tập đoàn kinh tế nhà nước ra đời từ năm 2005 đến nay đã
năm năm trôi qua nhưng vẫn chưa có một tổng kết chính thức
nào về mô hình này. </div>
<h2>Chưa sơ kết lấy đâu ra tổng kết</h2>
Còn nhớ đầu năm nay, Chính phủ đề ra một chương trình hành
động rất cụ thể, với những cột mốc rõ ràng: Sơ kết mô
hình tập đoàn kinh tế trong tháng 9-2010, nơi chủ trì là Ban
Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, nơi phối hợp
là Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Bộ Tài chính. Một đầu việc
khác, được giao cho Bộ Kế hoạch & Đầu tư chủ trì là "Rà
soát, phân tích, đánh giá một cách toàn diện về hiệu quả
của mô hình tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước",
cũng phải làm xong trong tháng 9-2010. Cụ thể hơn, Bộ Tài chính
được giao nhiệm vụ "Đánh giá lại giá trị vốn, tài sản
nhà nước tại các tập đoàn, tổng công ty nhà nước", hoàn
tất trong quý 2-2010.
Cho đến nay, chúng ta vẫn chưa thấy kết quả gì từ những
phần việc mà Chính phủ đã giao cho các bộ, ngành. Giả thử
các cơ quan này làm xong phần việc được giao thì cũng đã quá
muộn so với thời gian năm năm các tập đoàn hoạt động theo
dạng thí điểm. Trước đó, cũng đã có nhiều yêu cầu sơ
kết, đánh giá mô hình tập đoàn kinh tế nhưng cũng không có
một kết luận nào cụ thể.
Trong thực tế, cho đến nay đã có 12 tập đoàn kinh tế nhà
nước được thành lập (xem bảng). Trong suốt thời gian đó,
các tập đoàn hoạt động theo Luật Doanh nghiệp nhà nước
bởi mãi đến cuối năm 2009, Chính phủ mới ban hành Nghị
định số 101/2009/NĐ-CP về thí điểm thành lập, tổ chức,
hoạt động và quản lý tập đoàn kinh tế. Đến nay khi Luật
Doanh nghiệp nhà nước đã hết hiệu lực, mọi doanh nghiệp
phải hoạt động theo Luật Doanh nghiệp 2005 thì cơ sở pháp lý
của việc thành lập các tập đoàn càng mơ hồ hơn nữa.
Điều khiến nhiều người thắc mắc nhất là chuyện tập
đoàn kinh tế không có tư cách pháp nhân. Nghị định 102 vừa
mới ban hành và Nghị định 139 năm 2007 đều quy định như
nhau, gần với thông lệ quốc tế, cụ thể:
<ol><li><em>Tập đoàn kinh tế bao gồm nhóm các công ty có tư
cách pháp nhân độc lập, được hình thành trên cơ sở tập
hợp, liên kết thông qua đầu tư, góp vốn, sáp nhập, mua lại,
tổ chức lại hoặc các hình thức liên kết khác; gắn bó lâu
dài với nhau về lợi ích kinh tế, công nghệ, thị trường và
các dịch vụ kinh doanh khác tạo thành tổ hợp kinh doanh có từ
hai cấp doanh nghiệp trở lên dưới hình thức công ty mẹ -
công ty con.</em></li>
<li><em>Tập đoàn kinh tế không có tư cách pháp nhân, không
phải đăng ký kinh doanh theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
Việc tổ chức hoạt động của tập đoàn do các công ty lập
thành tập đoàn tự thỏa thuận quyết định.</em></li></ol>
<h2>Vì sao không có tư cách pháp nhân?</h2>
Trước khi phân tích các tập đoàn kinh tế ở nước ta, hãy xem
thông lệ quốc tế về tổ chức và hoạt động của các tập
đoàn như thế nào. Lấy ví dụ Google rõ ràng là một tập
đoàn lớn trong ngành công nghệ thông tin. Nay Google mua lại một
hãng XYZ nào đó (như khi mua YouTube), tất nhiên về mặt danh
nghĩa XYZ nay thuộc tập đoàn Google nhưng về mặt pháp lý, XYZ
vẫn là một pháp nhân độc lập, chỉ có chủ sở hữu là
Google mà thôi, nó không liên quan gì đến Google về mặt luật
pháp cả. Chỉ khi Google làm báo cáo tài chính tổng hợp thì
mới tích hợp kết quả kinh doanh của XYZ vào.
Hay lấy một công ty khác. Sony Vietnam là một pháp nhân độc
lập, nó liên quan đến tập đoàn Sony ở góc độ vốn hay công
nghệ hay nhân sự… tức toàn chuyện nội bộ. Tập đoàn Sony
(Sony Corporation) là công ty mẹ, chuyên về điện tử và đóng
vai trò đầu tư vào các công ty Sony khác như Sony Music hay Sony
Ericsson. Tất cả làm nên Sony Group (không có tư cách pháp nhân
vì không do ai đứng ra thành lập cả).
Ở Việt Nam cũng vậy. Lấy ví dụ Tập đoàn Dệt May Việt Nam,
theo giới thiệu của trang web của Chính phủ, gồm 10 đơn vị
hạch toán phụ thuộc và 69 công ty con, công ty liên kết. Các
công ty con của tập đoàn này như công ty Dệt Nam Định, Công
ty Dệt Việt Thắng mặc dù do Tập đoàn Dệt May nắm giữ 100%
vốn điều lệ vẫn là các công ty TNHH một thành viên, tức là
những pháp nhân độc lập, chịu trách nhiệm trước pháp luật
về mọi mặt cho hoạt động của mình.
Hay Công ty Len Việt Nam, cũng được xem là thành viên của Tập
đoàn Dệt May nhưng thuộc loại doanh nghiệp mà tập đoàn này
nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, còn Công ty cổ phần May
Thời trang thuộc loại doanh nghiệp mà tập đoàn chỉ nắm giữ
dưới 50% vốn điều lệ. Thậm chí các đơn vị sự nghiệp
như Viện Mẫu thời trang cũng là thành viên của tập đoàn.
Việc tập hợp các doanh nghiệp khác nhau như thế vào một nhóm
các công ty (tức là tập đoàn) chỉ là việc họ tự thỏa
thuận với nhau chứ làm sao hình thành từ một quyết định
hành chính được.
<h2>Đang có sự nhầm lẫn rất lớn</h2>
Ở đây cần phân biệt Tập đoàn Dệt May Việt Nam (không có
tư cách pháp nhân) với công ty mẹ - cũng mang tên Tập đoàn
Dệt May Việt Nam (có tư cách pháp nhân, được thành lập trên
cơ sở Tổng công ty Dệt May Việt Nam). Lẫn lộn giữa hai thực
thể này đã và sẽ là đầu mối cho muôn vàn trục trặc trong
thực tế.
Tập đoàn Dệt May Việt Nam (không có tư cách pháp nhân) không
ký kết hợp đồng được với ai cả (không có tư cách pháp
nhân, không có con dấu làm sao ký); không được đứng ra vay
nợ cho ai; nói tóm lại là không làm được gì trong thực tế
cả. Không thể nào ra quyết định thành lập một thực thể
như thế được.
Rõ ràng sự nhầm lẫn giữa công ty mẹ và cái gọi là tập
đoàn bao trùm vì cả hai được đặt tên giống nhau đang gây
khó khăn cho việc tổng kết mô hình tập đoàn. Đã không có
tư cách pháp nhân thì liệu có có hội đồng thành viên hay
hội đồng quản trị được không? Cũng tương tự, làm gì có
chức danh chủ tịch hay tổng giám đốc một thực thể không
có tư cách pháp nhân. Và lấy ví dụ Vinashin, không có tư cách
pháp nhân thì làm gì có chuyện phá sản. Tất cả những điều
này là do không phân biệt rạch ròi giữa Vinashin là công ty mẹ
và Vinashin (là tập hợp trên 400 công ty lớn nhỏ). Hay lấy ví
dụ hàng chục công ty mà Vinashin từng "góp vốn bằng thương
hiệu". Nếu tính cho cả tập đoàn, xem ra phải cộng tài sản
của các công ty này vào nhưng đối với công ty mẹ Vinashin,
chúng không làm tăng một chút tài sản nào cả.
Như vậy, giải pháp rõ ràng nhất là quay về với cách làm theo
thông lệ quốc tế. Trước mắt phải yêu cầu các công ty mẹ
trong các tập đoàn không được sử dụng từ tập đoàn trong
tên gọi của mình để tránh nhầm lẫn. Gọi tập đoàn Bưu
chính Viễn thông Việt Nam thì phải hiểu đó là tập hợp
nhiều công ty; còn công ty mẹ gọi bằng một tên khác như
Tổng công ty Bưu chính Viễn Thông hay một danh xưng nào đó.
Đọc lại các quyết định thành lập các tập đoàn, chúng ta
sẽ thấy nếu không xác định rõ chuyện này, các nội dung
quyết định sẽ bị vô hiệu hóa. Chẳng hạn, hội đồng
quản trị được thành lập phải là hội đồng quản trị
của công ty mẹ chứ không phải là hội đồng quản trị của
tập đoàn.
Lúc đó, các tập đoàn là tập hợp các doanh nghiệp trên cơ
sở tự thỏa thuận với nhau chứ không thể hình thành từ
một quyết định hành chính. Công ty mẹ sẽ có quan hệ với
các công ty con, công ty liên kết bằng vốn, bằng con người…
Có như vậy mới hy vọng các bộ, ngành sẽ tổng kết được
mô hình tập đoàn của Việt Nam.
------
<h2>Bảng: Các tập đoàn kinh tế nhà nước</h2>
<ol><li>Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam </li>
<li>Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam</li>
<li>Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam</li>
<li>Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản</li>
<li>Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam</li>
<li>Tập đoàn Dệt- May Việt Nam</li>
<li>Tập đoàn Điện lực Việt Nam </li>
<li>Tập đoàn Bảo Việt </li>
<li>Tập đoàn Viễn thông quân đội </li>
<li>Tập đoàn Hóa chất Việt Nam </li>
<li>Tập đoàn Phát triển nhà và đô thị Việt Nam </li>
<li>Tập đoàn Công nghiệp Xây dựng Việt Nam </li></ol>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/6917), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét