Đào Tuấn - Khoảng trống về quyền con người cơ bản trong Luật ?

Có một chi tiết đáng chú ý trong Hiến pháp sửa đổi lần
này, đó là "Quyền con người", "quyền công dân" được
đưa ngay trong chương II, thay vì là chương V như Hiến pháp 1992.

Người coi đó là chuyện nhỏ, thì đúng là 1,2, hay 5 chỉ là
số thực tự thông thường. Nhưng trong đạo luật quan trọng
nhất của một quốc gia là hiến pháp, đó là thứ tự tự
không theo bảng chữ cái A, B, C. Và hơn cả số thứ tự, nó cho
thấy nhận thức tiến bộ và văn minh của các nhà làm luật.

Tiến bộ như 56 năm trước, trong bản Hiến pháp đầu tiên,
quyền và nghĩa vụ công dân được quy định ngay tại chương
II. Văn minh ở chỗ, quyền con người được nâng cấp trong
thang bậc thứ tự quan trọng của đạo luật gốc như những
điều mà thế giới đã làm từ thế kỷ trước.
Ngay trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ ngày
3.9.1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Trước chúng ta đã
bị chế độ quân chủ chuyên chế cai trị, rồi đến chế
độ thực dân không kém phần chuyên chế, nên nước ta không
có Hiến pháp. Nhân dân ta không được hưởng quyền tự do dân
chủ. Chúng ta phải có một hiến pháp dân chủ…".Hiến pháp,
theo tư tưởng của ông Cụ, được PGS, TS. Tường Duy Kiên,
Học viện Chính trị – Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh dẫn
lại: "là đạo luật bảo vệ quyền con người".

Nhưng mãi cho đến năm 1992, lần đầu tiên "quyền con
người" mới được thừa nhận trong Hiến pháp 1992, và theo TS
Kiên, chủ yếu là để "làm công tác đối ngoại". Hoặc
đó là những "quy định quá chung về quyền con người; chưa
phân biệt rõ quyền con người, quyền công dân; chưa xác định
rõ trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền con
người"- như đánh giá của Báo cáo tổng kết thi hành Hiến
pháp 1992.
Dự thảo hiến pháp được trình bày tại QH sáng nay, đã có
hàng loạt điều chỉnh quy định các chi tiết về quyền công
dân, quyền con người:
Quyền con người, quyền công dân được Nhà nước và xã hội
thừa nhận, tôn trọng, bảo vệ; Không ai bị phân biệt đối
xử trong đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội vì
bất kỳ lý do nào; Mọi người có quyền bất khả xâm phạm
về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức
khoẻ, danh dự và nhân phẩm; Mọi người có quyền bất khả
xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật gia đình và bí mật
cá nhân; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình; Mọi
người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và
các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác; Mọi người có
quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở; Không ai được tự ý
vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó
đồng ý; Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo,
theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Và "Công dân có quyền
tự do ngôn luận, tự do báo chí, có quyền được thông tin, có
quyền hội họp, lập hội, biểu tình theo quy định của pháp
luật".

Những chế định đó hoặc được chi tiết hóa, cụ thể hóa,
"mới tinh hóa" trong bản dự thảo, đọc nghe thật thích.

<center><img
src="http://daotuanddk.files.wordpress.com/2012/10/bieu-tinh.jpg" />
"Việc để cho quần chúng đi ăn xin giữa đường đã là
không được".
Ăn xin giữa đường thì không được. Còn khoảng trống về
quyền con người cơ bản trong luật thì được?</center>

Nhưng để sự tiến bộ trong đạo luật gốc trở thành thực
tiễn trong cuộc sống, có lẽ cũng không hề đơn giản. Còn
nhớ hồi tháng 11 năm ngoái, với tư cách là người có sáng
kiến xây dựng Luật Biểu tình, Thủ tướng Chính phủ đã
nói, rất giản dị rằng: Một dự án luật điều chỉnh hoạt
động tuần hành, biểu tình là cần thiết vì thực tế đang
đòi hỏi và Luật Biểu tình là thực hiện theo Hiến pháp,
với quy định công dân được biểu tình. Chính phủ chấp
nhận Luật Biểu tình, Thủ tướng Chính phủ thậm chí là
người có sáng kiến xây dựng luật, dù có thể các cuộc
biểu tình sẽ là nơi nhân dân tỏ thái độ, hoặc ủng hộ,
hoặc chưa ủng hộ với Chính phủ. Ấy thế mà ngay trước
đó, một đại biểu dân cử phát ngôn "Biểu tình là sự ô
nhục", và ngay sau đó, cũng một đại biểu dân cử khác lại
bác bỏ với lý do nhạt toẹt:"Việc để cho quần chúng đi
ăn xin giữa đường đã là không được".

Ăn xin giữa đường thì không được. Còn khoảng trống về
quyền con người cơ bản trong luật thì được? Với lý luận
thô thiển như vậy, thì quyền con người từ Hiến pháp đến
đời sống, có lẽ, phải tính bằng những "chu kỳ nhận
thức".

"Nợ dân" là từ mà ĐBQH Trương Trọng Nghĩa đã dùng bởi
20 năm sau khi được đưa vào Hiến pháp, Quốc hội vẫn "nợ
dân" luật Biểu tình. Nhưng luật Biểu tình, chỉ là một
trong số vô số những món nợ khác trong việc luật hóa các
quyền con người, quyền công dân cơ bản:quyền lập hội,
quyền biểu quyết khi Nhà nước trưng cầu ý dân…

Cái khó, nằm trong đầu những đại biểu sẽ bấm nút. Cái
khó, còn là món nợ lưu niên chưa biết bao giờ mới trả.

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20121030/dao-tuan-khoang-trong-ve-quyen-con-nguoi-co-ban-trong-luat),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!