của quốc gia, với vận mạng của dân tộc không thể không
trăn trở, xót xa và lo lắng trước sự tha hóa theo chiều
hướng ngày càng tiêu cực của nền giáo dục và đào tạo
của nước nhà, trước sự xuống cấp ngày càng trầm trọng
của nền đạo đức xã hội, trước vấn nạn lạm dụng
quyền lực của các nhóm lợi ích đang thao túng bộ máy Nhà
nước một cách trắng trợn, lộ liễu, bất chấp lợi ích
quốc gia và lương tri xã hội trong chính quyền hiện nay?
Có hành động nào triệt tiêu khả năng tiềm ẩn của "Vốn
xã hội" – nguồn sức mạnh tập trung lớn nhất của quốc
gia, di sản quí báu nhất của tổ tiên, linh hồn thiêng liêng
vô vàn của dân tộc – tốt hơn việc kìm hãm lòng yêu nước
và hành động yêu nước của quần chúng, ngăn cản quần chúng
nhận diện kẻ thù và mãi duy trì sự hằn thù đã chia rẽ dân
tộc trong hơn nửa thế kỷ qua và sau gần 4 thập kỷ đất
nước đã hoàn toàn thống nhất?
Việc làm đó có lợi cho ai và vận mạng của đất nước,
của dân tộc sẽ ra sao, nếu "Vốn xã hội" của đất
nước không những không được vun đắp và phát huy mà vẫn
hàng ngày, hàng giờ tiếp tục bị triệt tiêu?
Có cuộc tự sát tập thể nào có qui mô lớn hơn qui mô tự
sát của cả một dân tộc?
Trên hết thảy, có dân tộc nào cam tâm tự sát tập thể?
H. Dz.
</div>
Mọi quá trình sáng tạo của cải vật chất (hoạt động sản
xuất) hay bất cứ hoạt động sáng tạo nào của xã hội cũng
đều cần đến 3 loại vốn:
- Vốn bằng tiền;
- Vốn bằng vật chất;
- Vốn lao động bằng sức lực và trí tuệ của con người.
Người ta gọi yếu tố con người với sức lực và trí tuệ
của mình là "vốn xã hội".
Hai doanh nghiệp A và B có cùng loại hình kinh doanh, cùng qui mô
sản xuất và cùng trình độ công nghệ, nhưng doanh nghiệp A
sở hữu một lực lượng lao động có học vấn cao hơn, trình
độ thạo nghề và kinh nghiệm dồi dào hơn (gọi tổng quát là
có chất lượng lao động tốt hơn), được tổ chức và điều
hành tốt hơn sẽ có nhiều cơ hội để chiến thắng hơn doanh
nghiệp B trong cạnh tranh, vì có nhiều khả năng tạo nên những
ý tưởng, những phát minh và áp dụng có hiệu quả những
phương pháp và công nghệ mới để cho ra đời những sảm
phẩm mới phù với đòi hỏi khắc nghiệt của thương trường.
Người ta gọi doanh nghiệp A sở hữu một "<em><strong>vốn xã
hội</strong></em>" có chất lượng tốt hơn doanh nghiệp B.
Nhưng cũng doanh nghiệp A đó qua lãnh đạo của các đời giám
đốc trước thì vẫn giẫm chân tại chỗ mà chỉ với sự
lãnh đạo của giám đốc hiện hành mới có sự bứt phá
vượt trội hơn so với doanh nghiệp B. Vậy một "vốn xã
hội" tốt đòi hỏi phải có lao động với chất lượng tốt
và được tổ chức điều hành tốt, nếu không thì sự vượt
trội hơn người (hay hơn chính mình trước đó) của "vốn xã
hội" chỉ là một khả năng tiềm ẩn.
Điều đó cho thấy "vốn xã hội" là sự kết hợp giữa
"chất lượng người lao động" và "chất lượng tổ chức
và điều hành quá trình lao động". Sự kết hợp đó chính
là "quá trình hiệp tác, hiệp đồng của con người trong
hoạt động xã hội".
Trong đó "chất lượng người lao động" là điều kiện
cần và "chất lượng tổ chức và điều hành quá trình lao
động" là điều kiện đủ để phát huy hiệu quả của
"vốn xã hội", tức để có một "quá trình hiệp tác,
hiệp đồng của con người trong hoạt động xã hội" có
hiệu quả cao hay thấp.
Loài người là động vật sống theo bầy đàn nên luôn luôn có
xu hướng hợp quần và liên kết hành động vì lợi ích chung,
nhất là vì lợi ích sinh tồn của chính mình; đó là xu hướng
thường trực làm phát sinh và tồn tại năng lực tiềm ẩn
của "vốn xã hội" ở bất cứ nơi nào và bất cứ thời
điểm nào, nếu nơi đó có hoạt động của con người dưới
hình thức là hoạt động cộng đồng. Liên kết bởi mục tiêu
lợi ích chung là điều kiện cần và hành động thống nhất,
nhịp nhàng, đồng bộ của cộng đồng vì mục tiêu lợi ích
chung là điều kiện đủ để có được một "quá trình hiệp
tác, hiệp đồng của con người trong hoạt động xã hội",
tức để có được một "vốn xã hội". Mục tiêu chung vừa
là động lực để hành động vừa là chất keo kết dính của
cộng đồng. Các nhà lãnh đạo xã hội mà không xác định
được mục tiêu tối thượng của đất nước, của xã hội
và không biết tập trung sức lực để thực hiện mục tiêu
ấy thì sẽ không tạo được chất keo kết dính để cố kết
xã hội thành một khối thống nhất và không tạo được sự
cộng hưởng cao độ có sức dời non lấp biển trong hành
động chung của xã hội vì lợi ích tối thượng của cộng
đồng, bởi "vốn xã hội", tức "quá trình hiệp tác,
hiệp đồng của con người trong hoạt động xã hội" chỉ là
một xu hướng, một cơ hội tiềm ẩn; bởi một tia nước nhỏ
được tập trung với sức nén cao độ có thể xuyên thủng và
cắt rời cả sắt thép, kể cả và những vật cứng hơn sắt
thép.
Chất lượng của quá trình hiệp tác và hiệp đồng xã hội
chính là chất lượng, đồng thời là biểu hiện tập trung
của trình độ sử dụng "vốn xã hội".
Chất lượng của "vốn xã hội" phụ thuộc vào các giá
trị vật thể và phi vật thể mà một xã hội có được
(truyền thống lịch sử - truyền thống văn hóa - nếp thuần
phong, mỹ tục - nền kinh tế - nền chính trị - nền dân trí -
nền văn minh - nền nghệ thuật - nền khoa học và công nghệ -
hệ thống tư tưởng và triết học… mà xã hội đó đang kế
thừa và sở hữu, thể hiện qua các giá trị hữu hình và vô
hình trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, tư
tưởng, nghệ thuật, khoa học kỹ thuật và xã hội khác của
một quốc gia). Chất lượng "vốn xã hội" thể hiện qua
từng con người cụ thể của xã hội; học vấn, trí tuệ, tư
tưởng, kinh nghiệm, sự am hiểu qui trình công nghệ của công
việc, năng lực sử dụng phương tiện - thiết bị, trình độ
kỷ luật tự giác trong quá trình hiệp đồng, hiệp tác với
cộng đồng và khả năng sáng tạo của một con người là
tổng hòa vốn xã hội của con người ấy. Chất lượng "vốn
xã hội" còn được thể hiện tập trung cao độ ở giới trí
thức tinh hoa của đất nước, ở các nhà chuyên môn và những
chuyên gia cao cấp, ở những nhà tư tưởng và các nhà chính
trị lỗi lạc của một xã hội mà người ta thường gọi là
hiền tài của đất nước. Không thể có những nhà chính trị
lỗi lạc với vai trò là người tổ chức và điều hành hoạt
động xã hội trong điều kiện một "vốn xã hội" cá nhân
khiêm tốn, nghèo nàn; đặc biệt trong điều kiện toàn cầu
hoá hiện nay lại càng không thể có những nhà chính trị lỗi
lạc với quá trình trưởng thành trong phạm vi biên giới nội
địa và với tầm nhìn không vượt được ranh giới vùng
miền, ranh giới quốc gia. Sử dụng và phát huy một cách có
hiệu quả để đạt được thành tựu vượt trội từ "vốn
xã hội" là tiêu chí để đánh giá năng lực lãnh đạo của
một chính thể, của một chính trị gia.
Cụ Hồ Chí Minh sau nhiều thập kỷ bôn ba và lăn lộn với
cuộc sống ở hải ngoại, với kiến thức và tầm nhìn thời
đại gắn liền với thực tế chính trị toàn cục của thế
giới đã cho một kiểu mẫu sinh động tuyệt vời, dù đứng
trên quan điểm nào cũng không thể phủ nhận được về việc
Cụ đã khơi dậy, khai thác và sử dụng "vốn xã hội" một
cách có hiệu quả, để từ đó biến một dân tộc nhược
tiểu như nước Việt Nam trở thành một sức mạnh vô địch
trước những đế quốc hùng mạnh như Pháp, Nhật, Mỹ là như
thế nào.
"Vốn xã hội" nhất thiết phải qua một quá trình giáo
dục, đào tạo và sự tự hoàn thiện lâu dài của xã hội,
của cộng đồng và của từng cá thể thành viên xã hội ấy,
bao gồm cả "thành viên cao cấp" với vai trò tổ chức và
lãnh đạo xã hội.
Sự tụt hậu về mặt giáo dục và đào tạo, cũng như sự
xuống cấp của tư tưởng và đạo đức xã hội là sự xuống
cấp của "vốn xã hội"; ở tầm cỡ quốc gia, đó là vấn
nạn sâu xa, lâu dài có thể đưa một quốc gia, một dân tộc
đến bờ vực suy vong trước sự cạnh tranh khốc liệt của
thời đại toàn cầu hóa hiện nay.
Lãnh đạo một quốc gia mà lầm lẫn giữa lợi ích cục bộ
(lợi ích nhóm) với lợi ích toàn cục của một quốc gia, một
dân tộc sẽ triệt tiêu khả năng tiềm ẩn của "vốn xã
hội", tức triệt tiêu khả năng liên kết và hành động
thống nhất của xã hội; đó là vấn nạn trực tiếp có thể
đưa một quốc gia, một dân tộc đến bờ vực diệt vong
trước họa ngoại xâm của một kẻ thù tàn bạo.
H. Dz.
Tác giả gửi trực tiếp cho BVN.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/11022), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét