Phạm Thị Hoài - Đọ sức

<em>Viết cho <a
href="http://nguoibuongio1972.multiply.com/journal/item/573/573">Người
Buôn Gió</a></em>

Đó là một cuộc đọ sức giữa hai đối thủ hoàn toàn không
cân xứng: bên này là một nhà nước đầy quyền lực, sức
mạnh và sẵn sàng nghiền nát bất kể ai và bất kể điều gì
nó không ưng ý; bên kia là một con người bình thường, một
cá nhân vô danh nhỏ bé.

Cuộc đọ sức không diễn ra ở lĩnh vực thường được gọi
là chính trị. Bạn, cá nhân nhỏ bé kia chưa bao giờ là một
nhà chính trị, lại càng không là một kẻ âm mưu, một kẻ
chống phá nhà nước. Suốt cuộc đọ sức, bạn ở vị trí
phòng thủ, không muốn gì hơn là được giữ những gì mà bạn
coi là tính cách của mình, cuộc đời của mình và danh dự cá
nhân của mình, dù hay hay dở.

Những thứ ấy đều bị nhà nước thường xuyên xâm phạm,
bằng những phương tiện thừa thô thiển và lố bịch, nhưng
không bao giờ thiếu dã man. Trấn áp và đe dọa, để buộc
bạn phải từ bỏ bạn bè cùng chí hướng, phải gột rửa quan
điểm riêng để tiếp thu những quan điểm theo chỉ đạo,
phải xưng hô không như bạn thuận miệng, phải sinh hoạt trái
với sở thích, phải dành thời gian cho những hoạt động mà
bạn ghê tởm, phải tham gia những phong trào mà bạn dị ứng,
phải học tập những tấm gương mà bạn chán ghét, phải tuân
thủ những quy định mà bạn thấy phi lí, phải tán thành
những điều mà bạn cho là ngu xuẩn… Và nhất là phải đầy
biết ơn và hân hoan khi được nhà nước cho phép làm tất cả
những điều phải làm đó.

Nhưng bạn không chịu. Bạn chẳng tha thiết với vai nạn nhân
và không sắm sửa gì cho nó. Không bẩm sinh là một người
hùng, lại càng không bẩm sinh là một kẻ tuẫn nạn, bạn
thuần túy là một con người bình thường, với nhiều nhược
điểm, đã thế lại còn là sản phẩm của một thời bạc
nhược. Nhưng đơn giản là bạn không chịu. Và thế là bạn
chấp nhận đọ sức. Chẳng sung sướng gì, đúng ra là phải
tặc lưỡi mà chấp nhận, nhưng với một quyết tâm thầm
lặng là không đầu hàng. Bạn yếu hơn đối thủ rất nhiều,
đương nhiên, nhưng bạn lại linh hoạt hơn. Trong khi cái nhà
nước đồ sộ cồng kềnh kia cần kha khá thao tác để có thể
vặn cổ bạn thì bạn đã thụp xuống rồi lại vọt lên
nhiều lần. Bạn biết né đòn và đánh lạc hướng. Bạn biết
giữ thăng bằng và thoát hiểm trong gang tấc. Và ở bước
đường cùng bạn cũng biết đem những phần thân thể đã trơ
đòn ra chịu trận để che chở cái lõi nhạy cảm nhất, trong
tận cùng tâm hồn bạn, cái làm nên con người cá nhân của
bạn và bạn quyết giữ không cho nhà nước xâm phạm.

Cuộc đọ sức của bạn với cái nhà nước đó không phải là
trường hợp cá biệt. Từ hơn nửa thế kỉ nay tại Việt Nam,
hàng ngàn hay hàng trăm ngàn những cuộc đọ sức như thế đã
diễn ra ở nhiều phạm vi và cấp độ; mỗi cuộc là một cá
nhân đơn lẻ chỉ tìm cách bảo vệ danh dự riêng và con
người cá nhân của mình, chống lại sự xâm phạm của một
nhà nước hằn thù và siêu quyền lực; mỗi cuộc đều tuyệt
đối cô lập và đóng kín trước công luận. Một số người,
có thể nhiều khí chất anh hùng hơn hay quyết tuẫn nạn hơn,
đã đi xa hơn bạn: họ đã vào đến trại cải tạo và nhà
tù, đã đứng trong danh sách dự bị cho những tượng đài
tương lai. Những người khác thì bỏ cuộc sớm hơn. Từ lâu
họ đã trở thành những đảng viên cáu kỉnh hay các cán bộ
tuyên truyền trệu trạo nhai sống khẩu hiệu và phàn nàn về
rối loạn tiêu hóa.

<center>*</center>

Phần lớn đoạn văn trên đây không phải của tôi. Tôi chỉ
diễn đạt lại và đặt vào khung cảnh Việt Nam lời mở đầu
cuốn tự truyện của một người Đức thời Quốc xã[1]. Khi
Hitler lên cầm quyền, tác giả là một sinh viên luật mới ra
trường và đang thực tập tại <em>Kammergericht</em>, Tòa Thượng
thẩm Berlin, biểu tượng kiêu hãnh của nền luật pháp Đức
trước khi cuộc cách mạng màu nâu đồng hóa mọi lãnh vực xã
hội vào ý hệ và tổ chức Nazi. Những tháng chứng kiến sự
tàn phá thiết chế luật pháp tối cao, đầy uy tín và truyền
thống này là trải nghiệm then chốt, khiến chàng thanh niên 25
tuổi Sebastian Haffner, con nhà lành, ít quan tâm đến chính trị
hơn văn chương nghệ thuật, quyết định đọ sức với cái
nhà nước tử thần đó. Tòa thượng thẩm ấy nổi tiếng vì
150 năm trước đó, hội đồng thẩm phán của nó đã thà vào
nhà đá chứ quyết không vì lệnh vua mà sửa một bản án mà
họ tin là đúng đắn. Huyền thoại kể rằng, khi xây dựng cung
điện mùa hè nổi tiếng Sans Soucis ở Potsdam, vị vua Phổ cũng
đầy huyền thoại là Friedrich Đại Đế muốn phá chiếc cối
xay gió ở gần lâu đài để giải phóng mặt bằng. Vua ngỏ ý
muốn mua lại. Chủ cối xay gió không muốn bán. Vua dọa, ngươi
không bán thì ta tịch thu. Chủ cối xay gió đáp: Vâng, nhưng xin
bệ hạ đừng quên rằng còn có Tòa Thượng thẩm Berlin. Đến
hôm nay chiếc cối xay gió ấy vẫn còn nguyên, ngay cạnh lâu
đài vua Phổ. Vài tháng sau khi thay máu Quốc xã, cũng Tòa
Thượng thẩm ấy chỉ còn là sân khấu cho những phiên tòa phô
diễn của Tòa án Nhân dân (<em>Volksgerichtshof</em>).

Sebastian Haffner lưu vong năm 1938, khi nước Đức Quốc xã ở
đỉnh cao quyền lực. Ông đã không thắng trong cuộc đọ sức.
Bảy năm sau, đối thủ của ông đầu hàng.

© 2012 pro&contra

[1] Sebastian Haffner, Geschichte eines Deutschen. Die Erinnerungen
1914-1933, dtv, München 2002


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/12716), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!