/><div class="textholder">Linh mục Nguyễn Văn Lý bị bịt miệng
trong phiên toà ngày 30/03/2007 tại Huế - Ảnh: Tư
liệu</div></div>
<em><strong>Non nửa thế kỷ đấu tranh xoá bỏ chủ nghĩa cộng
sản, với hàng trăm người bị giết chết, hàng chục ngàn
người lãnh án tù giam, gần ba phần tư dân số bị an ninh mật
vụ theo dõi, hàng trăm ngàn người phải rời khỏi đất
nước, vào năm 1989 nhân dân Ba Lan mới giành được tự do dân
chủ.</strong></em>
Hơn 20 năm qua, Ba Lan là một trong những nước cựu cộng sản
đi đầu trong việc xây dựng, phát triển kinh tế, nâng cao rõ
rệt đời sống xã hội. Từ một nền kinh tế kiệt quệ, năm
2010 Ba Lan đã đứng vị trí thứ 20 trong toàn bộ nền kinh tế
thế giới với GDP bằng 468,539 tỷ USD trên 38,1 triệu dân (theo
số liệu của International Monetary Fund).
Giành được tự do dân chủ đã vô vàn gian khó, nhưng bảo vệ
và hoàn thiện nó không phải ngày một ngày hai, mà là cả một
tiến tình năng động và kiên định. Ngoài hiến pháp và các
định chế dân chủ khác, tự do báo chí của Ba Lan thực sự
đã và đang đóng vai trò tối quan trọng trong công cuộc bảo
vệ nền dân chủ non trẻ.
Xin ghi lại một trong nhiều trường hợp thú vị.
Trên một tờ báo thuộc tỉnh Gdansk, nhà báo J. Dulgolecki đã có
bài chỉ trích cách làm ăn kém hiệu quả kinh tế của một quan
chức địa phương và đặt nghi vấn về sự bê bối trong hợp
đồng khai thác nguồn nước mà ông ta có liên quan. Quan chức
này kiện Dulgolecki ra toà. Toà án tỉnh dựa trên Bộ Luật hình
sự đã phạt nhà báo về tội mạ lỵ người khác, phải trả
một số tiền sung vào lợi ích công cộng và chịu án phí.
Nhà báo Dlugolecki kiện nhà nước Ba Lan lên Toà án Nhân quyền
Âu châu tại Strasbourg (Pháp) với lý do ngành tư pháp Ba Lan đã
vi phạm điều 10 của Công ước Nhân quyền Âu châu.
Vào tháng 2/2009, Toà án Nhân quyền Âu châu tuyên bố rằng,
với nghề làm báo, việc chỉ trích các nhân vật xã hội cần
phải được bao dung. Ngoài ra, không được hạn chế quyền tự
do ngôn luận. Các chỉ trích của nhà báo Dlugolecki nằm trong
giới hạn có thể chấp nhận. Chánh án Nicolas Bratza còn nhấn
mạnh rằng, các nhà báo không thể bị trừng phạt bằng bất
kỳ hình thức nào khi họ phê phán các nhân vật hoạt động
chính trị-xã hội.
Nhà nước Ba Lan đã thua kiện, phải bồi thường danh dự cho
ông Dlugolecki 3 ngàn euro. Sau khi nhận được tin, ông nói rằng,
"quan trọng không phải là tiền bạc mà là một thắng lợi,
một thông điệp cho những người làm báo".
Là nhân chứng của tiến trình xây dựng dân chủ ở Ba Lan,
trong hơn hai thập niên qua tôi thấy chính báo chí chứ không ai
khác đã phát hiện ra hầu hết những vụ án lớn nhất của Ba
Lan. Báo chí tự do thực sự là công cụ đặc biệt công hiệu
lành mạnh hoá xã hội, ngăn chặn tham nhũng, quan liêu và các
hành vi tiêu cực khác của viên chức nhà nước.
<h2>Tự do ở mức nào?</h2>
Tôi ngạc nhiên về sự vụ xảy ra hôm 18 tháng 5 tại Ba Lan nên
đã đưa lên trang Fecebook của mình để cùng bạn hữu nhìn
nhận và theo dõi.
Số là trong ngày 18 tháng 5 vừa rồi, 3 sĩ quan vũ trang của Cơ
quan An ninh Nội bộ Ba Lan (AWB), 2 cảnh sát và 3 chuyên gia IT đã
bất ngờ xông vào nhà của một sinh viên có tên Robert Frycz. Sau
ba giờ khám xét, họ đã thu giữ latop, các phương tiện lưu
trữ và trang web "AntyKomor.pl" của sinh viên này bị đóng
cửa vĩnh viễn bởi chủ nhân của nó.
Thoạt đầu, trên trang Facebook tôi chỉ đưa tin trang web
"AntyKomor.pl" được hiểu là "Anti-Komorowski", tức là bài
bác Tổng thống Ba Lan Komorowski, đã có những lời lẽ khiếm
nhã với người đứng đầu nhà nước.
Việc làm của an ninh Ba Lan đang gây nên một làn sóng bình
luận chính trị. Các đảng đối lập trong quốc hội Ba
Lan lớn tiếng chỉ trích. Lãnh đạo đảng Cánh Hữu PiS, đảng
đối lập lớn nhất, cho rằng hành động của AWB "vi phạm
các nguyên tắc cơ bản nhất của quyền tự do ngôn luận",
còn dân biểu Cánh Tả Zemke nói đây là sự việc phi lý,
"lấy đại bác bắn con ruồi".
Các comments trên trang Facebook của tôi hầu như đứng về phía
sinh viên Ba Lan.
- Nhà báo Vũ Quý Hạo Nhiên, tờ "Người Việt" ở California:
"Nếu đã tin vào tự do ngôn luận, tự do phát biểu, thì
phải chịu đựng những phát biểu "khiếm nhã". Có những lúc,
chỉ có lời lẽ khiếm nhã mới bộc lộ hết sự bực tức,
giận dữ của người ta. Cho nên lời lẽ khiếm nhã cũng là
một phần của tự do ngôn luận".
- Bạn "Tnt Blue Sea": "Can thiệp thô bạo vào quyền tự do
ngôn luận, cũng như quyền của một công dân. Còn về nội dung
trang web, hay bài báo nào đó, nếu tổng thống hay chính phủ
xét thấy nó vi phạm luật pháp, bôi nhọ gì đấy thì có thể
tiến hành... kiện sinh viên ấy".
- Bạn "Ngo Du Dong", một người hoạt động nhân quyền:
"Ở Mỹ, nhiều người còn lợi dụng sân khấu đông khán
giả thẳng thừng "chửi" tổng thống của họ. Điển hình có
anh Michael Moore như trong weblink này:
http://www.wnd.com/?pageId=17903".
- Nhà báo Nguyễn Hoàng Linh, chủ bút tờ "Nhịp cầu thế
giới" tại Hungary: "Miễn không phạm luật là được. Chính
khách thượng đỉnh lại càng cần phải có độ chịu đựng
hơn thường dân... Nếu muốn tổng thống có thể kiện dân sự
mà. Ông tổng thống bên này hay viết và nói sai văn phạm,
chính tả. Trong ngày hội trẻ em vừa rồi, có một đứa trẻ
con đến bảo ông "tổng thống kiếm cuốn tự điển giải
nghĩa đi nhé!", mà ổng vẫn phải ngậm bồ hòn, tươi cười
giao lưu", và "nhưng sao Viện Công tố lại ra lệnh? Vì ông
tổng thống kiện? Hay vì Ba Lan có đạo luật về việc "ảnh
hưởng đến uy tín lãnh tụ"? Thực ra, phê phán kịch liệt,
thậm chí nói xấu (ở một chừng mực và khía cạnh nào đó)
lãnh tụ phải được coi là một trong những quyền hiến định
của người dân để thể hiện ý nguyện chính trị của họ.
Có những cái giữa dân với nhau là không được (ví dụ chửi
bới, mạ lỵ nhau), thì với lãnh đạo phải được coi là sự
thường mới phải".
<h2>Thực chất và ứng xử</h2>
Mở trang web "AntyKomor.pl" người đọc thấy khuôn mặt của
Tổng thống Ba Lan Bronislaw Komorowski biến dạng qua kỹ thuật
photoshop và bị gạch chéo. Một ảnh khác là chú mèo ngồi lên
đầu. Ngoài ra Tổng thống Ba Lan còn bị mô tả như là cô gái
mại dâm đang làm tình, một người đồng tính luyến ái, hoặc
ví Tổng thống Ba Lan với nhà độc tài cộng sản Stalin hay các
nhà lãnh đạo Liên Xô khác.
<center><img src="http://img148.imageshack.us/img148/3546/antykomor.jpg"
/></center>
<center><em>Trang web "AntyKomor.pl" với hình ảnh Tổng thống Ba Lan
B. Komorowski - Ảnh: Newsweek</em></center>
<center><img
src="http://img855.imageshack.us/img855/9518/fragmentgrykomor.jpg"
/></center>
<center><em>Trò chơi trên trang web: Tổng thống và xe chở phân -
Dòng chữ lớn là "Komorowski (Tổng thống) và Tusk (Thủ tướng)
giả vờ không hiểu chuyện gì đã xảy ra" - Ảnh:
Newsweek</em></center>
Trên trang web có dòng chữ chỉ dẫn truy cập vào các trò chơi
điện tử "Komor-killer" và "Komor-shooter" để "giết" Tổng
thống, ví dụ như bắn hoặc ném Tổng thống vào đống phân
của mình.
Là Tổng thống Ba Lan từ tháng 8/2010, ông Bronislaw Komorowski luôn
dẫn đầu về sự tín nhiệm đối với dân chúng Ba Lan. Gần
đây nhất vào trung tuần tháng 5, cơ quan thăm dò dư luận xã
hội công bố ông giành được sự ủng hộ cao nhất với 65%,
vượt xa các chính trị gia khác.
Trả lời báo chí, AWB cho hay nội dung của trang web
"AntyKomor.pl" đã dẫn tới sự quan tâm của Viện Công tố Ba
Lan.
Viện Công tố xác nhận sau khi nhận được thông tin đã ra
lệnh cho AWB nhưng không chỉ dẫn khi nào và bằng cách nào để
thực hiện tìm kiếm và thu thập dữ liệu trong căn hộ của
chủ nhân trang web.
Tờ "Newsweek" ngày 23/05 viết rằng, sinh viên Robert Frycz chỉ
trích AWB vì "đã nhận được thông tin không chính xác".
Luật sư của Robert Frycz cho rằng, AWB đã có thái độ đe doạ
thân chủ của mình và vượt quá thẩm quyền.
Theo anh sinh viên, khách truy cập các trò chơi "Komor Killer" và
"Komor Shooter" được đọc thông tin "các trò chơi không nhắm
tới ám sát tổng thống, hoạt động khủng bố hoặc tội
phạm có mục đích làm tổn hại đến sinh mạng của đối
tượng", và không trò chơi nào cho phép người sử dụng thực
hiện được các động tác như đập búa hay ném tổng thống
vào đống phân.
Anh sinh viên cũng lập luận rằng, các trò chơi là những câu
chuyện hài hước đã có sẵn trước đó trên mạng. Còn hoạt
động của ABW thiếu nhất quán và khách quan, bởi vì họ cũng
phải hành xử tương tự với các trang web khác có tư liệu gây
tranh cãi về tổng thống, nếu không thì chỉ là đạo đức
giả. Anh nói nhà nước Ba Lan đã chống lại một sinh viên dám
đưa ra hình thức châm biếm để hút sự chú ý của dư luận
về quan điểm có va chạm với tổng thống.
Phát ngôn viên của Công tố Viện cho hay các nhà điều tra đang
tiến hành thủ tục tố tụng chống lại chủ nhân trang web
"AntyKomor.pl", vì tư liệu nhận được từ AWB cho thấy Robert
Frycz đã xúc phạm người đứng đầu nhà nước.
Chưa biết sự vụ sẽ kết thúc ra sao, nhưng bản thân sự
việc đã trở thành chủ đề tranh luận và cung cấp thêm cho
Toà án Hiến pháp Ba Lan xem xét có phù hợp hay không với hiến
pháp điều 135 (lăng mạ tổng thống) và điều 122 (nói xấu)
trong Bộ Luật hình sự. Do có những sự vụ tương tự trước
đó, hai điều 135 và 122 này đã được đề nghị thay đổi.
Hiện tại tội danh "xúc phạm tổng thống" có thể bị kết
án đến ba năm tù giam.
Bộ trưởng Tư pháp Kwiatkowski gợi ý nên chờ phán quyết của
Toà án Hiến pháp trước khi có quyết định cuối cùng và ông
tuyên bố chống lại án tù giam cho tội phỉ báng. Ông cho
biết, rất ít gặp tội danh này trong thực tiễn và giá trị
cần thiết của dân chủ là phải bảo vệ tối đa quyền tự
do ngôn luận.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk thì nói với báo chí rằng, cách
thức AWB cư xử với chủ nhân trang web "AntyKomor.pl" gây cho
ông "sự khó chịu ngạc nhiên, vì trong những trường hợp như
vậy người ta đã sử dụng các phương tiện không thích hợp"
và hứa sẽ có cuộc thảo luận về những thay đổi luật,
để chính an ninh cảnh sát cũng không trở thành nạn nhân của
các điều luật thiếu chính xác.
Thủ tướng Tusk yêu cầu được giải trình "bằng văn bản"
để trong tương lai lực lượng an ninh không có những hành vi
quá mức. Ông nói đã đến lúc cần thay đổi các quy định
bảo vệ các chính trị gia nhiều hơn các công dân bình
thường. Theo ông "bảo vệ thanh danh nên bình đằng như nhau,
không phân biệt chức năng, địa vị trong đời sống công
cộng".
Về cá nhân mình, Thủ tướng Ba Lan khẳng định ông không
muốn có một ai bảo vệ thanh danh của ông mà ông không biết
đến. "Nếu bất cứ ai muốn bảo vệ thanh danh của tôi thông
qua cảnh sát, thì tốt hơn là hãy ngồi yên. Trong mọi trường
hợp, tôi chẳng bao giờ quan tâm", ông nói.
Bộ trưởng của Phủ Tổng thống Nowak dường như không bình
luận gì nhiều về vụ việc mà chỉ nói việc làm của an ninh
gây tác động cho Tổng thống tiêu cực nhiều hơn là tích
cực.
<h2>Kết luận</h2>
Khoe khoang có hơn 700 tờ báo, tạp chí, hàng trăm phương tiện
truyền thông đại chúng, 25 triệu người sử dụng Internet, nhà
chức trách Việt Nam đã nhiều lần khằng định hùng hồn
trước dư luận quốc tế về "tự do báo chí" của mình.
Thế nhưng, năm nào các tổ chức quốc tế cũng cho họ cho
giật giải cao về bóp nghẹt tự do báo chí.
Đàn áp, bỏ tù những người bất đồng chính kiến, các
bloggers tự do, thậm chí cả các nhà báo của báo chính thống
chống tham nhũng, với chiêu bài quy kết tội tuyên truyền
chống phá nhà nước, xâm phạm an ninh quốc gia hay xúc phạm
lãnh đạo, CHXHCN Việt Nam không gì khác hơn là trùm đao phủ
của tự do ngôn luận.
Trong năm 2010, Quốc hội Việt Nam đã cử một đoàn chuyên viên
sang Ba Lan học tập kinh nghiệm vì thấy Ba Lan là nước châu Âu
duy nhất giữ được nhịp độ tăng trưởng kinh tế suốt từ
cuộc khủng hoảng tài chính vào năm 2008.
Đáng tiếc là họ đã không dám cắp sách học hỏi thêm thành
quả của dân chủ và thực chất tự do báo chí ở Ba Lan, đất
nước một thời là "anh em" với Việt Nam trong khối xã hội
chủ nghĩa, và hiến pháp của Ba Lan dân chủ đặt chủ nghĩa
cộng sản bên cạnh chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa phân biệt
chủng tộc và cấm hoạt động. Nghịch lý hơn, tổng thống
phê chuẩn hiến pháp Ba Lan lại là một cựu đảng viên cộng
sản, người đã đánh bại huyền thoại Công đoàn Đoàn kết
Lech Walesa, giành thắng lợi liên tiếp trong hai nhiệm kỳ tổng
thống (1995-2000): Aleksander Kwasniewski.■
© 2010 Lê Diễn đức – RFA Blog
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8891), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét