cảnh sát và các vụ bắt giữ hiện hữu khắp nơi. Thủ đô
Tunis bị đặt trong tình trạng thiết quân luật. Từ ngày 11
tháng 1 tất cả các trường học bị đóng cửa cho đến khi có
thông báo mới.
Theo nhiều nguồn tin quốc tế khác nhau, đã có hơn 60 người
bị chết. Còn Tổng thống Tunisia, ông Zin Al-Abidine Ben-Ali, sau
khi giải tán chính phủ vẫn không làm dịu được tình hình,
đã cao chạy xa bay sang Ả Rập Saudi.
Văn phòng hãng du lịch Thomas Cook đã quyết định di tản bốn
ngàn người ra khỏi Tunisia.
Đó là hình ảnh hôm nay của Tunisia, một đất nước được
xem là ổn định chính trị, người dân hiền hoà, nổi tiếng
với những bãi tắm tuyệt vời của vùng biển Địa Trung Hải
và dịch vụ du lịch hấp dẫn không thua kém các nước châu Âu
quanh vùng như Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Hy Lạp…, nhưng giá cả hợp
lý, đặc biệt được ưa chuộng bởi tầng lớp trung lưu.
<strong>Giành độc lập từ Pháp tới độc tài</strong>
Tunisia nằm ở Bắc châu Phi, có dân số hơn 10,3 triệu người
và diện tích gần bằng một nửa Việt Nam, thu nhập đầu
người tính theo mãi lực (PPP) của Quỹ Tiền tệ Quốc tế năm
2010 là 9.448 USD (Việt Nam: 3.123 USD. Đối tác thương mại quan
trọng nhất gồm Đức, Ý và Pháp.
Giành được độc lập từ thực dân Pháp vào năm 1956, Tunisia
theo thể chế tổng thống-nghị viện và một đảng chiếm ưu
thế nắm quyền. Tổng thống được chọn từ phổ thông đầu
phiếu với nhiệm kỳ 5 năm.
Từ năm 1987, Ben-Ali lên nắm quyền Tổng thống sau khi thực
hiện một cuộc đảo chính không đổ máu (cho rằng vì sức
khoẻ yếu, Tổng thống Tunisia từ năm 1957, ông Habib Bourguiba,
mất khả năng lãnh đạo) và giữ chức vụ này liên tiếp 5
nhiệm kỳ, với sự ủng hộ (theo nguồn chính thức của nhà
nước) của cử tri là 99,6% (1999), 94,48% (2004) và 95% (năm 2009)!
Khi bắt đầu nhiệm kỳ, Ben-Ali đã có những cố gắng dân
chủ hóa đất nước, trả tự do cho tù nhân chính trị, kể
cả các phần tử cực đoan Hồi giáo. Kết quả là ông đã
tạo ra một đảng đối lập Hồi giáo Nadh, phát triển nhanh và
mạnh tại các trường đại học. Nhìn thấy hậu thuẫn của
lực lượng Hồi giáo trong cuộc đảo chính năm 1991, chính phủ
Tunisia sau đó đã tiến hành một loạt phiên toà xét xử các
thành viên của Nadh.
Từ năm 1988 luật Tunisia ngăn cản hợp pháp hoá các đảng phái
chính trị mà cương lĩnh hoạt động dựa trên nền tảng tôn
giáo. Chính phủ cũng thắt chặt kiểm soát các tổ chức tôn
giáo. Kể từ đó, chính sách cứng rắn với phe đối lập
được áp dụng trong thời kỳ của tổng thống Habib Bourgiba
quay lại. Báo chí, truyền thông không được phê phán chính
phủ. Để gọi là thực hiện hứa hẹn bầu cử về một hệ
thống đa đảng, các đảng đối lập của Tunisia được phân
bổ một số ghế trong quốc hội, nhưng thực tế, ví dụ trong
cuộc bầu cử (2004), không đảng nào giành được ghế nào, dù
chỉ là một.
<strong>Cái gì tới phải tới</strong>
Tình trạng bất ổn ở Tunisia đã không làm mấy ai ngạc nhiên.
Duy trì chế độ chuyên chế (chỉ số dân chủ - Democracy Index
– theo "The Economist" 2010, của Tunesia là 2,79/10 so với Việt Nam
2,94), Tunisia là một trong những quốc gia có chế độ kiểm
duyệt thông tin thuộc vào hàng đầu thế giới, không có tự do
ngôn luận, không được tự do hội họp. YouTube ở đây bị
chặn hoàn toàn, còn mật khẩu vào các trang Facebook cá nhân bị
chính phủ ngang nhiên dùng các biện pháp cướp đoạt.
Nhà cầm quyền nỗ lực quảng bá hình ảnh Tunisia như là một
quốc gia ổn định chính trị, mến khách, được thiên nhiên
ưu đãi về cảnh quan, nhằm mục đích tuyên truyền và lôi
cuốn du khách. Tiếc thay, người ta có thể mãn nguyện với
những ngày nghỉ tại các khu du lịch sang trọng, tiện nghi ven
biển, nhưng chỉ cần đi sâu về phía Nam, nhất là vùng tung
tâm, mọi thứ không còn màu sắc như thế nữa, nếu không nói
là bi kịch. Người dân thiếu ăn và không có việc làm. Số
phận của giới dân lao động bình thường đã không được
chính phủ quan tâm đến.
Trong thất vọng, dân chúng mà chủ yếu là thanh niên, sinh viên
của Tunisia đã nổi giận đứng lên biểu tình, đòi tổng
thống mới. Giới trí thức, văn nghệ sĩ cũng vào cuộc với
cuộc tuần hành hoà bình ủng hộ họ.
Chưa biết Tunisia sẽ ra sao trong thời gian trước mắt. Tất cả
mọi thứ đã xảy ra dường như tự nhiên. Những người biểu
tình hoàn toàn tự phát, không ai đứng ra tổ chức. Qua
"Facebook" họ chuyển cho nhau các hình ảnh video về diễn biến
các cuộc biểu tình và thông tin về các cuộc tiếp theo.
Báo chí hôm nay, ngày 16/1/2011, cho hay Chủ tịch quốc hội
Tunisia Fouad Mebazaa, theo hiến pháp, tuyên bố tạm thời đảm
nhiệm nhiệm vụ của tổng thống và công bố tiến hành bầu
cử trong thời gian từ 45 đến 60 ngày. Ông cũng kêu gọi Thủ
tướng Mohamed Gannushi lập nội các liên hiệp đoàn kết dân
tộc.
<strong>Từ một việc làm bất cẩn</strong>
Tất cả bắt đầu vào ngày 17 tháng 12 năm 2010.
Một thanh niên Tunisia 26 tuổi đã quyết định tự thiêu trước
trụ sở của chính phủ. Lý do? Ông bị cảnh sát tịch thu
chiếc xe bán rau quả, nguồn thu nhập duy nhất để sinh nhai
của gia đình anh.
Được đưa tới bệnh viện cứu chữa nhưng vì bị bỏng quá
nặng, anh thanh niên đã qua đời vào ngày 04 tháng 1 năm 2011. Có
tới khoảng 5.000 người đã tới dự tang tiễn biệt anh.
Có vẻ như chớp được cơ hội, tang lễ lập tức trở thành
thùng thuốc súng và sự bất bình của xã hội Tunisia bùng nổ,
leo thang từ suốt ba tuần qua.
Hàng ngàn người đã biểu tình tại trung tâm thủ đô Tunis,
đòi Tồng thống Ben-Ali (74 tuổi), người đã cầm quyền từ 23
năm nay, phải từ chức.
Dưới áp lực của các cuộc biểu tình, Tổng thống Ben-Ali đã
giải tán chính phủ và tuyên bố tiến hành bầu cử sớm trong
vòng sáu tháng, và cam kết ông sẽ không tái tranh cử và sẽ
bãi nhiệm vào năm 2014. Ông đã gọi những người đeo mặt nạ
trong các cuộc xung đột với cảnh sát là những tên khủng
bố, những kẻ điên rồ không thể tha thứ.
Tuy nhiên, những người tham gia phản đối là không phải là
những kẻ điên. Họ là thanh niên, sinh viên có trình độ văn
hoá nhưng tuyệt vọng vì không tìm được việc làm hoặc không
thể có khả năng mua một căn nhà. Chỉ số thất nghiệp của
Tunisia là 13%, trong đó 26% là những người có bằng cấp đại
học.
Những người biểu tình đã dùng các phương tiện ghi lại rất
ấn tượng cảnh những người bị thương trong các vụ đụng
với cảnh sát, nhằm thu hút sự chú ý của dư luận quốc tế
về những gì đang xảy ra ở Tunisia.
Rõ ràng, chỉ từ một hành vi bất cẩn, vô tâm của cảnh sát,
người đại diện cho công quyền, đã có thể gây ra hậu quả
hết sức nghiêm trọng, thậm chí đã làm sụp đổ cả một
ngai vàng của nhà độc tài và thay đổi cả một chế độ hà
khắc.
Trong thời gian vừa qua ở Việt Nam, trong rất nhiều sự vụ,
thay vì xử phạt hợp tình, hợp lý trên nguyên tắc bảo vệ
tài sản và tính mạng cho nhân dân, thì công an Việt Nam -
tương tự như Tunesia - lại rất tắc trách, sử dụng bạo
lực, gây chấn thương thân thể hoặc tử vong cho người vi
phạm, cũng đã làm cho dân chúng nổi giận.
Điển hình nhất vào ngày 25/07/2010, cho rằng công an huyện Tân
Yên đã tàn nhẫn đánh chết em Nguyễn Văn Khương, 21 tuổi,
chỉ vì em không đội mũ bảo hiểm, hàng ngàn người từ khắp
các vùng lân cận đã kéo về trụ sở Uỷ ban tỉnh Bắc Giang,
phá sập hàng rào, giật cờ và phản kháng, chống cự lại
công an tới ổn định trật tự.
Sự lộng hành, cho phép mình đứng ngoài pháp luật, coi thường
sinh mạng thường dân của lực lượng công an Việt Nam ngày
càng tăng, sẽ không gì khác hơn là rót thêm dầu vào ngọn
lửa bất bình, mất hết lòng tin vào chế độ của xã hội và
đến một lúc nào đấy chím muồi có thể thiêu rụi cả chế
độ.
Có rất nhiều yếu tố tương đồng đến đau đớn giữa hai
chế độ độc tài của Việt Nam và Tunisia. Cho nên hiện
tượng Bắc Giang hôm qua và thủ đô Tunisia hôm nay là bài học
nhãn tiền. ■
© 2011 Radio Free Asia
<em>Tác giả Lê Diễn Đức là một trong những người sáng lập
Đàn Chim Việt tại Ba Lan. Hiện làm việc cho RFA với vai trò
biên tư vấn biên tập.</em>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/7542), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét