Tôi nhận được bài viết của ông <a
href="http://danluan.org/node/12595">Nguyễn Thanh Giang về việc ông
Lữ Phương bảo vệ chủ nghĩa Mác</a> do một bạn trẻ gửi
đến. Sau khi xem lại bài viết trên ở trang Dân Luận, tôi có
đôi điều nói lại với bạn trẻ nói trên và một số bạn
khác quan tâm.
Câu trả lời ngắn gọn nhất của tôi là: Các bạn không nên
bận tâm nhiều với chủ nghĩa Mác làm gì cho mất thì giờ.
Bây giờ thì giờ là vàng bạc. Ai đó thích bảo vệ chủ nghĩa
Mác thì...kệ họ. Các bạn nên để thì giờ vào những việc
khác hữu ích hơn. Chủ nghĩa Mác cùng với hệ quả trực tiếp
của nó là chủ nghĩa Mác - Lênin đã bị nhân dân các nước
Đông Âu ném vào sọt rác của lịch sử. Cái gì đã bị ném
đi thì không thể trở lại được nữa đâu, ai đó muốn tô
vẽ cho một lý luận vứt đi thì chỉ mất uy tín.
Có bạn phân vân: Nếu chủ nghĩa Mác là sai lầm thì tại sao
lại sống dai bao nhiêu năm như vậy? Câu trả lời cũng dễ:
Chủ nghĩa ấy tồn tại nhờ khẩu súng. Bạn thử nghĩ xem,
nếu năm 1917 cách mạng tháng Mười không thành công, chính
quyền Xô - viết không dùng súng để bảo vệ thì liệu chủ
nghĩa Mác có được vị trí nào trong lịch sử tư tưởng nhân
loại? Thì cũng như nhiều trào lưu tư tưởng khác ở châu Âu,
chỉ một số nhà nghiên cứu làm luận văn gì đó đến thư
viện tra cứu, bàn luận trên giấy, in thành sách để...cất
đi, hoặc hơn nữa là tặng bạn bè. Chỉ thế thôi. Có bạn
đọc thấy nhiều <em>"nhà khoa học đáng kính"</em> bảo vệ
chủ nghĩa Mác nên còn do dự. Đó là quyền tự do tư tưởng
của mỗi người, chúng ta không bàn.
Trước hết chúng ta cần xác định: chủ nghĩa Mác có phải là
chủ nghĩa Lênin không? Như ông Lữ Phương thì coi chủ nghĩa
Lênin không phải là chủ nghĩa Mác. Để làm rõ điều này cần
xem xét những tiền đề cơ bản của chủ nghĩa Mác và chủ
nghĩa Lênin có trùng nhau không? Theo chương trình chính thức
trong trường đại học mà các bạn đang học, chủ nghĩa
Mác-Lênin gồm 3 bộ phận cấu thành: Triết học Mác - Lênin,
Kinh tế Chính trị Mác - Lênin, Chủ nghĩa Xã hội Khoa học.
Hãy nói đến triết học Mác. Các trào lưu triết học được
chia làm 2 nhóm lớn: duy tâm và duy vật. Theo các giáo trình
chính thống, vấn đề cơ bản của triết học là xét xem ý
thức và vật chất, cái nào có trước? Nếu coi ý thức là cái
có trước thì thuộc duy tâm, còn nếu coi vật chất là cái có
trước thì thuộc duy vật. Triết học Mác thừa nhận vật
chất là cái có trước, vật chất quyết định ý thức, do đó
là triết học duy vật. Ông Stalin nói: Mác hay trích dẫn Hêghen,
nhưng triết học Mác ngược lại với Hêghen. Mác kế thừa
toàn bộ triết học Hêghen nhưng lại đảo ngược vai trò giữa
ý thức và vật chất. Hêghen coi ý thức là cái có trước (do
đó triết học Hêghen là duy tâm), còn Mác coi vật chất là cái
có trước. Ở đây chúng ta thấy Mác không có gì <em>"mới"</em>
so với Hêghen, các phạm trù, quy luật của triết học Hêghen
được Mác kế thừa toàn bộ, có chăng chỉ là đảo lại vai
trò ý thức và vật chất. Nếu các bạn vận dụng triết học
Mác để xem xét vấn đề thì cứ yên tâm đi, bạn chưa phải
là nhà mác-xít đâu, thực chất vẫn là Hêghen đấy. Lênin đã
kế thừa nguyên vẹn triết học duy vật của Mác, do đó, về
mặt triết học, chủ nghĩa Lênin chính là chủ nghĩa Mác.
Nói về kinh tế chính trị, các bạn đều đã được học tinh
thần cơ bản của bộ Tư bản. Mác đã phân tích chủ nghĩa tư
bản (theo cách gọi của ông), trong đó đưa ra khái niệm tư
bản bất biến, tư bản khả biến, giá trị thặng dư (c+v+m).
Điều làm cho chủ nghĩa Mác khác hẳn với các lý luận khác
là ở chỗ: Mác khẳng định nhà tư bản bóc lột lao động
làm thuê. Lý luận của Mác như sau: Hãy giả sử có nhà tư
sản luôn luôn mua được rẻ, thế thì ông ta chỉ lợi khi là
người mua, và thiệt thòi khi là người bán, tóm lại không
lợi gì. Lại giả sử có nhà tư sản luôn luôn bán đắt, thì
ông ta được lợi khi là người bán, nhưng thiệt thòi khi là
người mua, tóm lại vẫn không lợi gì. Bây giờ giả sử có
nhà tư sản luôn mua được rẻ, bán đắt; thế thì chỉ nhà
tư sản đó có lợi thôi, giai cấp tư sản không thể làm giầu
trên lưng mình được. Vậy giá trị tăng thêm trong quá trình
sản xuất ở đâu ra? Mác cho rằng đấy là giá trị do người
làm thuê làm ra, bị nhà tư sản chiếm không. Toàn bộ lý luận
này dựa trên tiền đề cơ bản là trao đổi ngang giá. Mới
nghe qua thấy lý luận rất chặt, có lý, nhưng suy nghĩ thêm
một chút thì...không ổn. Câu hỏi đặt ra là: Thế thì
<em>"công lao động"</em> của nhà tư sản ở đâu? Lý luận của
Mác không có phần này! Kể cũng lạ, Mác thừa nhận chế độ
tư bản đã sản xuất ra một lượng hàng hoá khổng lồ,
vượt qua tất cả số lượng hàng hoá do các chế độ trước
cộng lại, vậy mà các nhà tư sản, nhân vật chính của chế
độ tư bản lại không có công gì? Để mọi việc trở lại
bình thường như vốn có, chỉ cần <em>"thêm"</em> phần công
của các nhà tư sản vào lý luận trên. Ngoài phần trả công
định lượng bằng tiền, còn có phần <em>"tinh thần"</em>, hay
nói khác đi, có phần <em>"tư tưởng"</em>, phần <em>"ý
tưởng"</em>, không đo được bằng tiền. Nhưng nếu làm thế
thì lại phải thừa nhận phần <em>"tinh thần"</em>, hay gọi theo
kiểu triết học là phần <em>"ý thức"</em> trong nguồn lực
sản xuất, là điều mà Mác đã xoá bỏ ngay từ đầu khi xác
định triết học cùa mình là <em>"duy vật"</em>. Sau này Lênin
kế thừa toàn bộ lý luận của Mác, vận dụng lý luận này
vào việc nghiên cứu kinh tế (Xem bài <em>"Bàn về kinh tế thị
trường"</em> của Lênin). Trong bài Bàn về kinh tế thị
trường, Lênin chia thành 2 khu vực sản xuất: khu vực sản
xuất ra tư liệu sản xuất và khu vực sản xuất ra tư liệu
tiêu dùng. Lý luận cơ bản của bài này đã được đưa vào
giáo trình dạy kinh tế chính trị trong trường đại học, các
bạn đều đã biết. Theo tôi, lý luận này có 2 điểm yếu chí
mạng: thứ nhất, lý luận trên không đề cập đến giá trị
tinh thần có trong sản phẩm. Giá trị này biểu hiện qua
thương hiệu, uy tín của nhà sản xuất.v.v...Thứ hai, lý luận
trên chỉ xét khi nhà tư sản bán được hàng. Thế nếu nhà tư
sản không bán được hàng thì sao? Thì toàn bộ lý luận trên
chỉ còn nước...vứt đi. Các nhà kinh tế xã hội chủ nghĩa
học tại các trường Đảng nghĩ rằng hễ đem bằng này tiền
đầu tư sản xuất thì có bằng kia sản phẩm, lãi là bằng
này, thế tức là sản xuất phát triển. Rồi họ lấy tổng
số vốn + lãi chia cho số vốn và kết luận năm nay đã tăng
được bấy nhiêu phần trăm. Kết quả là sản xuất ngày càng
kém, thiếu hàng hoá trầm trọng. Họ quên mất hàng sản xuất
ra phải bán được, yếu tố bán được phụ thuộc nhiều vào
giá trị tinh thần mà trong lý luận kinh tế Mác không xét
đến. Nhưng với chúng ta thì đã rõ: chủ nghĩa Lênin đã kế
thừa chủ nghĩa Mác trong lĩnh vực kinh tế chính trị, có thể
nói chủ nghĩa Lênin đã phát triển chủ nghĩa Mác trong thời
đại mới là sự thật hiển nhiên.
Vào những năm 80 (thế kỷ XX) tôi đọc một bản tin phổ biến
cho các lãnh đạo cao cấp có tin như sau: Một công ty Nhật đưa
toàn bộ rô-bốt vào công đoạn sản xuất, số công nhân ở
đây bị sa thải. Bản tin phê phán tính chất khắc nghiệt của
nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, nhưng về lý luận thì
điều đó dẫn đến câu hỏi: Lý luận <em>"bóc lột lao động
làm thuê"</em> của Mác trong trường hợp này sẽ ra sao? Tôi
không tìm được câu trả lời, dành cho các bạn xét tiếp.
Bây giờ chúng ta nói đến chủ nghĩa xã hội khoa học.
F.Ăngghen khẳng định Mác là thiên tài khi phát hiện ra lý
luận <em>"đấu tranh giai cấp", "đấu tranh giai cấp là đầu
tầu của lịch sử"</em>. Lý luận đấu tranh giai cấp của Mác
dẫn đến khái niệm <em>"chuyên chính vô sản"</em>, được
Lênin kế thừa, tuy có điểm khác biệt với Mác. Mác đã coi
chế độ <em>"cộng hoà đại nghị"</em> là <em>"chính quyền
chuyên chính vô sản tốt nhất"</em> (xem ra, Mác khá là dân
chủ). Thoạt đầu, Lênin cũng đồng tình với ý kiến này. Năm
1917, cách mạng tháng Mười thành công ở Nga, Lênin tổ chức
cuộc bầu cử có tính chất toàn dân, rất dân chủ. Nhưng kết
quả cuộc bầu cử làm Lênin choáng váng: Những người
bônsêvích chỉ chiếm tỉ lệ 13% trong chính quyền mới. Ông
giận dữ huỷ bỏ kết quả bầu cử, cho bầu cử lại. Sau đó
ông đưa ra lý luận: Chính quyền chuyên chính vô sản tốt
nhất là chính phủ công, nông, binh mà ông gọi là <em>"chính
quyền Xô-viết"</em>. Nếu trong triết học và kinh tế chính
trị Lênin không khác với Mác bao nhiêu thì trong lý luận chủ
nghĩa xã hội khoa học Lênin khác với Mác khá nhiều. Sự khác
biệt này trong nhiều năm được coi là bổ sung phát triển chủ
nghĩa Mác, nâng cao chủ nghĩa Mác lên thành chủ nghĩa Mác -
Lênin. Có thể kể thêm vài khác biệt: Mác nói cách mạng vô
sản chỉ xẩy ra khi giai cấp vô sản chiếm đa số trong dân
cư, khi cách mạng nổ ra cùng lúc ở tất cả các nước tư
bản phát triển nhất...Lênin đưa ra lý luận <em>"liên minh công
nông"</em>, từ đó ông cho rằng cách mạng có thể xẩy ra khi
liên minh giai cấp công nhân và nông dân chiếm đa số, đồng
thời dựa trên nhận xét chủ nghĩa tư bản phát triển không
đều ông cho rằng cách mạng vô sản có thể chỉ xẩy ra ở
số ít nước, thậm chí một nước duy nhất. Từ khi chủ nghĩa
xã hội sụp đổ toàn diện ở châu Âu mới có người đòi
tách bạch chủ nghĩa Mác với chủ nghĩa Lênin để bảo vệ
Mác. Nhưng nếu xem xét lý luận chủ nghĩa Lênin trong hướng
phát triển của chủ nghĩa Mác thì phải công nhận rằng: Chủ
nghĩa Lênin đã phát triển chủ nghĩa Mác trong hoàn cảnh mới.
Vào những năm 30 thế kỷ XX, Mao Trạch Đông ở Trung Quốc
muốn đưa ra <em>"tư tưởng Mao Trạch Đông"</em>, sau này các
nhà nghiên cứu gọi là chủ nghĩa Mao, như là chủ nghĩa Mác áp
dụng vào Trung Quốc (để song hành với chủ nghĩa Lênin là sự
áp dụng chủ nghĩa Mác vào hoàn cảnh nước Nga). Có một thời
kỳ dài các nhà lý luận cộng sản xem tư tưởng Mao chính là
chủ nghĩa Mác-Lênin ở phương Đông. Điều đó không quá xa
lạ vì Mao thừa nhận triết học Mác - Lênin, kinh tế chính
trị Mác - Lênin, lý luận đấu tranh giai cấp của Mác - Lênin,
chỉ có điều đưa cuộc đấu tranh giai cấp lên mức độ
khốc liệt hơn nhiều. Phương pháp <em>"đấu tố"</em> của Mao
là một kiểu <em>"đấu tranh giai cấp"</em> đấy chứ, làm sao
có thể bảo hoàn toàn trái với chủ nghĩa Mác-Lênin? Đến khi
Mao chống lại Đảng Cộng sản Liên Xô, nhằm giành giật vị
trí lãnh đạo phong trào cộng sản quốc tế thì các <em>"nhà
mác-xít"</em> mới chống Mao, chứ trước đó Mao vẫn là
<em>"nhà mác-xít vĩ đại"</em> đó thôi. Năm 1951, tại đại
hội Đảng Lao động Việt Nam lần thứ hai, điều lệ Đảng
chẳng ghi rằng: Nhiệm vụ của đảng viên là học tập chủ
nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Mao Trạch Đông, tác phong Hồ Chủ
tịch là gì? Sao bây giờ lại bảo chủ nghĩa Mác không phải
là chủ nghĩa Lênin, chủ nghĩa Lênin không phải là chủ nghĩa
Mao...Hoá ra các <em>"nhà khoa học", "nhà nghiên cứu"</em> cũng
tiền hậu bất nhất y như con buôn hay sao?
Tất cả các <em>"nhà lý luận"</em> từ Mác, Ăngghen đến Lênin,
Stalin, Mao...đều đã là quá khứ, là một phần của lịch sử
rồi. Cho dù họ có gây ra bao nhiêu đau khổ cho nhân loại đi
nữa thì cũng đã thành dĩ vãng. Các bạn không nên bận tâm
nhiều về họ nữa, hãy tập trung ý chí vào cuộc sống hiện
nay, nghĩ cách và hành động để đưa Việt Nam hoà chung vào
dòng chảy chung của loài người tiến bộ, vì một tương lai
cho các thế hệ mai sau.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12619), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét