được biên tập và sửa soạn đăng của một tờ tạp chí, có
trang mạng, nhưng rồi <span class="underlined-text">không rõ vì sao
không đăng nữa</span> và lịch sự gửi lời xin lỗi đến tác
giả. Sắp Tết rồi, chắc là ai cũng muốn có những ngày quần
tụ vui vẻ bên người thân, làng báo cũng vậy, không muốn như
đại gia đình ông Vươn.</div>
Năm 2012 mở đầu bằng một vụ cưỡng chế thu hồi đất tai
họa. Tại cống Rộc, xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, Hải Phòng,
bốn công an và hai bộ đội tham gia thi hành cưỡng chế thu
hồi đất ngày 5-1-2012 đã bị mìn tự tạo và súng săn của
những người bị thu hồi đất làm trọng thương. Ngày 7-1-2012
Cơ quan cảnh sát điều tra Hải Phòng đã khởi tố vụ án
"giết người và chống người thi hành công vụ".
Đây là một vụ hết sức nghiêm trọng, sẽ đi vào lịch sử
tư pháp Việt Nam và chắc chắn sẽ gây nhiều tranh cãi và tác
động sâu sắc đến luật đất đai sắp tới.
Bài này chỉ nêu ra vài câu hỏi dựa trên những thông tin do
báo chí cung cấp để góp phần vào cuộc tranh luận đó nhằm
tránh những sự cố đáng tiếc như vụ cưỡng chế thu hồi
đất này.
<center>* * *</center>
Trước khi nêu ra các câu hỏi đó, cần tóm tắt các sự kiện
do báo chí đưa cho đến 13-1-2012.
Theo đó, anh Đoàn Văn Vươn, một người lính, một kỹ sư nông
lâm, khi ra quân năm 1986, đã trở về địa phương lấn biển,
trồng cây, đắp đê để tạo thành hồ nuôi trồng thuỷ sản.
Nhiều năm trời, Đoàn Văn Vươn cùng anh em họ hàng đã vật
lộn với biển, bão tố và quần quật lao động đưa hơn 20.000
m3 đất, đá về để lấn, cải tạo biển thành đầm nuôi
tôm. Anh đã mất đứa con gái yêu 8 tuổi chính tại nơi đây.
Trong cuộc họp báo ngày 12-1-2012 của Ủy Ban Nhân Dân thành
phố Hải Phòng, ông Lê Văn Hiền chủ tịch UBND huyện Tiên
Lãng <a
href="http://www.baomoi.com/Home/PhapLuat/www.phapluattp.vn/Vu-cuong-che-thu-hoi-khu-dam-tai-Hai-Phong-Toa-nham-lan/7713158.epi">cho
biết</a>: năm 1993, huyện chỉ giao 21 ha đất bãi bồi ven biển
cho ông Vươn, sau đó ông Vươn lấn ra biển thêm 19,3 ha phía
ngoài, rồi đề nghị hợp thức hóa, được huyện ra quyết
định giao đất bổ sung.
Như thế tổng cộng huyện đã giao cho anh Vươn 40,3 ha.
Theo ông Bùi Quang Sản, Giám đốc Sở TN&MT TP Hải Phòng, huyện
Tiên Lãng giao 21ha đất bãi bồi cho ông Vươn vào ngày 4-10-1993
trước khi Luật Đất đai 1993 có hiệu lực (15-10-1993) và theo
ông là căn cứ vào Luật Đất đai năm 1987. Còn khu đầm 19,3 ha
của ông Vươn được UBND huyện Tiên Lãng ra quyết định giao
đất vào năm 1997.
Theo <a
href="http://nld.com.vn/20120107113826771p0c1019/vu-cuong-che-o-hai-phong-khoi-to-vu-an-tam-giu-6-nguoi.htm">Người
Lao Động</a>, <em>hết thời hạn, UBND huyện ra quyết định thu
hồi khu đầm này. Sau đó, các hộ dân đã khởi kiện ra TAND
huyện Tiên Lãng yêu cầu hủy quyết định thu hồi diện tích
đầm trên. Tháng 11-2009, TAND huyện mở phiên sơ thẩm, bác đơn
khởi kiện của các hộ dân.</em>
<em>Các hộ dân này đã kháng cáo lên TAND TP Hải Phòng. Trong
quá trình thụ lý vụ án, ngày 9-4-2010, thẩm phán Ngô Văn Anh
đã lập "biên bản tạo điều kiện cho các đương sự tự
thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án" có đóng
dấu của TAND TP Hải Phòng. Theo biên bản này, ông Đoàn Văn
Vươn sẽ rút đơn kiện, còn UBND huyện Tiên Lãng đồng ý cho
ông Vươn và các hộ dân tiếp tục thuê lại đầm. Tuy nhiên,
vừa qua, UBND ra quyết định thu hồi đất của ông Vươn và
tổ chức cưỡng chế vào ngày 5-1.</em>"
Ông chủ tịch huyện Tiên Lãng thừa nhận "<em>ngôi nhà bị
phá sập nằm trong phần diện tích đầm <strong>chưa bị cưỡng
chế</strong> nhưng là nơi chủ đầm tấn công lực lượng
cưỡng chế</em>". Nói cách khác các lực lượng cưỡng chế
đã tiến vào khu vực không bị cưỡng chế, và việc nổ mìn,
bắn súng đã xảy ra trên phần đất đó, chứ hoàn toàn không
phải trên phần đất của anh Vươn mà chính quyền muốn
cưỡng chế.
Vấn đề mấu chốt ở đây là phải rạch ròi giữa đất
công (do nhà nước hay một cộng đồng sở hữu) và đất tư
(do các cá nhân hay các tổ chức của họ sở hữu).
Theo luật tự nhiên, đất hoang được ai khai phá là đất của
người ấy. Người dân có thể sở hữu đất bằng cách khai
khẩn đất vô chủ, mua hay nhận chuyển nhượng đất đã có
chủ (từ các chủ trước mà có thể nhà nước, cộng đồng
hay các cá nhân khác). Theo luật tự nhiên, đầm do người dân
lấn biển để nuôi trồng thủy sản ở xã Vinh Quang, Tiên Lãng
phải thuộc sở hữu của họ.
Nói như thế không có nghĩa là các cá nhân có thể xâm phạm
đất đã có chủ (dù là của nhà nước hay của các chủ
khác); khi họ khai khẩn đất được cho là đất hoang (nếu
không có chủ sở hữu nào khác chứng minh đất đó thuộc sở
hữu của mình) thì nhà nước phải thừa nhận đất hoang
được họ khai khẩn là đất của họ. Đất do nhà nước sở
hữu cũng phải có hồ sơ quyền sở hữu như của cá nhân và
cộng đồng, thí dụ đất của phủ chủ tịch cũng phải có
hồ sơ (sổ đỏ) giao cho một cơ quan đại diện chủ sở hữu
nhà nước nhất định (Văn phòng chủ tịch nước chẳng hạn)
và phải được lưu trữ trong hồ sơ của cơ quan quản lý
đất đai giống như đất thuộc sở hữu khác.
Đáng tiếc từ các năm 1980 đến nay nhà nước Việt Nam quy
định "Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống
nhất quản lý" ngược với luật tự nhiên mà luật pháp của
hầu hết các nước (kể cả Việt Nam trước kia) đều chấp
nhận (tức là thừa nhận sở hữu tư nhân về đất và có sự
phân định rạch ròi giữa đất công và đất tư). Đấy là
điểm mấu chốt (bên cạnh việc nới rộng hạn điền để
khuyến khích tích tụ ruộng đất) mà luật đất đai (sửa
đổi hay mới) phải nên đưa vào.
Dưới đây, chúng ta bám theo các luật đất đai hiện hành,
bất chấp sự thiếu sót nghiêm trọng nêu trên mà luật đất
đai mới phải sửa đổi, để nêu ra vài câu hỏi.
<ol><li>Rành rành chủ tịch huyện Tiên Lãng đã vi phạm các
luật đất đai hiện hành: huyện không được phép giao diện
tích đất lớn như vậy theo bất cứ luật đất đai hiện hành
nào. Hạn mức đất nêu trong các luật đó quá nhỏ không phù
hợp với và cản trở sự phát triển của sản xuất và hiện
đại hóa. Luật đã lạc hậu và tất cả các cơ quan nhà
nước đều đã ngầm cho phép vượt rào về hạn mức. Và sự
vi phạm này của các cơ quan nhà nước lại đáng hoan nghênh và
lỗi hoàn toàn thuộc về Quốc Hội do đã chần chừ trong việc
bãi bỏ hay nới rộng hạn mức.</li>
<li>Rành rành chủ tịch huyện Tiên Lãng đã vi phạm quy định
về thời hạn giao đất: theo Điều 20 Luật Đất Đai 1993 và
Điều 67 của Luật Đất Đai 2003, thời hạn giao đất để
nuôi trồng thủy sản là 20 năm, chứ không hơn, không kém.</li>
<li>Và theo quy định của luật thì thời hạn của 21 ha phải
đến 2014 mới hết 20 năm (không thể vin vào lý do giao đất 11
ngày trước khi Luật 1993 có hiệu lực vì khi đó chủ tịch
huyện còn phạm tội cố ý lách luật do Luật này được ban
hành ngày 14-7-1993 và có hiệu lực vào ngày 15-10-1993 và 11 ngày
sau cũng phải hiệu chỉnh thời hạn); và thời hạn của 19,3 ha
đất được giao năm 1997 phải đến 2018 mới hết hạn. Đó là
chưa nói đến diện tích hồ do người dân lấn biển tạo ra
mà thực chất phải thuộc quyền sở hữu của người khai phá
có được coi là đất hay không, có thuộc phạm vi quy định
của các luật đất đai hay không. Hơn nữa, chỉ được thu
hồi đất theo Điều 26 và 27 của Luật đó (hay Điều 39 của
Luật Đất Đai 2003) mà rõ ràng theo các điều này thì không
thể thu hồi như quyết định của chủ tịch huyện Tiên
Lãng.</li></ol>
Dựa vào thông tin diễn biến và 3 điểm nêu trên có thể nêu
ra vài câu hỏi như sau:
<ol start="4"><li>Tại sao không xử lý chủ tịch huyện
Tiên Lãng về những sự vi phạm pháp luật rành rành nêu ở
điểm 2 và 3 kể trên trong suốt thời gian rất dài? Tại sao
những kẻ lộng hành và thiếu hiểu biết về pháp luật lại
được đưa vào các chức vụ quan trọng như vậy? Các nhà
chức trách của thành phố Hải Phòng và trung ương tại sao đã
không xử lý?</li>
<li>Tại sao chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng lại muốn thu
hồi hơn 40 ha của anh Vươn để chia nhỏ rồi giao cho những
người khác? Vì việc chia nhỏ không phù hợp với sự phát
triển của kinh doanh nuôi trồng, phá hoại sản xuất. Và những
người khác này là ai? Liệu có sự cấu kết giữa ông anh chủ
tịch UBND huyện và ông em chủ tịch UBND xã? Việc thu hồi
không đền bù là sự cướp đoạt tài sản một cách trắng
trợn và trái luật và ông chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng có
phạm tội lạm quyền?</li>
<li>Liệu quyết định thu hồi đất của chủ tịch huyện Tiên
Lãng là trái luật? (Theo các thông tin nêu ở các điểm 2 đến
3 kể trên, thì quyết định thu hồi đất là hoàn toàn trái
luật và việc người dân kiện chính quyền và việc tòa yêu
cầu 2 bên hòa giải là minh chứng rõ ràng về sự vi phạm
luật đó của chính quyền; chúng ta không bàn ở đây về
chuyện "hòa giải" và biên bản hòa giải của tòa án, cũng
như hành xử của chính quyền sau đó).</li>
<li>Nếu quyết định thu hồi đất là trái luật, thì
việc cưỡng chế thu hồi đất là trái luật và trong trường
hợp đó những người tham gia cưỡng chế có thể được coi
là "những người thi hành công vụ" hay không? Việc lực
lượng cưỡng chế tiến vào đất không bị cưỡng chế đã
minh chứng rõ ràng về việc làm sai trái của họ và như thế
khó có thể gọi họ là những người "thi hành công vụ" mà
phải gọi là "những kẻ lạm hành công vụ". Và nếu như
vậy thì quyết định khởi tố vụ án "chống người thi hành
công vụ" liệu có trái luật hay là sự lạm quyền?</li>
<li>Tại sao bộ đội lại tham gia? Nếu bộ đội công
binh được huy động để gỡ mìn chỉ sau khi mìn đã nổ thì
còn có thể hiểu được. Nếu bộ đội được huy động để
tham gia cưỡng chế từ đầu, thì không thể chấp nhận
được; quân đội không được phép làm việc đó; sứ mạng
của quân đội là chống ngoại xâm chứ không được tham gia
giải quyết tranh chấp dân sự; trong trường hợp này phải
đưa người đã lệnh cho bộ đội tham gia cưỡng chế ra
trước tòa án binh. Bộ Quốc phòng phải làm rõ các vấn đề
này để nhân dân được biết và nếu sai (tức là bộ đội
được huy động từ đầu) thì phải xử lý nghiêm những kẻ
vi phạm để bảo vệ uy tín của quân đội.</li>
<li>Tại sao những người cưỡng chế lại mang vũ khí tiến vào
khu nhà 2 tầng của anh Đào Văn Quý mà khu vực đó không phải
là khu vực bị chính quyền thu hồi? Hành động đó có vi phạm
chủ quyền của chủ nhà và các quyền công dân khác? Theo tôi
là có, và vì thế họ không được coi là những người thi
hành công vụ và hành động chống trả phải được xem là
phòng vệ chính đáng.</li></ol>
Theo tôi, nguyên nhân chính của vụ đáng tiếc xảy ra ngày
5-1-2012 tại cống Rộc, Quang Vinh, Tiên Lãng, Hải Phòng là
những sự vi phạm luật liên tiếp của chủ tịch huyện Tiên
Lãng như nêu ở trên và trong các câu hỏi ở các điểm 4-7 và
điểm 9 ở trên, cũng như sự vi phạm luật của chính quyền
trong việc ra quyết định cưỡng chế và tổ chức cưỡng
chế. Những người lộng hành và vi phạm luật như ông chủ
tịch huyện phải bị trừng trị. Chính sự lộng quyền, sự vi
phạm pháp luật trắng trợn của người đứng đầu huyện
Tiên Lãng đã đẩy gia đình anh Vươn vào bước đường cùng.
Và khi xem xét hành động đáng tiếc của anh Đào Văn Quý
(người đã bắn) phải lưu ý đến bối cảnh ấy.
<ol start="10"><li>Theo điểm 7 và 9 nêu trên, liệu hành động
chống trả của anh Đào Văn Quý có phải là hành vi "phòng
vệ chính đáng" hoặc hành vi "vượt quá giới hạn phòng
vệ chính đáng" theo Điều 15 của Bộ Luật Hình sự?</li>
<li>Tại sao Hội Nông Dân và Hội cựu chiến binh không can
thiệp để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các hội viên
của mình trong suốt thời gian tranh chấp cũng như sau khi vụ
việc đã xảy ra? Hay tổ chức xã hội dân sự nào có thể
giúp những người cựu chiến binh và nông dân bảo vệ quyền
lợi hợp pháp của mình trước sự lộng hành của các quan
chức địa phương?</li></ol>
Để trả lời cho các câu hỏi trên không thể giao cho chính
quyền Hải Phòng xem xét, như việc Bộ Tài nguyên môi trường
giao cho sở Tài nguyên môi trường làm rõ, mà các cơ quan trung
ương phải nhanh chóng vào cuộc.
Và có thể còn phải đặt ra nhiều câu hỏi khác, thí dụ vai
trò và trách nhiệm của Quốc Hội đến đâu?
Vụ đáng tiếc ở Tiên Lãng ngày 5-1-2012 là vụ hết sức
nghiêm trọng. Chúng ta chờ xem Quốc Hội, Chính phủ và các cơ
quan tư pháp hành xử ra sao. Nếu dung túng các quan chức địa
phương, không nghiêm trị các hành vi phạm pháp luật của họ,
nếu xử không công bằng đối với những người vừa bị
bắt, thì hậu quả có thể rất khó lường.
N.Q.A
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11320), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét