lãnh và chịu trách nhiệm chu cấp bước đầu, sẽ được
chính phủ Na Uy trợ cấp cho đi học ngôn ngữ trong hai năm, theo
một chương trình gọi là introduksjonsprogram (introduction program).
Trong đó bên cạnh việc học ngôn ngữ, học viên sẽ được
tìm hiểu thêm về lịch sử, văn hóa xã hội, đời sống công
ăn việc làm và một số vấn đề liên quan đến luật pháp,
chính sách dành cho dân nhập cư… ở Na Uy.
Trong thời gian học, học viên sẽ thi Norskprøve 2, Norskprøve 3
đế lấy giấy chứng nhận. Khi đã tốt nghiệp Norskprøve 3,
thông thường là hai năm, nhưng cũng có người học nhanh hơn,
là kết thúc chương trình học. Và có thể đi làm. Còn muốn
theo học lâu dài hơn, chẳng hạn có những người khi ở nước
nhà chưa tốt nghiệp trung học phổ thông muốn học tiếp,
hoặc học nghề, sẽ chuyển qua học nốt chương trình trung
học hoặc học nghề. Còn nếu muốn học đại học hoặc cao
hơn, thì phải học ngôn ngữ thêm một thời gian để thi lấy
chứng chỉ Bergenstest do trường đại học ở thành phố Bergen
cấp, kiểu như chứng chỉ ESL (English as a Second Language) hay TOEFL
(Test of English as a Foreign Language) đối với người học tiếng
Anh vậy.
Trong khoảng hơn 3 thập niên qua, số lượng người nhập cư ở
Na Uy tăng lên nhanh chóng, hiện tại chiếm khoảng hơn 600,000
người trên tổng dân số 4,9 triệu của Na Uy. Và đến từ
mọi nơi trên thế giới. Từ châu Âu-trong đó phần lớn là
từ Trung Âu và các nước cộng sản cũ ở Đông Âu như Ba Lan,
Nga, Hunggary, Đông Đức, Kosovo (ở Đông Nam châu Âu)…từ các
nước láng giềng trong khu vực Scandinavia như Thụy Điển, Đan
Mạch, Iceland…Từ châu Á- Đông Á như Việt Nam, Philippines,
Thái Lan, Cambodia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…Nam Á như
Pakistan, Afghanistan, Bangladesh…các nước Hồi giáo Iran, Iraq,
Palestine, Chechnya…Từ châu Phi như Somalia, Eritrea, Ethiopia, Morocco
…Những năm sau này, người nhập cư từ các quốc gia Hồi
giáo chiếm một số lượng đáng kể.
Trong ngôi trường Kongsgård skolesenter dành cho người nhập cư
đi học tiếng Na Uy ở thành phố Kristiansand, học viên có trên
50 quốc tịch. Kể cũng thú vị khi tiếp xúc với những con
người từ các quốc gia, văn hóa, tôn giáo, ngôn ngữ, phong
tục tập quán…khác nhau, từ đó mới thấy cùng một vấn
đề chẳng hạn, nhưng suy nghĩ của con người rất khác nhau,
phụ thuộc vào việc họ là ai, từ đâu đến, họ đã từng
sống trong môi trường gia đình, xã hội ra sao. Các cô giáo
dạy tiếng Na Uy thường nói rằng họ cảm thấy rất thú vị
khi dạy học ở ngôi trường này, vì mỗi ngày họ lại được
học rất nhiều điều mới, khác lạ từ các học viên của
mình. Và từng học viên cũng thế.
Ví dụ như khi xảy ra 2 vụ khủng bố, giết người hàng loạt
vào ngày 22.7.2011 ở Na Uy, qua đó thủ phạm Anders Breivik đã
giết chết 76 con người, hầu hết là thanh thiếu niên. Thế
nhưng theo luật pháp của Na Uy, hắn ta chỉ phải chịu mức án
nặng nhất là 21 năm tù, mà chế độ nhà tù ở Na Uy thì thực
sự là "nhẹ nhàng dễ chịu" hơn nhiều quốc gia trên thế
giới.
Tôi đã từng hỏi nhiều người Na Uy khác nhau rằng họ suy
nghĩ như thế nào về việc kẻ khủng bố Anders Breivik không
bị tử hình, rằng liệu có nên sửa luật để có thể tử
hình kẻ phạm tội trong một số trường hợp đặc biệt,
chẳng hạn như giết quá nhiều người, hành động có chủ
đích, có kế hoạch kỹ lưỡng và vô cùng tàn ác, không hề
tỏ ra hối hận, như Anders Breivik hay không. Nhưng tất cả
những người Na Uy mà tôi hỏi đều không phản đối gì về
việc Anders Breivik không bị tử hình, thậm chí có người còn
bảo tôi: tử hình hắn thì cũng đâu có mang những người đã
chết trở lại?
Thú thật là cá nhân tôi vẫn thấy rất "lấn cấn" - không
phải chỉ vì Anders Breivik không bị tử hình, mà vì ngay cả khi
bị tù, hắn cũng…sướng chán, cái khổ duy nhất có lẽ chỉ
là bị mất tự do. Điều đó rõ ràng không công bằng cho 76 con
người bị hắn cướp đoạt mạng sống khi chỉ mới ở lứa
tuổi 12, 13 cho đến 17, 20, mà hoàn toàn không có tội gì, không
liên quan gì đến hắn. Nhưng người Na Uy có suy nghĩ khác. Và
luật pháp của đất nước Na Uy từ lâu đã bãi bỏ án tử
hình.
Khi những người khác hỏi lại suy nghĩ của tôi về án tử
hình ở VN, nếu họ là người Na Uy, tôi thường cảm thấy hơi
khó trả lời, vì nếu nói rằng mình ủng hộ việc vẫn còn
án tử hình ở VN thì nó có vẻ như mình dã man, và đất
nước mình vẫn còn dã man(!). Nhưng không thể không trả lời.
Tôi nói rằng theo tôi, trong hoàn cảnh của nước VN hiện nay,
án tử hình vẫn cần thiết, vì tỷ lệ tội phạm vẫn còn
cao, nhất là những trọng án như giết người. Tuy nhiên, nếu
tôi là các vị quan tòa, tôi sẽ luôn luôn cân nhắc để giảm
thiểu việc kết án tử hình được bao nhiêu hay bấy nhiêu;
nếu tôi là Chủ tịch nước, khi đơn ân xá gửi đến tay
mình-cũng là hy vọng cuối cùng của tử tù, tôi sẽ cân nhắc
để có thể ân xá, bởi vì bác đơn, cũng có nghĩa là chính
tay mình vấy máu.
Nhưng rõ ràng nếu so sánh các quốc gia vẫn còn tồn tại án
tử hình với những quốc gia đã bãi bỏ án tử hình, chưa
chắc tỷ lệ tội phạm bên nào đã ít hơn, có nghĩa là án
tử hình chưa chắc đã là giải pháp ngăn cản tội ác hữu
hiệu nhất.
Còn đối với các học viên là dân nhập cư đến từ những
quốc gia khác nhau, câu trả lời cũng rất khác nhau. Người dân
từ những quốc gia còn án tử hình thường cảm thấy khó
chấp nhận việc một kẻ khủng bố tàn ác như Anders Breivik
không bị án tử. Có những học viên từ một vài quốc gia
Hồi Giáo ở châu Phi còn nói với tôi ở nước họ 15 tuổi là
đã phải chịu tử hình nếu phạm trọng tội, chứ không phải
18 tuổi như một số quốc gia ấn định. Và trong xã hội của
họ còn có luật "mắt trả mắt, răng trả răng" nghĩa là
anh làm điều gì gây hại cho tôi thì anh sẽ bị trừng phạt y
như thế. Nếu anh làm tôi mù mắt thì anh cũng sẽ bị móc mắt
lại, nếu anh cưỡng hiếp vợ tôi/em gái tôi/con gái tôi thì
vợ anh/em gái anh/con gái anh cũng sẽ bị đúng như thế. Tôi
phản đối với lý do luật pháp là để xét xử, để đem lại
sự công bằng cho nạn nhân và cho xã hội chứ không phải để
trả thù. Nhưng trong suy nghĩ của người học viên kia thì như
thế là đúng, là công bằng.
Cũng nhân tiện để mở một cái ngoặc ở đây, khi xảy ra vụ
án Lê Văn Luyện ở VN, có vẻ như dư luận phần lớn đều
tỏ ra không đồng tình với việc Lê Văn Luyện chỉ bị tối
đa 18 năm tù vì khi gây án, Luyện chưa đủ 18 tuổi. Có những
ý kiến cho rằng cần phải sửa luật để có thể tử hình
những kẻ tàn ác như Lê Văn Luyện. Phản ứng của dư luận
nếu chỉ như vậy thì cũng là bình thường. Nhưng nếu theo dõi
những cuộc tranh luận, các ý kiến trên các trang mạng xã hội
facebook kể từ khi vụ án mới xảy ra cho đến khi Luyện bị
kết án 18 năm tù, đôi khi chúng ta thấy…rợn người vì
những biện pháp trừng phạt khác nhau, còn khủng khiếp dã man
hơn cả thời Trung Cổ, được nhiều người đề nghị áp
dụng cho Lê Văn Luyện. Nói như thế để thấy đối với phần
đông người Việt chúng ta, tử hình một kẻ phạm tội trọng
là chuyện rất bình thường.
Trong nhiều vấn đề khác như trinh tiết của cô dâu trước
hôn nhân, ly hôn, nạo phá thai, hôn nhân đồng tính hay việc cho
phép hay không cho phép chết tự nguyện (euthanasia)...cũng vậy,
mỗi con người đến từ những quốc gia, xã hội, tôn giáo
khác nhau thường có những suy nghĩ khác nhau. Cái gọi là văn
minh, có thể chấp nhận được ở quốc gia này, tôn giáo này
sẽ là không thể chấp nhận được ở quốc gia khác, tôn giáo
khác. Chẳng hạn người VN chúng ta có thể sẽ hơi ngạc nhiên
một cách thú vị nếu biết rằng với người Hồi giáo, không
chỉ cô gái phải còn trinh tiết trước khi lấy chồng mà
người con trai cũng vậy, ngoài ra người đàn ông, đàn bà cũng
không được phép quan hệ với ai ngoài vợ/ chồng mình. (Tất
nhiên nếu người đó không cò lòng tin mạnh mẽ vào tôn giáo
và không sợ bị thánh Ala trừng phạt thì anh ta/chị ta vẫn
phạm tội).
Nạo phá thai cũng vậy. Có những quốc gia/tôn giáo không chấp
nhận điều này, và người ta nhìn những quốc gia cho phép phá
thai dễ dàng như thể một hành động khuyến khích...giết
người, và khiến cho con người nhất là giới trẻ trở nên
tự do, dễ dãi hơn trong quan hệ tình dục. Ngược lại, những
quốc gia cho phép nạo phá thai lại nhìn vấn để ở những
khía cạnh nhân đạo khác, trước hết đối với người con
gái/phụ nữ trong việc phải sinh và nuôi một đứa con ngoài ý
muốn. Việt Nam nằm trong số những quốc gia cho phép nạo phá
thai, nhưng đáng buồn là tỷ lệ nạo phá thai, đặc biệt ở
lứa tuổi vị thành niên của VN rất cao. "Theo thống kê mới
nhất của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam: Trung bình mỗi
năm cả nước có khoảng 300.000 ca nạo hút thai ở độ tuổi
15-19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên…Với con số kỷ
lục này, Việt Nam trở thành nước có tỷ lệ nạo phá thai ở
tuổi vị thành niên cao nhất Đông Nam Á và đứng thứ 5 trên
thế giới…." (VietnamNet 26.12.2011). Điều này không hẳn vì
việc cho phép phá thai tương đối dễ dàng, mà cái chính là
việc giáo dục giới tính ở lứa tuổi vị thành niên chưa kỹ
càng thấu đáo.
Rõ ràng cùng một vấn đề nhưng cách nhìn nhận, đánh giá,
khái niệm về đạo đức, nhân bản…của mỗi dân tộc sẽ
có khác nhau. Và hầu như bao giờ cũng thế, mỗi vấn đề
đểu có ít nhất hai mặt-tốt, đạo đức, nhân bản ở góc
độ này đồng thời lại xấu, phi đạo đức, phi nhân ở góc
độ khác.
Hoa Kỳ hay một số quốc gia khác trên thế giới, có lượng
dân nhập cư đến từ những quốc gia, tôn giáo, vùng miền
khác nhau, làm phong phú thêm cho nền văn hóa của chính nước
đó, đồng thời sự khác biệt trong suy nghĩ của những con
người vốn có nguồn gốc quê quán khác nhau sẽ khiến cho
người dân có thói quen nghe/chấp nhận những ý kiến khác với
mình. Na Uy ngày nay cũng trở thành một quốc gia đa văn hóa, dù
với kích cỡ, dân số nhỏ hơn gấp nhiều lần so với Hoa Kỳ.
Nếu không là một quốc gia đa văn hóa thì bản thân một quốc
gia, một xã hội có một thể chế chính trị tự do dân chủ
cũng giúp cho con người trở nên phóng khoáng, đa chiều hơn
trong suy nghĩ, đánh giá mọi sự việc. Ngược lại, ở những
quốc gia số lượng người nhập cư ít lại chỉ có một hệ
tư tưởng, một thể chế chính trị, một đảng cai trị trong
nhiều thập niên, như VN chẳng hạn, suy nghĩ của người dân
thường trở nên giống nhau, như mặc đồng phục về tinh
thần, mà không tự ý thức được. Chúng ta cũng không có thói
quen dân chủ khi tranh luận, thói quen nghe/chấp nhận những ý
kiến khác mình.
Trong bài "Chúng ta cũng đang vi phạm nhân quyền với nhau"
tôi có viết rằng: "…Khi mô hình thể chế chính trị thay
đổi, những giá trị tự do dân chủ nhân quyền sẽ được
đặt lên hàng đầu và được pháp luật cũng như người dân
giám sát chặt chẽ, lúc ấy, không chỉ mối quan hệ giữa nhà
nước với nhân dân mà trong mọi mối quan hệ giữa con người
với con người, chúng ta sẽ phải học lại từ đầu để thay
đổi cách ứng xử với nhau".
Học để tôn trọng nhân quyền. Học để sống/suy nghĩ/hành
xử một cách dân chủ hơn với chính mình và với người khác.
Đều là mất thời gian. Và một khi quá trình sống trong một
chế độ độc tài càng lâu thì cái quá trình để học lại
này cũng càng mất nhiều thời gian, càng phải trả giá đắt
hơn.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11497), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét