Đấy là ngày thứ sáu, 9 giờ 35. Trong studio của đài truyền
hình và phát thanh Novosibirsk, phát ngôn viên đọc tin tức trong
ngày: quân đội tháo ngòi nổ đạn dược cũ ở ngoại ô thành
phố, có diễn tập quân sự trong vùng, tất cả các vật thể
văn hóa trong Novosibirsk được đăng ký mới. Tiếp theo sau đó
là một đoạn phim ngắn về việc xây dựng nhà máy xử lý rác
thứ hai,
Có một cánh cửa sổ trong kênh thứ nhất của truyền hình nhà
nước mở ra cho đài truyền hình này chín lần trong một ngày,
tin tức địa phương cho một triệu rưỡi dân cư của
Novosibirsk có chín lần. Vào ngày thứ sáu đó, người ta hoàn
toàn không nói gì về lần bầu cử sắp tới.
Đài truyền hình ở trên đường Rinski Korsakov thuộc truyền
hình nhà nước mà nhân danh nó trưởng phóng viên Andrej
Kondrashov đã giải thích: "Khi 100.000 người biểu tình ở Moscow
thì đấy là còn chưa đến 1% của dân số thành phố. Nhiệm
vụ của chúng tôi không phải là tham gia vào một cuộc cách
mạng chống lại chính phủ đã được bầu lên một cách dân
chủ."
Kondrashov được phép nói như thế, ông ấy đã cảm nhận
được trong những tuần vừa rồi, rằng sẽ không có một
bước ngoặc trong đường lối cho truyền thông, sẽ không có
dưới Putin.
Ở đài Echo thường phê phán điện Kreml, tổng và phó tổng
biên tập đã phải ra khỏi hội đồng giám sát do tập đoàn
Gazprom kiểm soát, viện công tố tiến hành điều tra đài
truyền hình tư nhân Dozhd – đài này truyền trực tiếp những
cuộc biểu tình chống Putin. Cả tờ báo đối lập "Novaja
gaseta" cũng bị áp lực.
Ở Novosibirsk, quyền lực nhà nước phải hành động một cách
cẩn thận, đó là một thành phố có tinh thần tự do. Đô thị
của Siberia này, nằm cạnh sông Ob hùng vĩ chảy ngang qua thành
phố này rồi vào Bắc Băng Dương, có hàng chục trường đại
học, 150.000 người trẻ tuổi đang theo học ở đấy, sau Moscow
và St. Petersburg, Novosibirsk là thành phố sử dụng Internet nhiều
nhất.Thật không ngạc nhiên khi ở đây chỉ có 27% bỏ phiếu
cho đảng của Putin.
Truyền hình của Novosibirsk cũng đã cố phớt lờ bầu không
khí đấy cả một thời gian dài. Mỗi một hoạt động ủng
hộ Putin đều được đài truyền hình nhà nước phát sóng.
Nhưng khi 3000 người về hưu chiếm cứ tòa đô chính để yêu
cầu giảm giá vé xe buýt, tàu điện và tàu điện ngầm thì
điều đấy không đáng để phát sóng đến một giây.
"Chúng tôi không thể nào tường thuật về mỗi một cuộc
biểu tình nho nhỏ", nữ giám đốc Svetlana Voitovich, 51 tuổi,
biện hộ. Nhưng người phụ nữ nhỏ bé tóc đen đấy, người
đã nói rằng ba năm liền bà ấy đã không được nhận làm
biên tập viên ở trong vùng Kemerovo lân cận vì gốc Do Thái
của mình, cũng biết rằng "bầu không khí đã thay đổi".
Bà thuật lại rằng nhân viên nhà nước ở Novosibirsk đã gọi
về thủ đô để làm áp lực với bà, để đài truyền hình
của bà tường thuật ủng hộ nhà nước nhiều hơn nữa. "Tôi
hy vọng rằng ở Moscow đến một lúc nào đấy họ sẽ hiểu
được có những điều gì mới bây giờ đang xảy ra." Đấy là
một lời thú nhận khá nhiều cho một người làm việc tại
đài truyền hình nhà nước.
Việc truyền thông Putin cắt xén những người như
mình không làm cho sinh viên Sử Stanislav Sacharkin ngạc nhiên. Anh
ấy tổ chức phản đối trong Internet. Sau cuộc bầu cử Quốc
Hội gian lận, anh ấy và những bạn đồng học xếp thành hàng
để phản đối ở trạm tàu điện ngầm Oktjabrskaja; vào ngày
14 tháng 1, ở trừ 27 độ, anh ấy bắt đầu "màn kịch mỉa
mai": anh ấy cùng với bạn bè quỳ trước văn phòng địa
phương của đảng Putin và trình diễn những bài hát ca tụng
đảng nhà nước "toàn năng và kính yêu" đấy. Chỉ riêng hoạt
động này thôi đã mang lại cho anh ấy sáu giờ trong tòa án và
hình phạt 1000 ruble.
Sacharkin, 22 tuổi, đang viết luận án tốt nghiệp về thời kỳ
của Breshnev, "Định hướng đạo đức của dân cư thành thị
Xô viết trong thời kỳ ngưng trệ" là đề tài. Anh ấy đã tự
chọn nó, để đấu tranh với luận điểm của Putin, rằng
những năm sáu mươi và bảy mươi trong Liên bang Xô viết là
một thời gian tuyệt vời. Sacharkin đã phân tích sách và phim
của những năm đấy, hỏi nhiều nhân chứng và nói: "Luận
điểm đấy đơn giản là không đúng. Tính tập thể thường
chỉ là vẻ ngoài, ngay thời đấy người Nga đã tìm tự do cá
nhân rồi, cũng như các anh ở Phương Tây."
Có những nơi khác, những nơi mà có một cái gì đó giống như
giới công chúng chống lại, nơi người ta nhận được những
gì mà truyền thông nhà nước không đưa cho họ. Nhà hát "Ngọn
Đuốc Đỏ" là một ví dụ, một trong những nhà hát nổi
tiếng nhất trong nước Nga.
Vào những đêm sau lần bầu cử Quốc Hội, ban nhà hát nghệ
nhân Moscow đã trình diễn trên sân khấu của nó, với vở
"Otmoroski", những người chết rét. Đề tài trong đó là về
thế hệ của những người lớn lên trong những năm 90, đi tìm
sự thật và công bằng và trong lúc đó đã va chạm với quyền
lực nhà nước. Gian phòng như muốn nổ tung vì tiếng vỗ tay,
người Novosibirsk đã đứng lên cùng hát bài ca cuối cùng.
Vladimir Lemeshonok, 55 tuổi, diễn viên ngôi sao của Ngọn Đuốc
Đỏ, thích những vai sâu sắc hơn. Như ông ấy đã diễn nó
trong "Lịch sử thành phố Glopov" của Mikhail Saltykov-Shtshedrin.
"Glupov" có thể được dịch như "thành phố của những kẻ ngu
ngốc". Đó là một bức chân dung của một ngôi làng mà trong
thế kỷ 18 quyền lực luôn được truyền từ một người thị
trưởng bất tài này sang một người thị trưởng bất tài
khác – "một châm biếm ác ý đến nước Nga cũ và mới",
Lomeshonok nói. "Nhưng đấy cũng là một thử nghiệm, vì hầu
như không có lời nào được nói ra qua ba giờ liền. Nhưng bây
giờ thì ai cũng hiểu: đấy là về quan hệ của người Nga
với quyền lực."
Cung cách điện Kreml đối xử với nhân dân chỉ còn là "làm
nhục", Lemeshonok nói. "Quyền lực đã làm thay đổi Putin. Là
diễn viên, tôi đã quen với việc nhập vai người khác - ở
Putin thì tôi không còn có thể nữa."
"Lịch sử thành phố Glopov" nằm trong chương trình của Ngọn
Đuốc Đỏ lần kế tiếp vào thứ sáu, hai ngày trước cuộc
bầu cử tổng thống.
<center>*</center>
Một người có khả năng biến đổi cho tới đâu, người mà
từ mười hai năm nay cầm quyền không ai tranh dành ở một
đất nước to lớn như nước Nga? Và là người mà bây giờ
phải nhìn nhận rằng ngay cả những người thân cận cũng đã
đánh mất niềm tin vào mình? Putin lên cầm quyền năm 1999, khi
sự thông hiểu chính trị của ông ấy trùng hợp với những
nhu cầu của nước Nga. Khi ông ấy nói, người ta phải "giết
chết người Chechen trong nhà cầu", thì đấy là ý kiến của
phần lớn người Nga. Họ cũng tán thành cả việc bắt giam
oligarch Mikhail Khodorkovsky, điều đấy đối với họ giống như
một cân bằng cho những sự bất công của thời tư nhân hóa
hậu Xô Viết. Nhưng người đi bầu của năm 2012 không còn là
những người của 1999 nữa.
<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub02/image001_18.jpg"
width="491" height="335" alt="image001_18.jpg" /></center>
<center><em>Vladimir Lemeshonok, 55 tuổi, diễn viên trong Novosibirsk.
Ảnh: Der Spiegel.</em></center>
Người Moscow Nikolai Slobin, 53 tuổi, là sử gia và nhà xuất
bản, người từ năm 1993 giảng dạy ở Washington và Harvard,
nhưng thường xuyên gặp Putin ở Moscow. Ông ấy phác họa một
tính cách của Thủ Tướng Nga, một tính cách khiến cho người
ta không còn có ảo tưởng nữa. Putin, theo Slobin, tự tin ở
chính mình và tin rằng ông ấy luôn luôn đúng – ông ấy không
phải là một người hay suy nghĩ cân nhắc. Ông ấy có cảm
giác rằng ông ấy kiểm soát được toàn bộ hệ thống do ông
ấy tạo ra và không có ông ấy thì hệ thống đấy không có
khả năng sống còn. Ông ấy không quan tâm đến ý kiến từ
người dân hay từ giới tinh hoa.
Từ những lần gặp gỡ gần đây nhất với Putin, Slobin đã
nhận ra rằng người đàn ông mạnh mẽ của nước Nga đã
đánh mất sự định hướng của mình. Ông ấy là một người
giống như một vận động viên đang đi trong một cuộc chạy
đua đường trường, nhà chính trị học nói: "Ông ấy chạy 100
mét, thêm 100 nữa, rồi ông ấy nhìn quanh, để xem mình phải
tiếp tục chạy đi đến đâu. Ông ấy có thể có một mục
đích, nhưng ông ấy không biết ông ấy phải làm thế nào để
đến đó được." Và ngoài ra thì Putin, theo Slobin, là "một con
người rất cô đơn."
Jurij Ryshov, lúc trước là đại sứ của Jelzin ở Pháp, biểu
lộ sự phát hiện của mình mạnh mẽ hơn: thiết lập "người
đàn ông đầy phức cảm này", người tin chắc vào "sự tự do
tuyệt đối của tất cả các hành động của mình trước nhân
dân", làm người kế nhiệm – đấy là lỗi lầm lớn nhất
của Jelzin. Còn hơn thế nữa: "một tội phạm".
Putin không phải là một nhà cải cách, mà là một người bảo
tồn, nhiều người cho rằng là như thế, những người quen
biết ông ấy nhiều hơn. Ông ấy tin rằng "sự ổn định của
nước Nga chỉ phụ thuộc vào một mình ông ấy", sử gia
người Đức Alexander Rahr nói, nhưng ông ấy thiếu "một ý
tưởng toàn cầu".
Cựu Bộ trưởng Bộ tài chính Kudrin từng là bạn bè của ông
ấy đã ở chỗ của Thủ Tướng ba lần kể từ khi những
cuộc biểu tình bắt đầu. Ông ấy cũng nói rằng Putin đầu
tiên là phải "hiểu được" hiện thực mới, lời đề nghị
của ông ấy, của Kudrin, tổ chức lại cuộc bầu cử Quốc
Hội gian lận trong một năm rưỡi tới đây, đã bị Thủ
Tướng từ chối thẳng thừng.
Tức là những gì sẽ đến với nước Nga?
Giới đối lập sẽ tiếp tục những cuộc biểu tình pohản
đối của họ ngay vào ngày 5 tháng 3. Nếu như có nhiều người
xuống đường hơn là trước đó, câu hỏi về tính hợp pháp
hóa của cuộc bầu cử sẽ được đặt ra. Nếu có ít người
hơn, Putin được phép xem mình là người chiến thắng.
Đó sẽ là một chiến thắng kiểu Pyrrhus.
Tất nhiên, trong hàng ngũ của giới đối lập cho tới nay không
có ai có thể bước ra thay thế Putin. Còn chẳng có ý tưởng
rõ ràng rằng cần phải làm gì sau khi Tổng Thống từ chức
nữa.
Putin cũng sẽ không tự nguyện từ bỏ quyền lực, đấy chưa
từng bao giờ là cung cách của các Nga hoàng cả, cho tới nay nó
chỉ xảy ra có một lần – năm 1991, trong trường hợp của
Gorbachev. Nhưng Gorbachev là một trường hợp đặc biệt, ông
ấy không bám chặt vào quyền lực, ông ấy cũng không làm giàu
cho cá nhân. Nhưng đứng sau Putin là một nhà nước mafia toàn
với những người tin cậy, cái có nhiều thứ để mất.
Mặc dù vậy, nước Nga sau ngày 4 tháng 3 sẽ là một
đất nước khác.
Phó Thủ Tướng thời trước Alfred Koch, người nhận nhiệm vụ
của Putin tổ chức cho tập đoàn Gazprom tiếp nhận đài truyền
hình độc lập NTW, đã phác thảo một kịch bản cho việc
những tháng tới đây sẽ diễn ra như thế nào.
Putin đứng trước những cải cách không được nhiều người
ưa chuộng, ông ấy nói. Nhưng người dân không còn tin vào ông
ấy nữa, các con số thăm dò sẽ tiếp tục giảm. Phần thực
dụng trong số những người theo ông ấy, đầu tiên là tư pháp
và báo chí, sẽ tìm cách tiếp xúc với giới đối lập.
Vào cuối năm tới đây, Koch tin là như thế, sẽ chẳng còn có
ai bỏ ra một đồng xu cho tiếng tăm của Putin, mọi tai họa
của nước Nga sẽ được đổ về cho ông ấy, không còn ai
tuân theo chỉ thị của ông ấy nữa.
Liệu Putin, như Koch nói, có chấm dứt vào năm 2013 hay không,
người ta có thể tranh cãi về điều đấy. Điều nguy hiểm là
ông ấy rõ ràng muốn ngăn chận sự suy tàn của mình bằng
cách tăng cường đối đầu với Phương Tây.
Đến một lúc nào đấy thì có thể sẽ xảy ra như vào ngày 31
tháng 12 năm 1999: lúc đấy, một Boris Jelzin đã suy yếu nặng
từ bỏ chức vụ của mình, hầu như là không tự nguyện. Và
trước mắt những người Nga kinh ngạc đã giao nó lại cho một
nobody: cho Vladimir Putin.
<center>*</center>
Đêm đã khuya trên ngôi nhà ở nông thôn của Boris Akunin. Nhà
văn lên đường trở về Moscow. Chỉ còn có một vài ngày cho
tới lần bầu cử. "Nghe có vẻ ngược đời", ông ấy nói,
"nhưng tôi thích chính quyền Putin đừng sụp đổ quá nhanh
chóng hơn", xã hội dân sự của nước Nga chưa sẵn sàng.
"Nhưng kết thúc của Putin đã bắt đầu. Không ai có thể nói
sự thống trị của ông ấy chấm dứt vào lúc nào và ra sao.
Trong hai tháng tới đây hay năm năm nữa. Hòa bình hay có đổ
máu."
<em>Walter Mayr, Christian Neef, Matthias Schepp
Phan Ba dịch từ Der Spiegel số 09/2012</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11902), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét