình, vụ tẩy chay chấm dứt. Những người
da đen đàn ông đàn bà và trẻ em lại lên xe bus ở Montgomery,
mới bỏ lệnh kỳ thị, và ngồi tại bất cứ nơi nào còn
chỗ trống. Và với thắng lợi đó, cả một thành trì kỳ
thị, giống như những bức tường ở cổ thành
Jericho </em><a title=""
href="file:///C:/Blog/Gerade%20in%20Arbeit/2013-03-25-Dinh%20Tu%20Thuc-T%E1%BB%AB%20Rosa%20Parks%20%C4%91%E1%BA%BFn%20Nguy%E1%BB%85n%20%C4%90%E1%BA%AFc%20Ki%C3%AAn.doc#_ftn1">[1]</a>,<em>
bắt đầu từ từ sụp đổ.</em>
<em>… Chỉ một mình bà Parks ngồi lì trên chiếc ghế đó,
tay ôm ví, mắt nhìn qua cửa sổ, đợi bị bắt. Giây phút đó
cho chúng ta biết sự việc đã thay đổi như thế nào, hay không
thay đổi; chọn lựa chúng ta đã làm, hay không làm. Như Kinh
Thánh đã nói đúng, "bây giờ chúng ta thấy lờ mờ như trong
một tấm gương" </em><a title=""
href="file:///C:/Blog/Gerade%20in%20Arbeit/2013-03-25-Dinh%20Tu%20Thuc-T%E1%BB%AB%20Rosa%20Parks%20%C4%91%E1%BA%BFn%20Nguy%E1%BB%85n%20%C4%90%E1%BA%AFc%20Ki%C3%AAn.doc#_ftn2">[2]</a><em>.
Hoặc vì bất động hay ích kỷ, hoặc vì sợ hãi hay chỉ giản
dị vì thiếu ý hướng về đạo đức, chúng ta thường sống
như trong sương mù, chấp nhận bất công, hợp lý hoá sự bất
công và bỏ qua những chuyện không thể tha thứ.</em>
<em>Giống như người lái xe bus, nhưng cũng giống như những
hành khách trên xe bus, chúng ta nhìn sự việc như chúng xảy ra
– trẻ con đói khát trong một đất nước phong phú, cả một
khu phố bị tàn phá vì bạo động, gia đình nghiêng ngửa vì
mất việc hay bệnh hoạn – và chúng ta bào chữa vì sao không
hành động, và chúng ta tự nói với mình, cái đó không thuộc
trách nhiệm của tôi, tôi chẳng có thể làm gì được.</em>
<em>Rosa Parks cho biết luôn luôn có vài thứ chúng ta có thể
làm. Bà ấy nói rằng tất cả chúng ta đều có trách nhiệm,
với chúng ta và giữa người này với người khác. Bà ấy
nhắc nhở chúng ta rằng sự thay đổi đã diễn ra như thế nào
– không phải chủ yếu bởi sự khai sơn phá thạch của những
người nổi tiếng và quyền lực, mà bởi vô số những hành
động can đảm thường là của những người vô danh và tử
tế và những người mẫn cảm và trách nhiệm đã cứng đầu,
tiếp tục phổ biến quan niệm của chúng ta về công lý – quan
niệm của chúng ta về những gì có thể.</em>
<em>Chỉ một hành động bất tuân lệnh riêng lẻ của Rosa
Parks đã phát động một phong trào. Những bước chân mệt mỏi
của những người đi bộ trên những con đường bụi bặm của
Montgomery đã giúp cho cả nước nhìn thấy những gì trước
đây họ như mù loà. Chính nhờ những người đàn ông và đàn
bà đó mà tôi đứng đây ngày hôm nay. Chính nhờ họ mà con
cháu chúng ta lớn lên trong một đất nước tự do hơn và công
bằng hơn, một đất nước trung thực hơn với tín điều của
các nhà lập quốc </em><a title=""
href="file:///C:/Blog/Gerade%20in%20Arbeit/2013-03-25-Dinh%20Tu%20Thuc-T%E1%BB%AB%20Rosa%20Parks%20%C4%91%E1%BA%BFn%20Nguy%E1%BB%85n%20%C4%90%E1%BA%AFc%20Ki%C3%AAn.doc#_ftn3">[3]</a><em>.</em>
Bà Rosa Parks đã bị mất việc sau hành động cứng đầu của
mình, và ông Obama đã nói về bà Parks đúng vào ngày Nguyễn
Đắc Kiên mất việc vì thái độ không chịu khuất phục của
mình. Sự trùng hợp về thời gian và hoàn cảnh cho người ta
cảm tưởng vụ Rosa Parks và Nguyễn Đắc Kiên tuy xa nhau về
thời gian và không gian, nhưng quá gần nhau về nguyên do xuất
phát. Ngày kết thúc hành động của bà Parks cũng là ngày mở
đầu hành động của Nguyễn Đắc Kiên.
Thái độ không sợ hãi của Nguyễn Đắc Kiên khá giống thái
độ can đảm của bà Parks, nhưng trong khi nhìn thấy phần kết
thúc vẻ vang hành động của bà Parks, người ta chưa thể tiên
đoán việc làm của anh Kiên sẽ ra sao. Bà Parks đã đánh động
được lương tâm của một số đông. Những người có cơ hội
thức tỉnh này, sau đó đã làm những gì cần phải làm, theo
lương tâm và nhận thức của mình, không phải vì bà Parks, hay
theo chân bà. Việc làm của anh Kiên cũng đã gây được xúc
động trong số đông, "Lời Tuyên bố của các công dân tự
do" là một bằng chứng. Nhưng nếu chỉ có thế, việc làm
của anh sẽ chẳng đi đến đâu, và sẽ sớm vào quên lãng.
Bà Parks đã được ghi nhớ và vinh danh, không phải vì bà là
anh hùng hay siêu nhân, mà chính vì hành động đơn lẻ của bà
đã được số đông ủng hộ, đưa đến thành công. Đó là
thành công của quần chúng, bắt nguồn từ một hành vi can
đảm cá nhân.
Thái độ can đảm của anh Kiên bắt nguồn từ cuộc thảo
luận về dự án sửa đổi Hiến pháp. Nhưng dù Hiến pháp
được sửa đổi không còn điều 4, nó sẽ không là chiếc
đũa thần biến một xã hội tự do dân chủ và công bằng
thành hiện thực. Tuyên ngôn Độc lập của Hoa Kỳ, Hiến pháp
Hoa kỳ là những văn kiện tuyệt vời, nhưng tám năm sau khi bà
Parks đã nổi tiếng về hành vi can đảm của mình, vẫn có ông
George Wallace, Thống đốc Alabama, chính tiểu bang nơi bà Parks
sinh sống, lớn tiếng tuyên bố trong diễn văn nhậm chức của
mình trước toà nhà lập pháp tiểu bang vào năm 1963: "Kỳ
thị bây giờ! kỳ thị ngày mai! kỳ thị mãi mãi!" (Segregation
now!, segregation tomorrow!, segregation forever!). Không phải chỉ
tuyên bố suông, ngày 11 tháng 6, 1963, Thống đốc George Wallace
đã thể hiện lời hứa qua hành động. Ông đứng chặn trước
cửa University of Alabama ngăn không cho hai sinh viên da đen vào
trường. Tổng thống John Kennedy phải gửi Vệ binh Quốc gia
tới hộ tống cho các sinh viên này nhập học.
Cho nên, chẳng lấy làm lạ, khi gần 70 năm trước Việt Nam
cũng đã có bản Tuyên ngôn Độc lập với những lời lẽ
tuyệt vời chép lại từ Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ, với tên
nước Việt Nam kèm theo chế độ "Dân chủ Cộng hoà", với
khẩu hiệu "Độc lập Tự do Hạnh phúc", nhưng ngày nay vẫn
có một Tổng Bí thư Đảng lớn tiếng tuyên bố những ai đòi
tam quyền phân lập, đa nguyên đa đảng, và không chấp nhận
độc quyền lãnh đạo của Đảng là bọn "suy thoái', cần
"xử lý". Trước đó cả năm, ngày 27 tháng 2, 2012, tại Hội
nghị cán bộ toàn quốc về thực hiện Nghị quyết Trung ương
4, ông Trọng đã tuyên bố về sự lãnh đạo của Đảng
"Trước đây đã như vậy, hiện nay đang như vậy, và sau này
cũng sẽ vẫn như vậy". Ông Trọng nói như đinh đóng cột,
kém gì George Wallace!
Nhưng Hoa Kỳ được như ngày nay, nhờ họ đã thay đổi không
ngừng, kể cả George Wallace. Hai mươi năm sau khi nêu cao quyết
tâm sống chết với chủ trương kỳ thị, vào năm 1982, George
Wallace công khai thừa nhận trước những người da đen, và
trước dư luận rằng ông đã hoàn toàn sai lầm về chủ
trương kỳ thị. "I have regretted it all my life." (Tôi hối
tiếc về điều đó đến mãn đời).
Để không cản đường tiến của Hoa Kỳ, những người như
George Wallace đã phải thay đổi, và hối tiếc việc làm của
mình. Họ không tự ý thay đổi đâu. Chính những người như
Rosa Parks, những người tuy thấp cổ bé miệng, nhưng cùng hành
động, đã tạo thành một khối "cao cổ lớn miệng", đủ
sức bắt những kẻ như Wallace phải thay đổi. Và may thay, ngay
cả với những người như Wallace, thay đổi không phải là
chết — như nỗi sợ của Chủ tịch Nước Nguyễn Minh Triết
"bỏ điều 4 Hiến pháp là tự sát" – thay đổi còn là mở
đường sống. Sau khi thay đổi 180 độ, từ chủ trương kỳ
thị tới chống kỳ thị, George Wallace đã đắc cử Thống
đốc Alabama lần thứ tư, với sự ủng hộ của đa số cử tri
da đen.
Ai sẽ làm những người như Nguyễn Phú Trọng và Đảng của
ông ta phải thay đổi, để Việt Nam có thể tiến lên? Không
cần phải đợi có những người như Gorbachev hay Yeltsin. Một
người như Nguyễn Đắc Kiên, trong một khoảnh khắc được
thôi thúc bởi ý thức trách nhiệm, đã bất chấp sợ hãi,
đương đầu với cường quyền, tạo được sự chú ý trong
quần chúng. Như Rosa Parks, Nguyễn Đắc Kiên đã làm bổn phận
của mình, trước hết là bổn phận đối với mình, không
tiếp tục chấp nhận sống nhục, sau là bổn phận đối với
xã hội, và đất nước. Rosa Parks đã tạo được một phong
trào, đi đến thành công. Nguyễn Đắc Kiên có may mắn như Rosa
Parks không, điều đó còn tuỳ thuộc vào thái độ của những
người khác. Nếu đa số những người cùng thời với anh chịu
tiếp tục cúi đầu sống nhục dưới quyền tự tung tự tác
của một đảng cầm quyền như hiện nay, thì may lắm, anh sẽ
còn là một chú thích nhỏ trong một trang sách báo lịch sử
nào đó.
Phải cần bao nhiêu người, bao nhiêu hành động cụ thể mới
đủ để làm bùng lên ngọn lửa Nguyễn Đắc Kiên đã nhóm?
Trách nhiệm với đất nước và tình yêu tổ quốc không phải
là thứ có thể cân đo đong đếm để có thể trả lời bằng
những con số chính xác. Chỉ cần một vụ tự thiêu của Hoà
thượng Thích Quảng Đức để đốt cháy cả chế độ của
Tổng thống Ngô Đình Diệm nửa thế kỷ trước. Cũng chỉ
cần một anh Bouazizi tự thiêu đã đủ làm sụp đổ cả chế
độ độc tài của Tổng thống Ben Ali ở Tunisia hai năm trước.
Nhưng với trên một trăm vụ tự thiêu của người Tây Tạng
trong hai năm qua vẫn chưa đủ để tạo chú ý của nhà cầm
quyền Bắc Kinh. Chỉ cần một Giải Nobel, Aung San Suu Kyi đã
đủ để thay đổi cục diện Miến Điện, trong khi chủ nhân
Giải Nobel Đạt Lai Lạt Ma vẫn lui tới Bạch Ốc nhưng chưa
thể đặt chân trên quê hương mình, và chủ nhân Giải Nobel
Lưu Hiểu Ba chỉ làm chật thêm nhà tù Trung Quốc. Chừng nào
độc tài còn ngự trị, chừng đó người dân chưa làm đủ
bổn phận đối với dân tộc mình, đất nước mình.
Cũng cần nói thêm, không phải Tổng thống Obama mang mầu da
đen, rồi có quyền tự ý ra lệnh làm tượng bà Parks đem vào
đặt ở Quốc hội. Theo đạo luật quy định về việc đặt
tượng tại United States Capitol National Statuary Hall ở Quốc hội
Hoa Kỳ, có hiệu lực từ ngày 2 tháng 7, 1864, mỗi tiểu bang
được quyền đề nghị hai pho tượng. Chính tiểu bang Alabama
từng bốn lần bầu cho "vua kỳ thị" George Wallace làm thống
đốc, đã chi tiền đúc tượng Rosa Parks. Trong khi tượng Rosa
Parks, người phụ nữ da đen đầu tiên, đứng chung với tượng
George Washington, thì George Wallace, dưới mồ với nỗi hối tiếc
cả đời.
Để phù hợp với đà tiến của xã hội, chỉ trong 58 năm,
Hoa Kỳ đã "đổi trắng thay đen". Trong khi ấy, Đảng Cộng
sản Việt Nam cương quyết: "Trước đây đã như vậy, hiện
nay đang như vậy, và sau này cũng sẽ vẫn như vậy".
© 2013 Đinh Từ Thức & pro&contra
__________________
[1] Jericho, địa danh được nhắc tới nhiều trong Kinh Thánh,
nằm phía Tây sông Jodan, được coi là thành phố cổ nhất,
xuất hiện từ 11 ngàn năm trước, đã trải qua nhiều phế
hưng.
[2] <em>"For now we see through a glass, darkly" </em>trích thư Thánh
Phao Lồ gửi tín hữu Cô-Rin-Tô, chương 13, đoạn 12, lời dịch
trong <em>Kinh Thánh trọn bộ, Cựu Ước và Tân Ước</em>. Bản
dịch của 22 dịch giả do Toà Tổng Giám mục TPHCM thực hiện
1998.
[3] Dịch theo <em><a
href="http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2013/02/27/remarks-president-dedication-statue-honoring-rosa-parks-us-capitol">Remarks
by the President at Dedication of Statue Honoring Rosa Parks</a></em> – US
Capitol
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130326/dinh-tu-thuc-tu-rosa-parks-den-nguyen-dac-kien),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét