href="http://nld.com.vn/20110517113017108p0c1002/thay-thuoc-viet-nam-ngang-tam-mot-so-nuoc-phat-trien.htm">thầy
thuốc Việt Nam sánh ngang tầm thế giới</a>. Nhưng dữ liệu
thực tế hình như không phù hợp với niềm tin đó. Tự mình
khoe khoang thì có khác gì mèo khen mèo dài đuôi.
Thật ra, bài báo có tựa đề khiêm tốn hơn là nội dung. Tựa
đề là Thầy thuốc Việt Nam ngang tầm <em>một số nước phát
triển</em>. Nhưng trong bản tin thì có một câu quan trọng, có
thể làm nức lòng người: đó là câu "<em>trình độ của
thầy thuốc Việt Nam có thể sánh ngang một số nước phát
triển trong khu vực và thế giới.</em>" Thế giới là nước
nào? Chắc chắn bao gồm cả Somalia, Ethiopia, Lào, Campuchea, Thái
Lan, Mỹ, Anh, Đức, Pháp, Canada, Úc, v.v. Nói thầy thuốc Việt
Nam ngang hàng "thế giới" có nghĩa rộng quá: có thể ngang
hàng với Somalia, Campuchea, nhưng cũng có thể ngang hàng với Mĩ,
có lẽ là nước có nền y học hiện đại nhất thế giới.
Ngang hàng với các nước "phát triển" có lẽ là ý nói ngang
hàng với Thái Lan, Mã Lai, Miến Điện.
Người viết bài này cứ phân vân, không hiểu phóng viên (hay
bác Nguyễn Minh Triết?) dựa vào đâu mà phát biểu quá tự tin
như thế. Đánh giá trình độ của tập thể thầy thuốc của
một nước chắc chắn không phải là chuyện dễ dàng, vì chưa
ai biết phải dựa vào những tiêu chuẩn nào để đánh giá.
Đọc kĩ thì thấy đó là nhận xét của bác Nguyễn Minh Triết.
Bác Triết đi thăm Bệnh viện Việt Đức, và ấn tượng với
những ca phẫu thuật khó, phức tạp đã được các bác sĩ
bệnh viện thực hiện thành công. Từ ấn tượng đó, bác
Triết cao hứng nhận định rằng "Điều này chứng tỏ tay
nghề, trình độ của thầy thuốc Việt Nam có thể sánh ngang
một số nước phát triển trong khu vực và thế giới". Lại
thêm một độc đáo của Việt Nam nữa!
Tôi chợt nhớ đến một chuyện cũ cũng thú vị và có liên
quan. Hôm đó (khoảng 4 năm trước), tôi làm chủ tọa cùng
với một đồng nghiệp Thái Lan trong một hội nghị khoa học
ở Sài Gòn, và trong session đó có một anh bác sĩ Việt Nam
trình bày những slides rất tương phản. Vào đầu, anh trình
bày slides với nhiều hình ảnh cho thấy bệnh viện hết sức
bận rộn, hai ba bệnh nhân nằm cùng giường, trong các phòng
bệnh rất bẩn thiểu; nhưng đến slide cuối cùng anh so sánh
tỉ lệ tử vong giữa bệnh viện của anh và một bệnh viện
Mĩ. Kết quả slide so sánh cho thấy bệnh viện của anh không
có bệnh nhân tử vong, còn bệnh viện hoành tráng của Mĩ tỉ
lệ tử vong là 8%. Ai cũng cười ồ lên, vì ai cũng biết ở
Việt Nam bệnh nhân đòi về nhà chết (hay bác sĩ cho bệnh nhân
về nhà chết), con số 0 tử vong vô nghĩa trong trường hợp
đó. Một anh bạn Thái Lan đứng lên nói nửa đùa nửa thật
rằng đó là một "wonderful result" (như kì tích) và chúc
mừng. Tôi thì thấy đó là một câu mỉa mai, ấy thế mà anh
bác sĩ phe ta vui vẻ khẳng định là không có bệnh nhân nào
chết ở bệnh viện của anh! Ngây thơ làm sao!
Cũng sẽ là rất ngây thơ nếu chỉ dựa vào sự thành công
của vài ca phẫu thuật để tự mình đánh giá mình ngang hàng
với thế giới. Thỉnh thoảng tôi đọc báo vẫn thấy có tin
cho biết bác sĩ này được "mời" đi đây đi đó, nhưng
trong thực tế thì chẳng ai mời cả, mà chỉ là dịp … đi
chơi. Bất cứ nước nào cũng có vài "star" (sao) y khoa,
nhất là sao phẫu thuật. Nhưng hãy cho là thành công, và sự
hiện diện của những sao đó (cho dù là con số có lên đến 10
hay 100 đi nữa) cũng chẳng nói lên được trình độ của một
quần thể thầy thuốc. Cho dù Việt Nam có đoạt nhiều huy
chương trong các kì thi Olympic thì những con số đó cũng không
bao giờ cho phép chúng ta nói nền giáo dục Việt Nam hơn hay
ngang hàng thế giới. So sánh khách quan và công bằng nhất
phải dựa vào những chỉ số quần thể và độ dao động,
chứ chẳng ai dựa vào vài trường hợp cá biệt hay outlier.
Trong thực tế, chúng ta nghe nhiều đến những ca phẫu thuật
thành công, nhưng chẳng ai nói đến nhiều, thậm chí rất rất
nhiều, ca phẫu thuật thất bại và bệnh nhân chết. Giải
phẫu xong, bệnh nhân sống hôm nay (và báo chí ca ngợi bác sĩ
tận mây xanh), nhưng khi bệnh nhân chết ngày mai và chẳng có
phóng viên nào viết! Cũng có trường hợp, giải phẫu xong,
chất lượng cuộc sống còn tệ hơn trước khi giải phẫu, và
bệnh nhân tự hỏi hay là mình đã lầm. Có thể nào xem đó là
thành công chăng? Nói như thế để thấy đo lường thành công
không dễ chút nào. Nói cách khác, vấn đề bias trong y khoa,
nhất là ở Việt Nam, có lẽ là chuyện thường ngày ở huyện.
Với chương trình giảng dạy như hiện nay, với những chương
trình rất Việt Nam (như "chuyên khoa I", "chuyên khoa II")
chẳng giống nơi nào trên thế giới, và với những nghiên cứu
y khoa kém cỏi như hiện nay, tôi nghĩ rất khó mà nói trình
độ thầy thuốc Việt Nam ngang hàng các nước trong vùng, chứ
chưa dám so sánh với Âu Mĩ.
Nhớ có lần đi chung xe với một giáo sư ngoại khoa thần kinh
người Mĩ và hai bác sĩ ngoại khoa Úc (họ sang Hà Nội giúp
một bệnh viện), hai ông Úc nói với vị giáo sư Mĩ bằng
tiếng Anh đại khái rằng: bà mới qua đây nên chưa biết, nên
chúng tôi những người đã đến đây cả chục lần có nhiệm
vụ phải cảnh báo bà. Thoạt đầu tiếp xúc với họ [tức
bác sĩ VN] bà sẽ nghĩ cái gì họ cũng biết [rồi anh ta giơ tay
cao lên ngang đầu], nhưng đừng tin, vì trình độ của họ như
thế này [anh ta kéo tay xuống ngang chân] và họ làm rất ẩu,
rất cẩu thả. Anh chàng kia ngồi bên cạnh mỉm cười gật
đầu. Tôi và N ngồi phía sau nghe hết câu chuyện (vì họ nghĩ
chúng tôi là Hai Lúa không biết tiếng Anh), có khi cũng "nóng
mặt" muốn chen vào vài câu, nhưng nghĩ đi nghĩ lại thì có lẽ
nên nghe xem người ta nói gì. Đó là những nhận xét rất thật
của họ, có thể không chính xác, nhưng ít ra nó cũng phản
ảnh nhận xét của những người chuyên môn có certified đàng
hoàng. Đến bệnh viện, cả họ và chúng tôi đều ngỡ ngàng:
chúng tôi ngỡ ngàng vì thấy họ luôn miệng khen (nào là great,
excellent, wonderful, only Vietnam could do, v.v.), và họ ngỡ ngàng vì
thấy chúng tôi biết nói tiếng Anh và cũng đến từ Úc. Mấy
hôm sau họ tránh đi chung xe với chúng tôi.
Thật ra, số liệu thực tế cho thấy thầy thuốc Việt Nam
không hơn ai. Một cách so sánh trực tiếp nhất là xem xét tỉ
lệ đỗ kì thi AMC dành cho bác sĩ ngoại quốc muốn hành nghề
tại Úc. Theo tổng kết của nhiều kì thi kiến thức này, tỉ
lệ bác sĩ Việt Nam đỗ vốn đã rất thấp (dưới 20%, có năm
không có ai đỗ), nhưng còn thấp hơn so với các bác sĩ trong
vùng. Thật vậy, tỉ lệ bác sĩ Việt Nam đỗ kì thi AMC còn
thấp hơn cả bác sĩ Miến Điện. Nhiều người có lẽ ngạc
nhiên với kết quả này, nhưng với chương trình dạy và học
hiện nay ở các trường y Việt Nam thì bác sĩ Việt Nam khó mà
có kiến thức và kĩ năng ngang hàng các nước như Thái Lan, Mã
Lai, chứ chưa nói gì đến Singapore, và càng không nói đến các
bác sĩ Âu Mĩ.
Đứng trên bình diện quốc gia, ngành y tế Việt Nam cũng chẳng
hơn ai. Nếu thầy thuốc của chúng ta giỏi ngang tầm thế
giới, hay ngang tầm các nước trong vùng, thì chúng ta kì vọng
rằng sức khỏe dân số sẽ tốt hơn, hay ít ra là tương
đương với, Thái Lan. Vậy, chúng ta thử so sánh vài chỉ tiêu
cơ bản về sức khỏe cộng đồng giữa ta và Thái Lan để xem
sao (xem bảng dưới đây):
<table><tr><td>Chỉ tiêu</td><td> Việt Nam</td><td>Thái Lan</td></tr>
<tr><td>Tuổi trung bình của dân
số</td><td>28.2</td><td>34.2</td></tr>
<tr><td>Tuổi thọ trung bình (nam / nữ)</td><td> 72.3 / 76.2
</td><td>74.4 / 77.1</td></tr>
<tr><td>Tỉ lệ tử vong (tính trên 1000 dân) </td><td>7.2
</td><td>5.2</td></tr>
<tr><td>Tỉ lệ tử vong trẻ em (tính trên 1000 trẻ em mới sinh)
</td><td>20.4 </td><td>12.4</td></tr>
<tr><td>Tỉ lệ tử vong trẻ em dưới 5 tuổi (tính trên 1000 dân
số <5 tuổi) </td><td>25.0 </td><td>14.0</td></tr></table>
<em><strong>Nguồn:</strong> Population Division of the Department of
Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat, World
Population Prospects: The 2010 Revision.</em>
Những số liệu cho thấy chúng ta thua Thái Lan trên mọi chỉ
tiêu y tế. Tỉ lệ tử vong dân số, tỉ lệ tử vong ở trẻ
em Việt Nam đều cao hơn Thái Lan. Tỉ lệ tử vong ở trẻ em
cao gần gấp 2 lần so với Thái Lan. Chính vì thế mà tuổi
thọ trung bình của người Việt Nam thấp hơn Thái Lan khoảng 2
tuổi (nam) và 1 tuổi (nữ). Vì chết sớm nên tuổi trung bình
dân số của ta thấp hơn Thái Lan đến 6 tuổi. Sáu tuổi. Nếu
thầy thuốc Việt Nam có tài năng ngang hàng thế giới thì tại
sao chúng ta thua một nước láng giềng như thế? Điều này nói
lên rằng dữ liệu thực tế không phù hợp với nhận định
quá lạc quan và chủ quan.
Thật ra, trên thế giới này, chẳng ai dám tự vỗ ngực mình
và nói ta đây nhất thế giới hay ngang tầm thế giới. Cho
đến nay, hoàn toàn không có bất cứ một nghiên cứu nào,
không có bất cứ một so sánh nào, không có bất cứ một dữ
liệu nào để phát biểu rằng bác sĩ phẫu thuật Việt Nam
giỏi hơn (hiểu theo nghĩa tỉ lệ tử vong ít hơn, sai sót ít
hơn) hay ngang hàng với bác sĩ phẫu thuật Âu Mĩ, hay thậm chí
với bác sĩ Thái Lan, Singapore. Tôi nghĩ thay vì huyênh hoang tự
xem mình hơn người hay ngang hàng người theo kiểu "mèo khen mèo
dài đuôi", tốt nhất là cố gắng làm tốt, cố gắng giảm
tỉ lệ tử vong, giảm sai sót, nâng cao chất lượng cuộc sống
cho bệnh nhân. Nếu có ai chê mình dở, dốt, cũng chả sao.
Chuyện hơn thua là chuyện ấu trĩ, thể hiện sự thiếu tự tin
hoặc tính inferiority complex.
___________________
<h2>Thầy thuốc Việt Nam ngang tầm một số nước phát
triển</h2>
Thứ Tư, 18/05/2011 02:30
(NLĐ) - Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết sáng 17-5 đã tới
thăm, trò chuyện với cán bộ, y - bác sĩ và bệnh nhân của
Bệnh viện (BV) Việt Đức, Hà Nội
Chủ tịch nước đã thăm hỏi, động viên một số bệnh nhân,
trong đó có ông Vũ Văn T. (53 tuổi), một trong 4 người vừa
được BV Việt Đức phẫu thuật ghép gan thành công từ người
chết não. Chủ tịch nước cũng bày tỏ vui mừng và ấn
tượng trước sự phát triển của BV trong lĩnh vực chuyên môn,
nghiên cứu khoa học. "Nhiều ca phẫu thuật khó, phức tạp,
kỹ thuật cao đã được các chuyên gia và y - bác sĩ của BV
thực hiện thành công. Điều này chứng tỏ tay nghề, trình
độ của thầy thuốc Việt Nam có thể sánh ngang một số
nước phát triển trong khu vực và thế giới"- Chủ tịch
nước nhận định.
Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đề nghị Bộ Y tế chủ
động và quyết liệt hơn nữa trong việc đổi mới cơ chế,
chính sách y tế để ngành y tế phát triển theo kịp được
thực tế cuộc sống, đồng thời tạo điều kiện tốt nhất
nhằm phát huy tài năng của các thầy thuốc Việt Nam.
D.Thu
http://nld.com.vn/20110517113017108p0c1002/thay-thuoc-viet-nam-ngang-tam-mot-so-nuoc-phat-trien.htm
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8847), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét