Tối thứ Tư vừa rồi <a
href="http://www.businessinsider.com/donald-trump-announcement-obama-election-gloria-allred-2012-10">Donald
Trump</a> thách thức TT Obama công bố bảng điểm đại học và
hồ sơ xin hộ chiếu của ông cho công chúng biết. Trump tuyên
bố nếu Obama thực hiện yêu cầu này trước ngày 31/10 ông ta
sẽ chi $5m cho bất kỳ tổ chức từ thiện nào mà Obama chỉ
định. Tất nhiên đây chỉ là một political stunt của ông tỷ
phú ngông cuồng này, người đã từng thách thức Obama công bố
giấy khai sinh và liên tục công kích Obama trong giai đoạn tranh
cử vừa qua. Tôi không quan tâm đến những tính toán chính trị
của Donald Trump, nhưng chợt nhận thấy cách cách sử dụng
hoạt động từ thiện cho mục đích chính trị như vậy không
hề mới.
Trước đó mấy ngày, <a
href="http://www.businessinsider.com/paulson-gives-100-million-to-central-park-conservancy-2012-10">John
Paulson</a>, một tỷ phú đình đám khác - người đã trở nên
nổi tiếng khi đánh cuộc thành công (với sự giúp đỡ của
Goldman Sachs) vào sự sụp đổ của subprime mortgage năm 2008,
tuyên bố donate $100m cho endowment fund của Central Park ở Manhattan,
NYC. <a
href="http://blogs.reuters.com/felix-salmon/2012/10/23/philanthropic-donation-of-the-day-john-paulson-edition/">Felix
Salmon</a>, một blogger và nhà báo nổi tiếng của Reuters, nghi
ngờ động cơ của Paulson khi donate số tiền này. Salmon cho
rằng đó là cách Paulson mua uy tín và quan hệ với giới
thượng lưu của NYC, trong đó tất nhiên có cả thị trưởng
đương nhiệm Michael Bloomberg, một tỷ phú có số má trong làng
finance quốc tế. Chưa kể Salmon mỉa mai rằng đó là số tiền
Paulson bỏ ra để sửa sang lại cái backyard của mình (nhà của
Paulson ngay cạnh Central Park).
Vấn đề "chính trị hoá" các hoạt động từ thiện như vậy
cũng chẳng xa lạ gì ở VN. Có lẽ không ít doanh nhân đóng
tiền cho các quĩ từ thiện "quốc doanh" chủ yếu để lấy quan
hệ và uy tín. Trong nhiều trường hợp đó là một dạng hợp
đồng trao đổi quyền lợi hoặc quảng cáo ngầm cho doanh
nghiệp, trong một số trường hợp khác là một loại thuế
bất thành văn. Những phong trào quyên góp ủng hộ xyz... bên
cạnh ý nghĩa nhân văn, nhân đạo, yêu nước đích thực, rất
có thể còn phục vụ cho những mục đích chính trị, mục
đích tuyên truyền, thi đua của Đảng và nhà nước hay các
"cánh tay nối dài" của nhà nước. Có dạo nhà nước còn
định độc quyền tất cả các hoạt động từ thiện và nhân
đạo, cấm các tổ chức từ thiện tư nhân không được "cạnh
tranh" với mình.
Trong khi Donald Trump và John Paulson sử dụng charity cho mục đích
cá nhân, ai cũng phải ngả mũ trước vợ chồng Bill Gates và
Warren Buffett, những người luôn đứng đầu trong danh sách đóng
góp từ thiện hàng năm của BusinessWeek. Nhưng có lẽ ít người
(VN) biết đến một tỷ phú Mỹ khác, thường chỉ đứng sau
nhà Gates và Buffett trong danh sách BusinessWeek nói trên. Đó là
George Kaiser, người tự gọi mình là một "robber baron", có lẽ
để luôn nhắc nhở bản thân phải đóng góp ngược lại cho
xã hội bù lại "tội lỗi" là đã quá giàu. Cũng như Gates và
Buffett, Kaiser donate tiền cho những dự án có tác động lớn
vào xã hội. Một trong những dự án đó là phổ cập preschool
(tương đương mẫu giáo của VN) miễn phí cho toàn bộ trẻ em
của bang Oklahoma.
Hoạt động từ thiện này của Kaiser đã được nhắc đến
trong một podcast gần đây của <a
href="http://www.npr.org/blogs/money/2012/10/19/163256866/episode-411-why-preschool-can-save-the-world">NPR</a>
và môt bài báo trên <a
href="http://www.nytimes.com/2007/02/07/education/07leonhardt.html?_r=0&adxnnl=1&ref=business&adxnnlx=1351253647-N3I/LtGIsYALjnl6JCe40A">NYT</a>
từ năm 2007. Nhóm phóng viên NPR đã vài lần viết về tác
động của preschool vào sự thành đạt sau này của một đứa
trẻ, và cũng như bài báo của NYT, họ trích dẫn James Heckman,
giáo sư kinh tế Chicago và Nobel kinh tế năm 2000, cho rằng đầu
tư vào hệ thống preschool có lợi nhuận gần như cao nhất trong
các thể loại đầu tư của nhà nước. Một đứa trẻ được
đi học preschool sẽ có IQ cao hơn, thu nhập cao hơn, ít khả
năng phạm tội hơn... nói chung sẽ là một người tốt hơn khi
trưởng thành. Tỷ suất lợi nhuận cho số tiền đầu tư vào
preschool cho một đưa trẻ khoảng 7-8%/năm cho toàn bộ quãng
thời gian trưởng thành của đứa bé đó. Khi Kaiser đọc
được những nghiên cứu về tác động của preschool, ông bỏ
ra $20m để xây dựng một trung tâm preschool có chất lượng cao
ở Tulsa, Oklahoma. Kaiser dự định sẽ tiếp tục nhân rộng mô
hình này ra toàn bang, cách mà ông cho rằng sẽ phát huy hiệu
quả nhất đồng tiền charity của mình.
Quay lại VN nhìn thấy hệ thống nhà trẻ, mẫu giáo đã được
"xã hội hoá" gần như toàn bộ mà nản. Lâu lâu lại đọc
thấy những mẩu tin về một em bé bị tử vong ở một nhà
trẻ/mẫu giáo tư nhân. Rồi trẻ em đi học bị bạo hành, bớt
xén suất ăn, bỏ đói. Ngân sách nhà nước được tập trung
đầu tư vào những dự án không bị lỗ là may, trong khi đầu
tư vào giáo dục, nhất là mẫu giáo và cấp một, chưa bao giờ
được quan tâm đúng mức. Những đồng tiền charity của doanh
nghiệp có bao giờ chảy vào lĩnh vực này không hay chỉ ở
những nơi có mặt các quan chức cỡ bự tham dự. Đành rằng
có thêm một đồng cho các em học sinh nghèo, cho các bản làng
miền núi hay cho dân quân Trường sa đều là quí, nhưng vẫn
mong các mạnh thường quân VN có được tấm lòng và suy nghĩ
như George Kaiser. Cũng mong những người có trách nhiệm và
lương tâm trong chính phủ, trong Bộ GD mở các bài nghiên cứu
(link NPR và NYT bên trên) về tác động của preschool ra đọc và
có hành động cụ thể.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/tin-tuc/20121028/giang-le-charity-tu-thien), một số
đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời độc
giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận
có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng
dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét