lực và hy vọng rằng người dân không hay biết gì. Bây giờ
còn có cả tin đồn đảo chính. Chúng cho thấy: chế độ này
thiếu một phương cách để thay đổi chính phủ một cách có
trật tự.</strong></em>
Bản tin thời sự lúc 19 giờ không thuộc vào trong các đỉnh
cao của truyền hình nhà nước Trung Quốc. Hai xướng ngôn viên,
một nam một nữ, cứng nhắc đọc những gì mà chín thành viên
của Ban thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản đã làm
trong ngày: họ đã đến thăm nhà máy gương mẫu nào, đi xuống
hầm mỏ nào. Họ liệt kê những người công nhân được giới
lãnh đạo tặng thưởng và những người khách quốc gia mà họ
phải đón tiếp.
<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub02/phanba011.png"
width="500" height="356" alt="phanba011.png" /></center>
<center><em>"Hoàng tử" Bạc Hy Lai. Ảnh: Der Spiegel</em></center>
Tuy vậy, vào cuối tuần rồi đã có nhiều người
hồi hộp chờ đợi nghi thức tuyên truyền vào mỗi tối đấy.
Họ tìm những lời nói ám chỉ cho thấy ai trong số những
người cầm quyền vẫn còn có quyền chỉ huy.
Trước đó đã có tin đồn và phỏng đoán về một cuộc đảo
chính: lãnh đạo nhà nước và Đảng Hồ Cẩm Đào và Thủ
tướng Ôn Gia Bảo có còn xuất hiện trên truyền hình nữa hay
không? Hay đài truyền hình bất thình lình lại chiếu những
cán bộ khác?
Cả thế giới còn lại cũng lo âu nhìn về Trung Quốc, giật
mình sợ hãi vì các thông báo của giới blogger. Từ ba thập
niên nay, đất nước này đạt được những thành quả đáng
ganh tỵ: vươn lên trở thành nền kinh tế quốc dân lớn thứ
nhì, tích lũy dự trữ ngoại tệ lớn nhất (tròn 3,2 nghìn tỷ
dollar) và kiểm soát thị trường tăng trưởng năng động nhất
thế giới mà công nghiệp Đức ngày càng phụ thuộc vào đấy.
Có những doanh nhân Phương Tây nào đó còn tin rằng có thể
dẫn ra được cả một ưu thế của hệ thống chuyên quyền
từ điều kỳ diệu về kinh tế của Trung Quốc. Khác với
Phương Tây, họ ca ngợi như thế, ở đó người ta không tranh
luận vô tận mà quyết định nhanh chóng và rõ ràng và qua
đấy cầm quyền có hiệu quả hơn. Nhân sự đứng đầu về
chính trị được lựa chọn cẩn thận hơn nhiều và chỉ
được dẫn đến các chức vụ cao sau khi đã qua thử thách ở
tỉnh đấy chứ?
Ít nhất thì bề ngoài là như thế. Nhưng trên thực tế, những
người Cộng sản đang cầm quyền đã đấu đá kịch liệt
để giành quyền lực từ nhiều tuần nay, và hiện thường hay
có nhiều chi tiết lọt ra ngoài.
Bây giờ thì đã rõ: những cái được cho là ưu thế cạnh
tranh của chế độ độc đảng Trung Quốc – không có Quốc
Hội được bầu tự do, không có tư pháp độc lập, không có
báo chí gây phiền hà – có thể trở thành yếu tố rủi ro
lớn nhất cho sự ổn định của đất nước này với 1,3 tỉ
dân cư của nó.
Tin đồn đảo chính đã tạo bất an trong tuần qua, chúng xuất
hiện trong đêm rạng sáng ngày thứ ba trên Internet qua Weibo,
phiên bản tiếng Trung của Twitter. Mặc dù những người kiểm
duyệt của nhà nước đã vội vã xóa các tin đấy, nhưng chúng
đã nhanh chóng lan truyền đi.
Blogger tường thuật rằng ở cạnh Trung Nam Hải, khu vực sống
và làm việc có tường cao bao xung quanh của giới lãnh đạo
trong Bắc Kinh, đã có tiếng súng nổ. Trên đại lộ Tràng An,
con đường duyệt binh dài dọc theo Tử Cấm Thành và Nhân dân
Đại hội đường, người ta đã nhìn thấy xe quân sự.
Cuộc sống hàng ngày của Bắc Kinh dường như vẫn tiếp tục
diễn ra một cách bình thường, nhiều bức ảnh được đưa
lên Internet, chụp những chiếc xe tăng mà người cho là đã
nhìn thấy, nhưng sau đấy thì biết rằng chúng là ảnh đã cũ.
Nhưng tình trạng khẩn cấp đang thống trị trong Internet. Ai tìm
những từ khóa như "súng bắn trả" hay "đại lộ Trường An",
sẽ nhận được thông báo sau: "Thể theo các luật lệ, quy
định liên quan và yêu cầu chính trị, các khái niệm đấy
không được biểu hiện."
Qua đó, các nhà kiểm duyệt đã đun nóng thêm cho những phỏng
đoán về các diễn tiến trong khu phố chính phủ. Trên các trang
mạng của người Trung Quốc lưu vong người ta có thể đọc
được rằng: đồng chí cấp cao Châu Vĩnh Khang – người đàn
ông 69 tuổi này kiểm soát cảnh sát và tư pháp trong Bộ Chính
trị - đã bị cho ra rìa, bởi đối thủ của ông ấy, bí thư
Đảng Hồ Cẩm Đào, người có quân đội đứng sau lưng mình.
Vào ngày thứ năm, tuy người sếp an ninh này vẫn còn được
nhắc đến trong các tin tức trên truyền hình, nhưng ngắn bất
thường và không có ảnh. Tương lai của ông ấy dường như
vẫn còn chưa rõ, cũng như nhiều điều khác trong Bắc Kinh.
Vì ở đấy đang diễn ra một cuộc tranh giành quyền lực mà
thủ đô chưa từng trải qua kể từ lần đàn áp đẫm máu
phong trào biểu tình 1989 trên quảng trường Thiên An Môn. Thời
đấy, các lãnh tụ đỏ cũng bất hòa sâu sắc với nhau.
Cuộc đọ sức lần này đe dọa lần thay đổi lãnh tụ của
Đảng và nhà nước đã được cẩn thận lên kế hoạch
trước: vào mùa thu, Tập Cận Bình, 58 tuổi, sẽ thừa kế bí
thư Đảng Hồ và trong tháng 3 năm 2013 cũng sẽ kế nghiệp ông
ấy trở thành chủ tịch nước.
Lần thay đổi này đã được chuẩn bị trước đó lâu tới
mức dường như nó không còn bị gây nguy hại. Mặt khác: kể
từ khi chủ tịch Mao Trạch Đông qua đời năm 1976, những
người Cộng sản Trung Quốc chỉ thành công có một lần duy
nhất trong việc thay đổi quyền lực mà không có va chạm. Đó
là năm 2002, khi bí thư Đảng Hồ hiện giờ bước vào chức
vụ của mình.
Nhưng trong mùa thu, bảy trong số tổng cộng là chín vị trí
trong Ban Thường vụ của Bộ Chính trị cũng được thay đổi.
Và điều đấy hầu như là còn quan trọng hơn cả việc kế
nghiệp chủ tịch nước. Vì cuối cùng thì ủy ban này sẽ đưa
ra đường hướng cho Trung Quốc. Ở đấy, ngay cả chủ tịch
nhà nước và Đảng cũng phải mặc cả về những thỏa hiệp.
Cuộc tranh giành bổ nhiệm chức vụ này đã kéo dài từ nhiều
tháng nay. Trong tuần trước, một trong những ứng viên nhiều
triển vọng nhất đã bắt buộc phải rút lui. Bạc Hy Lai, 62
tuổi, bí thư Đảng nổi tiếng của Trùng Khánh, thành phố
lớn với 32 triệu dân ở cạnh Trường Giang, đã bị giới
lãnh đạo Bắc Kinh hạ bệ.
Và mặc dù Bạc, con người nhiều tham vọng cũng như có nhiều
sức thu hút, là một "hoàng tử". Cha của ông ấy là một trong
những nhà cách mạng "bất tử" của Trung Quốc, ông ấy đã
nổi tiếng qua cuộc chiến chống Nhật. Con trai Bạc chỉ thị
cho người dân Trùng Khánh lại hát những bài ca cách mạng trong
các công viên của thành phố. Ông ấy cho bắt giam hàng nghìn
thành viên mafia và nhân viên nhà nước tham nhũng. Ông ấy miễn
một phần học phí cho người nghèo và cấp cho họ hộ ở rẻ
tiền.
Phái bảo thủ trong ĐCS hoan hô Bạc, người có thể giải
quyết các mâu thuẫn của Chủ nghĩa Tư bản Nhà nước, đặc
biệt là tham nhũng rộng khắp và hố ngăn cách ngày càng sâu
hơn giữa người nghèo và người giàu.
Những nhà cải cách ôn hòa như Thủ tướng Ôn Gia Bảo thì
ngược lại nhìn thấy trong con người dân túy đấy một ông
Mao mới, một nhà độc tài có thể đe dọa họ và các quyền
lợi kinh doanh của gia đình họ. "Chúng ta phải đẩy mạnh các
cải cách về kinh tế và cấu trúc, trước hết là cuộc cải
cách của hệ thống lãnh đạo Đảng và nhà nước", Ôn đòi
hỏi một ngày trước khi Bạc bị lật đổ. Nếu không thì
Trung Quốc không thể giải quyết các vần đề của nó về
mặt cơ bản, "và một tấn bi kịch như cuộc Cách mạng Văn
hóa lại có thể xảy ra".
Bạc đã làm cho giới lãnh đạo Đảng Bắc Kinh sợ hãi cho
tới đâu, điều này có thể thấy qua lời đánh giá của một
học giả Trung Quốc trong một bức điện của các nhà ngoại
giao Mỹ mà WikiLeaks đã đưa lên mạng năm 2010. Theo đó, để
không bị tấn công về chính trị, Bạc đã còn tố cáo cả cha
của mình trong cuộc Cách mạng Văn hóa. Người Trung Quốc đặt
mối quan hệ gia đình lên trên tất cả, theo lời đánh giá
của vị giáo sư được gửi tiếp về Washington. Vì thế mà
nhiều người nhìn Bạc như "một kẻ phản bội hèn hạ",
Bắc Kinh hiện không chỉ tranh cãi vì các chức vụ, mà còn cả
về đường lối của cường quốc: Trung Quốc có cần phải
"cách mạng" hơn nữa không, tức là được chỉ huy từ trên
xuống, như Bạc đã tiến hành trước ở Trùng Khánh? Hay Đảng
cần có can đảm thực hiện các cải cách theo đường hướng
nhà nước pháp quyền – như tỉnh Quảng Đông chuyên về xuất
khẩu ở miền Nam Trung Quốc hiện đang thực hiện chúng?
Hầu như không thể phân cách giữa cá nhân và chính trị trong
cuộc tranh giành quyền lực này được. Người ta tránh né một
cuộc tranh luận công khai. Thay vì vậy, nhóm quanh Hồ và Ôn đã
dùng một biện pháp hiệu nghiệm để loại trừ con người
thách thức từ Trùng Khánh: với lời buộc tội tham nhũng.
Một vụ xảy ra trong đầu tháng 2 là dịp để làm điều đó:
lúc đấy, nguyên sếp cảnh sát của Bạc đã trốn vào trong
Lãnh sự quán của Mỹ trong Thành Đô, ông ấy muốn chạy sang
Hoa Kỳ. Nhưng việc bất thành, ông ấy chỉ ở một ngày với
kẻ thù giai cấp, rồi lại rời Lãnh sự quán. Cựu nhân viên
nhà nước này hiện đang bị hỏi cung ở Bắc Kinh – người ta
nói rằng ông ấy đã đưa ra những tài liệu làm chứng cớ
buộc tội Bạc và gia đình của ông ấy.
<div class="boxright300"><img
src="http://danluan.org/files/u1/sub02/phanba012.png" width="331"
height="500" alt="phanba012.png" /><div class="textholder">Lãnh đạo
Đảng Cộng sản trên quảng trường Thiên An Môn. Ảnh: Der
Spiegel</div></div>
Liệu "hoàng tử" đã thất sủng này có bị truy tố ra tòa hay
chỉ bị đẩy về một chức vụ êm đềm hơn trong Đảng, cho
tới thứ sáu vừa qua thì điều này vẫn còn chưa rõ. Bạc có
đồng minh hùng mạnh ở trung ương, trong số đó là viên cán
bộ cấp cao mà giới blogger Trung Quốc hiện đang hồi hộp thì
thầm bàn tán về việc ông ấy bị lật đổ: Châu Vĩnh Khang,
sếp an ninh trong Bộ Chính trị. Để đánh lừa kiểm duyệt
trong Internet, các nhà hoạt động trong Internet đã tạo từ chữ
cuối cùng của tên họ ông ấy một tên hiệu: "Kang Shifu". Một
nhãn hiệu mì ăn liền có tên là như thế.
Và Tập Cận Bình nói gì, người đàn ông mà ít nhất
là theo cách nhìn của ngày hôm nay sẽ là người lãnh đạo nhà
nước và Đảng kế đến? Ông ấy muốn lèo lái Trung Quốc đi
đến đâu, cho tới nay thì ông ấy vẫn kiên quyết im lặng về
điều đấy. Không gây sự chú ý và không gây thù oán với ai
– ông ấy đã leo lên đến hàng đầu trong Đảng bằng cách
đấy.
Đó có thể là phương cách đã thành công trong quá khứ,
cũng như sự kiểm duyệt. Nhưng những gì trong số đó sẽ còn
có thể hoạt động được nữa khi trong Internet lâu nay đã
hình thành một thế giới đối nghịch lại với tuyên truyền,
thế giới mà hàng triệu người Trung Quốc có thể tiếp cận
với nó được? Khi có ít nhất là hai phiên bản của sự
thật?
Ngay đến một người nhu Tập cũng phải suy nghĩ về
các sự kiện vừa rồi. Đảng Cộng sản ngày càng ít thành
công hơn trong việc giải quyết các câu hỏi về nhân sự và
quyền lực trong vòng bí mật. Quá nhiều điều đã lọt ra
ngoài và lan truyền đi hết sức nhanh chóng trong Internet.
Nhưng Đảng vẫn im lặng và chính vì vậy lại càng
cổ vũ cho các phỏng đoán. Ngay cả việc Châu đã xuất hiện
trên truyền hình vào ngày thứ sáu cũng không thể xoa dịu
được nhiều blogger: "Tất cả chỉ là ảo tưởng! Đầy hồi
chuyển và bước ngoặt", một người trong số họ viết.
Lâu nay, nhiều người Trung Quốc đã trở thành hoài nghi cho
tới mức họ cũng chẳng tin vào các truyền thông của Đảng
như truyền hình nhà nước ngay cả khi chúng loan truyền sự
thật. Thay vì vậy, họ lại tin vào tin đồn trong Internet.
Và rồi cuối cùng cho đến tuần vừa qua vẫn còn chưa biết
được những gì đã xảy ra trong đất nước của họ.
<em>Wieland Wagner
Phan Ba dịch từ Der Spiegel 13/2012</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/10834), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét