đến ngạc nhiên. Chuyện "sex sells" thì có khi còn hiểu
được, vì nó liên quan đến thương mại, nhưng chuyện mê tín
thì quả là khó hiểu trong một xã hội mà đáng lí ra mê tín
đã bị diệt từ lâu.
Hôm nay đọc một bản tin trên VNN (<a
href="http://vietnamnet.vn/tinnhanh/201010/Rong-thieng-hien-len-troi-mung-thu-do-nghin-tuoi-938856/">'Rồng
thiêng' hiện lên trời mừng thủ đô nghìn tuổi</a>) kèm theo
lời bình luận "<em>Điều đáng kinh ngạc là đám mây "rồng"
này khá trùng hợp với hình dạng của con rồng thời Lý,
triều đại đã chọn Hà Nội làm thủ đô của cả
nước</em>" làm tôi không khỏi phì cười. Một độc giả
nào đó chụp lại những bức ảnh với những đám mây hội
tụ mà độc giả cho là "rồng thiêng" xuất hiện trên bầu
trời Hà Nội. Hình như vị độc giả và tòa soạn báo VNN
muốn nói rằng rồng xuất hiện để ăn mừng đại lễ, hay
buổi lễ có sự chứng giám của một thần linh nào đó. Cũng
có thể hàm ý của bài báo là có một đấng tối cao nào đó
đang ngồi đâu đó trên trời cao nhìn xuống hài lòng với
buổi lễ ngàn năm Thăng Long. Tôi ngạc nhiên là tại sao
người ta lại ấu trĩ đến thế. Tại sao một tờ báo như
Vietnamnet lại ấu trĩ đến như thế. Xin lỗi các bạn trong
VNN, tôi không có từ nào khác ngoài "ấu trĩ" để mô tả
việc đăng bản tin đó.
<center><img
src="http://images.vietnamnet.vn/dataimages/201010/original/images2044899_t413383.jpg"
alt="" /></center>
<center><img
src="http://images.vietnamnet.vn/dataimages/201010/original/images2044900_t413351.jpg"
alt="" /></center>
<center><em>Bức hình này được xem là trùng hợp với rồng
đời Lý (ảnh dưới)</em></center>
Một bức ảnh có thể có nhiều nghĩa tùy theo cảm nhận của
từng người. Người phương Tây hay nói <em>beauty is in the eye of
the beholder</em> để nói rằng cái đẹp là một cảm nhận
định tính tương đối. Đã là cảm nhận thì nó tùy thuộc
vào cá nhân, vào cặp mắt thẩm mĩ của từng người. Có thể
tôi thấy Meryl Streep đẹp, nhưng bạn không thấy như thế. Có
thể tôi thấy tranh của Bùi Xuân Phái đẹp, nhưng người
nước ngoài nhìn vào thì chỉ chẳng thấy gì ngoài những nét
vẻ nguệch ngoạc. Nếu tôi đưa cho bạn xem một phim X quang,
có lẽ bạn sẽ chẳng thấy gì trong đó, nhưng tôi thì biết
phim đó nói lên cái gì. Nói ra những ví dụ trên cũng chỉ
để nói rằng những bức hình mà Vietnamnet cho là "rồng
thiêng" hội tụ đó chỉ là một cảm nhận cá nhân của một
độc giả. Có thể vị độc giả đó muốn mình thấy rồng
nên nhìn những đám mây đó như là hình dáng con rồng. Nhưng
tôi chưa thấy rồng bao giờ trong đời, nên tôi chỉ nhìn thấy
đó là những hình dạng ngẫu nhiên được kết cấu từ những
đám mây trong một khoảnh khắc nào đó. Vietnamnet đăng những
tấm hình đó và bảo là "rồng thiêng" là một cách áp
đặt cái nhìn cá nhân cho chúng tôi – những độc giả -- và
tôi nghĩ điều đó không phù hợp với tiêu chí của người
làm báo.
<center><img
src="http://images.vietnamnet.vn/dataimages/201010/original/images2044919_21.jpg"
alt="" /></center>
<center><em>Chú thích của VNN: Một đám mây hình rồng cũng xuất
hiện bên phía trái (Ảnh chụp từ clip)</em> </center>
<center><img
src="http://images.vietnamnet.vn/dataimages/201010/original/images2044920_41.jpg"
alt="" /></center>
<center><em>Chú thích của VNN: Sau đó tiến sát lại đám mây
phía đối diện (Ảnh chụp từ clip) </em></center>
Bức hình Vietnamnet đăng kèm theo lời nhận xét kèm theo thể
hiện một sự mê tín. Mê tín là một tật xấu, u mê, tin vào
thần thánh một cách mù quáng. Do đó, người mê tín thường
có trình độ học vấn thấp, vì họ không lí giải được
hiện tượng và sự kiện. Hình như những người theo chủ
nghĩa duy vật chống mê tín, và tôi nghĩ họ đúng. Thế nhưng
ở Việt Nam dạo này, mê tính đã trở thành một trào lưu.
Báo chí đăng rất nhiều tin về những "điềm" lạ, những
sự kiện mà họ cho rằng khoa học không giải thích được
(hàm ý nói có thần linh nào đó). Sự mê tín của giới báo
chí làm tôi liên tưởng đến số đề. Người đánh số đề
rất mê tín, và họ diễn giải những gì họ thấy, họ nằm
mơ qua lăng kính… số đề.
Nhưng mê tín là điều làm tôi ngạc nhiên. Nghe nói giới lãnh
đạo ngày nay cũng rất mê tín. Báo chí từng phản ảnh một
Bộ về kinh tế dành hẳn một cái phòng để thờ (ai?). Bệnh
viện nào cũng có miếu hay bàn thờ. Đền chùa cũng thế.
Người ta đã biến Phật giáo thành một tôn giáo mê tín dị
đoan, và biến chùa thành nơi thực hành những hủ tục mê tín
dị đoan. Còn lãnh đạo thì mỗi việc làm của họ đều
được sự hướng dẫn của những "chuyên gia" về phong
thủy và thầy bà. Câu chuyện về lắp trái tim cho Thánh Gióng
gần đây cho thấy mê tín đã lên đến đỉnh.
Theo tôi, mê tín thể hiện sự thiếu tự tin vào lí trí và khoa
học. Vì thiếu tự tin, thiếu lí trí, nên người ta dễ dàng
tin vào những thần thánh phù hộ mình. Người ta sẵn sàng
hối lộ Phật, Chúa để có được may mắn. Nhìn qua những
cảnh người ta đi chùa với những lời khấn tôi không khỏi
phì cười. Thay vì thăng quan tiến chức bằng con đường học
hành và làm việc, người ta chọn con đường dễ dàng hơn:
cầu cúng thần linh. Người ta đem tiền bạc và hàng hóa đến
nhờ thần linh chiếu cố cho thăng chức. Đó chẳng những là
một hình thức thiếu tự tin, mà còn là một hình thức hối
lộ. Có thể nói rằng hối lộ và tham nhũng ở nước ta bắt
đầu từ mê tín! Người ta đang biến Phật giáo – một tôn
giáo dựa vào lí trí và khoa học – thành một tôn giáo mê
tín, và đó là một tội.
Lịch sử của mê tín xuất phát từ thời khoa học còn sơ khai,
thời mà người ta chưa thể giải thích một hiện tượng bằng
các mô hình khoa học. Nhưng khi khoa học tiến bộ hơn thì
chúng ta có thể giải thích những hiện tượng thiên nhiên.
Cố nhiên, khoa học vẫn chưa thể giải thích tất cả mọi
hiện tượng, nhưng điều đó không có nghĩa là các hiện
tượng đó là do thần linh hay thượng đế tạo ra. Nhưng mê
tín còn tùy thuộc vào văn hóa. Chẳng hạn như trong xã hội
phương Tây, con số 13 được xem là kém may mắn, nhưng ở
nước ta và Trung Quốc con số 4 được xem là không tốt. Nhưng
chẳng ai giải thích được tại sao những con số đó không may
mắn. Không giải thích được bởi vì trong thực tế, chẳng
có bằng chứng nào để nói những con số đó là không may
mắn. Cái gọi là không may mắn chỉ là một sản phẩm của
sự tưởng tượng. Mê tín, theo tôi, chính là sản phẩm của
sự tưởng tượng.
Do đó, nhìn bức hình với những đám mây di chuyển ngẫu nhiên
mà hình dung ra "rồng thiêng" thì tôi nghĩ đó là một sự
mê tín của người có tưởng tượng phong phú pha lẫn tâm hồn
thi thơ hơn là khoa học.
NVT
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/6570), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét