bất dịch trong con người Việt Nam. Thế nhưng yêu nước có
phải chỉ gói gọn trong sáu chữ "<em>Trung với Đảng, hiếu
với Dân</em>"?
<h2>Có nên yêu nước theo một khuôn khổ đã được "lập
trình"?</h2>
Những người theo nếp tư tưởng cũ đều cho rằng giới trẻ
bây giờ sống thực dụng, ích kỷ, không có lòng yêu nước.
Trong bài Lòng yêu nước làm nên kỳ tích trên trang tin VnMedia.vn
cũng đã nhận định: "<em>Đã có lúc chúng ta cảm thấy băn
khoăn vì thế hệ trẻ hôm nay dường như đã trở nên thực
dụng hơn, nghĩ đến vật chất nhiều hơn mà quên đi lòng yêu
nước. Họ có thể sẵn sàng làm việc cho công ty nước ngoài
hơn là cống hiến cho Tổ quốc mình nếu được trả một mức
lương hấp dẫn. Họ sùng bái tất cả những giá trị ngoại
lai chưa hề được kiểm chứng mà bỏ quên những giá trị
tốt đẹp đã được ông cha đúc kết từ ngàn đời để
lại. Nếu điều đó xảy ra, thì ngoài việc trách móc thở
than, các thế hệ đi trước cũng nên nhìn lại mình và tự
vấn lương tâm. Có lúc nào đó, tinh thần thi đua yêu nước
đã trở thành một phong trào tiến hành theo kiểu 'ào ào',
'chủ nghĩa thành tích', 'giáo điều' khiến thế hệ trẻ
mất lòng tin hay không?</em>"
Đã từ lâu, ở Việt Nam đặt ra một công thức chung về lòng
yêu nước. Những năm tháng chiến tranh và thời kỳ "quá độ
lên Chủ nghĩa Xã hội" của chủ nghĩa cộng sản đã khẳng
định một tình yêu nước bất biến. Yêu nước là phải xả
thân hết mình cho đất nước, phải chiến đấu, hi sinh khi có
giặc ngoại xâm, phải gạt bỏ tất cả những suy nghĩ và lối
sống vị kỷ để cống hiến cho đoàn thể, tổ chức v.v...
Thế nhưng, chiến tranh đã lùi xa hơn 30 năm nay, xã hội đã
thay đổi rất nhiều. Giá trị đồng tiền ảnh hưởng tới
nhiều mặt của xã hội đến mức che lấp cả tinh thần yêu
nước mà dân tộc ta vẫn tôn vinh.
Phản biện lại ý kiến của thế hệ đi trước, nhiều bạn
trẻ bày tỏ quan điểm riêng của mình. Anh V.N.Linh (Sinh viên
khoa Văn học Trường Đại học khoa học Xã hội và Nhân văn
Hà Nội) cho rằng: "Theo tôi, sống lương thiện và sẵn sàng
giúp đỡ những người xung quanh mình đã là yêu nước rồi,
không cần phải thể hiện gì to tát. Nếu cứ phải hoạt
đồng Đoàn thể năng nổ, phấn đấu là Đảng viên mới là
yêu nước thì sẽ lý giải thế nào về những quan chức nhà
nước tham ô, tham nhũng, gây hại cho nhân dân? Bởi, muốn
được gọi là cán bộ nhà nước¸người ta phải nhiệt tình
trong những hoạt động tập thể và bắt buộc phải có thẻ
Đảng viên".
Bạn Đ.N.Minh (Sinh viên Đại học Bách Khoa Thành phố Hồ Chí
Minh) kể: "Ở lớp tôi có nhiều bạn tham gia những hoạt
động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, của trường
lớp… nhiệt tình lắm, không từ nan một việc gì từ Chiến
dịch Mùa hè xanh đến ủng hộ đồng bào lũ lụt… Nhưng họ
làm vậy chẳng qua chỉ để lấy ít điểm phẩy và những lời
nhận xét tốt đẹp trong học bạ." Trường hợp bạn học
của bạn Minh không phải là hiếm trong xã hội Việt Nam hiện
nay. Đó là căn bệnh thành tích đã nhiễm vào thâm căn cố
đế của nhiều thế hệ người Việt. Như vậy, liệu có phải
là yêu nước hay không?
Nhà văn Chu Lai, một nhà văn quân đội của nhà nước Việt
Nam, cũng phải thú nhận rằng: "<em>Còn một số khác lại
hành trình ngược lại, luôn miệng hô hào yêu nước, thương
dân, nhưng không từ một thủ đoạn nào vét cho đầy hầu bao.
Mầm mống tham nhũng bắt đầu từ đó mà cái mầm mống này
nó càng tệ hại hơn là chính họ lại đi nhân danh lòng yêu
nước, yêu dân cần lao, đi đâu ngồi đâu cũng lớn tiếng rao
giảng những điều cao siêu đạo lý, trong khi vẫn nhẫn tâm
dấn sâu vào sự vô đạo. Họ nhân danh ai, nhân danh cái gì,
đã làm lợi cho Tổ quốc được bao nhiêu mà có thể có những
hành xử phi nhân và độc ác như thế? Đấy là một căn bệnh
vô cảm dẫn đến thoái hóa lòng yêu nước và niềm tự hào
dân tộc đã được đổi bằng núi xương sông máu của bao
thế hệ mới có</em>".
<h2>Yêu nước có là xa xỉ?</h2>
Khi hỏi các bạn trẻ về lòng yêu nước, nhóm thực hiện
chúng tôi nhận được hai phản ứng trái ngược. Một nhóm các
bạn trẻ, không phải là thiểu số, có thái độ không quan tâm
tới thứ được gọi là "tình yêu nước".
Bạn N.T.Thủy (25 tuổi, nhân viên Ngân hàng) bày tỏ sự ngạc
nhiên: "<em>Yêu nước ư? Bây giờ là thời nào rồi mà còn
hỏi những chuyện yêu nước? Cái tôi quan tâm bây giờ là
tiền lương tôi có đủ sống hay không? Bao giờ tôi lấy
chồng? Cái thứ gọi là tình yêu nước chẳng có ý nghĩa gì
nhiều trong xã hội hiện đại này đâu!</em>" Cũng vấn đề
ấy, bạn N.P.Thanh (học sinh lớp 11, Hà Nội) ngây thơ trả
lời: "<em>Em cũng chẳng biết mình có yêu nước hay không
nữa! Nhưng việc học bộ môn lịch sử Việt Nam với học sinh
tụi em đúng là tra tấn. Em nghĩ tình yêu nước chỉ dành cho
những người làm cấp cao thôi chứ như bọn em thì ích
gì</em>". Chẳng hiểu từ khi nào, tình yêu quê hương đất
nước lại trở thành một khái niệm xa xỉ như vậy?
Một bộ phận các bạn thanh niên lại có thái độ quan tâm
tới câu hỏi của chúng tôi đưa ra. Họ đều khẳng định là
họ yêu nước. Nhưng cách thể hiện lòng yêu nước của họ
muôn hình ngàn vẻ, tùy thuộc vào tính cách, đặc trưng nghề
nghiệp và vị trí xã hội của mỗi người. Chúng tôi ghi chép
được một cuộc trò chuyện thú vị khi hỏi anh nông dân
N.V.Hưởng (Đông Hưng, Thái Bình): "<em>Tôi có yêu nước chứ!
Vì sao tôi lại yêu nước ấy hả? Đơn giản thôi, vì Việt Nam
có đồng lúa chín</em>". Câu trả lời của anh nông dân chất
phác ấy rất hồn nhiên, ngây thơ nhưng cũng đầy ý nghĩa. Anh
ta quanh năm làm việc với đồng ruộng và đồng lúa chín là
thứ gắn bó với cả cuộc đời của anh, bởi vậy ý thức
của anh về đất nước chính là đồng lúa ấy. Câu trả lời
thành thật của anh nông dân gợi cho chúng tôi nhớ tới lời
mở đầu bài tản văn của nhà văn người Nga Ilya Erenburg:
"<em>Lòng yêu nước ban đầu là yêu những vật tầm thường
nhất: yêu cái cây trồng ở trước nhà, yêu cái phố nhỏ đổ
ra bờ sông, yêu vị thơm chua mát của trái lê mùa thu hay mùa
cỏ thảo nguyên có hơi rượu mạnh</em>".
Và ở mỗi ngành nghề, ta đều bắt gặp những cách yêu nước
riêng. Chị N.S.Hà (32 tuổi, Gíam đốc Công ty Thực phẩm đông
lạnh) tâm sự: "<em>Đôi khi trong việc làm ăn buôn bán, lợi
ích của doanh nghiệp mâu thuẫn với lợi ích của quốc gia.
Thế nhưng, một thương nhân yêu nước phải biết từ bỏ cái
lợi trước mắt, vì lợi ích của cộng đồng chung. Nếu vì
tham rẻ, chúng tôi sử dụng các loại hóa chất có hại cho
người tiêu dung, như thế tức là hủy hoại quốc gia. Là một
doanh nhân Việt Nam, làm ăn chân chính, khuếch trương thương
hiệu Việt trên thị trường Quốc tế, ấy cũng chính là yêu
nước</em>". Còn anh N.Q.Nghĩa (28 tuổi, đạo diễn trẻ) kể
rằng: "<em>Hiện nay nền điện ảnh Việt Nam vào hàng yếu
kém nhất thế giới. Chúng ta chưa từng có một bộ phim kinh
điển nào có tầm cỡ thế giới cả. Mỗi đạo diễn trẻ
chúng tôi ra trường, người nào cũng muốn làm một bộ phim
nào đó có thể mang ra khoe với bạn bè thế giới, để chúng
ta có thể tự hào về sự phát triển của Điện ảnh Việt Nam
nói riêng và rộng hơn là nền văn hóa Việt Nam</em>".
Ý kiến của vài ba người không thể đại diện cho toàn bộ
dân tộc, nhưng điều ấy có nghĩa rằng cách quan niệm về
lòng yêu nước khác với sáu chữ "<em>Trung với Đảng, hiếu
với Dân</em>". Một bộ phận người dân Việt Nam, không tuân
theo lập trình mà nhà nước đã thiết lập qua hệ thống tuyên
truyền, giáo dục suốt quá trình từ một đứa bé bập bẹ
biết nói đến lúc có tư cách công dân. "<em>Chúng tôi yêu
nước bằng cách của mình</em>" – nhiều bạn trẻ đã khẳng
định như vậy.
<h2>LỜI KẾT</h2>
Đất nước chúng ta đã từng có lịch sử chiến đấu oai hùng
từ thuở các vua Hùng dựng nước cho tới khi đánh đuổi Thực
dân Pháp và phát xít Nhật. Thời nay, chiến tranh đã lùi xa vào
quá khứ, thế nhưng, nghèo nàn, lạc hậu vẫn đang đe dọa
cuộc sống của chúng ta. Cái nhục mất nước không thể chịu
được, vậy cái nhục bị người dân nước khác coi thường,
chúng ta có thể chịu được ư? Một người Việt ở sân bay
nước ngoài không được tôn trọng bằng người Mỹ, người
Anh hay người Pháp. Hơn thế nữa, thời nay là thời đại hội
nhập, mỗi người dân đều là công dân toàn cầu, ý thức về
giá trị dân tộc-đất nước ngày càng bị che khuất, lãng
quên. Với thực trạng như vậy, lời hô hào yêu nước liệu
có phải chỉ là những lời sáo rỗng?
Không đâu! Một doanh nhân có ý thức xây dựng thương hiệu
Việt, một nghệ sĩ biết lao động hăng say hết mình cho tác
phẩm, một nhà khoa học miệt mài sáng tạo những công trình
giúp ích cho quần chúng,… thậm chí một chị quét rác chăm
chỉ làm sạch đường phố, một anh thợ sửa xe làm việc chân
chính… cũng chính là những biểu hiện của lòng yêu nước
vậy. Không cứ phải hô to: "Tôi yêu Việt Nam" thì mới là
người yêu nước. Tình yêu quê hương đất nước tiềm ẩn
trong mỗi chúng ta, có người có thể nhận biết được, có
người vô tâm không bao giờ để ý đến. Thế nhưng, mỗi khi
tổ quốc hữu sự, ngọn lửa của lòng yêu nước ấy lại
ngùn ngụt cháy, không một thế lực nào có thể dập tắt
được.
Chúng ta không nên nề hà về thân phận nhỏ bé của chúng ta
giữa sự vĩ đại của dân tộc. Mỗi chúng ta đều góp phần
tạo nên sự vĩ đại ấy. Chúng ta có thể không thuộc làu làu
sử Việt, chúng ta có thể có những ham muốn vật chất tầm
thường, chúng ta… có khi còn không nói sõi tiếng Việt…
nhưng chúng ta đều có chung dòng máu Lạc Hồng. Chỉ cần có
lòng yêu nước, chúng ta có thể xây dựng một nước Việt Nam
hùng cường, có thể giành lại Hoàng Sa – Trường Sa, có thể
ngẩng cao đầu nhận "Tôi là người Việt" ở bất cứ nơi
đâu trên thế giới. Để khép lại bài viết này, chúng tôi xin
sửa lại lời của nhà văn Nga Erenburg: "Mất nước Việt,
chúng ta còn sống làm gì?". Hãy yêu nước bằng cách của
chính mình!
Thái Sơn – Khuê Đăng thực hiện
© 2010 Tạp chí Thanh niên PHÍA TRƯỚC số 32
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/8449), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét