<blockquote>"...Phong trào dân chủ cần một cuộc thảo luận
rốt ráo và thẳng thắn để đạt tới đồng thuận nếu không
muốn bị chia rẽ và tê liệt vào lúc mà lịch sử đang có
dấu hiệu sắp sang trang..."</blockquote>
Kiến nghị sửa đổi hiến pháp 1992 do 72 nhân sĩ chủ xướng,
gọi tắt là <em>Kiến nghị 72</em> theo yêu cầu của chính các
vị này, đã được hơn 5000 người ký tên ủng hộ vào lúc
bài này được viết ra. Đó là một kết quả tích cực, tương
tự như Tuyên Ngôn 8406 trước đây, trong đó một số đông
đảo người Việt Nam đã công khai lên tiếng muốn chấm dứt
độc quyền của ĐCSVN.
Kiến nghị 72 đã chia rẽ các bạn tôi thành hai phe, một phe
ủng hộ và một phe không ủng hộ. Điều đáng nói cả hai phe
đều có những nhận định gần như nhau.
Trước hết là về hiến pháp.
Hiến pháp là hợp đồng sống chung của một dân tộc. Nó xác
định chúng ta muốn sống với nhau như thế nào và xây dựng
với nhau tương lai chung nào. Nó có thể được viết thành văn
bản hay không nhưng nó bao giờ cũng là điều quan trọng nhất
đối với một quốc gia. Từ đó có ít nhất hai hệ luận.
Hệ luận thứ nhất là mọi người Việt Nam phải có chỗ
đứng và tiếng nói ngang nhau khi thảo luận về hiến pháp.
Không được có tiếng nói tương đương với bị loại bỏ,
chỉ có tiếng nói phụ họa tương đương với bị khinh bỉ và
áp bức. Như vậy thảo luận về hiến pháp là quyền trên đó
ta không thể nhân nhượng. Không thể có quan hệ xin-cho. Không
ai có thể chối cãi một thực tế là đảng cộng sản có bạo
lực và đã dựa vào bạo lực này để tước đoạt nhiều
quyền cơ bản của nhân dân, cư xử không khác một lực
lượng chiếm đóng. Chúng ta không thể phủ nhận thực trạng
đáng phẫn nộ này trong khi chưa thay đổi được nó, nhưng
không phủ nhận không có nghĩa là chấp nhận. Trên hiến pháp
không thể có vấn đề yêu cầu và kiến nghị. Một bản lên
tiếng chung phù hợp hơn. Vả lại chúng ta đều biết rằng ban
lãnh đạo cộng sản sẽ bỏ ngoài tai tất cả.
Hệ luận thứ hai là hiến pháp không phải là một văn bản mà
ta có thể viết ra sau một vài ngày tìm hiểu và suy nghĩ. Tại
mọi nước dân chủ phát triển, như nước Pháp nơi tôi đang
sống, đều có những chuyên gia về luật hiến pháp. Tôi
được biết một vài người trong họ. Đó là những người sau
khi dành hàng chục năm để học hỏi và nghiên cứu về luật
hiến pháp đã dành phần còn lại của đời mình để quan sát
ảnh hưởng của từng chọn lựa của hiến pháp trên xã hội
và rút kinh nghiệm. Tuy vậy họ rất thận trọng khi nói về
hiến pháp. Đọc qua bảy kiến nghị và nhất là bản Dự Thảo
Hiến Pháp 2013 người ta có thể thấy rõ là sự thận trọng
đó đã vắng mặt trong Kiến nghị 72. Bản kiến nghị đã có
thể soạn thảo một cách ngắn gọn và thuyết phục hơn.
Có những điều dù rất quan trọng cũng không cần và không nên
đưa vào hiến pháp vì chỉ là những vấn đề hoặc thủ tục
hoặc của một giai đoạn.
<em><strong>Hòa giải và hòa hợp dân tộc</strong></em> là điều
tối cần thiết. Anh em Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên chúng tôi
đã là những người đầu tiên sau ngày 30/04/1975 chủ trương
lập trường này và đã gặp nhiều khó khăn nhưng chúng tôi
vẫn kiên định. Vấn đề quan trọng đến nỗi chúng tôi đã
đề nghị một đạo luật được biểu quyết qua trưng cầu
dân ý. Chúng tôi chỉ có thể hoan nghênh những ai chủ trương
hòa giải dân tộc. Nhưng dầu sao đó cũng chỉ là vấn đề
của một giai đoạn lịch sử chứ không phải là một điều
để đưa vào hiến pháp.
<em><strong>Thủ tục bầu cử</strong></em> cũng thế, chỉ nên là
đối tượng của một luật bầu cử chứ không phải là của
hiến pháp vì có những điều bắt buộc phải thay đổi, thí
dụ như sau một cải tổ hành chính cần thiết, và không thể
sửa đổi hiến pháp quá thường xuyên. Vả lại cách bầu cử
quốc hội trong dự thảo hiến pháp này cũng không ổn. Thí dụ
như qui định phải thu thập đủ 10.000 chữ ký ủng hộ để
được ra ứng cử là quá đáng, gần như là một sự cấm
đoán cho những người không có hàng tỷ đồng để vận
động. Hay qui định hễ một sắc tộc thiểu số nào có quá
20% dân số trong một tỉnh thì phải có một thượng nghị sĩ
trong khi mỗi tỉnh chỉ có hai thượng nghị sĩ. Làm thế nào
để xác định sắc tộc –vĩnh viễn từ thế hệ này qua thế
hệ khác hay có thể thay đổi?- của mỗi người? Không dễ,
không cần và không nên. Trong một hệ thống bầu cử lương
thiện và tự do một cộng đồng đông đảo, dù sắc tộc hay
tôn giáo hay văn hóa, tự nhiên có trọng lượng.
Đó chỉ là vài thí dụ điển hình.
Và bên cạnh những điều đúng Dự Thảo Hiến Pháp 2013 của
Kiến nghị 72 cũng có những chọn lựa rất vội vã.
<em><strong>Chế độ tổng thống</strong></em> được đưa ra như
một lẽ tự nhiên. Do một tình cờ lịch sử hai nước dân
chủ mà chúng ta tiếp xúc nhiều nhất là Mỹ và Pháp lại cũng
là hai nước dân chủ phát triển duy nhất trên thế giới theo
chế độ tổng thống. Từ đó nảy sinh ra một phản xạ quen
thuộc của trí thức Việt Nam là nghĩ ngay tới chế độ tổng
thống khi nói về dân chủ, dù đây là một chế độ vừa dở
vừa nguy hiểm. Nó rất dễ đưa tới tham nhũng và độc tài,
hoặc xung đột bế tắc giữa lập pháp và hành pháp. Chế độ
tổng thống của Pháp được tất cả các chuyên gia hiến pháp
đánh giá là một sai lầm to lớn của tướng De Gaulle. Mỹ là
nước duy nhất trên thế giới mà chế độ tổng thống đã
thành công, nhưng đó chủ yếu là nhờ hai yếu tố: một xã
hội dân sự vốn rất mạnh từ thời lập quốc và một tổ
chức tản quyền rất dứt khoát. Trong trường hợp một nước
nghèo, chưa có truyền thống dân chủ, xã hội dân sự còn rất
yếu, lại tập trung quyền hành như Việt Nam chế độ tổng
thống gần như chắc chắn đưa tới độc tài và tham nhũng.
Vả lại chính chúng ta cũng đang nếm hương vị đầu tiên
của một chế độ tổng thống với ông thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng nhiều quyền lực hơn cả bộ chính trị đảng cộng
sản. Ai hài lòng?
Một thiếu sót lớn khác của Kiến nghị 72 là <em><strong>không
hề nói đến tản quyền</strong></em>. Các chính quyền địa
phương, mà đơn vị cơ sở là xã theo dự thảo hiến pháp của
kiến nghị, chỉ có những quyền hành chính không đáng kể.
Mặc nhiên Kiến nghị 72 chấp nhận mô hình tập quyền trung
ương. Trái với một thành kiến sai nhưng khá lan tràn tại
Việt Nam, công thức tập quyền trung ương không bảo đảm
thống nhất đất nước mà còn đưa tới chênh lệch giữa các
vùng và tệ sứ quân như ta có thể đã bắt đầu thấy. Tản
quyền là xu hướng áp đảo của thời đại này và là kết
luận của hơn hai thế kỷ thử nghiệm dân chủ. Thật đáng
ngạc nhiên khi nhóm Kiến nghị 72 không biết đến. Càng ngạc
nhiên hơn nữa khi họ đồng thời cũng đề nghị một quốc
hội gồm hai viện (với một thượng nghị viện trong đó mỗi
tỉnh đều có hai đại biểu dù dân số khác nhau). Tại sao
phải có hai viện? Thực ra thượng viện chỉ có ở những
nước tản quyền và có mục đích để các địa phương dù
trọng lượng kinh tế và dân số khác nhau vẫn có được
tiếng nói ngang nhau trong một số trường hợp. Thượng viện,
có thể gọi là viện lãnh thổ, chỉ có lý do hiện hữu ở
những nước tản quyền. Không có tản quyền thì thượng viện
vô nghĩa và vô ích.
Thể chế chính trị, chính quyền trung ương cũng như các chính
quyền địa phương, là những đề tài quan trọng và phức tạp
vượt khuôn khổ của bài này. Tôi sẽ đề nghị một số tài
liệu để độc giả có thể tham khảo (1). Những nhận xét
trên đây chỉ có mục đích minh họa một nhận định: hiến
pháp là điều rất hệ trọng cần được nghiên cứu và thảo
luận đến nơi đến chốn. Không thể vội vã viết ra một
hiến pháp.
Còn một điểm khác được đưa ra không kèm theo giải thích
nhưng rất cần được thảo luận vì những nhận thức và tư
duy mà nó chứa đựng. Kiến nghi 72 chủ trương trở lại với
<em><strong>quốc hiệu Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa</strong></em>,
giữ nguyên cờ đỏ sao vàng làm quốc kỳ và bản Tiến Quân Ca
làm quốc ca. Một cách ngắn gọn họ chủ trương trở lại
với những biểu tượng của chế độ Việt Nam Dân Chủ Cộng
Hòa, chế độ của miền Bắc trước đây và của cả nước
từ tháng 4-1975 đến tháng 7-1976. Đây không phải là lần đầu
tiên mà đề nghị này được đưa ra.
Nhưng chế độ VNDCCH có gì là tốt để đáng được lập
lại? Đó là chế độ ngay khi thành lập năm 1945 đã thẳng tay
tàn sát hàng trăm ngàn người yêu nước trong các đảng phái
quốc gia chỉ vì họ không phải là người cộng sản. Đó cũng
là chế độ đã giết hại 172.008 người (2) trong đợt Cải
Cách Ruộng Đất 1955-1956; theo định nghĩa quốc tế đây là
một tội ác đối với nhân loại (3); đã khủng bố văn nghệ
sĩ – như trong vụ Nhân Văn – Giai Phẩm- làm thui chột trí
tuệ và óc sáng tạo; đã quyết định cuộc nội chiến Nam -
Bắc làm sáu triệu người bị chết và tàn phế. Đó là chế
độ đã dìm cả miền Bắc trong một cảnh nghèo khổ cùng cực
cho tới 1975. Đó cũng là chế độ đã ký công hàm 14/9/1958
gián tiếp nhìn nhận chủ quyền Trung Quốc trên Hoàng Sa và
Trường Sa. Và đó cũng là chế độ đã thi hành chính sách hạ
nhục và bỏ tù tập thể đối với miền Nam sau ngày 30/4/1975.
Đó là một chế độ khủng bố độc hại. Trên nhiều mặt nó
còn không bằng, hay tệ hơn tùy cách nhìn, chế độ cộng sản
hiện nay. Có gì là xứng đáng và chính đáng?
Danh xưng "Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa" tự nó cũng đã sai về
ngữ pháp. Nó là sản phẩm của một giai đoạn trong đó ảnh
hưởng Hán văn trong tiếng Việt còn nặng khiến nhiều người
đặt tính từ trước danh từ. Ngày nay tiếng Việt đã phát
triển nhiều rồi và đã thoát khỏi ảnh hưởng của tiếng
Hán, người ta nói Cộng Hòa Dân Chủ Việt Nam chứ không ai nói
Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa nữa. Có thể duy trì một sai lầm
ngữ pháp ngay trong quốc hiệu không?
Hơn nữa cụm từ "dân chủ cộng hòa" cũng không vô tư. Cũng
như cụm từ "dân chủ nhân dân" nó có nghĩa là dân chủ kiểu
Stalin và là một khái niệm được các chế độ cộng sản
chế tạo ra và sử dụng trong suốt thời kỳ chiến tranh lạnh
để phản bác cái mà họ gọi là "dân chủ tư bản", nghĩa là
dân chủ như cả thế giới hiểu hiện nay mà nhóm Kiến Nghị
72 cũng muốn đạt tới. Nhóm Kiến Nghị 72 hình như không biết
điều này. Không những đề nghị quốc hiệu Việt Nam Dân Chủ
Cộng Hòa bản "Dự thảo hiến pháp 2013" của nhóm trong điều 1
còn xác định Việt Nam là một nước "dân chủ cộng hòa". Về
điểm này bản "Dự thảo sửa đối hiến pháp 1992" của chính
quyền cộng sản còn tỏ ra cảnh giác hơn, nó chỉ nói "nước
CHXHCNVN là một nước dân chủ".
<em><strong>Còn cờ đỏ sao vàng?</strong></em> Cũng như lá cờ
vàng ba sọc đỏ của miền Nam trước đây nó đã phủ lên quan
tài của hàng triệu người trong đó có những người rất
lương thiện, rất yêu nước và rất đáng quí trọng. Nhưng
cờ đỏ là biểu tượng của các chế độ cộng sản. Nếu
đã đồng ý từ giã chủ nghĩa cộng sản để xây dựng dân
chủ thì có lý do gì để giữ cờ đỏ? Phong trào dân chủ đã
khổ sở với "phe cờ vàng", liệu trong tương lai nó có khổ
sở vì "phe cờ đỏ" không?
Vấn đề nền tảng là chúng ta quan niệm hòa giải dân tộc
như thế nào. Hòa giải dân tộc chủ yếu là hàn gắn những
vết thương của cuộc nội chiến và những đổ vỡ do những
biện pháp phân biệt đối xử sau ngày 30/4/1975 của chế độ
Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Hòa giải dân tộc có nghĩa lý gì
khi vẫn áp đặt sự tôn vinh chế độ VNDCCH? Đó chỉ là hòa
giải trịch thượng kiểu "các anh phải chấp nhận quốc hiệu,
quốc kỳ, quốc ca của chúng tôi vì chúng tôi đã chiến
thắng; và vì chúng tôi đã chiến thắng nên chúng tôi hoàn
toàn đúng, các anh hoàn toàn sai". Một đề nghị hòa giải như
thế chẳng hòa giải được với ai mà chỉ như thêm sự thóa
mạ vào vết thương, to add insult to injury như một thành ngữ
tiếng Anh. Càng khó chấp nhận vì nó không đúng. Chế độ
Việt Nam Cộng Hòa là một chế độ tồi dở, nhưng chế độ
Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa là một chế độ gian ác. Mà có
đúng là "chúng tôi" đã chiến thắng không, hay tất cả chúng
ta đều chỉ là những nạn nhân bị lôi kéo vào một thảm
kịch? Tại sao không nhìn nhau như những người anh em bình
đẳng?
Các bạn tôi ủng hộ Kiến Nghị 72 lý luận rằng dù sao đây
cũng là một thái độ dũng cảm, bởi vì một số đông đảo
những người đã từng giữ những chức vụ quan trọng trong
guồng máy đảng và nhà nước cộng sản đã công khai kêu gọi
bỏ điều 4 và đề nghị một chế độ dân chủ thực sự, dù
không hoàn chỉnh. Họ chỉ đúng một phần thôi. Xã hội Việt
Nam đã thay đổi nhiều trong những năm qua, không phải do thiện
chí dân chủ hóa của chính quyền, trái lại đàn áp đã tăng
hẳn mức độ thô bạo trong thời gian gần đây, mà do hậu
quả tự nhiên của sự tiếp xúc với thế giới và do sự phát
triển của các phương tiện giao thông và truyền thông hiện
đại. Một thế hệ mới đã nhâp cuộc và sự phản kháng cũng
như đồng thuận dân chủ đã lên một mức độ mới. Trước
đây những lập trường như trở lại với quốc hiệu VNDCCH,
với tên đảng Lao Động, làm đúng với tư tưởng Hồ Chí Minh
v.v. dù rất hời hợt về lý luận cũng còn có tác dụng nói
lên sự sai lầm của chế độ và kích thích sự phản biện.
Nhưng ngày nay còn có người Việt Nam nào cần được động
viên như vậy? Những lập luận này đi rất sau mức độ đồng
thuận hiện nay của cuộc vận động dân chủ và còn có thể
có tác dụng ngược là đem lại cho chế độ, và những người
đang cầm quyền, một sự chính đáng lịch sử mà thực ra họ
không có. Sự dũng cảm cũng chỉ ở mức độ giới hạn vì
chính quyền đã tuyên bố cho phép đóng góp mọi ý kiến, kể
cả ý kiến bỏ điều 4. Vả lại phần lớn các vị này cũng
đã nghỉ hưu và không còn gì để mất. Khi nói tới sự dũng
cảm chúng ta nên trước hết nghĩ đến những người đã dám
đứng thẳng lên dõng dạc đòi tự do và dân chủ dù đã phải
trả những giá rất nặng. Sự quyến luyến với chế độ
VNDCCH chắc chắn là không đến từ một suy luận nghiêm chỉnh
nào mà chỉ vì các vị của Kiến nghị 72 đã trưởng thành
trong chế độ này và thấy ở đó một phần của chính mình.
Nhưng sự dũng cảm thực sự cần có để có thể hòa giải
dân tộc và cùng bắt tay nhau xây dựng dân chủ chính là sự
dũng cảm để vuợt lên trên chính mình và quá khứ của mình
để cùng nhau quả quyết nhìn về phía trước. Sự dũng cảm
này vẫn chưa thể hiện trong Kiến Nghị 72.
Cuối cùng thì ích lợi thực sự của Kiến Nghị 72 có lẽ là
một báo động. Còn rất nhiều ngộ nhận trên những điểm
rất cơ bản, về mức độ đoạn tuyệt với quá khứ phải có
để hòa giải dân tộc, về những khái niệm chính trị, cũng
như về những chọn lựa cho tương lai. Phong trào dân chủ cần
một cuộc thảo luận rốt ráo và thẳng thắn để đạt tới
đồng thuận nếu không muốn bị chia rẽ và tê liệt vào lúc
mà lịch sử đang có dấu hiệu sắp sang trang.
Nguyễn Gia Kiểng
(tháng 02/2013)
______________________
(1) Nhân dịp thảo luận về hiếp pháp tôi đã yêu cầu ban
biên tập Thông Luận cho đăng lại ba bài tham luận ngắn sau
đây như những ý kiến để thảo luận:
- <a
href="http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2349:ch-d-chinh-tr-cho-m-t-nu-c-vi-t-nam-dan-ch-da-nguyen-t-p-h-p-dan-ch-da-nguyen-thanh-cong-th-k-21&catid=43&Itemid=301">Chế
độ chính trị cho một nước Việt Nam dân chủ đa nguyên</a>
– Dự án chính trị Thành Công Thế Kỷ 21 của Tập Hợp Dân
Chủ Đa Nguyên- 2001
- <a
href="http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2350:phan-xa-tong-thong&catid=44&Itemid=301">Phản
xạ tổng thống</a> - Tổ Quốc Ăn Năn, Nguyễn Gia Kiểng – 2000
- <a
href="http://ethongluan.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2351:hien-phap-chuyen-cua-cac-luat-su&catid=44&Itemid=301">Hiến
pháp, chuyện của các luật sư? </a>- Tổ Quốc Ăn Năn, Nguyễn
Gia Kiểng - 2000
(2) Đặng Phong –Lich sử kinh tế Việt Nam - tập II, chương 3
–NXB Lao Động, 2002
(3) Tòa án quốc tế Nuremberg năm 1945 xử tội ác Quốc Xã
Đức, tiếp nối tuyên ngôn chung của Anh, Pháp và Nga năm 1915,
định nghĩa "tội ác đối với nhân loại" là bao gồm các hành
vi giết hại, tiêu diệt, nô lệ hóa, lưu đày… đối với
thường dân vì những lý do chính trị, tôn giáo, chủng tộc.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130226/nguyen-gia-kieng-hien-phap-yeu-cau-va-kien-nghi),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét