Phan Văn Trường, kiến trúc sư của “Yêu sách của nhân dân Việt Nam”

<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/image001_0.png"
width="180" height="254" alt="image001_0.png" /></center>
<center><em>Phan Văn Trường (1876 - 1933) là một luật sư, một
nhà báo yêu nước Việt Nam. Ông là một trong 4 người ký tên
vào "Yêu sách của nhân dân An Nam" và được coi là kiến trúc
sư của văn bản này.</em></center>

Cuối năm 1908, sau khi Đông Kinh Nghĩa Thục mà ông tham gia bị
chính quyền thực dân đàn áp, Phan Văn Trường sang Pháp là
"để khỏi phải chứng kiến những cảnh đau lòng trong đời
sống thuộc địa" như sau này ông thổ lộ, nhưng suy cho cùng
cũng là để tìm phương tiện đấu tranh mới cứu đồng bào
mình khỏi chế độ thực dân hà khắc và tàn bạo. Và một
trong những phương tiện đó chính là kiến thức pháp luật.
Thực vậy, ngay sau khi đến Paris ông đã theo học ngành luật
tại Đại học Sorbonne nơi ông đã bảo vệ thành công luận án
tiến sĩ về luật hình và do đó trở thành tiến sĩ luật học
đầu tiên của Việt Nam.

Phan Chu Trinh, tự Hy Mã, đã từng dạy ở Đông Kinh Nghĩa Thục
ở Hà Nội nên mặc dù chưa từng gặp nhau trong nước Phan Văn
Trường đã chủ động mời Phan chí sĩ, khi đó bị Chính phủ
Pháp cắt hoàn toàn trợ cấp, về ở cùng nhà tại số 6 Villa
des Gobelins, Paris. Và không phải chỉ để cưu mang vì ân tình
với Nghĩa Thục mà chính là để có người đồng chí hướng
để tiếp tục bàn chuyện nước, cụ thể và trước hết tính
chuyện gây dựng phong trào yêu nước ngay tại Pháp. Thực vậy,
ngay sau khi gặp nhau, hai họ Phan đã thành lập Hội đồng bào
tương thân tương ái do Phan Văn Trường làm hội trưởng. Tính
chất yêu nước của Hội rõ tới mức Hội trưởng Việt Nam
quang phục là Cường Để năm 1913 đã phái người sang Paris
đưa thư cho Phan Chu Trinh để liên kết hoạt động. Sau vụ
Việt Nam quang phục Hội nổ bom tại Hà Nội cũng trong năm 1913,
chính quyền Pháp nghi ngờ Phan Văn Trường và Phan Chu Trinh đã
có liên hệ với phong trào mang tính bạo động ở Việt Nam nên
nhân Chiến tranh thế giới lần thứ nhất nổ ra đã bắt giam
cả hai ông vào tháng 9/1914 với lý do "âm mưu chính trị
chống nước Pháp". Do có sự can thiệp của Hội nhân quyền
và của nhiều chính khách thuộc đảng Xã hội nên gần một
năm sau, tháng 7/1915, chính quyền Pháp buộc phải thả hai ông.
Tuy nhiên Hội đồng bào tương thân tương ái cũng chấm dứt
tồn tại phần vì trong thời gian Phan Văn Trường và Phan Chu
Trinh bị bắt giam, Hội không có người lãnh đạo nên có thể
nói là không hoạt động, phần vì sau khi được trả tự do hai
ông cũng tránh công khai cầm chịch hoạt động yêu nước để
chính quyền Pháp không dễ dàng có cớ bắt các ông một lần
nữa. Tuy vậy, để tiếp tục, và hơn thế nữa, để đẩy
mạnh hoạt động yêu nước trong những người Việt Nam tại
Pháp cho tương xứng quy mô cả trăm nghìn người được đưa
sang Pháp để phục vụ chiến tranh thay vì dưới 100 người khi
Hội mới thành lập, hai nhà ái quốc họ Phan quyết định
hoạt động này sẽ tiếp tục dưới một hình thái mới và
với nhân sự lãnh đạo mới, tất nhiên sẽ do hai ông đích
thân chọn lựa nhằm đảm bảo sự cộng tác chặt chẽ với
hai ông. Đây chính là xuất phát điểm của cái tên mang lại
nền Độc lập cho dân tộc Việt Nam: Nguyễn Ái Quốc.

<div class="boxright200"><img
src="http://danluan.org/files/u1/sub01/image003_7.jpg" /><div
class="textholder">Luật sư - Tiến sĩ Phan Văn Trường (1876-1933)
tại Tòa thượng thẩm Paris.</div></div>
Sau khi rời Tổ quốc vào ngày 6/5/1911 sang Pháp và sau đó sang
nhiều nước khác để tìm đường giúp đồng bào thoát khỏi
ách thống trị của thực dân Pháp, chàng trai Nguyễn Tất Thành
có liên hệ bằng thư với Phan Chu Trinh mà anh gọi bằng bác vì
ông là bạn đồng khóa với thân sinh anh, Phó bảng Nguyễn Sinh
Sắc. Và chính qua các cuộc trao đổi bằng thư này mà Nguyễn
Tất Thành biết đến người bạn tranh đấu chí thiết của
Phan tiên sinh là luật sư Phan Văn Trường và ngược lại, luật
sư họ Phan cũng biết đến và hơn thế nữa, cùng với Phan Chu
Trinh đã phát hiện ở chàng trai này tố chất của một nhà
tranh đấu tương lai thể hiện qua sự hăng say học hỏi lẫn
sự cuồng nhiệt muốn đóng góp cho dòng giống Lạc-Hồng dù
có phải hy sinh bản thân mà danh xưng "Cuồng điệt" (người
cháu cuồng nhiệt) của Nguyễn Tất Thành cũng đã nói lên tất
cả. Không nghi ngờ gì nữa, Nguyễn Tất Thành chính là người
mà hai nhà ái quốc họ Phan đang cần để công khai tổ chức
và thúc đẩy các hoạt động yêu nước thay cho hai ông vì lý
do đã rõ, nhất là khi Nguyễn Tất Thành lại có mặt trên
đất Pháp vào cuối năm 1917 sau khi từ Anh sang. Tuy nhiên sự
gắn kết chặt chẽ giữa ba người này không đồng nghĩa với
việc ra đời một tổ chức yêu nước mới mà theo nhiều tác
giả là Hội người Việt Nam yêu nước. Thực vậy, trong giai
đoạn từ cuối 1917 đến 18/6/1919 là ngày Yêu sách của nhân
dân Việt Nam gồm 8 điểm được Nguyễn Ái Quốc gửi đến
Hội nghị Versailles đã không có bất cứ báo cáo nào của mật
thám Pháp về mối liên hệ mang tính chính trị giữa Nguyễn
Tất Thành và hai ông Phan. Ngoài ra còn có sự ngộ nhận bắt
nguồn từ việc dịch sai cái tên "Groupe des patriotes Annamites"
mà Nguyễn Ái Quốc thay mặt. Thực vậy, lẽ ra phải dịch là
"Nhóm người Việt Nam yêu nước", ("nhóm" chỉ là tập
hợp nhất thời chứ chưa phải là tổ chức) thì lại dịch là
"Hội người Việt Nam yêu nước" và chính cái từ "hội"
đã gây lầm tưởng đây là một tổ chức hẳn hoi. Mặc dù
vậy, điều quan trọng là với sự góp mặt của Nguyễn Tất
Thành, lần đầu tiên những người Việt Nam yêu nước tại
Pháp đã gây một tiếng vang lớn trên trường quốc tế, thu
hút sự chú ý của nhiều quốc gia đối với số phận đau
khổ của cả một dân tộc.

Nếu như không có gì khó khăn khi xác định Yêu sách của nhân
dân Việt Nam là kết quả của sự đồng thuận của cả bộ ba
ái quốc Phan Văn Trường, Phan Chu Trinh, Nguyễn Tất Thành thì
vấn đề đặt ra là ai là người soạn thảo Yêu sách. Trần
Dân Tiên trong Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ
Chủ tịch cho biết: "Ý kiến đưa ra yêu cầu do ông Nguyễn
đề ra và luật sư Phan Văn Trường là người viết vì bấy
giờ ông Nguyễn chưa viết được tiếng Pháp". Báo cáo của
mật thám Jean ngày 3/11/1919 cũng cho rằng Nguyễn Ái Quốc
"giỏi chữ Hán, còn tiếng Pháp thì ông chưa nắm được bao
nhiêu" nên "ông Trường dạy anh học thêm tiếng Pháp". Như
vậy Phan Văn Trường là người soạn thảo Yêu sách và trên
thực tế văn bản này mang đậm dấu ấn của ông với nhãn
quan của một nhà luật học. Thực vậy, Điểm 2 nêu rõ:
"Cải cách nền pháp lý ở Đông Dương bằng cách cho người
bản xứ cũng được quyền hưởng những đảm bảo về mặt
pháp luật như người Âu châu; xóa bỏ hoàn toàn các tòa án
đặc biệt dùng làm công cụ để khủng bố và áp bức bộ
phận trung thực nhất trong nhân dân An Nam"; hay Điểm 7 "Thay
chế độ ra các sắc lệnh bằng chế độ ra các đạo luật".
Như vậy có đủ cơ sở để khẳng định rằng tiến sĩ luật
học Phan Văn Trường là kiến trúc sư của Yêu sách của nhân
dân Việt Nam, một sự kiện tạo nên bước ngoặt trong lịch
sử đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam trong thế
kỷ 20.

<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/image005_2.jpg"
width="500" height="473" alt="image005_2.jpg" /></center>

Tác phẩm của Phan Văn Trường:

<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/image006_2.jpg"
width="194" height="259" alt="image006_2.jpg" /></center>
<center><em>Pháp luật lược luận, 1926, Sài Gòn</em></center>

<center><img src="http://danluan.org/files/u1/sub01/image007_2.jpg"
width="500" height="768" alt="image007_2.jpg" /></center>
<center><em>Conspirateurs Annamites à Paris au La vérité sur l'indo-chine,
nhà in Đông Pháp ấn hành năm 1928. Nhà xuất bản L'insomniaque
(93100 Montreuil - France) in lại năm 2003, ISBN
2-908744-66-X</em></center>

Nguồn: báo Sức Khỏe Đời Sống
Chúng Ta đăng lại

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/9405), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét