Từ những điều đã trình bày trong các phần I và II, phải
chăng có thể kết luận: <em><strong>Sau 30 Tháng Tư 1975 quyền
lực trong Đảng dần dần và lúc này lúc khác không còn lựa
chọn nhiệm vụ phục vụ lợi ích quốc gia là mục tiêu hàng
đầu và tối thượng nữa, mà đang ngày càng chuyển hẳn sang
ưu tiên lựa chọn yêu cầu duy trì quyền lực của
Đảng?</strong></em> Xin nói ngay, quyền lực trong Đảng như vậy
và quyền chính đáng của một đảng lãnh đạo là hai thứ
khác nhau.
Qua tiếp xúc, có lẽ có thể nói từng người trong lãnh đạo
Đảng hình như đều nhận thức rõ được thực trạng đất
nước, thực trạng của Đảng hiện nay. Có ý kiến còn cho
rằng những người lãnh đạo Đảng và Nhà nước còn biết
nhiều hơn những gì được viết ra ở đây! Song tại sao
"biết" như thế nhưng cái quyền chính đáng của đảng lãnh
đạo không đảo ngược được cái quyền lực trong Đảng?
Tại bất cập? Tại không muốn đảo ngược? Tại sao cái
quyền chính đáng của đảng lãnh đạo cứ để cho cái quyền
lực trong Đảng lựa chọn chính nó là chính chứ không phải
lựa chọn đất nước? Phải chăng vì những lẽ này ưu tiên
đất nước bị đẩy xuống hạng hai! Tính tiền phong chiến
đấu trong toàn Đảng bị đẩy lùi từng bước và hôm nay đang
bị tha hóa lấn át?.. Sự lựa chọn này của quyền lực trong
Đảng thực chất là sự giảm sút chất lượng chính trị của
Đảng, nói lên Đảng đang tự diễn biến hoà bình?!
Lúc này Đảng đứng trên đỉnh cao nhất của quyền lực, song
cũng là lúc Đảng yếu nhất, có nhiều yếu kém hư hỏng nhất
về mọi mặt, giữa lúc chưa bao giờ công sức và thời gian
được bỏ ra cho xây dựng Đảng nhiều như ngày nay! Nói một
cách khác: Đảng, trước hết là các đảng viên chân chính,
đang phải bước vào một cuộc chiến đấu khó nhất kể từ
khi thành lập – cuộc chiến đấu để chiến thắng chính
mình, để trở lại đặt ưu tiên đất nước lên hàng đầu,
để mãi mãi đi với dân tộc, chỉ vì dân tộc[38]: cuộc
chiến đấu của mọi đảng viên chân chính bảo vệ phẩm
chất và quyền chính đáng của đảng lãnh đạo!
Thực trạng của đất nước và của Đảng trình bày trong các
phần I và II cho thấy lý tưởng của Đảng đã không chiến
thắng được chính mình. Tệ hại hơn nữa là quyền lực trong
Đảng đang nhân danh bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, biện
minh cho gia tăng việc nắm quyền, qua đó nhiệm vụ lãnh đạo
ngày càng teo dần, công việc cai trị tăng lên.
Những cái được và mất, những cái làm nên và thất bại
của 35 năm đầu tiên trong hòa bình xây dựng và bảo vệ đất
nước cho thấy: Hầu như mọi việc bám lấy ý thức hệ và
nhằm nâng cao quyền lực trong Đảng – trên thực tế là nhân
danh Đảng và nhân danh bảo vệ vai trò lãnh đạo của Đảng
– đều không kết quả, hoặc chỉ mang lại thành tích giả
tạo, thậm chí nhiều khi vấp phải thất bại nặng nề, đất
nước phải trả giá đắt và bị kéo lùi. Cứ so sánh những
phát biểu hàng ngày của lãnh đạo với thực trạng của đất
nước và của Đảng sẽ rõ. Việc nào gắn với hoặc phù hợp
với lợi ích dân tộc với dân chủ đều thành công, thúc
đẩy đất nước phát triển. Đời sống mọi mặt của đất
nước cũng đang chứng minh: Nhiều điều cốt yếu ghi trong
Cương lĩnh và Điều lệ của Đảng đã bị cuộc sống đất
nước vượt qua, hoặc bị quyền lực trong Đảng vô hiệu hoá
trên thực tế. Hiện nay chủ nghĩa hình thức và sự giả dối
không buông tha sự thiêng liêng nào và đang tiếp tục bành
trướng trên chính trường của Đảng.
Với tinh thần nhìn thẳng vào sự thật, đất nước đang
chứng kiến tình hình: Qua mỗi kỳ Đại hội toàn quốc của
Đảng, chất lượng của Đảng thêm một sa sút – Đại hội
sau thấp hơn Đại hội trước – về năng lực lãnh đạo cũng
như về phẩm chất. Nhiều báo cáo của Đảng và nhiều tin
tức trên các phương tiện truyền thông cho thấy: Cứ gần
đến kỳ Đại hội Đảng, các vụ khiếu kiện giữa các
đảng viên với nhau, giữa người dân và các đảng viên, lại
đột biến gia tăng, những vấn đề phải xử lý trong Đảng
cũng ngày một nhiều và nghiêm trọng hơn, các tội phạm và
tính chất các tội phạm đảng viên mắc phải có xu hướng
ngày càng nghiêm trọng, trong khi đó nhiệm vụ của Đảng đối
với đất nước ngày một khó khăn phức tạp hơn. Chất
lượng đảng viên nói chung đáng lo ngại – thể hiện qua
trình độ và ý thức trách nhiệm đối với đất nước và
đối với Đảng nói chung thấp, không dám bảo vệ lẽ phải
và đấu tranh chống mọi sai trái (vấn đề "đấu tranh –
tránh đâu?" ngày càng tinh vi hơn, trầm trọng hơn).
Xin lưu ý, vai trò lãnh đạo hiện nay của Đảng là do hoàn
cảnh lịch sử xác lập nên. Nói thế hàm nghĩa là vai trò và
ảnh hưởng của Đảng ngày nay chủ yếu sống nhờ vào vốn
liếng các thế hệ trước của Đảng để lại. Nghĩa là
Đảng đang ăn vào vốn lịch sử của mình! Thực tế này cùng
với việc đặt ưu tiên duy trì quyền lực của Đảng lên trên
lợi ích quốc gia là những nguyên nhân trực tiếp nhất gia
tăng tốc độ tha hóa của Đảng.
Nếu coi Đại hội VI là điểm sáng mang tính bước ngoặt có
tính cách mạng về đường lối (chủ yếu là đường lối kinh
tế), các Đại hội tiếp theo là những bước đi dè dặt chứ
không phải thận trọng, thậm chí có mặt tụt hậu, và nhìn
chung là đã không phát huy được bước tiến đột phá quan
trọng của Đại hội VI. Nhất là phẩm chất và sức chiến
đấu của Đảng hiện nay đang tụt xa so với Đại hội VI, ít
nhất là không dám nhìn thẳng vào sự thật, không dám từ bỏ
những tư duy lỗi thời, không dám đối mặt quyết liệt với
các thói xấu... Nói một cách khác, giữa một bên là phẩm
chất, bản lĩnh và năng lực của Đảng, và một bên là những
đòi hỏi phát triển ngày càng cao của đất nước, khoảng
cách bất cập này đang ngày càng rộng ra, làm giảm sút nghiêm
trọng ảnh hưởng và vai trò lãnh đạo của Đảng. Chiều
hướng của Đảng từ Đại hội VI đến nay là: Những yếu
kém của Đảng đang kéo theo sự suy yếu toàn bộ hệ thống
chính trị đất nước.
Đảng nói chung từ người yêu nước, lãnh đạo thành công dân
tộc giải phóng đất nước, giành lại độc lập thống nhất,
ngày nay đang bị tha hóa thành người nắm quyền. Khái niệm
"đảng cầm quyền" bị hiểu rất sai lệch thành nắm
quyền, đang bị lạm dụng, và trên thực tế biến Đảng trở
thành ông chủ cai trị đất nước. Sự nắm quyền này đã
phát triển thành một hệ thống chằng chịt trong mọi lĩnh
vực của cuộc sống, xuyên xuốt từ cơ sở thấp nhất lên
đến thượng tầng cao nhất trong toàn bộ hệ thống kinh tế,
chính trị, xã hội, văn hóa của quốc gia. Đó chính là hiện
tượng "đảng hóa" toàn diện. Làm như vậy, bao nhiêu lý
lẽ, chủ thuyết, chủ nghĩa Đảng đề ra và tôn thờ cuối
cùng vẫn không đủ sức chiến thắng được quán tính lịch
sử muôn đời: cái quán tính người chiến thắng trở thành
kẻ cai trị! Cái quán tính ngày xưa dân gian gọi là: Được
làm vua,…[39] Chính cái quán tính này đang lấy đi mất tính
tiền phong chiến đấu của Đảng và đang kìm hãm nghiêm trọng
khả năng xây dựng nhà nước pháp quyền.
Hiện nay đã vậy, từ Đại hội XI trở đi sẽ ngày càng ít
đảng viên giữ cương vị lãnh đạo có quá khứ tham gia cách
mạng đầy thử thách. Điều này có nghĩa đội ngũ lãnh đạo
của Đảng từ nay trở đi chủ yếu là do cơ cấu quyền lực
và chính sách cán bộ của Đảng tạo thành – thực chất
đấy là một dạng biến tướng nào đó của hình thái cha
truyền con nối. Bởi vì Đảng đang ngày đêm tạo ra, vun đắp,
gìn giữ cho mình hệ thống chính trị và môi trường tồn tại
như thế - để duy trì quyền lực, duy trì vai trò lãnh đạo và
vai trò nắm quyền của mình:
Khác với thời chiến, ngày nay trong thời bình Đảng không
lựa chọn con đường phấn đấu đứng mũi chịu sào đối
với mọi thử thách quốc gia đang đối mặt để thử thách
chính mình, Đảng không thông qua sự lựa chọn của nhân dân
để xây dựng, bảo vệ và duy trì vai trò lãnh đạo của mình,
để phát triển chính mình. Trên thực tế, ngày nay trong thời
bình Đảng lựa chọn con đường của cơ chế và cơ cấu để
duy trì quyền lực của mình. Vì thế, tính ủy thác của nhân
dân với tính cách là yếu tố làm nên vai trò lãnh đạo của
Đảng trở thành vấn đề, trên thực tế là dần dần không
còn.
Thực tế trình bày trên đòi hỏi Đảng càng phải phấn đấu
nghiêm khắc hơn nữa với chính mình để vươn lên giữ lấy
bằng được cho mình khả năng và vai trò lãnh đạo đất
nước, chứ không phải là để củng cố sức mạnh nắm chặt
hơn nữa trong tay quyền lực để cai trị đất nước. Tiếc
rằng toàn bộ sức mạnh của hệ thống chính trị và quyền
lực chuyên chính hiện nay của Đảng lại được ưu tiên huy
động cho việc phục vụ mục đích sau, và đây là nguyên nhân
trực tiếp nhất dẫn tới thỏa hiệp và nuôi dưỡng tha hóa
trong Đảng, tiếp tục hủy hoại tính tiền phong chiến đấu
của Đảng.
Hơn thế nữa, là lực lượng chính trị duy nhất nắm trọn
vẹn quyền lực đất nước, không chịu sự cọ sát hay giám
sát nào, Đảng ngày nay trở thành một thứ nhà nước siêu
quyền lực, trong khi đó nhà nước của dân, do dân vì dân
thông qua hiện tượng "đảng hóa" trên thực tế chỉ còn
lại là một công cụ của Đảng. Tình hình này "đương
nhiên" đến mức được chính đại biểu Quốc hội nói lên
công khai trước báo chí: Bộ Chính trị và BCHTƯ Đảng là cấp
trên của Quốc hội! Thậm chí sự gò ép các quyết định quan
trọng, cùng với thái độ thiếu lễ độ và ngôn từ không
nghiêm túc đôi khi xảy ra tại họp Quốc hội của một vài
người có trọng trách trong chính phủ nhưng có cương vị cao
trong Đảng.., có thể được xem là những biểu hiện rõ nét
của thực trạng này.
Xin lưu ý: Nhân dân ta thế hệ này đến thế hệ khác hy sinh
chiến đấu dưới sự lãnh đạo của Đảng là để xóa bỏ
áp bức thống trị của nước ngoài, để tự giải phóng chính
mình và giành quyền làm chủ đất nước, chứ không phải là
để thiết lập nên một hệ thống của người trong nước cai
trị lại chính mình. Sự tha hóa đang diễn ra trong Đảng đang
từng giờ từng ngày đẩy lùi Đảng từ vị trí đảng lãnh
đạo xuống vị trí đảng cai trị như thế[40].
Ngay cả lúc này lúc khác xử một số vụ án chính trị với
tội danh chống đối hay lật đổ chế độ, tình hình của
đất nước cũng cho thấy không một lực lượng chính trị nào
dù là ở trong nước hay ở nước ngoài có thể đủ sức lật
đổ quyền lực của Đảng. Song diễn tiến của tha hóa và
bất cập đang làm suy yếu Đảng nhanh nhất và toàn diện
nhất, đang là nguy cơ lớn nhất trực tiếp đe dọa vai trò
lãnh đạo và sự tồn tại của Đảng. Không phải ngẫu nhiên
đã có nhận xét: Chỉ có sự tự sụp đổ do tha hóa mới có
thể lật đổ Đảng mà thôi! Đảng, trước hết là những
người lãnh đạo, cần nhận rõ thực trạng này, kiên quyết
đấu tranh cho sự trong sạch vững mạnh của Đảng, và nhất
thiết đừng để cho một ngày nào đó những mâu thuẫn này
diễn biến hòa bình Đảng thành đối kháng dân tộc.
Cần nói rõ thêm: Sự câu kết bộ 3 như đã nói trong phần II,
quyền lực trong Đảng (trong nhiều trường hợp, tên gọi đầy
đủ của nó phải là quyền lực nhân danh Đảng), tình trạng
quan liêu và những yếu kém khác đang tha hóa con người và tha
hóa bộ máy của Đảng và hệ thống chính trị của đất
nước, hình thành ra một hiện tượng quan liêu ăn bám. Sự quan
liêu ăn bám này thiên hình vạn trạng, - đó có thể là những
con người cụ thể nào đó trong những trường hợp nhất
định và trong những mối tương quan nào đó, có khi xuất hiện
như một bộ máy, có khi hiện hình như một cơ chế, thậm chí
có khi như một tác phong làm việc hay một tập quán kinh niên...
Sự câu kết bộ 3 này đang ra sức bảo vệ quyền lực trong
Đảng[41] nhân danh bảo vệ Đảng và bảo vệ chế độ, nhân
danh nhiều thứ khác nữa... Điển hình nhất của sự quan
liêu ăn bám này là một thứ cơ chế không thành văn "giữ
quyền quyết định tất cả nhưng không chịu trách nhiệm, khi
xẩy ra sự cố thì rất khó bề truy cứu", đang diễn ra ở
nhiều nơi trong cả nước và trong nhiều lĩnh vực của cuộc
sống – lộ liễu và dễ nhận biết nhất ở các vụ tham
nhũng lớn..
Có thể nói sự quan liêu ăn bám này đang ngày càng vô cảm
hoặc quay lưng lại với sự thật, chỉ quan tâm theo đuổi
những mục đích của quyền lực. Sự quan liêu ăn bám này
thậm chí không hiếm trường hợp biện minh những sai trái, nói
dối hay hù dọa Đảng, trấn áp lẽ phải, che đậy hay làm
nhẹ nguy cơ diễn biến lớn nhất đối với Đảng là sự tha
hóa trong Đảng, nhưng lại nhấn mạnh một chiều nguy cơ diễn
biến hòa bình do bên ngoài can thiệp vào là nghiêm trọng nhất
đối với Đảng, vân vân... Đây là sự chệch hướng của
mọi chệch hướng, Đảng dứt khoát cần làm rõ và ngăn chặn.
Tệ hại vô cùng là ở chỗ sự chệch hướng này đang diễn ra
giữa lúc: (a) Đảng ở đỉnh cao của quyền lực, ảnh hưởng
và quyền lực của Đảng đang là lực lượng chính trị duy
nhất và mạnh nhất trong nước, (b) trên dưới 70% tài sản
vốn liếng cả nước là sở hữu quốc doanh, (c) cả nước có
nguyện vọng nóng bỏng muốn vươn lên con đường phát triển
văn minh hiện đại và (d) yêu cầu bảo vệ tổ quốc đòi hỏi
phải sớm kiện toàn đất nước mọi mặt. Hơn thế nữa sự
chệch hướng này đang diễn ra giữa lúc Đảng có trong tay mọi
điều kiện tốt nhất để tự giác chủ xướng một cuộc
cải cách chính trị đã trở nên vô cùng cấp thiết, đưa
đất nước chuyển sang giai đoạn phát triển mới và để
chiến thắng mọi uy hiếp từ bên ngoài. Cách đây 25 năm khi
phải tiến hành đổi mới, Đảng thậm chí lúc đó không có
nhiều thuận lợi như ngày nay để tiến hành cuộc cải cách
này. Nói ngắn gọn: Chính sự chệch hướng này đang ngày đêm
làm tê liệt Đảng, cướp đi vai trò và khả năng của Đảng
là đảng lãnh đạo.
Thoạt kỳ thủy, quan liêu chỉ là một yếu kém, một thứ
bệnh không một hệ thống chính trị nào có thể miễn nhiễm
nếu không có một thể chế pháp quyền kiểm soát hữu hiệu
căn bệnh này. Sự yếu kém của Đảng dần dà biến thứ
bệnh quan liêu này (tự giác) hoặc để cho thứ bệnh này
(không tự giác) tự nó phát triển thành một cơ chế. Như đã
nói, hiện nay cơ chế quan liêu đã trở thành một thứ quyền
lực, thành công cụ đắc lực cho thứ quyền lực trong Đảng
nhân danh Đảng. Càng có nhiều khó khăn và yếu kém, Đảng
càng bị chính sự quan liêu ăn bám này của mình diễn biến.
Vì sự tồn tại của chính nó, sự quan liêu ăn bám này đang
lăm le biến quyền lực chính thống của Đảng được ghi trong
Điều lệ Đảng thành một thứ của sở hữu riêng cho nó và
vì nó.
Cùng với thời gian, sự quan liêu ăn bám này và sự câu kết
bộ 3 ngày càng thâm nhập vào nhau, nuôi dưỡng nhau – trước
hết và chủ yếu thông qua chính sách tổ chức cán bộ, nhất
là chính sách cơ cấu – để dần dà phát triển quyền lực
trong Đảng thành một thứ quyền lực nhân danh Đảng. Chết
nỗi, đấy chính là thứ quyền lực thực tế cao nhất trong
Đảng, nó không thành văn, không được ghi trong Điều lệ
Đảng và vì thế thật ra nó không có tính pháp lý ngay cả
đối với Đảng.
Ví dụ, những quy định không thành văn trong nhiều lĩnh vực
của cuộc sống được toàn Đảng tuân thủ đến mức trở
thành thông lệ từ Đại hội này đến Đại hội khác: Quyền
lực cao nhất của Đảng là Đại hội Đảng toàn quốc, trên
thực tế chỉ còn lại là hình thức; những tập quán, những
phương thức không thành văn chuẩn bị và tiến hành Đại hội
Đảng các cấp; những quy định mang tính tiền lệ như không
là ủy viên Trung ương Đảng không thể là Bộ trưởng; tổng
giám đốc tập đoàn quốc doanh cần bố trí vào BCHTƯ Đảng;
không phải tỉnh ủy viên thì không thể làm giám đốc Sở...
Việc áp dụng những "tiêu chuẩn chính trị", những cái
"nhãn mác về chức vụ Đảng" như vậy không có trong Điều
lệ Đảng, trong Hiến pháp, hầu như đứng trên mọi tiêu
chuẩn thiết yếu khác, khiến cho toàn bộ hệ thống chính trị
và bộ máy quản lý nhà nước trở nên yếu kém, với những
hệ quả nghiêm trọng. Với cách bố trí người và sắp xếp
tổ chức, bộ máy như thế, với phương thức hoạt động
hiện nay, trên thực tế trong toàn bộ hệ thống đảng, nhà
nước, kinh tế xã hội... đã và đang hình thành một nếp vận
động mang tính một hệ thống bị đảng hoá, tạo thành một
kiểu bộ máy vận hành theo hoặc vận hành trong cơ chế
"đảng hóa", hoặc bị "đảng hóa" chi phối. Đó chính
là con đường "đảng hóa" toàn diện.
Thứ quyền lực nhân danh Đảng như thế đứng trên Hiến pháp
và Điều lệ Đảng, thường thể hiện muôn hình vạn trạng
bên trong các hình thái mang tải nó. Trong từng trường hợp
cụ thể, thứ quyền lực này có các tên gọi khác nhau: "sự
lãnh đạo", "sự chỉ đạo", "quán triệt", "học
tập", "tinh thần chỉ thị...", "tập trung dân chủ"…
Thứ quyền lực này thực chất là kết quả sự vận động qua
lại giữa các "mối quan hệ" (mối quan hệ này dẫn tới
quyết định này, mối quan hệ kia dẫn đến quyết sách kia…).
Thứ quyền lực nhân danh Đảng như thế và sự ràng buộc của
nó không hiếm trường hợp vô hiệu hóa trực tiếp người
được Đảng giao trách nhiệm – (Ví dụ: Lúc sinh thời cố
Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã có lúc phải kêu lên "Tôi không
làm sao cách chức nổi lấy một chủ tịch xã!".. Nhiều đoàn
kiểm tra, thanh tra của Đảng và Nhà nước khi đi thực tế
để điều tra thường bị ém nhẹm hay bưng bít thông tin, vân
vân...). Không ít quyết định quan trọng đối với vận mệnh
đất nước và của Đảng hình thành thông qua sự vận động
qua lại giữa những "mối quan hệ" như thế - nghĩa là do
thứ quyền lực nhân danh Đảng quyết định, chi phối.
Thứ quyền lực nhân danh Đảng như thế rất tiện lợi cho
việc cầm quyền, nắm quyền, song tự nó tước bỏ hay đối
nghịch với nhiệm vụ lãnh đạo của một đảng chính trị.
Xin nhắc lại, thứ quyền lực nhân danh Đảng như thế do bản
chất và lợi ích sống còn của chính nó, luôn luôn có xu
hướng muốn biến Đảng thành công cụ cho nó. Vì thế không
phải ngẫu nhiên từ lâu nhiều ý kiến tâm huyết cảnh báo:
Đảng đang trở thành đối tượng của tham nhũng![42] Thứ
quyền lực nhân danh Đảng như thế đang tồn tại song song với
hoặc lồng vào bên trong quyền lực chính thống của Đảng
(quyền lực được Điều lệ Đảng quy định – ví dụ:
Quyền của các Đại hội toàn quốc và các cấp, quyền của
Ban Chấp hành trung ương Đảng, quyền và trách nhiệm của các
tổ chức Đảng và các tổ chức cơ sở Đảng, quyền và nghĩa
vụ của các đảng viên…). Song vấn đề nóng bỏng đối với
vận mệnh của Đảng – cũng nóng bỏng như thế đối với
đất nước – là: Thứ quyền lực nhân danh Đảng như thế
đang vi phạm dân chủ trong Đảng, đang nhân danh tăng cường
sự lãnh đạo toàn diện của Đảng đẩy mạnh vấn đề
"đảng hóa" – mà trên thực tế là chuyển hóa Đảng ngày
càng mạnh sang xu hướng nắm quyền, với nguy cơ tha hóa Đảng
từng bước trở thành đảng cai trị... Chính diễn biến hòa
bình này, chứ không phải hành động chống đối hay lật đổ
nào từ bên ngoài Đảng, mới là mối nguy lớn nhất đối với
sự tồn tại của Đảng và tương lai quốc gia.
Mặt khác, sự đầu hàng, tránh né hay thái độ bàng quan của
không ít đảng viên trong Đảng trước thực tế nêu trên đang
gián tiếp hay trực tiếp hậu thuẫn cho sự diễn biến hòa
bình Đảng như vậy. Không phải ngẫu nhiên người đời đã
nói: Sự im lặng của lương tri nuôi dưỡng bạo hành của
quyền lực!
Với tư cách là đảng cách mạng, Đảng phải tuyên chiến với
diễn biến hòa bình này và mọi hành động phụ họa nó –
đây là một trong các nhiệm vụ cụ thể của đổi mới
Đảng, rất đáng đặt ra tại Đại hội XI[43]. Điều trước
tiên là toàn Đảng không có một ngoại lệ nào phải nghiêm
chỉnh thực hiện Hiến pháp, Cương lĩnh và Điều lệ Đảng
hiện hành. Điều gì trong Hiến pháp, trong Cương lĩnh và Điều
lệ không còn đáp ứng đòi hỏi phát triển của đất nước
thì phải thay đổi.
<h2>IV. Trách nhiệm lịch sử</h2>
Không lâu sau chiến thắng 30 Tháng Tư, đã có trí thức
kiến nghị: Sau khi hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền Nam
và thống nhất đất nước, sự nghiệp vinh quang nhất của
Đảng là xây dựng nên cho đất nước một thể chế dân chủ
làm giường cột cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất
nước lâu dài, phát huy sức mạnh của toàn thể dân tộc cho
sự nghiệp này, chuyển đất nước đi vào một kỷ nguyên
lịch sử mới: Từ một quốc gia phong kiến lạc hậu, thậm
chí là một thuộc địa, sang kỷ nguyên của một quốc gia dân
chủ phù hợp với văn minh tiên tiến của nhân loại ngày nay.
Từ đó đến nay, nhất là từ khi đất nước lâm vào khủng
hoảng và phải tiến hành đổi mới, rồi đến sự sụp đổ
của các nước Liên xô Đông Âu, ngày càng có nhiều ý kiến
của những người có tâm huyết với đất nước, - trong Đảng
và ngoài Đảng, kể cả những ý kiến của một số đảng
viên lão thành - yêu cầu Đảng rút ra những bài học của
thực tế này cũng như khai thác các giá trị của văn minh nhân
loại, để xây dựng nên một thể chế dân chủ của Việt Nam,
cho Việt Nam, để sớm đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn
lạc hậu, xây dựng được đất nước dân chủ, giàu mạnh,
công bằng, văn minh.
Trong những kiến nghị giàu tâm huyết và trí tuệ được nói
tới trong bài này hầu như chưa có ý kiến nào đặt vấn đề
phải làm ngay đa nguyên đa đảng. Trong kiến nghị này cũng
không ai đòi phế bỏ vai trò lãnh đạo Đảng đang nắm giữ.
Song những kiến nghị này thống nhất đòi hỏi Đảng phải
vươn lên trau giồi phẩm chất và năng lực lãnh đạo, thực
hiện đúng và thực hiện tốt lãnh đạo, chứ không phải nắm
quyền hay cai trị như đang làm. Lẽ đơn giản là yêu cầu phát
triển của đất nước đòi hỏi nhất thiết phải có sự lãnh
đạo đúng đắn. Nghĩa là: Đảng phải thực hiện các quyền
tự do dân chủ của toàn thể nhân dân, xóa bỏ những định
kiến giai cấp, những định kiến các thành phần kinh tế, xây
dựng thể chế dân chủ để đảm bảo thực hiện… Những
đề nghị này đặt sang một bên mọi thứ "chủ nghĩa",
"học thuyết", "mô hình" hay ý thức hệ theo kiểu chủ
nghĩa, để lấy việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công
dân, việc thực hiện lý tưởng độc lập tự do hạnh phúc,
việc thực hiện lợi ích quốc gia và sự nghiệp phát triển
đất nước làm trung tâm. Có thể khẳng định dứt khoát:
Chỉ có một ý thức hệ duy nhất của toàn thể dân tộc ta,
cũng là cho Đảng, đó là Tất cả cho xây dựng một nước
Việt Nam hoà bình, độc lập, thống nhất, dân chủ và giàu
mạnh, do chính Chủ tịch Hồ Chí Minh đề xướng!
Ai không tán thành? Ai không muốn?
Trong một thể chế dân chủ như vậy, vai trò lãnh đạo của
Đảng hoặc các cá nhân đảng viên tùy thuộc vào sự phấn
đấu của Đảng và những đảng viên của mình trở thành lực
lượng tinh hoa của dân tộc, trở thành đảng của dân tộc.
Những ý kiến vừa nêu trên đặt vấn đề Đảng phải chủ
xướng, phải huy động trí tuệ cả nước thiết kế và xây
dựng nên một thể chế dân chủ thực sự và của dân thực
sự như thế, trong đó quyền lực của dân và lợi ích quốc
gia là tối thượng, Đảng phải là người gương mẫu đi đầu
trong việc xây dựng một thể chế như thế, và phải hoạt
động trong khung khổ thể chế ấy.
Đặt vấn đề như thế chính là thừa nhận vai trò lãnh đạo
của Đảng, giao cho Đảng trách nhiệm lịch sử lãnh đạo
đất nước xây dựng nên một thể chế chính trị dân chủ -
nhiệm vụ hàng đầu và cũng có thể nói là nhiệm vụ duy
nhất và thường trực của Đảng trong thời bình xây dựng và
bảo vệ đất nước, sau khi Đảng đã làm xong nhiệm vụ lãnh
đạo kháng chiến giành lại độc lập thống nhất – đúng
với tinh thần cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, xây
dựng và bảo vệ đất nước là sự nghiệp của toàn thể dân
tộc.
Đặt vấn đề như thế cũng có nghĩa mọi quyền lực đều là
của dân, đại diện là nhà nước do nhân dân xây dựng nên và
của toàn dân. Quyền lực nhà nước như thế là tối thượng,
không một cá nhân hay đảng phái chính trị nào có thể đứng
ngoài hoặc đứng trên hiến pháp, luật pháp. Lãnh đạo là như
vậy.
Cần phải nói thêm: Trong điều kiện Đảng giữ độc quyền
chân lý và trong khung khổ hệ thống được gọi là chuyên
chính vô sản, những ý kiến tâm huyết như vừa nêu trên đã
không được lắng nghe, mà còn bị quy chụp, bị xử lý, không
hiếm trường hợp bị xử lý nặng nề.
Những tha hóa và bất cập đang gây ra nhiều hệ quả nghiêm
trọng, trực tiếp cản trở sự phát triển của đất nước,
đặt đất nước trước ngã ba đường nguy hiểm. Không ít
người đã lên tiếng yêu cầu Đảng với tính cách là đảng
duy nhất cầm quyền phải đẩy mạnh cải cách chính trị, coi
đây là chìa khóa của mọi giải pháp và là tiền đề quyết
định chuyển đất nước đi vào một giai đoạn phát triển
mới, để dứt khoát không bị đẩy sang ngả đường đi vào
lệ thuộc và lạc hậu.
Tựu trung lại, những ý kiến này đòi hỏi phải đẩy mạnh
cải cách với nội dung xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh
tế thị trường, nhà nước pháp quyền, xã hội dân sự cho
Việt Nam, trên cơ sở phát huy trí tuệ và nghị lực Việt Nam,
tận dụng lợi thế nước đi sau, và khai thác những thành quả
của văn minh nhân loại. Những khái niệm kinh tế thị trường,
nhà nước pháp quyền, xã hội dân sự nói lên thì đơn giản,
nhưng thiết kế và thực hiện nó là cả triệu triệu công
việc, là cả một quá trình phấn đấu, xây dựng lâu dài và
vô cùng gian khổ, là trường học rèn luyện và là môi trường
phát triển cho từng người và cho mọi người. Chung cuộc đó
là con đường từng bước tạo ra sự phát triển bền vững,
năng động, và sẽ đưa nước ta trở thành nước phát triển.
Xin đừng quên con đường xây dựng một thế chế dân chủ ở
nước ta cho đến nay về nhiều mặt mới chỉ là một ý
tưởng, một nguyện vọng, cho dù là nóng bỏng đến đâu đi
nữa cũng mới chỉ dừng lại ở mức độ một đòi hỏi, chưa
thể nói chúng ta đã có đầy đủ những hiểu biết xác đáng
về thực trạng của đất nước và đặt trúng được những
vấn đề phải cải cách để làm căn cứ cho việc thiết kế,
thực thi thể chế dân chủ đáng mong muốn ấy. Vì không đặt
ra một mục tiêu như thế, nước ta đang thiếu hẳn những
khảo cứu khoa học của chính mình, những ý tưởng có căn cứ
vững chãi, vận dụng thành tựu văn minh nhân loại, chứ không
vay mượn của bất kỳ học thuyết nào, để thiết kế một
chiến lược và các bước đi cho việc xây dựng, hoàn thiện
tòa nhà dân chủ đó như thế nào là phù hợp nhất và khả thi
cho nước ta.
Câu hỏi lớn đặt ra là một nước có bối cảnh lịch sử
như nước ta trong thế giới ngày nay, do một đảng lãnh đạo,
lại trong quá trình chuyển đổi, thể chế chính trị dân chủ
cần được thiết kế và xây dựng như thế nào nhằm đảm
bảo tạo ra sự phát triển tốt nhất cho kinh tế thị trường,
nhà nước pháp quyền và xã hội dân sự - ba thành tố không
thể thiếu để giải phóng được mọi tiềm năng của đất
nước, để sớm trở thành một nước phát triển. Ngay trước
mắt, sự nghiệp công nghiệp hoá – hiện đại hoá cũng đòi
hỏi đất nước phải phát huy ba thành tố này. Quan trọng hơn,
những đòi hỏi bức bách của hội nhập toàn cầu, những
thách thức trực tiếp đối với an ninh quốc gia, và yêu cầu
tập hợp lực lượng trong bàn cờ quốc tế đặt ra cho nước
ta trong cục diện thế giới mới đang đòi hỏi gay gắt Việt
Nam phải sớm trở thành một nước phát triển. Đấy là đòi
hỏi để tồn tại, để phát triển! Nói riêng về Đảng, toàn
bộ yêu cầu mới này đặt ra cho Đảng hai vấn đề lớn: (a)
Làm thế nào lãnh đạo đất nước xây dựng thành công một
thể chế chính trị dân chủ như vậy, (b) Đảng phải đổi
mới như thế nào và lựa chọn chỗ đứng nào trong một thể
chế chính trị dân chủ đích thực như vậy của một nhà
nước pháp quyền. Đảng muốn giữ quyền lãnh đạo thì phải
trả lời những câu hỏi này.
Đảng hiện nay chưa có câu trả lời nào, thậm chí không muốn
nghĩ tới, mà đang nghĩ theo hướng củng cố cầm quyền và
nắm quyền.
Chắc chắn tòa nhà dân chủ phải xây dựng nên này không thể
là thể chế định hướng xã hội chủ nghĩa như Đảng đang
xây. Thậm chí có thể nói cho đến ngày hôm nay xây dựng thể
chế dân chủ ở nước ta mới chỉ dừng lại ở các ý tưởng
mang tính khai sáng được Phan Châu Trinh nêu lên và được dựng
lên lần đầu tiên trong Hiến pháp 1946, nhưng chưa có điều
kiện thực hiện. Sau đó Hiến pháp 1946 đã bị thay thế bằng
các Hiến pháp khác.
Ngày nay việc thực hiện các khái niệm chưa Đại hội Đảng
nào làm rõ được như thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa, nhà nước pháp quyền định hướng xã hội chủ nghĩa...
đang được coi là thực hiện dân chủ. Gần đây còn có ý
kiến nêu lên xây dựng xã hội dân sự định hướng xã hội
chủ nghĩa! Song cuộc sống cho thấy không thể cứ gắn thêm
cái đuôi "định hướng xã hội chủ nghĩa" là mọi việc
đã được giải quyết cho việc xây dựng một thể chế dân
chủ.
Trong khi đó quan điểm chính thống hiện nay trong Đảng vẫn cho
rằng thể chế dân chủ cần xây dựng cho đất nước để
chuyển sang giai đoạn phát triển mới như được đề cập bên
trên là thứ dân chủ tư sản, là mưu đồ đi vào tam quyền
phân lập với chủ định loại bỏ sự lãnh đạo thống nhất,
tập trung và toàn diện của Đảng.., là phi giai cấp... Đảng
vẫn đang cho rằng thể chế chính trị hiện nay của nước ta
còn vạn lần dân chủ hơn!.. Xin dành cho các nghiên cứu khoa
học đánh giá. Trong khi đó dân chủ, dù mới chỉ được thực
hiện ở mức đô khiêm tốn, chưa thể nói được là tự giác,
và chủ yếu là trong lĩnh vực kinh tế, là nhân tố hàng đầu
làm nên những thành tựu của 25 năm đổi mới vừa qua thì
lại chưa được tổng kết, phát triển, để đi tiếp, thậm
chí có lúc còn bị coi là nguyên nhân của nguy cơ diễn biến
hòa bình.
Chắc chắn con đường xây dựng một thiết chế dân chủ ở
nước ta đòi hòi phải phát huy truyền thống dân tộc và
nhiều giá trị văn hóa của đất nước, đồng thời phải
khắc phục rất nhiều trở ngại do hoàn cảnh lịch sử rất
đặc thù và khắc nghiệt của nước ta, nhất là hoàn cảnh
lịch sử cận đại.
Nói một cách khái quát, con đường xây dựng một thể chế
dân chủ ở nước ta là con đường chuyển đất nước từ
một thể chế kinh tế, chính trị, văn hóa còn mang nặng nhiều
di sản của một nền kinh tế manh mún, chậm phát triển, có
nhiều tàn dư phong kiến lạc hậu, dân trí thấp, sang một thể
chế hiện đại mà văn minh nhân loại hôm nay đã thiết kế
được. Trong những tàn dư và hệ quả phải khắc phục còn
phải kể đến mặt trái của tình hình đất nước hiện tại,
đó là ảnh hưởng của tư duy ý thức hệ, những hệ quả kinh
tế - chính trị - xã hội - văn hóa của hệ thống chính trị
một đảng, những hiện tượng "đảng trị", những tác
động của khoảng cách giàu nghèo quá lớn, những tác hại
khác của nhiều điều không đúng khác do tình trạng tha hóa
của thể chế chính trị hiện nay gây ra...
Xây dựng thể chế dân chủ cho đất nước cần đặc biệt
cải cách sâu sắc hệ thống giáo dục hiện nay của đất
nước và thực hiện công khai minh bạch để nâng cao dân trí -
đây là hai việc đầu tiên phải làm trong các việc đầu tiên
phải làm ngay từ bây giờ. Xây dựng một thể chế dân chủ
như thế đòi hỏi phải duy trì và phát huy những giá trị chân
chính đang bị những tha hóa trong cuộc sống hiện tại mai một
hoặc hủy hoại.
Chắc chắn con đường đáng mong muốn nhất để xây dựng một
thể chế dân chủ như thế phải có sự phát triển kinh tế
bền vững, năng động là nền tảng, làm động lực – nghĩa
là phải trên cơ sở phát huy những ưu điểm, những thành quả
đã đạt được trong 25 năm đổi mới, trong hội nhập kinh
tế, trong hội nhập thế giới, tiếp tục đẩy mạnh cải cách
kinh tế hiện nay với ý thức thúc đẩy mạnh mẽ cải cách
chính trị theo kịp đòi hỏi phát triển của đất nước.
Đúng là tình hình bức xúc hiện nay đòi hỏi phải đẩy mạnh
cải cách chính trị đã quá tụt hậu so với tình hình phát
triển của kinh tế, song tuyệt đối không được lấy kinh tế
hay lấy đất nước ra làm thí nghiệm cho cải cách chính trị -
như trong suốt thời kỳ nền kinh tế chỉ huy và bao cấp đã
từng gò ép kinh tế và đất nước vào các khung khổ duy ý chí
để chứng minh cho chủ nghĩa xã hội!
Tóm lại, trước sau vẫn phải kiên định phương châm phát
triển kinh tế là nền tảng trong đẩy mạnh xây dựng thể
chế dân chủ, mặc dù bây giờ là lúc phải đẩy mạnh cải
cách chính trị, phải lấy cải cách chính trị làm đòn bẩy
thúc đẩy sự tiến bộ mọi mặt của đất nước. Nói dân
dã: Có no và có học mới có hy vọng cải cách được.
Xin đặc biệt lưu ý một thể chế dân chủ đáng mong muốn cho
đất nước đòi hỏi phải có sự thống nhất dân tộc cao
độ, để luôn luôn có được sự đồng thuận dân tộc tối
ưu cho mọi quyết định và bước đi vô cùng khó khăn trong
việc xây dựng thể chế này. Nếu hiểu rõ lịch sử và tình
hình đất nước, hiểu rõ những mặt còn yếu kém của dân
tộc ta, đòi hỏi này là rất cao – nhất là lâu nay thông tin
bị bó hẹp, thiên lệch, hoặc thậm chí bị bưng bít... Đã
thế cái tai chúng ta chỉ quen nghe đến mức nghiện những
tiếng nói một chiều về truyền thống tuyệt vời của dân
tộc Việt Nam ta, về những điều cũng tuyệt vời như thế
của con người Việt Nam, vân vân...
Thực ra về phương diện phát triển đất nước thời hiện
đại, phải thẳng thắn thừa nhận tri thức và ý thức dân
tộc ta, tố chất con người Việt Nam chúng ta... còn nhiều vấn
đề, còn tồn tại nhiều yếu kém - thậm chí đã có ý kiến
than vãn: Hình như ý thức dân tộc Việt nam ta chỉ trỗi dậy
khi mất nước!.. Làm được một việc nhỏ con con đã coi trời
bằng vung!.. Chủ nghĩa "makeno" trong hàng ngũ cán bộ đang là
một căn bệnh xã hội nguy hiểm!... Trong khi đó chưa thể nói
Đảng đã ý thức đầy đủ thực trạng đất nước trong bối
cảnh thế giới hiện nay, mũ ni che tai trước nhiều điều sai
trái!.. Trong hàng ngũ đảng viên chưa nhức nhối quyết liệt
gì trước tình hình đất nước đang biến thành đất nước
cho thuê, người dân chúng ta đang biến thành kẻ làm thuê theo
cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Chưa có thể nói người Việt
chúng ta đã đủ lòng tự trọng đến mất ăn mất ngủ vì cái
nhục độc lập xây dựng đất nước trên ba thập kỷ rồi mà
nay quốc gia vẫn còn thua kém nhiều mặt! Càng đuổi thiên hạ,
càng bị thiên hạ bỏ xa, càng bị chèn ép!.. Vẫn đầy dẫy
các chợ vợ cho người nước ngoài, các chợ bằng giả và
biết bao điều ê chề khác về phẩm giá con người, về thể
diện quốc gia bao lần bị đánh vỗ mặt!..
Cần thức tỉnh trong cả nước nỗi nhục nghèo hèn và những
mối nguy trước mắt, để quyết tâm tạo ra thống nhất dân
tộc với tri thức và ý thức rất cao, đồng tâm gắng sức
vượt qua mọi yếu kém để mở mày mở mặt cho đất nước.
Cần tạo ra thống nhất dân tộc với tri thức và ý thức rất
cao như vậy để kiên quyết chống lại tham nhũng tiêu cực,
đồng thời có thể tránh hoặc giảm xuống mức thấp nhất
mọi đổ vỡ trong quá trình tìm đường đi lên cho đất
nước. Như vậy, sự thống nhất có trí tuệ và ý chí này sẽ
thúc đẩy sự nghiệp xây dựng thể chế dân chủ phát triển,
mang lại sức sống mới cho đất nước.
Đứng trước những khó khăn lớn về đối ngoại, lại càng
phải lấy sự thống nhất dân tộc làm sức mạnh, làm hậu
thuẫn cho thế và lực để bảo vệ đất nước, dứt khoát
không được bỏ sang một bên sức mạnh này của đất nước
trong bất kỳ bước đi đối ngoại nào.
Xây dựng thể chế dân chủ cho đất nước như thế là con
đường xây dựng một quốc gia mạnh về đối nội để có
thể vững vàng trước mọi can thiệp bất kể màu sắc chính
trị nào từ bên ngoài. Nếu nhìn vào bản đồ thế giới,
nhất là bản đồ khu vực nước ta, nhìn vào mối nguy của các
loại quyền lực mềm từ bên ngoài tác động vào, yếu tố
đối nội này rất quan trọng. Ai không muốn một Việt Nam giàu
mạnh và độc lập tự chủ, đều không muốn Việt Nam lựa
chọn con đường dân chủ dựa trên sức mạnh thống nhất dân
tộc như thế?
Mặt khác, nếu Việt Nam thành công trên con đường phát triển
dân chủ và trở nên giàu mạnh, sẽ có sự hoan nghênh, hậu
thuẫn của cả thế giới tiến bộ, sẽ là một nhân tố mới
trong xu thế tiến bộ của thế giới. Thử hình dung, một
nước đang phát triển là Việt Nam tìm được con đường xây
dựng thành công thể chế dân tộc và dân chủ như vậy để
phát triển, các nước đang phát triển trên thế giới sẽ hân
hoan chào đón và cổ vũ như thế nào. Ngược lại 180 độ là
những thế lực không muốn Việt Nam độc lập tự chủ và
giàu mạnh sẽ tìm mọi cách ngăn cản Việt Nam tiến lên trên
con đường dân chủ như thế, vì muốn kìm hãm nước ta để
dễ bề chi phối, song cũng vì dân chủ là chỗ yếu, là nỗi
sợ, là mối nguy, và là kẻ thù của chính họ.
Cái mới của cục diện thế giới ngày nay trực tiếp liên
quan đến nước ta là sát nách nước ta bây giờ không phải là
một quốc gia bình thường, mà là "cái công xưởng thế
giới" đang vươn lên thành siêu cường. Điều này diễn ra
trong một thế giới đầy những thách thức chính trị mới
bất định, gắn liền như hình với bóng một cuộc khủng
hoảng mới trên thế giới về mô hình phát triển[44]. Nước ta
nằm án ngữ ngay trên con đường đi xuống phía Nam Thái Bình
Dương của siêu cường đang lên này. Có thể nói tác động
của toàn bộ cục diện quốc tế và nhất là của cục diện
khu vực Đông Nam Á như vậy rất nhậy cảm đối với Việt
Nam[45]. Đấy không phải là điều nước ta tự lựa chọn cho
mình, mà là biến động của cục diện mới trên thế giới và
trong khu vực từ đầu thế kỷ 21 áp đặt nước ta vào tình
huống như vậy, chỉ cho phép nước ta lựa chọn cách ứng xử
nào mà thôi. Trong khi đó bản thân Việt Nam cũng đang đứng
trước yêu cầu phải chuyển sang mô hình phát triển theo chiều
sâu trên cơ sở phát huy lợi thế hàng đầu là nguồn lực con
người.
Chìa khoá để xoay chuyển mọi nguy cơ nội – ngoại hiện đang
uy hiếp đất nước, thành thời cơ bứt phá đi lên thành một
quốc gia dân chủ, giàu mạnh, văn minh, là thiết lập bằng
được cho đất nước một thể chế chính trị dân chủ. Đó
là con đường hiện thực nhất tạo ra cho Việt Nam có chất,
có lực và có thế để trở thành láng giềng tốt, đối tác
tốt và được tôn trọng của Trung Quốc; mà như thế cũng là
tranh thủ được cả thế giới và được cả thế giới tôn
trọng. Một Việt Nam èo uột, không có dân chủ, sẽ không phát
triển, không có trong ấm ngoài êm, dù có quỳ xuống cũng sẽ
chẳng đối tác được với bất kỳ ai, và cũng không giữ
được độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia.
Đã đến lúc dân tộc ta cần xác định: Sau khi giành được
độc lập thống nhất đất nước, dân tộc ta phải bước vào
cuộc đấu tranh mới sống còn thiết lập cho quốc gia mình
một thể chế chính trị dân chủ làm nền tảng cho sự phát
triển trường tồn của đất nước trong thế giới đương
đại ngày nay.
Cuộc sống hiện tại và tương lai của đất nước trong thế
giới này khách quan đặt ra cho dân tộc ta chiến trường mới
như thế, cả nước phải thực hiện hoà hợp, hoà giải, đại
đoàn kết dân tộc để dấn thân bước vào chiến trường
mới này. Nhận về mình sứ mệnh lãnh đạo đất nước, nhất
thiết Đảng Cộng Sản Việt Nam ngày nay phải lựa chọn chiến
trường mới này của dân tộc, đi tiên phong trong chiến
trường mới này của dân tộc, Đảng không có quyền lựa
chọn chiến trường riêng cho mình.
Hiển nhiên con đường đi tới một thể chế dân chủ
đáng mong muốn như thế ở nước ta sẽ vô cùng gian truân,
phải chia ra làm nhiều chặng trong một lộ trình được cân
nhắc thấu đáo, và phải luôn luôn tranh thủ được sự đồng
thuận tối đa của toàn thể nhân dân. Chắc chắn đấy sẽ
phải là con đường tự học hỏi và tự dậy lại chính mình
và dậy lẫn nhau của từng người dân và của toàn dân –
vừa là để khắc phục những thành kiến và di sản văn hóa
cũ cũng như những yếu kém do tình trạng tha hóa hiện nay, vừa
là xây dựng và nâng cao nhận thức mới về quyền, về trách
nhiệm, về khả năng và kỹ năng của từng công dân xây dựng
cuộc sống hạnh phúc của chính mình cũng như thực hiện nghĩa
vụ đối với cộng đồng, đối với quốc gia.
Xây dựng một thể chế chính trị dân chủ của học hỏi,
của phát triển như thế chưa có dự án, chưa có lộ trình và
cũng chưa ai nói được quá trình này sẽ kéo dài bao lâu –
mươi mười lăm năm, một thế hệ? Hay có thể ngắn hơn? Nhưng
sự nghiệp nào cũng phải có sự bắt đầu, càng không được
để muộn.
Đảng cầm quyền phải là người đi học, học lại tất cả,
là người học trước tiên.
Bất chấp mọi tha hóa, trong Đảng vẫn còn đội ngũ đông
đảo các đảng viên ở tất cả các cấp có hiểu biết
tường tận và trung thành với sự nghiệp của đất nước.
Trí tuệ và tâm huyết trong Đảng và trong nhân dân nếu được
khơi dậy hoàn toàn cho phép xây dựng thành công một thể chế
trong đó mọi quyền lực là của dân như thế - đúng với tên
gọi là nhà nước của dân, do dân, vì dân, phát huy khả năng
và quyền năng của từng công dân. Chỉ riêng những kinh nghiệm
được rút ra từ thành và bại của đất nước trong 35 năm
qua, chỉ riêng trí tuệ của đất nước đã tích lũy được
hoàn toàn cho phép xây dựng nên một thể chế dân chủ như
thế, chưa kể đến kinh nghiệm phong phú của văn minh nhân
loại. Vấn đề còn lại là ý chí và sự lựa chọn của
Đảng lãnh đạo.
Sự phát triển năng động hiện nay của đất nước đang bị
sự tụt hậu của cải cách chính trị kìm hãm. Khả năng phát
triển năng động hiện nay của đất nước vừa cho phép, vừa
đòi hỏi xây dựng thành công một thể chế chính trị dân
chủ như thế, bắt đầu từ nhiệm vụ đổi mới Đảng: Tổ
chức học lại, nhìn nhận lại tất cả, với tinh thần cởi
mở và phê phán. Hơn bao giờ hết người đảng viên cần tự
giải phóng mình khỏi mọi ràng buộc giáo lý hoặc ý thức
hệ, nâng cao trí tuệ, tiếp thu những thành quả ngày nay của
văn minh nhân loại, vắt óc tìm đường đưa đất nước đi
lên với tất cả nhiệt tình yêu nước và tính tiền phong
chiến đấu của người đảng viên. Người cộng sản xin
đừng quên một điều đã từng làm nên chính mình khi bước
chân vào con đường cách mạng: Có cả gan giải phóng được
chính mình, mới kỳ vọng giải phóng được giai cấp, giải
phóng được dân tộc! Khi được bồi dưỡng để kết nạp
vào Đảng thời trai trẻ tôi đã được học, đã tin và đã
phấn đấu như thế! Ngày nay mọi đảng viên đều phải tự
giải phóng mình như thế khỏi cái "hôm qua".
Từ nhận thức mới về thực trạng hiện nay của Đảng và
của đất nước, về tình hình và nhiệm vụ, cần phát huy dân
chủ trong Đảng, để thống nhất ý chí: Đưa đất nước
chuyển lên một giai đoạn phát triển mới trong một thế giới
đang thay đổi, lấy xây dựng một thể chế dân chủ làm
giường cột và động lực cho giai đoạn phát triển mới này
của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Xin coi đây là
mục tiêu phấn đấu thiêng liêng nhất và duy nhất của Đảng.
Đừng đẩy Tổ quốc xuống hạng hai!
Tình hình đòi hỏi phải phát huy trí tuệ toàn Đảng và lắng
nghe trí tuệ của cả nước để xây dựng được một chương
trình hành động đúng và thiết kế được các bước đi phù
hợp, tạo ra sự thống nhất cao nhất (không thể trông đợi
có sự thống nhất hoàn toàn) trong toàn Đảng và cả nước cho
việc thực hiện chương trình này.
- Trước mắt cần đẩy mạnh thực hiện công khai minh
bạch để làm rõ các thuận lợi và khó khăn, thực hiện tốt
luật pháp và những chính sách đúng đắn đã xây dựng
được[46], phát huy những tiến bộ mọi mặt đã đạt được
của đổi mới, đẩy lùi quan liêu tham nhũng và cách làm ăn
thiếu trách nhiệm, chạy theo số lượng.., tất cả nhằm sớm
đưa kinh tế ra khỏi khủng hoảng hiện nay.
- Trên cơ sở đẩy mạnh dân chủ hóa và công khai minh
bạch, cần tập trung sức, từng bước khắc phục tình trạng
"đảng hóa" và lấy đó làm nền tảng tiếp tục cải cách
hệ thống chính trị, trước mắt nhằm đẩy mạnh việc thực
thi pháp luật, nâng cao quyền lực và năng lực của bộ máy
nhà nước.
- Báo chí không có "lề phải", không có "lề trái",
mà chỉ tuân thủ lẽ phải, cổ vũ cho xây dựng thể chế dân
chủ, nâng cao sức chiến đấu của cả nước cho một Việt Nam
cường thịnh.
- Sự lãnh đạo của Đảng cần bảo đảm thực hiện
bằng được những bước đi đầu tiên nói trên, nhằm kế
tục các thành tích đã đạt được trong 25 năm đổi mới,
tạo ra tình hình thuận lợi, sao cho trong vòng vài năm tới
BCHTƯ khoá XI có thể huy động trí tuệ toàn Đảng và cả
nước xây dựng nên môt chiến lược phát triển có hai vế
gắn bó hữu cơ với nhau: (a) cải cách hệ thống chính trị
của đất nước, (b) phát triển kinh tế theo hướng đưa đất
nước vào giai đoạn phát triển mới (phát triển theo chiều
sâu); lộ trình thực hiện chiến lược này. Đảng viên phải
gương mẫu và là người đi đầu thực hiện các bước đi
này.
Trên đây mới chỉ là những bước đi đầu tiên tạo mọi
điều kiện cho việc hình thành được một chiến lược
chuyển đất nước sang thời kỳ phát triển trong thể chế dân
chủ. Một chiến lược phát triển như thế, nhất thiết phải
là thành quả lao động trí tuệ của toàn Đảng và toàn dân,
đạt được sự đồng thuận cao nhất của toàn Đảng và toàn
dân, để sẽ được thực hiện với quyết tâm cao nhất của
toàn Đảng và toàn dân.
Một chiến lược như thế nhất thiết không phải là, và dứt
khoát không được phép là "một cuộc cách mạng xóa đi tất
cả và làm lại từ đầu!"
<h2>V. Thay cho phần kết: Bàn về đa nguyên đa đảng</h2>
Cốt lõi của cải cách thể chế chính trị, của đường lối
phát triển đất nước trong giai đoạn phát triển mới là
giương cao ngọn cờ dân tộc, dân chủ. Những thành tựu đạt
được trong đổi mới – nhất là trong kinh tế - chính là và
trước hết là thành quả của phát huy yếu tố dân tộc và
dân chủ.[47] Những tiến bộ đạt được trong chính trị cũng
xác nhận như vậy. Suy cho cùng, dân chủ là phương thức phát
triển, phát huy khả năng, bản lĩnh và vai trò của từng cá
nhân cho lợi ích của chính mình và lợi ích của đất nước.
Sớm muộn phương thức này tất yếu sẽ dẫn tới đa nguyên,
đa đảng.
Cần nhìn thẳng vào sự vật: dân chủ là nguồn gốc của hệ
thống kinh tế, chính trị, xã hội đa nguyên, đa đảng. Nước
ta đang đi những bước đầu tiên của chặng đường đa nguyên
này. Ở chặng đường này, cái mà ngôn ngữ chính thống gọi
là định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta, về nhiều
mặt thực chất đang là một dạng tích tụ tư bản sơ khai ban
đầu của chủ nghĩa tư bản trong chế độ chính trị một
đảng. Xem xét trên các phương diện thể chế chính trị, văn
hoá, xã hội và so sánh với các nước phát triển cũng có thể
nhận định như vậy. Vấn đề còn để ngỏ không phải là
tình hình quá độ lên chủ nghĩa xã hội sẽ ra sao, vì cho
đến nay chưa một đầu óc vĩ cuồng nào có gan nói rõ ra
được nó là cái gì, sẽ kết thúc vào thế kỷ nào...
Vấn đề còn để ngỏ rất hiện thực là từ nay cho đến
khoảng giữa thế kỷ 21 này, con đường nước ta đang đi sẽ
dẫn tới một đa nguyên của dân chủ, của phát triển, Việt
Nam sẽ trở thành một nước phát triển?
Hay là con đường nước ta đang đi, sớm muộn sẽ dẫn tới
một đa nguyên của máu, nước mắt, hỗn loạn.., mà thực
chất là tạo ra một dạng chuyên quyền mới như đã phân tích
bên trên – với kịch bản A đa đảng sẽ là một Thái Lan náo
loạn như vừa qua – nếu xảy ra ở nước ta sẽ vô cùng đẫm
máu, hay với kịch bản B một đảng sẽ là thêm một Myanma
mới? Tiếp tục con đường định hướng xã hội chủ nghĩa
như đang diễn ra hiện nay, rất có thể sẽ dẫn đến một
trong hai kịch bản A hoặc B như vậy.
Dân chủ giả tạo khỏi cần bàn ở đây.
Xoay đi xoay lại, lại đụng phải vào câu hỏi: Lựa chọn hệ
thống đa nguyên và đa đảng nào? Đầy hỗn loạn như ở một
số nước đang phát triển, hay là một thể chế vững chắc và
ngày càng phát triển như ở các nước công nghiệp tiên tiến?
Hiển nhiên, giữa hai mô hình này là cả một giai đoạn phát
triển – song như đã nói ở trên: …Giai đoạn phát triển này
sẽ là mươi mười lăm năm hay một thế hệ? Hay có thể ngắn
hơn? Ai nói trước được giai đoạn này sẽ dài bao lâu? Rồi
còn phải xây dựng tiếp, hoàn thiện tiếp...
Vậy vấn đề đặt ra là lựa chọn dân chủ nào, lựa chọn
như thế nào, chứ không phải vì sợ đa nguyên đa đảng mà
vứt dân chủ.
Nên, thậm chí nhất thiết nên loại ngay từ đầu phải thông
qua con đường dân chủ đa nguyên hỗn loạn tìm đường đi lên
thể chế dân chủ của phát triển. Thiết nghĩ nước ta ngày
nay hội đủ các điều kiện lựa chọn con đường dân chủ
của học hỏi và phát triển, với điều kiện tiên quyết
Đảng nhận thức được và lựa chọn cho mình nhiệm vụ chính
trị này, nguyện phấn đấu hết mình thực hiện nó.
Điều kiện tiên quyết này là không tưởng?
Xây dựng một thể chế dân chủ của học hỏi và phát triển,
nhất thiết phải có lãnh đạo của lực lương tinh hoa của
đất nước. Rất đáng Đảng vận dụng mọi vốn liếng
truyền thống lịch sử kiên cường của mình, tuyên chiến với
mọi tha hoá của mình, ráng tự rèn luyện để trở thành lực
lượng tinh hoa như thế và khơi dậy tinh hoa của cả nước.
Tiền phong chiến đấu và lãnh đạo chính là như vậy. Tại sao
không?[48] Trừ phi Đảng muốn tự mình tước bỏ trách nhiệm
lịch sử của mình.
Mặt khác, không thể có một Đảng Cộng Sản Việt Nam tồn
tại vĩnh viễn, dù là một đảng trong sạch vững mạnh. Hơn
nữa, vấn đề là trong hệ thống chính trị một đảng không
có các thách đố, cọ sát sống còn, không tuân theo các quy
luật của phát triển và đào thải.., thì làm sao có được
đảng trong sạch vững mạnh? Đây chính là điều chúng ta đang
thấy trong đời sống nước ta và tại mọi nơi khác trên thế
giới. Như vậy sự tồn tại của Đảng trong chế độ một
đảng là hữu hạn, và dứt khóat đảng viên cũng như người
ngoài đảng có ý thức trách nhiệm với đất nước không thể
lựa chọn cách sống được tới đâu hay tới đó, rồi sẽ
liệu… Ngày nay không thể có chuyện nước đến chân mới
nhảy như khi tiến hành đổi mới năm 1986.
Hơn nữa quan liêu tham nhũng đang tích tụ những ách tắc mới,
nhiệm kỳ khoá Đại hội X trầm trọng hơn các khoá trước.
Cố gò ép, hay buông thả nhờ trời được tới đâu hay tới
đó – kiên trì chế độ một đảng như thế (và hiện nay
đang diễn ra như thế) chẳng khác gì khuyến khích chụp giựt,
khuyến khích quan liêu tham nhũng, khuyến khích tư tưởng nhiệm
kỳ, tư tưởng "múc" được đến đâu hay đến đấy... –
thực tế đấy là khuyến khích sống gấp, là hy sinh tương lai
một cách ghê sợ, là tích tụ ngày một nhiều các mâu thuẫn
nội tại – như bao nhiêu quyết định kinh tế sai lầm và
những yếu kém khác đã chứng minh. Bản thân các nhóm lợi ích
và sự thao túng luật pháp của chúng cũng dẫn đến băng hoại
các thiết chế quốc gia, chia rẽ nội bộ, phân hoá hệ thống
chính trị một đảng. Trong tình hình này, kinh tế càng phát
triển sự thao túng của các nhóm lợi ích sẽ càng gia tăng...
Mà tiếp tục trạng thái hiện nay như thế, càng muốn ổn
định sẽ càng phải mất dân chủ, càng phải trấn áp, tới
một lúc nào đó sẽ khó tránh khỏi đổ vỡ – như đã diễn
ra tại các nước Liên Xô và Đông Âu cũ... Để xảy ra như
thế ở nước ta, sẽ là hiểm họa nồi da xáo thịt, đất
nước sẽ lai rơi vào vòng luẩn quẩn của ách nô dịch mới
– của ngoại bang hay do chính mình dựng nên.
Xin đừng quên bài học Thái Lan: Chừng nào các nhóm "dưa
hấu" (xanh vỏ đỏ lòng), "cà chua" (trong đỏ ngoài đỏ,
nát bét), "dưa gang" (ngoài vàng trong trắng)… – người dân
Thái hài hước đặt các tên như vậy cho các phe nhóm đặc
quyền khác nhau của nước họ – từ nhiều thập kỷ nay giữ
vai trò thao túng Thái Lan còn đứng trên luật pháp, hoặc luật
pháp không thể đụng tới họ, phân biệt giàu nghèo tiếp tục
gia tăng, tham nhũng nẩy nở.., đừng nói tới dân chủ của
phát triển. Tất cả những gì Thái Lan đạt được cho đến
hôm nay, mặc dù đã có những bước đi khá xa so với nước ta,
song vẫn là một nền dân chủ dang dở, là thứ đa nguyên
"xanh, đỏ, vàng"[49] đứng trên và đứng ngoài luật pháp,
câu chuyện vài năm đảo chính một lần ở quốc gia này là
không tránh khỏi. Tình hình Thái Lan hiện nay càng không phải
là kết quả của dân chủ đa nguyên, mà là hệ quả tất yếu
của xâm phạm dân chủ![50]
Lúc này lúc khác đã có người nói đến chế độ một đảng
độc tài sáng suốt – có thể là như thế trong hội thảo hàn
lâm, trong trí tưởng tượng… Song ở đây chúng ta đang bàn
chuyện sống còn của nước ta, tìm lối đi và giải pháp cho
nước ta - trước một bước ngoặt lịch sử do tình hình trong
nước và bên ngoài đã hoàn toàn thay đổi, trên một chiến
trường mới đất nước ta phải chấp nhận bước vào, chứ
không phải ngồi bàn chuyện phiếm trong phòng trà!
Đảng cần xem xét mọi khía cạnh như trên cho hết nhẽ, để
lựa chọn con đường tự giác lãnh đạo cả nước dốc sức
xây dựng một thể chế chính trị dân chủ như tình hình đất
nước trong thế giới ngày nay đòi hỏi. Quỹ thời gian, thực
lực và vốn chính trị Đảng đang có trong tay hoàn toàn đáp
ứng yêu cầu đổi mới Đảng thành Đảng của dân tộc, để
Đảng có phẩm chất thực hiện thành công sự nghiệp vinh quang
này. Cách mạng là như vậy. Nhất quyết Đảng không thể chỉ
vì sự hù dọa nào đó về đa nguyên đa đảng mà theo đuổi
dân chủ nửa vời, dân chủ giả hiệu, hay thậm chí vứt bỏ
dân chủ. Chỉ những kẻ yếu bóng vía, quen ăn bám mới có
thể cho phép mình hoang phí quỹ thời gian, thực lực và vốn
chính trị vô cùng quý báu Đảng hiện đang có trong tay, lẩn
tránh lý tưởng phục vụ nhân dân, phục vụ đất nước mà
Đảng đã ghi trên lá cờ của mình.
Lựa chọn xây dựng một thể chế chính trị dân chủ là kết
quả bền vững của học hỏi và phát triển có nghĩa là lựa
chọn và xây dựng một thể chế để cho trí tụê và dân chủ
dẫn dắt đất nước, chứ không phải là lựa chọn dân chủ
với hệ quả chỉ đem lại đa nguyên đa đảng của đổ vỡ.
Lựa chon một thể chế chính trị của trí tuệ và dân chủ
như thế còn là phương thức sàng lọc hiền tài đảm đương
công việc quốc gia. Mặt khác, việc loại bỏ những kẻ quan
liêu ăn bám, đắc dụng được người tài cũng sẽ thúc đẩy
mạnh mẽ quá trình xây dựng thể chế chính trị dân chủ. Bia
trong Quốc Tử Giám ghi: Người tài là nguyên khí của quốc gia.
Điều này cần được hiểu cả theo nghĩa: một thể chế chính
trị, một quốc gia đề kháng, thải loại hiền tài và chỉ
còn đất dụng võ cho giả dối và vô đạo đức, thì suy tàn
là tất yếu. Lịch sừ hàng nghìn năm của nước ta cũng nói
lên như vậy.
Nếu phải đặt một tên gọi chung cho tất cả các nhiệm vụ
cải cách phải thực hiện, để từng bước xây dựng nên một
thể chế chính trị cho sự nghiệp phát triển đất nước như
đã trình bày trên, thì cái tên chung đó sẽ là: quá trình dân
chủ hóa![51]- phải thực hiện trước tiên từ trong Đảng.
Trở lại vấn đề cốt lõi của mọi vấn đề là dân chủ
và thực thi dân chủ.
Đó sẽ là dân chủ của bầy đàn, của đám đông,
của hỗn lọan, mà thực chất là mất dân chủ hoặc là một
thứ lũng đoạn nào đấy của quyền lực? Hay là dân chủ dựa
trên nền tảng của giáo dục và trí tuệ, của phát triển,
trong một thể chế được thiết kế khúc chiết, minh bạch, có
sự kiểm soát lẫn nhau và ngày càng phát triển cùng với sự
phát triển mọi mặt của đất nước?
Cuộc sống sòng phẳng một cách lạnh lùng: Cho đến
nay chưa một nền dân chủ giả hiệu nào thành công trên bất
kỳ quốc gia nào của hành tinh này! Mặt khác dân chủ đích
thực tới đâu, thành tựu đạt được tới đấy. Dân chủ
bền vững thành quả cũng bền vững. Dân chủ bị ăn bớt,
thành quả cũng sẽ bị ăn bớt, kể cả vấn đề tam quyền
phân lập.
Cuộc sống thừa nhận văn minh nhân loại ngày nay mang lại cho
các quốc gia trên thế giới nhiều con đường và giá trị dẫn
tới một thể chế dân chủ của học hỏi và phát triển. Song
cũng là sự thật là nhiều quốc gia độc lập, có chế độ
đa nguyên đa đảng, mà từ nhiều thập kỷ nay chưa làm sao
thành công được trên con đường phát triển của dân chủ,
thậm chí có những nước đang rơi vào hỗn loạn. Vấn đề
còn lại là đội ngũ tinh hoa và các tầng lớp dân cư của
mỗi quốc gia có khả năng lựa chọn, thiết kế, xây dựng và
phát triển con đường nào, thế chế dân chủ kiểu nào cho
quốc gia mình. Trước sau chân lý vẫn là: Chuẩn bị tiền đề
ra sao, sản phẩm dân chủ sẽ là thế nấy, gieo gì gặt nấy.
Lịch sử chẳng cho không dân tộc nào bất kể thứ gì, cũng
chẳng để cho một quy luật nào có thể ăn bớt!
Dân chủ và chất lượng dân chủ còn tùy huộc vào mối tương
quan được kiểm soát hay không được kiểm soát của các mối
quan hệ kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa giữa các nhóm
quyền lực hay các tầng lớp dân cư, các địa phương, nghĩa
là rất tùy thuộc vào thiết chế hữu hiệu được xây dựng
nên để điều tiết các mối tương quan này. Không thể có dân
chủ nếu còn duy trì các loại hình đặc quyền, đặc lợi.
Dân chủ của học hỏi và phát triển như vừa trình
bày là cả một quá trình phấn đấu, xây dựng và phát triển.
Quá trình này dài, ngắn thế nào trước hết tùy thuộc vào ý
chí, văn hóa, những điều kiện kinh tế, hoàn cảnh lịch
sử… của quốc gia đó, tùy thuộc vào đội ngũ tinh hoa và
tình hình dân trí của quốc gia đó... Dù quá trình này dài,
ngắn thế nào, cũng bắt buộc phải có sự khởi đầu, có dự
kiến, thiết kế, và lộ trình triển khai nó – nghĩa là cũng
phải có lãnh đạo – trước hết là sự lãnh đạo của trí
tuệ và ý chí, của tinh thần yêu nước bất khuất và sự
giác ngộ sâu sắc lợi ích quốc gia trên hết! Theo tinh thần
này, yêu nước không phải là "độc lập dân tộc gắn với
chủ nghĩa xã hội!" một cách mơ hồ. Theo tinh thần này,
đứng trước những thách thức mới của đất nước, yêu
nước là xây đựng bằng được cho nước ta một thể chế
chính trị dân chủ có khả năng phát huy tối đa mọi tiềm
năng của dân tộc phấn đấu cho một nước Việt Nam hoà bình,
độc lập, thống nhất, dân chủ và giàu mạnh! Trong trường
hợp của nước ta hiện nay, đấy chính là sự lãnh đạo mà
Đảng Cộng sản Việt Nam phải cố phấn đấu đạt lấy.
Những điều trình bày trên cho thấy sẽ là sai lầm
nếu muốn trong một đêm nhảy phắt sang chế độ đa nguyên đa
đảng với hy vọng để có dân chủ. Và càng sai lầm hơn nếu
để cho tình hình rối loạn, dẫn đến đổ vỡ rồi mới đi
tìm đường xây dựng dân chủ theo kiểu hụt hơi, đụng đâu
làm đấy, với cái màn kết chung cuộc sẽ là chỉ hình thành
được một đa nguyên hỗn loạn – mà thực chất và cuối
cùng là hình thành một loại hình quyền lực độc đoán mới,
với đủ mọi loại mafia mới đầy sức thao túng nguy hiểm.
Vậy chỉ còn lại con đường tự giác thực hiên quá
trình dân chủ hoá, đưa đất nước tiến lên kinh qua con
đường dân chủ của học hỏi và phát triển.
Đối với nước ta, một quốc gia còn ở trình độ kém phát
triển, vừa mới trải qua những cuộc chiến tranh khốc liệt
và phức tạp, nếu để tình hình xảy ra đổ vỡ dẫn đến
đa nguyên của hỗn loạn sẽ rơi vào tình cảnh không thể
tưởng tượng nổi! Mặt khác cũng sẽ là sai lầm tệ hại
không kém, nếu cứ vin vào điều này để duy trì mãi mãi chế
độ toàn trị một đảng với ưu tiên đặt bảo vệ quyền
lực của Đảng lên trên lợi ích quốc gia.
Xin lưu ý, kinh nghiệm "shock therapy" (cải cách theo liệu pháp
"sốc") của Nga và các cuộc "cách mạng da cam, da quýt"
tại một số nước trong Liên bang Xô viết cũ là những bài
học cay đắng cho các quốc gia này. Mười năm sau cải cách, Nga
và tất cả các nước Đông Âu cũ (không kể Công Hòa Dân Chủ
Đức cũ đã thống nhất vào nước Đức) vẫn chưa lấy lại
được mức sống trước đó và gặp nhiều khó khăn lớn trong
thời kỳ này. Đó là những kinh nghiệm phải trả giá của
những quốc gia này. Cho đến nay đã 20 năm trôi qua, song mấy
năm gần đây một số trong các nước này mới bắt đầu có
đà phát triển. Nước ta sau khi chịu đựng gần nửa thế kỷ
chiến tranh khốc liệt (1940-1989), lại kém phát triển rất xa so
với những quốc gia này, không thể bắt chước họ để chịu
đựng thêm một cuộc bể dâu mới nào nữa[52]. Một số phong
trào cánh tả đang thắng thế trong bầu cử ở một số nước
châu Mỹ Latinh, đang giương cao các khẩu hiệu xã hội chủ
nghĩa, thực hiện một số chính sách tạm gọi là "đốt cháy
giai đoạn" của chủ nghĩa xã hội mà Việt Nam đã từng
thực hiện trước thời đổi mới..; hiển nhiên những bước
đi này mang đầy tính toán của những trò chơi chính trị của
đảng thắng cử. Dứt khoát đấy không thể là kinh nghiệm cho
Việt Nam trong xây dựng thể chế dân chủ. Càng không nên tự
đánh lừa mình như một số báo chí và phát ngôn đang làm, nói
liều rằng đây là sự trỗi dậy trở lại của chủ nghĩa xã
hội theo cách tư duy của ý thức hệ.[53] Đúng ra phải nói:
Việt Nam tự mình đã có quá đủ các bài học cay đắng về
con đường xã hội chủ nghĩa này, những bài học cho hôm nay
tìm đường xây dựng một thể chế dân chủ đích thực của
nước ta và cho nước ta.
Đã thôi duy ý chí xây dựng chủ nghĩa xã hội, thì cũng xin
đừng duy ý chí đi tìm hay áp đặt dân chủ, mà phải kiên
định xây dân chủ trên cơ sở của học hỏi và phát triển!
Có thể sẽ có ý kiến phản biện: Trung Quốc một đảng toàn
trị mà phát triển nhanh, trong khi đó tại sao Ấn Độ có dân
chủ mà phát triển chậm? Xin cứ thảo luận cho hết lẽ. Chỉ
xin đừng quên thể chế một đảng toàn trị của Trung Quốc
đã huy động được toàn lực của nước đông dân nhất thế
giới cho phát triển chủ nghĩa tư bản gần như với bất kỳ
giá nào – từ cách mạng văn hóa với hàng chục triệu sinh
mạng, đến Thiên An Môn, Tây Tạng, Tân Cương, chiến tranh biên
giới đánh Việt Nam, chủ nghĩa thực dân mới "made by
China",[54] v.v... Sự phát triển hiện nay của Trung Qụốc còn
dựa trên huy động rất quyết liệt (hay bóc lột?) công sức
của khoảng 800 triệu dân tầng lớp lao động Trung Quốc với
mức sống nghèo khổ và chịu tác động nặng nề của ô
nhiễm môi trường, để có sức tập trung vào phát triển bứt
phá các trọng điểm. Tình hình kinh tế Trung Quốc tiềm tàng
nhiều vấn đề nghiêm trọng. Tuy nhiên, phải thừa nhận chính
sách quốc gia khôn ngoan đến tàn bạo của Trung Quốc đã làm
được nhiều việc lớn và lợi dụng được triệt để bối
cảnh thế giới ngày nay, không hiếm trường hợp trên cơ sở
hy sinh lợi ích các nước khác. Chính trị là như vậy. Ấn
Độ vì nhiều lý do nội tại, trước hết vì phân biệt đẳng
cấp và tôn giáo trong xã hội – không làm được như vậy.
Việt Nam không phải là Trung Quốc hay Ấn Độ. Vậy Đảng
Cộng Sản Việt Nam với tư cách là đảng duy nhất lãnh đạo
và nắm trọn quyền lực của đất nước lựa chọn con
đường nào?
Hiển nhiên đó chỉ có thể là con đường dân chủ của tiếp
tục đẩy mạnh sự phát triển mọi mặt của đất nước mà
công cuộc đổi mới từ Đại hội VI đã lát viên gạch đầu
tiên, con đường của học hỏi và tiếp tục phát triển. Nói
ngắn gọn đó là con đường cải cách của quá trình dân chủ
hoá. Nó nhất thiết không thể là con đường "định hướng
xã hội chủ nghĩa" chung chung như hiện nay, hoặc là con
đường bỏ ngỏ cho mọi thử nghiệm của những suy nghĩ nôn
nóng.
Kết quả thành hay bại trong việc mở ra con đường dân chủ
của học hỏi và phát triển cho đất nước hoàn toàn tùy
thuộc vào việc Đảng lựa chọn và duy trì một chế độ
chính trị phục vụ ưu tiên số một là bảo vệ sự tồn tại
và quyền lực của Đảng, hay là ngay từ bây giờ Đảng bắt
tay vào xây dựng một hệ thống kinh tế - chính trị - xã hội
– văn hóa của đất nước phục vụ yêu cầu phát triển
đất nước là tối thượng, và coi đấy là môi trường thử
thách sự phấn đấu của Đảng - để trở thành lực lượng
tinh hoa của dân tộc, thành đảng của dân tộc, để lãnh
đạo dân tộc.
Mở ra cho đất nước con đường phát triển của dân
chủ như thế để có sức mạnh bên trong thì yên ấm và bên
ngoài thì bảo vệ được bờ cõi là nhiệm vụ bức bách của
đất nước. Đấy là trách nhiệm Đảng không thể thoái thác.
Nói cách khác, thực hiện trách nhiệm không thể thoái thác này
là cách Đảng trang trải món nợ lịch sử của mình đối với
dân tộc – người đã thế hệ này tiếp theo thế hệ khác
không từ hy sinh nào chiến đấu dưới lá cờ của Đảng cho
sự nghiệp độc lập thống nhất đất nước, người đã nuôi
dưỡng, xây dựng và bảo vệ Đảng trong mọi hiểm nguy, và
hôm nay vẫn bao dung giữ mối quan hệ ruột thịt coi Đảng là
con đẻ của mình, người đã tạo dựng ra cho Đảng vị thế
hôm nay trong cộng đồng dân tộc.
Xin đặc biệt lưu ý, trong xã hội nước ta, Đảng Cộng Sản
Việt Nam với tính cách là đảng cầm quyền có vị thế cao
nhất và có ảnh hưởng rất lớn. Nếu Đảng – trước hết
là cấp lãnh đạo cao nhất – tận dụng được thực tế này
để trở thành người chủ xướng, người đi đầu trong việc
xây dựng thể chế dân chủ, chắc chắn đấy là con đường
thuận lợi nhất, an toàn và đỡ tổn thất nhất cho đất
nước, đồng thời cũng hứa hẹn thành công nhất. Đặt vấn
đề như vậy có nghĩa là: Đảng ngày nay, trước hết là cấp
lãnh đạo cao nhất, có dám tận dụng ưu thế tuyệt đối của
mình trong xã hội phấn đấu thực hiện một cuộc cải cách
chính trị triệt để hay không?
Thực chất cuộc cải cách chính trị này sẽ là một cuộc
cách mạng dân chủ từ trên xuống, một cuộc cách mạng hòa
bình. Đây cũng là phương án chiến lược tối ưu nhất cho
việc đổi mới xây dựng Đảng, tối ưu nhất cho việc bảo
vệ Đảng. Đối với đất nước, đây cũng là con đường
tối ưu tiết kiệm xương máu của nhân dân: con đường dân
chủ của học hỏi và phát triển.
Như đã nói trong phần bàn về chữ "nếu" thứ nhất (trang
8), quyền lực không biết làm từ thiện, song nói về trách
nhiệm đạo lý của Đảng đối với dân tộc, những người
lãnh đạo Đảng, nếu còn nặng lòng với đất nước, nhất
thiết phải tính đến và tìm đường thực hiện cho đất
nước một cuộc cải cách chính trị mang tính chất một cuộc
cách mạng dân chủ từ trên xuống như vừa nêu trên. Lựa
chọn như vậy cho đất nước, chắc chắn những người lãnh
đạo Đảng ngày nay phải chấp nhận chiến đấu vô cùng trí
tuệ và dũng cảm chống lại thứ quyền lực trong Đảng[55] -
về nhiều mặt cũng là chống lại quyền lực riêng của chính
mình, để xác lập quyền lực của nhân dân trong một chính
thể dân chủ (quyền lực của một nhà nước của dân, do dân,
vì dân), để từ đó xác lập quyền lực mới của Đảng chỉ
là một bộ phận trong quyền lực của nhân dân và chỉ có lý
do tồn tại nếu giữ được phẩm chất lãnh đạo (nghĩa là
xác lập quyền lực chính đáng của một đảng lãnh đạo).
Điều này là không tưởng? Hay là thực hiện mục đích thiêng
liêng PHỤC VỤ TỔ QUỐC như đã ghi trên lá cờ của Đảng
thì phải làm như vậy? Nói học tập đạo đức và tấm gương
Chủ tịch Hồ Chí Minh thì nhất thiết càng phải làm như vậy,
nếu không là nói xuông, nói dối.
Xin lưu ý, đổi mới ở nước ta xuất phát từ cuộc sống,
trở thành một đòi hỏi, một sự vận động bất khả kháng,
cuối cùng trở thành một sự vận động có tính cách mạng
từ dưới lên. Đại hội VI chấp nhận thực tế này và đã
đưa thực tế này vào đường lối của Đảng, biến thành quan
điểm chiến lược làm cơ sở cho việc thực hiện những cải
cách tiếp theo – làm như thế, về nhiều mặt trên thực tế
Đảng đã tiến hành một cuộc cải cách từ trên xuống –
mặc dù mới ở mức độ cải cách kinh tế là chủ yếu. Thực
tế này không còn xa lạ đối với Đảng nữa, câu hỏi đặt
ra bây giờ là: Đảng có gan dấn thêm một bước nữa hay
không? – Để làm cuộc cách mạng dân chủ của thể chế
chính trị từ trên xuống và từ trong Đảng ra – cuộc cải
cách của quá trình dân chủ hoá – như đã trình bày trên.
Đại hội VI đã dám làm và thành công, còn lần này? Tình hình
hiện nay thúc bách quyết liệt không kém khi tiến hành Đại
hội VI, nếu không muốn nói là có một số vấn đề phức
tạp hơn; tuy nhiên những điều kiện cho phép tiến hành một
cuộc cải cách chính trị triệt để phong phú hơn nhiều; duy
nhất chỉ có sự tha hoá trong Đảng ngày nay trầm trọng hơn so
với thời kỳ đó, chất lượng bộ máy quản trị quốc gia
cũng ngày càng sa sút hơn, với hệ quả kinh tế - xã hội lớn
hơn.[56]
Có thể nói, so sánh nước ta với tất cả các nước thành
viên ASEAN (trừ Singapore là ngoại lệ với tính cách là quốc
gia thành phố) cũng như so sánh với nhiều nước đang phát
triển khác trên thế giới, dù sao Việt Nam trong hoàn cảnh
chính trị - kinh tế - xã hội hiện tại vẫn là nước có
điều kiện thuận lợi nhất để tiến hành một cuôc cách
mạng dân chủ từ trên xuống như thế do Đảng Cộng sản
Việt Nam đề xướng, mở ra một tiền đồ phát triển tươi
sáng cho đất nước. Trong bối cảnh quốc tế ngày nay, con
đường phát triển của dân chủ như thế là tiềm năng, là
sức mạnh quyết định nhất bảo vệ bất khả kháng độc
lập chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, và tạo ra
cho Việt Nam vị thế quốc tế xứng đáng. Kẻ thù của Việt
Nam không sợ lực lượng vật chất của Việt Nam đâu, nhưng
rất sợ những gì có thể được tạo ra từ sức mạnh tinh
thần của một dân tộc thực hiện được dân chủ cho mình,
rất sợ ảnh hưởng lan tỏa của sức mạnh tinh thần ấy vào
cộng đồng thế giới.
Đảng xưa nay có một thuận lợi: Đấy là truyền thống một
khi cấp lãnh đạo cao nhất của Đảng chuyển động, toàn
Đảng sẽ chuyển động, nhờ đó sẽ vận động được cả
nước chuyển động và hậu thuẫn, không lực nào cản nổi.
Làm được như thế, chắc chắn đấy sẽ là điều may mắn và
phúc lớn của dân tộc ta, của đất nước ta. Truyền thống
này còn không? Đảng ngày nay không thể, không được phép bỏ
phí thuận lợi có một không hai này!
Vâng phải nói đến mức là phúc lớn, có thể do hồn thiêng
sông núi và vận nước tác thành, song thực ra là do cái tâm cao
cả nhất và tình yêu thiêng liêng dành cho Tổ quốc của mọi
người Việt Nam yêu nước có thể làm nên. Những người lãnh
đạo Đảng ngày nay có cái tâm và tình yêu thiêng liêng như
thế dành cho Tổ quốc? Làm được như vậy, cũng sẽ chắc
chắn không kém Đảng chỉ mất mọi đặc quyền đặc lợi
không nên giữ (và cũng không đáng giữ), nhưng đổi lại
Đảng sẽ trở thành đảng chân chính của dân tộc. Hiện nay
tình hình vừa là đã chín muồi, đồng thời cũng là lúc
thuận lợi nhất để Đảng thực hiện cuộc cải cách chính
trị với nội dung dân chủ hóa như thế. Một cuộc cách mạng
hòa bình như thế đang hoàn toàn trong tầm tay của Đảng. Và
làm được, sẽ gắn kết lịch sử của Đảng với lịch sử
vinh quang của dân tộc. Không làm được, sau này sẽ là một
vết nhơ về Đảng trong lịch sử dân tộc.
Đảng phải lựa chọn. Phải khép lại quá khứ của chính mình
để lựa chọn.
Tới đây Đảng lại phải tự hỏi: Có dám không? Có làm nổi
không? Cái gì bó tay Đảng? Đất nước trên hết hay Đảng
trên hết?.. Nếu Đảng lựa chọn mình, thì không thể chờ
đợi nhân dân chọn Đảng.
Xin lưu ý, "perestroika" thất bại, không phải vì
"perestroika", hay Gorbachov, hay Yeltsin là phản bội; càng không
phải là các đảng viên Đảng Cộng sản Liên Xô và quân đội
Liên Xô tê liệt, vô cảm hay hữu khuynh… như một số người
muốn giải thích. Đừng nghĩ rằng chúng ta yêu nước Nga, hiểu
nước Nga và trí tuệ hơn người Nga!.. Và cũng xin đừng quên
nước Nga (hay Liên Xô cũ) có trình độ phát triển mọi mặt
cao hơn nước ta rất nhiều! Đổ vỡ đã xảy ra vì tình hình
Liên Xô lúc ấy không thể cứu vãn được nữa, không còn khả
năng cải cách nữa! Vì "perestroika" không thành công toàn
diện! Nhất là "perestroika" đã không thành công trong cải
cách chính trị! Do đó "perestroika" chỉ đi tới được cái
việc nó không chủ định làm: Làm Liên Xô sụp đổ hẳn. Cái
kết cục không muốn mà tới này đã bắt nước Nga phải trả
cái giá ngày hôm nay có lẽ chưa thể nói là đã trả xong, nếu
rơi vào Việt Nam chắc sẽ không chịu đựng nổi. Hiển nhiên,
ngày nay sẽ không phải điều gì khác mà là nạn tham nhũng và
sự hoành hành nghiêm trọng của mafia nếu không bị đẩy lùi,
sẽ có thể lại chôn chân nước Nga! Con đường dân chủ của
nước Nga vẫn còn dài ở phía trước. Cho nên đa nguyên / đa
đảng với bất kỳ giá nào rõ ràng không phải là bài thuốc
tiên cho phép có ngay dân chủ. Sự lựa chọn tối ưu gian khổ
hơn, đòi hỏi trí tuệ và ý chí nhiều hơn, đó chỉ có thể
là: dân chủ của học hỏi và phát triển.
Trước sau, vấn đề sống còn của nước ta là tạo ra được
một thể chế dân chủ cho phát triển, mọi bước phát triển
tiếp theo – kể cả trong một tương lai nào đó sẽ dẫn tới
tình huống đa nguyên đa đảng – đều phải là thành quả
với tính chất là các hệ quả tất yếu của phát triển, và
phải dựa trên nền tảng của con đường này – con đường
dân chủ của học hỏi và phát triển. Mà như thế, đa nguyên
đa đảng không phải là con ngoáo ộp.
Nhưng bây giờ ĐCSVN đứng trước tình thế: Trong khi phải lấy
kinh tế làm nền tảng, phải kế thừa các thành tựu đạt
được để phát triển, ĐCSVN phải lấy đẩy mạnh cải cách
chính trị làm tiền đề giải phóng kinh tế và đưa đất
nước vào giai đoạn phát triển mới không thể né tránh! Cải
cách chính trị với nội dung dân chủ hóa như thế và là đòn
bẩy của phát triển, sẽ không sai nếu muốn gọi đó là
"cửa tử" rất quyết liệt, Đảng bắt buộc phải đi qua.
Nếu không còn sự né tránh nào thì chỉ có con đường duy
nhất là vận dụng trí tuệ và ý chí để đi qua. "Cửa
tử" như thế là cửa của bản lĩnh. Chắc chắn trí tuệ và
ý chí có thể đi qua được "cửa tử" này, nhất là một
khi giành được hậu thuẫn của cả nước! Một lần nữa càng
rõ trí tuệ và dân chủ là đi với dân tộc, là chìa khóa
giải quyết những vấn đề sống còn của Đảng!
Xin đặc biệt nhấn mạnh, để quá trình dân chủ hóa được
thực thi có kết quả, tiết kiệm xương máu và dứt khoát
không dẫn đến đổ vỡ, trước hết đòi hỏi phải có trí
tuệ và kỷ cương rất cao với tinh thần dám hy sinh mọi lợi
ích riêng, dám vượt lên mọi yếu kém riêng, hoàn toàn một
lòng vì dân vì nước của đội ngũ lãnh đạo cao nhất của
Đảng và Nhà nước. Có tinh thần và ý chí như vậy trước
hết của đội ngũ lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà
nước, sẽ phát huy được trí tuệ, ý chí và nghị lực trong
Đảng và của cả nước để hoàn thành nhiệm vụ cực kỳ
khó khăn này. Kinh nghiệm đớn đau dầy dạn của dân tộc ta
trên con đường phát triển của mình, kinh nghiệm của các
quốc gia trên thế giới, trí tuệ của văn minh và tiến bộ
khoa học kỹ thuật ngày nay đủ sức giúp chúng ta giải được
bài toán dân chủ hóa hóc búa này cho đất nước! Đảng đang
nắm quyền lãnh đạo đất nước, cho nên đội ngũ lãnh đạo
cao nhất của Đảng và Nhà nước mang trên vai mình trách nhiệm
không thể thoái thác về thành / bại của quá trình dân chủ
hóa này.
Sẽ có câu hỏi thẳng thắn: Chất lượng lãnh đạo của
Đảng và Nhà nước kể từ Đại hội VI đến nay có tình
trạng Đại hội sau thấp hơn Đại hội trước, trong tình hình
như vậy mà không chờ xuất hiện một minh quân, đội ngũ lãnh
đạo cao nhất hiện nay của Đảng và Nhà nước làm sao có
thể hoàn thành được nhiệm vụ không thể thoái thác nói
trên?
Tiếc rằng cuộc sống không biết chờ đợi, thiết nghĩ toàn
Đảng và cả nước phải vắt óc tìm câu trả lời.
Ngày xưa thường nói tam ngu thành hiền. Nói thế có lẽ chỉ
để khuyến khích mọi chuyện nên được bàn bạc cho vỡ lẽ
mà thôi. Ngày nay trí tuệ và quyết định đúng đắn không
thể đơn thuần đến từ sự bàn bạc chay như vậy. Trong
những vấn đề sinh tử của đất nước, thiếu thông tin hay
trí tuệ càng bàn bạc có khi càng nguy hiểm hơn, hoàn toàn
không thể có tam ngu thành hiền, không thể có một sự sáng
suốt nào bẩm sinh hay trời cho nào cả!
Cho nên trước sau hướng của câu trả lời chỉ có thể dựa
vào cái tâm và ý chí thực hiện dân chủ của tập thể những
người lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước, để từ
đó huy động được, phát huy được tốt nhất trí tuệ và ý
chí của toàn Đảng và của cả nước. Tóm lại trước sau
vẫn là vấn đề phát huy dân chủ. Tất cả cho việc thực
hiện cải cách chính trị với nội dung dân chủ hóa. Tất cả
trước hết với ý chí: Việt Nam không quỳ gối trước nghèo
hèn! Từ ý chí với định hướng như thế mà tìm lối ra,
thiết kế đường đi, thiết kế lộ trình cho cải cách chính
trị thành công. Trí tuệ Việt Nam sẽ làm được việc này,
hoàn toàn có thể làm được việc này. Tất cả thông qua sự
sàng lọc của mọi thử thách trong cuộc sống, để quyết
định, để tuyển chọn; tất cả với tinh thần thượng tôn
pháp luật; kiên quyết gạt bỏ mọi tập quán của "chỉ
đạo và quán triệt" đứng trên luật pháp; xóa bỏ mọi hủ
tục theo kiểu "đến hẹn lại lên", "sống lâu lên lão
làng", "cơ cấu"...
Ý chí không chịu để đất nước quỳ gối, ý chí thực hiện
công khai minh bạch và dân chủ với tinh thần nêu trên có lẽ
sẽ giúp tập thể lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng và Nhà
nước hoàn thành trọng trách không thể thoái thác này của
mình. Hình như các nước phát triển nhất trên thế giới cũng
phải làm như vậy!
Xin nói thêm: Cải cách chính trị ở các nước phát triển
nhất cũng muôn vàn khó khăn và không hiếm thất bại, ngay cả
ở nước Mỹ hiện nay! Sự xuống dốc nhanh chóng hiện nay của
nước Mỹ có nguyên nhân từ những thất bại trong cải cách
những mặt yếu kém. Từ hai chục năm nay chính phủ Mỹ bị
các giới nghiên cứu khác nhau trong nước phê phán gay gắt,
đến mức coi Washington D. C. (Chính quyền Mỹ - kể cả 2 Viện
và Chính phủ) là kẻ phá hoại giấc mơ Mỹ từ A đến Z;
chính sách của chính quyền đang biến nước Mỹ thành con nợ
lớn nhất thế giới – năm 2010 nợ quốc gia sẽ là 9 nghìn
tỷ USD, năm 2019 sẽ lên tới 23 nghìn tỷ USD; Mỹ đang tụt
hậu về hệ thống bảo hiểm xã hội và cả trong giáo dục;
chính quyền Mỹ có thể cắt giảm 20% biên chế dư thừa mà
đến nay không chịu làm; chính sách "outsourcing" (đưa các
nguồn lực ra khai thác và phát triển bên ngoài nước Mỹ) đang
hút máu sinh lực Mỹ và chỉ đem lại hệ quả cuối cùng là
"5/1" – nghĩa là về tổng thể Mỹ phải nhập khẩu tới 5
USD mới xuất khẩu được 1 USD, rõ nhất là trong buôn bán với
Trung Quốc, thương mại tự do trở thành thương mại sai lầm;
tất cả khiến cho nước Mỹ bây giờ phải hạ mình, phải cúi
đầu, phải ve vãn thiên hạ, chính quyền Obama đang tiếp tục
với đôi chút cải biên chứ không phải là đảo ngược chiều
hướng nước Mỹ đang đi; ... "và Washington D. C. đang là trung
tâm của tham nhũng đến tê liệt về mặt trí tuệ của nước
Mỹ (America's nucleus of anguish and intellectual corruption – M L
Gross "National Suicide" tr. 324)"…[57]
Đương nhiên, ở Mỹ còn nhiều trường phái tư duy khác nữa.
Thậm chí bây giờ đã có ý kiến cho rằng Obama nói "Change.
Yes we can!", nhưng chắc gì Obama đã làm được? Nếu nước
Mỹ không giảm được cơ bản các gánh nặng hiện nay, sẽ khó
mà có một nhiệm kỳ hai cho Obama!..
Nêu lên ví dụ Mỹ như vậy chỉ muốn nhấn mạnh cải cách
chính trị hay thể chế là rất khó, ở nước nào cũng khó và
rủi ro lớn, song phải huy động trí tuệ và dân chủ để
thực hiện, chứ không phải để bàn lùi. Vì lẽ sống còn
của đất nước, tập thể lãnh đạo cấp cao nhất của Đảng
và Nhà nước cần quyết tâm theo đuổi đến cùng quá trình
dân chủ hóa, không thể để bất kỳ một yếu kém hay lợi
ích riêng tư nào trói buộc mình.
Tất cả càng cho thấy: Dân chủ hóa là nguồn lực tạo ra nội
lực bất khả xâm phạm cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
đất nước và tập hợp sự hậu thuẫn của cả thế giới
tiến bộ cho sự nghiệp này. Dân chủ hóa vì vậy là dân tộc
tất thắng, là đất nước tất thắng!
Thách thức lớn nhất của dân chủ hóa ở nước ta không
phải là diễn biến hòa bình, mà là cám dỗ chính trị rất
lớn của quyền lực và của lợi ích cá nhân; lịch sử hiếm
hoi ghi lại được các chiến công đánh bại được sự cám
dỗ này. Nhưng cũng xin nói ngay: Ngu dốt, vô đạo đức, cuồng
tín hay bảo thủ thì chỉ có một đường dẫn đến đổ vỡ
mà thôi! Thách thức của sự can thiệp từ bên ngoài muốn ngăn
cản Việt Nam lựa chọn con đường dân chủ của học hỏi và
phát triển không thể nói là nhỏ. Nhưng một khi sự can thiệp
này càng lớn, càng lộ liễu, sẽ càng hun đúc ý chí không có
gì quý hơn độc lập tự do của dân tộc ta, toàn dân tộc sẽ
là một khối thống nhất và một ý chí sắt đá cho con
đường mình lựa chọn.
Thế còn nguy cơ "diễn biến hoà bình" mà báo chí Đảng và
các cơ quan chuyên chính luôn luôn cảnh giác? Lựa chọn con
đường Không có gì quý hơn độc lập tự do, con đường dân
chủ của học hỏi và phát triển, nhân dân ta hoàn toàn đầy
đủ khả năng tước vũ khí tất cả mọi người tham gia vào
tấn trò ác ý này.
Thực hiện cải cách chính trị với nội dung dân chủ hóa toàn
bộ đời sống đất nước là trách nhiệm lịch sử và cũng
là thách thức lớn nhất, khó nhất của Đảng kể từ ngày
thành lập cho đến nay![58] Nhiệm vụ không thể thoái thác này
ngày nay đặt Đảng trước tình huống phải tự chứng minh: Là
Đảng vì dân tộc, vì đất nước, hay là Đảng chỉ vì mình?
Thực hiện trách nhiệm lịch sử này chính là Đảng quyết tâm
chiến thắng chính mình, gìn giữ, bảo vệ phẩm chất, chí khí
của mình với tính cách là đội tiền phong của dân tộc.
Thực hiện trách nhiệm lịch sử này là Đảng trung thành với
chính mình chống lại mọi diễn biến của tha hóa, là Đảng
tự bảo vệ mình với nghĩa chân chính: Không để cho tha hóa
chiếm mất Đảng, biến Đảng thành kẻ thù của dân tộc.
Sự lựa chọn nói trên của Đảng sẽ khiến cho các loại nhóm
lợi ích phản ứng hay chống đối quyết liệt. Sự phản kháng
này có thể diễn ra công khai và trực diện, hoặc trá hình
dưới các dạng nhân danh, hoặc gián tiếp. Sự phản kháng này
rất nguy hiểm. Nếu cấp lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà
nước xểnh tay, sẽ dễ dẫn đến oan khiên, đàn áp và sát
phạt lẫn nhau. Phải ngăn ngừa bằng được tình trạng này.
Một trong những bài học đẫm máu cho tình huống này là sự
đổ vỡ tương tàn của Rumani năm 1989, do 3 lực lượng tạo ra:
(a)lực lượng đảo chính nằm trong chính quyền, (b)lực
lượng cơ hội phản cách mạng, và (c)lực lượng cách mạng
dân chủ nổi dậy trong nhân dân; ngày nay vẫn chưa khắc phục
xong các hậu quả.
Bước vào thập kỷ thứ hai của thế kỷ này, hầu hết các
quốc gia – nhất là Mỹ và Trung Quốc – đều ráo riết thay
đổi, Việt Nam không thể đứng yên một chỗ! Sự thay đổi
không cưỡng lại được này đang gây áp lực trực tiếp
nhiều khi đến mức uy hiếp đối với Việt Nam trên nhiều
phương diện đối nội và đối ngoại. Đảng Cộng Sản Việt
Nam phải hành động. Sự lựa chọn của Đảng một khi đã
trở thành ý chí, sẽ lựa chọn được các giải pháp và
bước đi. Đảng hiện nay vẫn đang nắm trong tay trọn vẹn
quyền lực và ảnh hưởng chính trị để thực hiện ý chí
này, và thành công của đổi mới cho thấy khả năng cải cách
của Việt Nam rất lớn. Hai điều kiện cực kỳ quan trọng này
Liên Xô không có khi thực hiện Perestroika. Việc đầu tiên của
mọi việc đầu tiên cần làm là phát huy dân chủ tập hợp
thông tin và trí tuệ toàn Đảng và cả nước, nhằm đánh giá
đúng thực trạng đất nước và những thách thức phía
trước, cái đích phải đến. Cũng có thể nói, việc đầu
tiên là phải mở rộng dân chủ trong Đảng, để thay đổi
hẳn tư duy và tầm nhìn của Đảng, nâng cao trí tuệ và ý chí
của Đảng cho phù hợp với tình hình và nhiệm vụ mới đất
nước đang đối mặt.
Nhìn lại lịch sử đau thương của đất nước từ khi chiến
tranh thế giới II kết thúc đến nay, nhìn lại những cơ hội
quan trọng bị đánh mất, nhìn vào những đoạn trường quanh co
lận đận đất nước ta lâm vào sau Đại thắng 30 Tháng Tư
1975, phải chăng có thể kết luận:
(1) Nhận thức phiến diện và không đúng thế giới chúng ta
đang sống (vấn đề trí tuệ), (2) sự giác ngộ không đúng
tầm lợi ích quốc gia trong bối cảnh quốc tế luôn luôn biến
động và vô cùng phức tạp, (3) sự trói buộc vào ý thức hệ
hoặc các niềm tin mù quáng, đó chính là ba nguyên nhân khởi
thủy làm ra các sai lầm về đường lối chính sách và thể
chế, kìm hãm sự phát triển của đất nước ta 35 năm qua và
làm suy yếu Đảng? Ngày nay còn phải cộng thêm nguyên nhân (4)
là sự tha hóa mới của toàn bộ hệ thống chính trị đang
diễn ra trên nhiều phương diện của đời sống đất nước,
do đường lối chính sách của Đảng tạo ra, do lợi ích quốc
gia bị đẩy xuống hạng hai!
Nên thẳng thắn nhận diện bốn yếu kém này, nhận thức sâu
sắc thực trạng đất nước cũng như những đòi hỏi phát
triển hiện nay, để đặt lại một cách cơ bản vấn đề xây
dựng Đảng, soạn thảo lại Cương lĩnh và Điều lệ Đảng,
với ý tưởng xây dựng Đảng Cộng Sản Việt Nam thành đảng
của dân tộc, của dân chủ và trí tuệ. Thiết nghĩ Đại hội
XI nên coi nhiệm vụ đổi mới Đảng một cách căn bản như
vậy là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của toàn Đảng trong
xuốt khóa và cần được hoàn thành những bước mở đường
đầu tiên trong khóa này, sau đó còn phải làm tiếp. Đây cũng
là nhiệm vụ đầu tiên của Đảng mở đầu quá trình dân
chủ hóa đất nước, nếu Đảng muốn tiếp tục thực hiện
và phát huy được vai trò tiền phong chiến đấu, vai trò lãnh
đạo của mình. Đặt vấn đề như vậy sẽ mở ra mọi vấn
đề và sẽ làm rõ được con đường phát triển của đất
nước. Vô luận các văn kiện dự thảo chuẩn bị cho Đại
hội XI đã được soạn ra như thế nào, Đại hội XI đứng
trước nhiệm vụ lịch sử: Đổi mới Đảng để mở đầu
quá trình dân chủ hoá của đất nước phải trở thành nghị
quyết quan trọng nhất của Đại hội. Có lẽ không phải cái
gì khác, mà chính điều này sẽ cho thấy Đảng ngày nay lựa
chọn cái gì, sẽ là thước đo Đại hội XI thành công hay
thất bại.
Hoàn toàn có thể khẳng định Đảng Cộng Sản Việt Nam có
khả năng thực hiện thắng lợi một cuộc cách mạng dân chủ
từ trên xuống, đưa đất nước tiến nhanh theo xu thế tiến
bộ nhất ngày nay trên thế giới: Phát triển trên cơ sơ phát
huy nguồn lực con người. Đảng thực hiện một cuộc cách
mạng hòa bình với nội dung như thế sẽ là sự kế tục duy
nhất xứng đáng với Cách mạng Tháng Tám, là trung thành với
truyền thống yêu nước vẻ vang của dân tộc trong hai cuộc
kháng chiến vỹ đại chống ngoại xâm, và đấy cũng là con
đường ĐCSVN tiếp tục đưa công cuộc đổi mới hiện nay lên
một giai đoạn phát triển mới về chất. Đấy cũng là con
đường Việt Nam tạo ra cho mình năng lực tinh thần và vật
chất để có phẩm chất thực hiện được mong muốn của mình
là đời đời hữu nghị và hợp tác bình đẳng với Trung
Quốc, là bạn của mọi quốc gia trên thế giới.[59]
Đảng đã lãnh đạo đất nước làm nên cách mạng dân tộc
thực hiện được độc lập và thống nhất đất nước.
Bàn cờ thế giới ngày nay đặt ra tình huống khắc nghiệt:
Muốn thành công trong xây dựng và bảo vệ đất nước ta,
nhất thiết phải lập nên một thể chế chính trị dân chủ
của học hỏi và phát triển. Đây là một sự nghiệp vinh quang
nhưng vô cùng gian khổ, chắc chắn gian khổ hơn bất kể giai
đoạn cách mạng nào trước đây[60], có ý nghĩa thay đổi vĩnh
viễn số phận của đất nước sau khi đã giành được độc
lập thống nhất, và chỉ có như thế mới trụ được trong
thế giới ngày nay. Sự nghiệp này đòi hỏi sự lãnh đạo
sáng suốt của lực lượng tinh tuý nhất của dân tộc. Đảng
với truyền thống tiên phong cách mạng của mình, sẽ phấn
đấu thực hiện được sứ mệnh lãnh đạo này? Hiện nay,
Đảng có vị thế thuận lợi nhất đồng thời cũng có trách
nhiệm lịch sử nặng nề nhất thực hiện sứ mệnh này. Nhưng
Đảng sẽ phấn đấu thực hiện được? Đây thực sự là câu
hỏi "tồn tại hay không tồn tại?" của Đảng.
Là đảng viên, tôi đề nghị Đại hội XI đưa vấn đề này
ra thảo luận và lựa chọn quyết định sống còn này: Đổi
mới Đảng và khởi động cuộc vận động cả nước đi vào
quá trình dân chủ hoá đất nước.
<center>* * *</center>
Chắc chắn các nhóm lợi ích và sự bảo thủ sẽ có thể
khép tội những đánh giá, nhận định, đề nghị… nêu trong
bài viết này là bôi đen, là tấn công trực diện vào Đảng
và cơ sở tồn tại của Đảng, là muốn thủ tiêu Đảng và
chế độ xã hội chủ nghĩa, là tiếp giáo cho bè lũ phản
động khắp nơi trong ngoài chống Đảng, chống chế độ... Xin
thảo luận thẳng thắn để tìm ra lẽ phải. Tinh thần nhìn
thẳng vào sự thật của Đại hội VI đã cứu nguy Đảng và
mở ra bước ngoặt cho đất nước. Cho nên chẳng có sự hù
dọa nào đáng sợ hơn là nhắm mắt trước sự thật để lùi
bước.
Kinh nghiệm lịch sử cũng cho biết những mong muốn nêu trong
bài viết này, cứ giả thử là đúng, nhưng hầu như cũng là
hoàn toàn ảo tưởng, đơn giản vì quyền lực vận động theo
quy luật riêng của nó. Như vậy chỉ còn trông chờ vào trí
tuệ. Một hy vọng thật vô cùng mong manh!? Mong được thảo
luận thẳng thắn trong Đảng và trong toàn dân.
Tôi biết nói lên những điều trong bài này là đứng giữa
nhiều làn đạn. Người này có thể sẽ lên án tôi là tội
đồ phản động, cực kỳ phản động, hơn bất kể một sự
chống đối nào!.. Người nọ có thể sẽ phỉ báng tôi là kẻ
ngu trung, đến giờ phút này mà còn lo níu kéo Đảng, cứu
Đảng!.. Kẻ khác có thể nói: Già rồi mà còn ngu, còn háo
danh… Thậm chí tôi bị người thân và bạn bè tâm huyết
nhiếc mắng té tát về cái tội "gái góa lo việc triều
đình", làm cái việc "nước đổ đầu vịt", và họ lo
bị liên lụy.
Song tôi đã được đi tới nhiều vùng miền của đất nước.
Có thể nói tôi thấy hầu như không có một làng xã nào ở
nước ta là không có nghĩa trang các liệt sỹ các thời kháng
chiến cứu nước – trong đó có không ít mộ các đảng viên
Đảng Cộng sản Việt Nam. Rồi còn biết bao nhiêu đau thương
mất mát không kể xiết của cả dân tộc nằm bên ngoài những
nghĩa trang như thế!.. Là đảng viên và là người dân, tôi
muốn Đảng phải trả món nợ đối với dân tộc bằng cách
hoàn thành trách nhiệm lịch sử đang đặt ra cho Đảng là xây
dựng nên thể chế chính trị dân chủ của học hỏi và phát
triển. Tôi nghĩ: Đảng không được thoái thác trách nhiệm
này! Đảng chỉ có sự lựa chọn thành công hay thất bại mà
thôi!.. Vì đất nước cũng chỉ có sự lựa chọn: Một nước
độc lập chịu quỳ gối, hay đứng lên hiên ngang trong thế
giới quyết liệt này!? Tôi không muốn đất nước ta đã giành
được độc lập thống nhất rồi mà dân tộc lại phải một
lần nữa bị đẩy vào vòng nô dịch do nghèo hèn, rồi mới
lại tìm cách giác ngộ con đường phát triển của mình. Cái
giá đã trả là quá đủ rồi, nếu để đất nước rơi vào
một tình trạng nô dịch mới sẽ là quá đắt không thể chấp
nhận được![61]
Xin hãy bình tâm, thẳng thắn nhìn lại tất cả: Kể từ ngày
thành lập, Đảng mới chỉ hoàn thành sự nghiệp lãnh đạo
nhân dân giành lại độc lập thống nhất, còn sau 35 năm lãnh
đạo sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, ngày nay
nước ta đang ở đâu? đất nước này được gì mất gì?
người dân nước này được gì mất gì? nguy cơ phía trước
đối với đất nước là nhãn tiền hay không phải vậy?
Thành tựu to lớn của 25 năm đổi mới cũng như những cái giá
đã phải trả cho nó tự nó đang đặt ra những đòi hỏi phát
triển mới rất bức xúc, đồng thời cũng gợi mở một triển
vọng mới. Trong khi đó sự uy hiếp mới từ bên ngoài đối
với vận mệnh đất nước đang cận kề. Tổ quốc Việt Nam
độc lập thống nhất của chúng ta đang đứng trước một ngã
ba lịch sử. Một lần nữa xin nhấn mạnh: Tất cả những công
việc phải làm của đất nước đang diễn ra trong một thế
giới có nhiều bất định. Trước tình hình đó, dù đúng sai
thế nào, xin ngửa mặt giữa trời thưa thốt điều tôi ngẫm
nghĩ. Tất cả mới chỉ là một ước vọng cháy bỏng:
Mọi người Việt Nam chúng ta - trước hết những người đảng
viên Đảng Cộng Sản Việt Nam – xin hãy cùng nhau khép lại
quá khứ và cùng nhau hướng về phía trước, để khai sinh một
chặng đường đời mới cho chính mỗi chúng ta – vì những
hoài bão cao cả của riêng từng người và cho niềm tự hào
dân tộc Việt Nam ta, khai sinh một kỷ nguyên mới cho đất
nước bước vào con đường dân chủ của học hỏi và phát
triển, với tất cả lòng tự trọng của một quốc gia độc
lập trong cộng đồng thế giới ngày nay! Danh dự và an ninh
của đất nước lúc này càng đòi hỏi như vậy!
Xin nhắc lại đối với mọi đảng viên của Đảng: Các bậc
tiền bối thuộc thế hệ làm nên Cách mạng Tháng Tám và Việt
Nam Dân Chủ Cộng Hoà, dù là trong Đảng hay không phải đảng
viên, đã bắt đầu sự nghiệp vinh quang của mình từ chỗ bỏ
lại phía sau quá khứ của nình, dể dấn thân cho sự nghiệp
của đất nước. Đơn giản vì vinh hoa phú quý nào có thể so
sánh với lương tâm làm người và danh dự của Tổ quốc.
Ngày nay không nằm trong hoàn cảnh mất nước, tạo ra mẫu số
chung lớn nhất khó khăn phức tạp hơn xưa rất nhiều, cho nên
ước vọng cháy bỏng nêu trên hiện thực tới đâu, các bước
đi thực hiện trước sau phải tính toán thế nào.., tất cả
còn phải bàn thảo rất nhiều. Dù sao Tổ quốc yêu quý của
chúng ta trong bối cảnh thế giới ngày nay rất xứng đáng để
mỗi chúng ta dấn thân tìm đường cống hiến. Cứ xin mạnh
dạn xới lên như vậy, hy vọng để rộng đường dư luận -
trong Đảng, trong cả nước và trong mọi bà con người Việt
chúng ta khắp nơi trên thế giới, với tất cả tấm lòng tìm
kiếm một kịch bản phát triển an toàn nhất mà tôi thiết tha
mong mỏi cho đất nước, với tất cả ý chí còn nước còn
tát.
Cả nước ngẫm nghĩ, chắc chắn sẽ tìm ra con đường và
giải pháp đúng ■
<em>Nguyễn Trung </em>
- Viết xong tại Georgia/Wisconsin tháng 12-2009.
- Hà Nội, đã gửi đến những người có trách nhiệm:
* lần thứ nhất: tháng 01-2010
* lần thứ hai: tháng 04-2010.
- Hà Nội, tháng 6-2010: xem lại, và cập nhật một số sự
kiện thời sự.
________________________
<h2>Tài liệu tham khảo</h2>
1. Nguyễn Trung: "Việt Nam trong thế giới của thập kỷ
thứ hai thế kỷ 21"
http://www.viet-studies.info/kinhte/NguyenTrung_TDM_201018.pdf
2. Hoàng Tùng – Những kỷ niệm về Bác Hồ.
3. Trần Quang Cơ: Hồi ký và suy ngẫm.
4. Đặng Phong, "Phá rào trong kinh tế vào đêm trước đổi
mới" – NXB Trí thức, Hà Nội, 2009.
5. Martin Jaques "When China Rules the World: The End of the Western
World and the Birth of a New Global Order" USA, 12-2009.
6. Jerome R. Corsi, America for Sale, 3-2009
7. Robert Service, Comrades! A History of World Communism - Harvard
2008
8. Martin L. Gross "National Suicide – How Wasington is destroying the
American Dream from A to Z" N.Y. 2009; -
9. Jerome R. Corsi "America for Sale", N.Y. 2009
10. Newt Gingrich "Real change" , N.Y. 2009 và một số sách khác
chung quanh chủ đề này.
11.Nguyễn Mạnh Tường, "Qua sai lầm trong Cải cách ruộng
đất, xây dựng quan điểm lãnh đạo" Tham luận đọc tại
cuộc họp Mặt trận Tổ quốc ở Hà Nội ngày30.10.1956
http://www.viet-studies.info/NMTuong/NMTuong_CaiCachRuongDat.htm
12. Nguyễn Trung, "Dòng đời" (tiểu thuyết), NXB Văn Nghệ,
TPHCM 2006.
13. Nguyễn Trung "Ngã ba 2007"-
http://www.viet-studies.info/.../NguyenTrung_NgaBa2007.htm
14. Nguyễn Trung, "Việc của Đảng là việc của quốc gia"
- Tuanvietnam 07- 03-2010.
15. Nguyễn Trung, "Chủ tịch Hồ Chí Minh – điểm tựa cho tinh
thần dân tộc của chúng ta", và một số bài báo khác.
http://www.viet-studies.info/NguyenTrung/NguyenTrung_HoChiMinh.htm
Chú thích
[1] Tìm xem:
(1)các phát biểu của Klaus Schwab và của nhiều chính khách khác
tại Diễn đàn kinh tế Davos, Thụy Sỹ, 28-1 đến 1-2-2009.
(2)Martin Jaques "When China Rules the World: The End of the Western World
and the Birth of a New Global Order" 12-2009 - "Khi Trung Quốc làm
chủ thế giới: Sự cáo chung của thế giới phương Tây và sự
ra đời của một trật tự thế giới mới" – 12-2009, và:
Pete Engardio: "Chindia: How China and India Are Revolutionizing Global
Business", USA – 2007, và một số tác giả khác chung quanh đề
tài này.
[2] Nợ ngân sách nhà nước quá lớn và khả năng đổ bề nền
kinh tế, có thể dẫn đến đồng EU sụp đổ.
[3] Tìm xem Niall Ferguson: "The decade the world tilted east"
http://www.ft.com/cms/s/0/ac26eb9a-f30a-11de-a888-00144feab49a.html
Published: December 27 2009 18:23 | Last updated: December 27 2009 18:23
Và nhiều sách báo khác liên quan của các tác giả: Andrew
Bacevich, Noam Chomsky, Timothy P. Carney, Willy Lam, John Tkasick, Francis
Fukuyama, Martin Jacques…
[4] Ví dụ: giữa sản xuất và tiêu dùng, giữa con người và
tự nhiên, sự biến đổi khí hậu toàn cầu, giữa con người
và xã hội trong xã hội thông tin, giữa nền kinh tế thật và
nền kinh tế "mềm" (nền kinh tế tiền tệ, nền kinh tế
"ảo"…), giữa phát triển và xung đột giữa các nền văn
hoá, sự lạc hậu của các thể chế chính trị trước những
biến đổi mới của phát triển, giữa hoà bình ổn định và
mất hoà bình ổn định, giữa hoà bình và chiến tranh, chiến
tranh vì các nguồn nước, chiến tranh vì các nguồn tài
nguyên… Đặc biệt là xu thế phát triển xanh, sạch, công
nghệ cao… đang đặt ra triết lý mới của phát triển, đang
ngày càng trở thành đòi hỏi bức bách của phát triển, chính
đòi hỏi này lại đặt ra những đòi hỏi và thách thức mới
đối với con người, xã hội, đốivới thể chế quản lý
(chế độ chính trị)... Xu thế này là thách thức rất lớn,
và đồng thời cũng là cơ hội rất lớn đối với mọi quốc
gia.
[5] Tác động của biến đổi khí hậu đối với kinh tế Việt
Nam - http://www.longan.gov.vn/tintuc/Pages/200912/20091211082751
[6] Mô hình phát triển theo chiều rộng có những đặc điểm:
(1)phát triển chủ yếu dựa trên lao động cơ bắp, nguồn nhân
lực kém phát triển, (2)chú trọng khai thác tài nguyên và đất
đai, (3)tăng trưởng chủ yếu nhờ vào đầu tư mới chứ không
phải do phát triển công nghệ và nâng cao năng suất lao động,
(4)sản phẩm làm ra có hàm lượng công nghệ và giá trị gia
tăng đều thấp, (5)chế độ chính trị và phương thức quản
trị quốc gia lạc hậu.
[7] Mô hình phát triển theo chiều sâu chủ yếu dựa trên 4 yếu
tố: (1)phát huy nguồn lực con người, (2)vận dụng tiến bộ
khoa học kỹ thuật và công nghệ, (3)chiếm lĩnh thị trường
và giành được chỗ đứng thích đáng trong các chuỗi cung
-ứng của thị trường thế giới, (4)đổi mới thể chế chính
trị và năng lực quản trị quốc gia để thực hiện được 3
đòi hỏi trên.
[8] Tham khảo: Nguyễn Trung, "Việt Nam trong thế giới của
thập kỷ thứ hai thế kỷ 21" -
http://www.viet-studies.info/kinhte/NguyenTrung_TDM_201018.pdf
[9] Nguyễn Trung, "Ngã ba 2007"
www.viet-studies.info/.../NguyenTrung_NgaBa2007.htm -
[10] Khái niệm của Chủ tịch Hồ Chí Minh để chỉ tệ nạn
quan liêu tham nhũng.
[11] Không thể không đặt câu hỏi "bàn tay nước ngoài" tham
gia vào các sự cố này đến đâu!
[12] Tìm xem Trần Quang Cơ viết về Hội nghị Thành Đô 1990.
[13] Dòng thác cách mạng chống chủ nghĩa đế quốc, dòng thác
cách mạng của chủ nghĩa xã hội, dòng thác cách mạng giải
phóng dân tộc khỏi ách thực dân cũ và mới của các nước
thuộc địa…
[14] Đây là một thực tế vô cùng đau lòng, rất nhạy cảm,
một vấn đề kiêng cấm, cho đến nay vẫn còn cố tránh né
trong nghiên cứu, trong tư duy và trong phát ngôn. Thiết nghĩ đã
đến lúc cần nghiên cứu khách quan hiện tượng này để thấy
rõ dân tộc ta hồi ấy là nạn nhân nhiều lần (nạn nhân
đơn, nạn nhân kép...) của bối cảnh quốc tế và sự can
thiệp từ bên ngoài, của sự chi phối trầm trọng về ý thức
hệ và phải trả giá đắt, để thức tỉnh vĩnh viễn dân
tộc ta không bao giờ một lần nữa cam chịu bị xô đẩy vào
cảnh huynh đệ tương tàn, và trên hết cả là để thúc đẩy
quá trình hòa hợp hòa giải dân tộc trước sau nhất thiết
phải thực hiện - vì sự nghiệp bảo vệ đất nước, và
nhất là vì một nước Việt Nam hùng cường, có vị thế quốc
tế xứng đáng trong tương lai. Nghĩ đến những khó khăn
trước mắt đất nước phải vượt qua, tôi suy nghĩ miên man
đến mức dám nói rằng, cho đến hôm nay, có lẽ người Việt
Nam chúng ta chưa đánh giá hết cái giá đã trả cho độc lập
thống nhất đất nước đâu! Cái giá này đắt lắm. Đắt và
lớn hơn rất nhiều so với sự nhận biết của chúng ta. Việc
rút ra các bài học càng trở nên khẩn thiết! Tôi có thể sai?
Tôi không tin là tôi sai!.. Dù sao suy nghĩ này đã thúc giục tôi
viết bộ tiểu thuyết Dòng đời. - Tham khảo thêm: Nguyễn
Trung, Dòng đời (tiểu thuyết), sách đã dẫn, quyển một, tập
I, tr. 356 – 359; và quyển một, tập II, tr. 496 – 499, vân
vân...
[15] Thật ra, trên rất nhiều phương diện, Liên Xô và Trung
Quốc ngay từ rất sớm đã hành động trên cơ sơ lợi ích
quốc gia của mình là chủ yếu và tìm mọi cách mở rộng ảnh
hưởng riêng của mình. Trong quan hệ quốc tế "chủ nghĩa xã
hội" trên thực tế và về nhiều mặt chỉ là ngọn cờ cả
hai bên Xô Trung đều ra sức khai thác... Cái gọi là hệ thống
thế giới xã hội chủ nghĩa, phe xã hội chủ nghĩa... chưa bao
giờ là một khối thống nhất chặt chẽ, và càng không phải
là một thực thể tất yếu và tồn tại mãi mãi của trật
tự thế giới. Vì những lẽ này, nhất là sau những gì Trung
Quốc đã dàn dựng nên với Khmer đỏ từ 1975 và sau cuộc
chiến tranh của Trung Quốc chống Việt Nam tháng 2-1979, chủ
nghĩa xã hội không thể có lý do gì để được xem là xu thế
tất yếu của thời đại, nhất là trong thời kỳ này tại khu
vực Đông Nam Á - trong đó có nước ta. Phong trào cộng sản
tại các nước đang phát triển ở vùng này cũng đi vào sụp
đổ từ thập kỷ 1960 và ngày nay coi như mất hẳn. Đấy là
chưa nói 1976 Trung Quốc cũng phải tiến hành cải cách, 1989-1990
phe xã hội chủ nghĩa sụp đổ, 1986 Việt Nam cũng phải tiến
hành đổi mới. Về hiện tại và tương lai, còn có thể nói
một cách thô thiển: Tình hình thế giới từ nay đến giữa
hoặc cuối thế kỷ 21, chắc chắn chưa thể có chủ nghĩa xã
hội như đang được hiểu theo ý thức hệ của Đảng là một
xu thế tất yếu của thời đại, hiện thực hơn có thể là
sẽ có thêm siêu cường Trung Quốc, và chưa ai dám nói trước
được thế giới thêm có siêu cường Trung Quốc sẽ là thế
giới gì! Còn bài học Việt Nam tự rút ra cho mình từ quan hệ
Việt – Trung thì hoàn toàn không ít!
[16] Cái bẫy "vấn đề Campuchia" có thể được xem là một
"quái tác" mẫu mực (một kiệt tác đầy tội ác) gần như
có một không hai trong nền ngoại giao nham hiểm của Trung Quốc
hiện đại. Muc đích của "cái bẫy" này là đẩy lùi mọi
ảnh hưởng tích cực trong và ngoài của cuộc kháng chiến của
Việt Nam chống Mỹ xâm lược, đảo ngược thế thắng của
Việt Nam sau cuộc kháng chiến này, tạo điều kiện đẩy Việt
Nam vào khủng hoảng trầm trọng sau kháng chiến, tạo cớ "cho
Việt Nam bài học" để tiến hành cuộc chiến tranh 17-02-1979
và từ đó tạo điều kiện buộc Việt Nam trở lại quỹ đạo
của Trung Quốc... Trung Quốc tranh thủ được Mỹ trong các
bước đi này… Nghĩ cho riêng mình, đây là bài học tôi nhớ
đời, chết mang theo chứ không được phép quên – không phải
để đời đời thù hận, mà để không bị mắc lừa một lần
nữa.
[17] Xin đừng quên: Mỹ thì đương nhiên rồi, nhưng cả Trung
Quốc lúc này cũng đều không muốn chấp nhận chiến thắng
giải phóng miền Nam của Việt Nam. Ngoài việc Trung Quốc tiến
hành cuộc chiến tranh biên giới chống Việt Nam 2-1979, Trung
Quốc và Mỹ đã công khai câu kết với nhau rất chặt chẽ
chống lại Việt Nam rất quyết liệt trong đàm phán về vấn
đề Campuchia (1979-1989), lôi kéo nhiều nước khác tham gia. Trong
tình hình này Việt Nam đã bị đẩy vào thế bị bao vây, cô
lập, cấm vận một thời gian dài. "Cái bẫy vấn đề
Campuchia" có lẽ là một bài học vô cùng đau đớn của
ngoại giao Việt Nam sau 30 Tháng Tư 1975! Đừng bao giờ bỏ phí
bài học đẫm máu này: Lẽ ra kẻ giương bẫy phải bị vạch
mặt và lên án, nước ta lại là người mắc bẫy và gánh
chịu mọi hậu quả ê chề!
[18] Tham khảo: Đặng Phong, "Phá rào trong kinh tế vào đêm
trước đổi mới" – NXB Trí thức, Hà Nội, 2009.
[19] Thống nhất về mục tiêu chưa đủ, mà còn phải có thống
nhất về con đường đi tới mục tiêu. Thống nhất con đường
đi tới mục tiêu là vấn đề khó, thậm chí rất khó, nhưng
mới là quyết định.
[20] Tham khảo thêm Nguyễn Trung: "Việt Nam trong thế giới
thập kỷ thứ hai thế kỷ 21" – phần nói về cải cách
chính trị với nội dung dân chủ hóa.
http://www.viet-studies.info/kinhte/NguyenTrung_TDM_201018.pdf
[21] Sự đồng thuận xây dựng từ quyền này chính là sự
đồng thuận tối đa, chính là dân chủ, là dân chủ bao gồm
đầy đủ quyền và trách nhiệm ràng buộc trong pháp luật.
Cuộc sống không thể có sự đồng thuận tuyệt đối cũng như
không thể có nền dân chủ tuyệt đối hay hoàn hảo. Nền dân
chủ ở các nước phương Tây dù được hoàn thiện đến đâu
cũng đầy dẫy khuyết tật. Song sự đồng thuận tối đa về
những giá trị cơ bản đạt được về quyền con người, về
kinh tế thị trường – nhà nước pháp quyền – xã hội dân
sự ở các nước phương Tây là cơ sở của nền dân chủ cùa
những quốc gia này.
[22] Thậm chí ngày nay vẫn còn dè dặt khi nói về hòa hợp,
hòa giải và đồng thuận dân tộc! Song vấn đề không chỉ có
nói.
[23] Tham khảo thêm Trần Quang Cơ: Hồi ức và suy ngẫm.
[24] Trung Quốc đề xướng 1954: (1)tôn trọng độc lập chủ
quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, (2)không xâm lược lẫn
nhau, (3)không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau, (4)hợp
tác bình đẳng cùng có lợi, (5)chung sống hòa bình. Lúc này
chưa có 16 chữ.
[25] Yêu sách này của Trung Quốc muốn tạo cho Khmer đỏ có vị
trí ngang bằng các lực lượng khác trong chính phủ sẽ được
thành lập theo giải pháp của vấn đề Campuchia, mặc dù trên
thực tế Khmer đỏ đã bị đánh bật khỏi Campuchia và bị cả
thế giới lên án về tội ác diệt chủng; Mỹ và phương Tây
nói chung không ủng hộ "giải pháp đỏ" của Trung Quốc.
[26] Giả định rằng ta kiên định con đường định hướng xã
hội chủ nghĩa để xây dựng nước ta – vì ta muốn như vậy,
thì đây sẽ hoàn toàn là vấn đề nội bộ, là vấn đề
đối nội, của riêng nước ta, không nhất thiết đòi hỏi
phải đi tìm và xây dựng liên minh ý thức hệ với Trung Quốc
hoặc với bất kỳ nước nào; bởi vì trong bối cảnh quốc
tế lúc này – như đã trình bày – nước CHXCNVN không còn là
đối tượng phải xóa bỏ của chủ nghĩa đế quốc như cao
điểm thời chiến tranh lạnh nữa! Lực lượng người Việt
chống CHXHCNVN dù ở trong nước hay nước ngoài vào thời điểm
này không thể trở thành mối đe doạ hiện thực và cũng không
thể câu kết với lực lượng nước ngoài nào gây nên thách
thức nguy hiểm cho CHXHCNVN. Trong đàm phán bình thường hóa qua
hệ với ta chưa bao giờ Mỹ nêu yêu sách ta phải từ bỏ chế
độ chính trị một đảng và chủ nghĩa xã hội, mặc dù Mỹ
có những quan điểm rất khác ta về những vấn đề như dân
chủ, nhân quyền... Hơn nữa, dù muốn xây dựng đất nước ta
đi theo con đường nào, muốn thành công vẫn phải là hợp tác
hòa bình với cả thế giới và không thể đi với bên này
chống lại bên kia! Muốn thực hiện công nghiệp hóa/hiện
đaị hóa lại càng phải tìm cách đi với cả thế giới, liên
minh với những giá trị tiến bộ của nhân loại như độc
lập tự do, bình đẳng, dân chủ, nhân quyền, hòa bình, hợp
tác, phát triển, bảo vệ môi trường.., đặc biệt là càng
không thể ỷ lại vào bất kỳ sự giúp đỡ nào.
[27] Tìm xem các bài phân tích, các tài liệu đăng trên các
mạng của Rand Corporation, CIA, Foreign Affairs, Biên niên sử 60
năm ngoại giao Trung Quốc, các bài chính luận của Trung Quốc
trên các mạng chính thống của Trung Quốc… Ngoài ra, hàng ngày
nên nghe Tân Hoa Xã phát thanh tiếng Việt nói về nước ta như
thế nào!
[28] Nhìn lại, phải chăng có thể nói: Nền ngoại giao nước ta
thời bình đòi hỏi phải có (a)trí tuệ tầm thế giới để
đi được với cả thế giới, (b)bản lĩnh trên lập trường
lợi ích quốc gia là tối thượng và (c)nghệ thuật tạo ra
sự đồng thuận của cả thế giới làm hậu thuẫn. Đồng
thời ngoại giao nước ta rất cần tránh (a)tiểu khí,và (b)tâm
lý và tầm nhìn của tiểu nhược quốc! Mặt khác, đối thủ
và đồng thời cũng là đối tác truyền đời của Việt Nam
luôn luôn là các nước lớn, nhất là Trung Quốc; giữ cho ho
họ luôn luôn là đối thủ và đối tác và không bao giờ để
họ trở thành đối tượng, thực sự là một nhiệm vụ đối
ngoại khó vĩnh cửu của nước ta; rõ ràng chỉ có thể thực
hiện được nhiệm vụ này trên cơ sở một nền nội trị
mạnh toàn diện. Chính đây là vấn đề rất hệ trọng đề ra
cho đảng lãnh đạo đất nước.
[29] Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Việt Nam trong thế giới của
thập kỷ thứ hai thế kỷ 21, phần nói về "Việt Nam làm
bạn với mọi người" -
http://www.viet-studies.info/kinhte/NguyenTrung_TDM_201018.pdf
[30] Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Dòng đời, sách đã dẫn,
quyển một, tập II, tr. 522 – 528.
[31] Ví dụ ký kết kết nghĩa, hợp tác giữa PetroVietnam và
Tổng Cục Thuế, báo chí đã phê phán. Trước đó có những ký
kết hợp tác giữa các Văn phòng Trung ương của Đảng, Quốc
hội, Chính phủ, vân vân… Không thể không đặt ra câu hỏi:
Nếu không có những ký kết như vậy thì không hợp tác hay sao?
Nếu có những ký kết như thế thì Luật pháp đứng ở đâu?
Ký kết với nhau để vượt qua luật pháp là ngang nhiên hình
thành nhóm lợi ích và ngang nhiên phạm pháp. Những thứ này
hoàn toàn không thể coi là "lobby" đúng đắn. Vân…vân…
[32] Tìm xem Phó chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Nguyễn Văn Bình
trả lời phỏng vấn của Vietnamnet ngày 02-03-2010
http://www.vietnamnet.vn/psks/201003/Lang-Son-50-nam-nua-ai-lam-thi-nguoi-do-kiem-soat-899233/
- Người ta không thể không liên hệ đến Karl Marx: "Tư bản
kinh sợ việc không có lãi hoặc lãi rất nhỏ như bản chất
của một nhu cầu tự nhiên. Với lợi nhuận thích hợp, tư
bản thức tỉnh; với 10%, nó có thể được sử dụng ở bất
kỳ đâu; với 20%, nó trở nên sống động; với 50%, nó vô
cùng liều lĩnh; với 100%, nó sẽ chà đạp lên mọi luật pháp
của loài người; và với 300% không một tội ác nào là nó
không sẵn sàng làm, kể cả với nguy cơ phải lên giá treo
cổ". Nhưng mà đấy là Marx nói về tư bản, thế còn về
"sự câu kết bộ 3" này?
[33] Trong những năm gần đây mục tiêu ghi trong các nghị
quyết của Đảng được sửa lại là "cơ bản hoàn thành
công nghiệp hóa theo hướng hiện đại vào năm 2020". Song thế
nào là "cơ bản", thế nào là "theo hướng hiện đại"
thì không được giải thích rõ. GDP danh nghĩa tính theo đầu
người năm 2009 của Việt Nam là 1052 USD, của Thái Lan là 3973
USD, của Trung Quốc là 3566 USD (IMF – 2009). Trong vòng 10 năm
nữa (đến năm 2020) rất khó có khả năng Việt Nam đạt
được GDP danh nghĩa thính theo đầu người bằng Trung Quốc
hoặc Thái Lan hiện nay, nghĩa là còn rất xa tiêu chí của một
nước hoàn thành hay là cơ bản hoàn thành công nghiệp, lại
càng khó nói là "theo hướng hiện đại".
[34] Chú ý: đất đai là tư liệu hàng đầu trong tư liệu sản
xuất chủ yếu, tuy theo Luật là thuộc sở hữu toàn dân, song
trên thực tế đã phân bổ hết cho các hình thức sở hữu
khác. Trên thực tế "quan điểm chủ đạo" như đang hiện
hành chỉ làm được việc chi phối mang tính độc quyền và
lũng đoạn, nhưng hầu như không làm được nhiệm vụ mở
đường hay đầu tầu và hỗ trợ nền kinh tế đi lên! Đấy
là chưa nói tới hiện tượng vai trò cá nhân chi phối các tập
đoàn kinh tế quốc doanh vì lợi ích riêng (ví dụ vấn đề
lương và thưởng, tranh thủ ô dù và các ưu đãi...). Cần nhìn
thẳng vào sự thật này. Xin lưu ý: Cho đến nay không một
nước LXĐÂ cũ nào thành công thực sự trong cải cách kinh tế
quốc doanh và vấn đề sở hữu nhà nước. Sau khi chế độ xã
hội chủ nghĩa của những nước này sụp đổ, mọi cải cách
tiếp theo cũng hầu như thất bại, cuối cùng phải lựa chon con
đường xóa bỏ khu vực kinh tế này (được gọi là state sector
– để phân biệt với private sector) bằng những biện pháp
khác nhau; riêng ở nước Nga trên thực tế đã xảy ra một
cuộc cướp đoạt tài sản quốc gia, với những hệ quả
điêu đứng cho nền kinh tế nhiều năm sau.
Ở Trung Quốc quá trình cải cách kinh tế quốc doanh trên thực
tế là tư nhân hóa (dưới dạng cổ phần hóa), gắn liền với
phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân. Vào thời điểm
2005 kinh tế tư nhân chiếm khoảng trên 70% GDP với nhiều tập
đoàn lớn, nhà nước chỉ còn giữ lại khoảng 200 tập đoàn
trên các lĩnh vực chủ yếu như năng lượng, giao thông viễn
thông, một số sản phẩm cơ bản khác như kim loại, chế tạo
cơ khí... Vì thế có thể nói nét nổi bật trong cải tạo kinh
tế quốc doanh ở Trung Quốc có lẽ là phát triển mạnh khu
vực kinh tế tư nhân – không để cho kinh tế quốc doanh lấn
át khu vực kinh tế tư nhân, kinh tế tập đoàn nhà nước chỉ
tập trung vào một số sản phẩm thiết yếu đối với toàn
bộ nền kinh tế. Có thể kết luận đấy là con đường phát
triển chủ nghĩa tư bản ở Trung Quốc ngày nay dưới tên gọi
chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc. Nhiều học giả trên
thế giới đặt tên cho mô hình của chủ nghĩa tư bản Trung
Quốc ngày nay là chủ nghĩa tư bản trong chế độ toàn trị
một đảng với các dấu ấn Khổng giáo.
[35] Đã nhiều lần tôi cố dựng lên một sơ đồ mô tả hệ
thống chính trị hiện nay của nước ta, gồm các yếu tố:
Đảng, chính quyền, đoàn thể xã hội, công dân.., nhưng không
thành: Vẽ cho đủ, sơ đồ quá rối rắm không thể đọc
được, hoặc sơ đồ không thể hiện được đầy đủ sự
rổi rắm của hệ thống chính tri quốc gia hiện hành.
[36] Tìm xem Hoàng Lê nhất thống chí.
[37] Ví dụ, tìm xem các sách của Noam Chomsky, Frederic Kagan, Dick
Morris, Ellen McGann chung quanh chủ đề nước Mỹ đang suy yếu đi
xuất bản trong năm 2009 và 2010. Trong đó đáng chú ý có quyển
"2010: Take Back America: A Battle Plan" - HarperCollins e-books; 1
edition (April 13, 2010)
[38] Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, "Dòng đời" sách đã dẫn,
quyển II, tập 4, tr. 856-858.
[39] Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Dòng đời (tiểu thuyết), sách
đã dẫn, quyển một, tập I, tr. 8 và các tr. 330 -332; quyển
một tập II tr. 785 - 799...
[40] Tổng bí thư Nông Đức Mạnh đã có lúc phải nói:
Đảng phải lãnh đạo, chứ không được cai trị! Nghĩa là
người lãnh đạo cao nhất của Đảng cũng phải thừa nhận
vấn đề đã trở nên nghiêm trọng?
[41] Quyền lực trong Đảng được nói tới ở đây tên gọi
đầy đủ của nó phải là quyền lực nhân danh Đảng. Đây
không phải là quyền hay quyền lực chính thống của Đảng
được ghi trong Cương lĩnh và Điều lệ Đảng. Một thứ
quyền lực trong Đảng như thế tự nó cũng muốn coi Đảng là
đối tượng cần khuất phục, biến Đảng thành công cụ cho
nó thống lĩnh, thâu tóm toàn xã hội. Nói một cách khác,
quyền lực trong Đảng như thế không có trong Điều lệ Đảng,
và thực chất là một hiện tượng tha hóa trong Đảng, thực
ra là một dạng tiếm quyền, diễn ra phổ biến dưới hình
thức vi phạm Hiến pháp, vi phạm Điều lệ Đảng. Chính thực
tế này đặt ra vấn đề thường trực như một đòi hỏi
khách quan tất yếu đối với bất kỳ đảng cầm quyền nào
ở bất kỳ quốc gia nào: Muốn có một chế độ chính trị
tiến bộ thì phải khắc phục hiện tượng "đảng hóa",
"đảng trị", phải xây dựng nhà nước pháp quyền để
luôn luôn ngăn cản sự câu kết giữa các nhóm lợi ích bên
trong quyền lực chính trị, sự câu kết giữa quyền lực chính
trị và kinh tế.
[42] Cộng Hòa Dân Chủ Đức hàng chục năm trước khi sụp đổ
có sự đấu tranh gay gắt trong nội bộ Đảng Xã Hội Thống
Nhất Đức chống lại những hoạt động vi phạm Hiến Pháp và
Điều lệ Đảng của những cán bộ có chức có quyền; những
hành động hay việc làm vi hiến và sai Điều lệ Đảng thời
ấy thường được gọi là các "quan hệ" ("Beziehungen"),
cuộc đấu tranh này được gọi là cuộc đấu tranh chống các
"quan hệ". Tham khảo thêm: Nguyễn Trung, Dòng đời, sách đã
dẫn, quyển hai, tập 4, tr. 716.
[43] Tham khảo: Nguyễn Trung, Việt Nam trong thế giới của thập
kỷ thứ hai thế kỷ 21 – phần nói về diễn biến hòa bình.
[44] Sự bế tắc hay khủng hoảng trong thế giới hiện nay về
mô hình phát triển, nhìn theo khía cạnh tích cực có thể là
một cơ hội lớn cho nước ta, chí ít là trên các phương
diện: (a)biết cái đổ vỡ của mô hình phát triển hiện tại
và những vấn đề do sự đổ vỡ này đặt ra để nước ta
tránh đi vào các vết xe đổ - nhất là các trạng thái cực
đoan quá nhấn mạnh một chiều bàn tay vô hình của thị
trường của chủ nghĩa tân bảo thủ; những thiên lệch thái
quá dù theo chiều hướng nào trong những vấn đề thuộc 2
phạm trù nhà nước pháp quyền và xã hội dân sự; niềm tin
mù quáng vào vai trò của khoa học, công nghệ và kỹ thuật;
các bài học về lựa chọn các quyết định và quyết sách,
về vai trò của lãnh đạo, vai trò của tổ chức, đặc biết
là những bài học về phát huy yếu tố con người; vân vân..,
(b)những "cầu" và "cung" mới do cuộc khủng hoảng mô
hình phát triển hiện nay – đặc biệt là "cung" và
"cầu" cho phát triển xanh, sạch, dân chủ - đang trở thành
xu thế phát triển của thế giới tiến bộ, đang đặt ra cho
mọi quốc gia nhiều vấn đề mới, thách thức mới; đáp ứng
được những "cầu" và "cung" mới này là con đường
sống, đi ngược với "cầu" và "cung" mới này là lao vào
con đường chết; nhận biết để có thể ứng xử tối ưu
nhất đối với "cầu" và "cung" mới này là vấn đề
sống còn, thực chất đó là sự lựa chọn của chiến lược
phát triển – ví dụ, ngày nay nước ta càng đi sâu vào công
nghiệp thượng nguồn là tự sát; dịch vụ kém cỏi như hiện
nay lợi thế cạnh tranh nào cũng sẽ mất, sự lạc hậu về
văn hoá (hiểu theo nghĩa rộng) ngày càng trở thành
"disadvantage" (bất lợi thế) nguy hiểm, vân vân!..
(c)"cầu" cho sản phẩm mới, "cung" đáp ứng cho sản
phẩm mới đều rất phong phú, quan trọng hơn nữa là ngày càng
nhiều đòi hỏi về sản phẩm mới ("cầu"), điều quyết
định là phải nhìn ra nó (sản phẩm mới), lựa chọn nó,
chuẩn bị và nắm bắt lấy nó..., (d)vai trò quyết định của
yếu tố con người – từ người lao động đến người lãnh
đạo – đặt ra một tầm cao mới phải đáp ứng, giáo dục
và thể chế chính trị tiên tiến trở thành hai yếu tố hàng
đầu có ý nghĩa quyết định để đạt tới tầm cao mới này;
(e)là nước đi sau, bên cạnh những "bất lợi thế"
(disadvantages) không tránh khỏi, nước ta có nhiều lợi thế
khác của nước đi sau cần triệt để khai thác (để vận
dụng, để tránh né…) – có rất nhiều ví dụ để suy nghĩ:
- phát triển ngoạn mục ngành viễn thông của nước ta trong 10
năm qua là ví dụ tích cực; - sự phát triển lạc hậu và lật
đật của ngành giáo dục nước ta bỏ qua những kinh nghiệm
tiên tiến của nhiều nước trên thế giới đã đạt được
là ví dụ tiêu cực; (f)vì cái nước ta "đang có" (công
nghệ, sản phẩm, cấu trúc kinh tế và cấu trúc xã hội…)
còn ở mức độ thấp, nên nước ta có không ít lợi thế để
chuyển sang cái mới dễ dàng hơn nhiều nước khác... (g)vân
vân… Tất cả cho thấy không một giáo điều nào có thể
giải phóng đất nước ta khỏi ghèo nàn lạc hậu.
[45] Cần xem xét kỹ vai trò, ảnh hưởng, sự can thiệp và
quyền lực mềm của Trung Quốc hiện nay tác động vào toàn
bộ khu vực Đông Nam Á, trước hết là vào nội bộ các nước
ASEAN. Riêng các tin tức có liên quan được đăng tải trên các
phương tiện truyền thông của các nước trong khu vực và trên
thế giới đủ dấy lên sự lo ngại không thể bỏ qua. Có ý
kiến nói thẳng tình hình Thái Lan hiện nay phải tính đến
Trung Quốc và chỉ có lợi cho Trung Quôc (R D Kaplan, NYT 25 May
2010).
[46] Xin đặc biệt lưu ý: Mặc dù những đạo luật hay chính
sách tốt nhất đất nước đang có trong tay có không ít khuyết
tật hay thiếu đồng nhất, song phải nhấn mạnh những đạo
luật và chính sách đúng đắn hiện có là cơ sở ban đầu
rất quan trọng cho phát triển tiếp trong việc xây dựng một
thể chế dân chủ. Cần kế thừa và phát triển tiếp thành
quả này. Cái yếu nhất hiện nay và cũng khó khắc phục nhất
là thực thi pháp luật và ý thức thượng tôn pháp luật.
[47] Một sự thực gần như là một nguyên lý trong toàn bộ
lịch sử cách mạng Việt Nam từ Tháng Tám 1945 đến nay là:
mọi thắng lợi đạt được, nhất là những thắng lợi trong
những tình thế đặc biệt hoặc chuyển giai đoạn, đều gắn
liền với phát huy ngọn cờ dân tộc dân chủ. Mặt khác, mọi
thất bại, kể cả những thất bại lớn trong những lúc tình
hình rất thuận lợi, đều do vi phạm nguyên lý này.
[48] Xin nhắc lại: Lịch sử ĐCSVN có biết bao nhiêu gương
phấn đấu hy sinh đời đời nêu gương cho nhiều người sau,
không phải chỉ kiên cường trước kẻ thù đô hộ hay xâm
lược đất nước, mà nhiều người còn vưt bỏ mọi giàu sang
phú quý dấn thân vào con đường cách mạng, có những người
từ chân lấm tay bùn phấn đấu trở thành người lãnh đạo
kiệt xuất của Đảng. Ý chí sắt son vì nước, vì Đảng của
họ đã làm nên tất cả! Không thế không đặt câu hỏi đảng
viên bây giờ thế nào?
[49] Xanh = dưa hấu, ví quân đội; đỏ = cà chua, ví áo đỏ;
vàng = dưa gang, ví thân hoàng gia.
[50] Tìm xem: Nguyễn Trung, Con đường dân chủ gian truân của
đất nước "nụ cười", tuanvietnam.net
[51] Tham khảo thêm tài liệu đã dẫn, Nguyễn Trung: "Việt Nam
trong thế giới của thập kỷ thứ hai thế kỷ 21", phần nói
về dân chủ hóa.
[52] Chú ý: Sự sụp đổ của Rumani năm 1989 trên thực tế là
một cuộc đảo chính của một số lực lượng quân sự và an
ninh trong chính quyền Ceausescu chống lại Ceausescu và cuộc nổi
dạy của các phong trào chống đối Ceausescu, dẫn tới tàn sát
lẫn nhau đẫm máu (gần 1000 người chết và 2000 người bị
thương), với nhiều hậu quả sau 20 năm vẫn chưa khắc phục
xong. Đây là một bài học của thứ đa nguyên hỗn loạn. tham
khảo: http://www.rfi.fr/actuvi/articles/120/article_6220.asp
[53] Cũng đừng nhầm lẫn giữa cuộc đấu tranh thường xuyên
ở khắp mọi nơi cho những tiến bộ trong kinh tế và xã hội
ở mọi quốc gia – kể cả ở các nước phát triển – với
xu thế thời đại của chủ nghĩa xã hội như trong tư duy của
ý thức hệ hiện hành ở nước ta. Ngày nay nhiều học giả và
chính trị gia ở các nước phát triển tìm đọc lại Marx là
vì họ muốn xem lại những phê phán sắc sảo của Marx về kinh
tế của chủ nghĩa tư bản (mặt tôn sùng quá đáng vai trò
của thị trường, sự hoành hành của thị trường, vai trò nhà
nước...) để sửa chữa những khuyết tật của kinh tế tư
bản đang xảy ra trong cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới
hiện nay. Việc này không hề có nghĩa là họ quay lại thực
hiện "chủ nghĩa xã hội" trong học thuyết Marx, càng không
có nghĩa là sự trỗi dậy của chủ nghĩa xã hội như một số
người ở nước ta bình luận!
[54] Tham khảo các sách của các học giả nước ngoài đã trích
dẫn.
[55] Nói rõ như thế để phân biệt với quyền lực chính đáng
của một đảng lãnh đạo.
[56] Ví dụ: Thời kỳ 1991-1995 tăng trưởng kinh tế đạt trung
bình 8 – 8,5%/năm, với chỉ số ICOR là 2,5. Thời kỳ 2005-2009
tăng trưởng kinh tế đạt khoảng 6-7%/năm,với chỉ số ICOR
là 6,5!
[57] Tìm xem: (1) Martin L. Gross "National Suicide – How Wasington is
destroying the American Dream from A to Z" N.Y. 2009; (2) Jerome R. Corsi
"America for Sale", 2009; - (3) Newt Gingrich "Real change" , 2009
và một số sách khác chung quanh chủ đề này.
[58] Tham khảo: Nguyễn Trung, Dòng đời (tiểu thuyết), sách đã
dẫn, tập 4, tr. 717 – 718 và tr. 855-858
[59] Tay trắng ta có quỳ xuống xin làm bạn cũng khó được
chấp thuận; trên đời này không có bạn "chay". Tham khảo
thêm tài liệu đã dẫn: Nguyễn Trung, "Việt Nam trong thế
giới thập kỷ thứ 2 thế kỷ 21" – phần nói về "làm
bạn với người".
[60] Nguyễn Trung, "Dòng đời", sách đã dẫn, quyển hai, tập
4, trang 856 – nhiệm vụ trang trải với lịch sử, lấy lại
lòng tin cho tương lai.
[61] Nguyễn Trung, "Dòng đời", sách đã dẫn, quyển hai, tập
4, trang 857: Không được phản bội một hy sinh nào! Không một
mất mát nào được bỏ qua!
© Thời Đại Mới
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5582), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét