Bài viết này chỉ đưa ra vài nhận xét thuần túy về kinh tế
liên quan đến các động lực, chính sách cũng như cách hành
xử đã đẩy Vinashin đến đổ vỡ.
<h2>Vinashin đã vỡ nợ chưa?</h2>
Trả lời câu hỏi của một tờ báo về khả năng Vinashin có
lâm vào tình trạng vỡ nợ nếu không được giải cứu, Tổng
giám đốc điều hành của Vinashin ông Trần Quang Vũ khẳng
định: "<em>Chúng tôi gặp khó khăn nhưng chúng tôi không thể
vỡ nợ được. Bởi thực ra, Vinashin không phải mất tài sản
mà tài sản của chúng tôi vẫn ở các dự án, là đất, là
những con tàu đóng dở</em>" (người viết nhấn mạnh).
Thật buồn cho câu hỏi và càng đáng buồn hơn vì câu trả
lời của "doanh nhân" lớn, CEO của một tập đoàn một
thời lừng lẫy. Nếu lãnh đạo cấp cao vẫn tư duy theo kiểu
đó, sau tái cơ cấu lần này Vinashin sẽ lại vỡ nợ trong
tương lai không xa.
Vinashin đã thực sự vỡ nợ từ lâu rồi.
Một doanh nghiệp không có khả năng trả nợ gốc và lãi khi
đến hạn là doanh nghiệp lâm vào trạng thái vỡ nợ, hay phá
sản.
Điều 3 của Luật Phá sản quy định, "<em>Doanh nghiệp, hợp
tác xã không có khả năng thanh toán được các khoản nợ đến
hạn khi chủ nợ có yêu cầu thì coi là lâm vào tình trạng phá
sản</em>". Tài sản của doanh nghiệp có thể lớn hơn công
nợ nhiều nhưng doanh nghiệp vẫn có thể bị phá sản.
Theo báo cáo giám sát của Quốc hội "<em>tổng số nợ quá
hạn của Vinashin đến hết năm 2008 cũng lên tới 3.812 tỉ
đồng, chiếm trên 91% tổng số nợ quá hạn của các tập
đoàn năm 2008</em>". Nói cách khác năm 2008 Vinashin đã lâm vào
tình trạng không trả được nợ đến hạn, tức là lâm vào
tình trạng vỡ nợ hay phá sản (chỉ có điều chưa chủ nợ
nào buộc Vinashin tuyên bố phá sản theo luật. Vinashin còn nợ
Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí (PVFC) 1.835 tỉ đồng
trong đó nợ quá hạn hơn 1.300 tỉ đồng).
Chỉ qua 2 con số trên cũng thấy Vinashin đã thực sự vỡ nợ
sau hai năm thành lập. Chính vì thế mà năm 2009, đã có lúc
Chính phủ phải can thiệp để tái cơ cấu Vinashin.
<h2>Chính phủ có ưu ái Vinashin?</h2>
Ông Phạm Viết Muôn, Phó chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, phủ
nhận: "<em>Nói Chính phủ ưu ái Vinashin là không đúng. Phát
triển công nghiệp chế tạo, trong đó có đóng tàu, là một
trọng điểm của Đảng và Nhà nước để phát triển kinh tế
biển. Đã là trọng điểm thì có hỗ trợ, và Chính phủ có
cơ chế hỗ trợ</em>".
Theo từ điển tiếng Việt (Trung tâm từ điển học, 2009), ưu
ái có nghĩa là "yêu thương và lo lắng cho". Chẳng lẽ Chính
phủ không yêu thương, không lo lắng cho Vinashin?
Chính phủ đi vay 750 triệu đô la Mỹ cho Vinashin dùng, Chính
phủ yêu cầu các ngân hàng khoanh nợ cho Vinashin từ gần một
năm nay, nợ quá hạn của Vinashin không được coi là quá hạn
và bất chấp những quy định về tín dụng của Ngân hàng Nhà
nước, Chính phủ yêu cầu các ngân hàng tiếp tục cho Vinashin
vay (<em><span class="underlined-text">đấy là sự can thiệp vi phạm
các quy định hiện hành</span></em>). Từ tháng 10-2009, Thủ
tướng đã có Quyết định 1596/QĐ-TTg về các giải pháp
thực hiện tái cơ cấu tài chính đối với Vinashin, Ngân
hàng Nhà nước đã có Văn bản số 357/NHNN-TD.m ngày 17-7-2009
về khoanh và cơ cấu lại các khoản nợ cũ của Vinashin.
Nay lại tái cơ cấu một lần nữa và Chính phủ tiếp tục
phát hành trái phiếu và cho tập đoàn này vay lại để thực
hiện các dự án cấp thiết và cơ cấu lại nợ trong nước
đã đến hạn.
Đấy mới chỉ là nói đến một phần vốn mà chính phủ lo cho
Vinashin. Đấy chẳng lẽ không là sự ưu ái?
Vinashin có cơ man nào là đất từ Quảng Ninh đến Cà Mau, cứ
đến tỉnh nào là đều "xin" được đất. Có công ty nào
trong bốn năm trời làm được như vậy? Đấy chẳng lẽ không
là sự ưu ái?
Còn có thể kể ra nhiều bằng chứng khác (như quyết định
của Chính phủ bắt Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà
nước "ôm" khoản đầu tư vào Bảo Việt của Vinashin giúp
giảm cả ngàn tỉ đồng lỗ từ năm ngoái) về sự ưu ái mà
Chính phủ dành cho Vinashin.
Có thể nói Chính phủ đã "quá ưu ái" Vinashin và chính sự
nuông chiều này đã làm mềm ràng buộc ngân sách và là một
trong vài nguyên nhân chính dẫn đến sự sụp đổ của Vinashin.
<h2>Ai chịu trách nhiệm về sự đổ vỡ Vinashin?</h2>
Theo Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam,
những sai phạm của ông Phạm Thanh Bình, Chủ tịch HĐQT Vinashin
"<em>trong huy động, quản lý, sử dụng tiền vốn của Nhà
nước là do thiếu tinh thần trách nhiệm, cố ý làm trái và có
biểu hiện vụ lợi cá nhân, gây hậu quả nghiêm trọng về
kinh tế, chính trị, xã hội. Các khoản nợ của Vinashin rất
lớn, mất khả năng thanh toán</em>". Ông chủ tịch còn để
xảy ra xung đột lợi ích khi bổ nhiệm người thân giữ các
trọng trách lớn mà luật pháp nghiêm cấm. Các lãnh đạo khác
của Vinashin cũng đang tiến hành kiểm điểm trách nhiệm và
một số có thể bị truy cứu trách nhiệm. Sự thiếu hiểu
biết của họ dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng.
Nhưng ngoài những người trực tiếp này còn những ai cũng
phải chịu trách nhiệm? Đấy mới là vấn đề chính.
Khi "bán lại" cổ phần Bảo Việt cho SCIC Vinashin lấy giá
gốc (cao hơn khoảng 2 lần giá thị trường) và giảm được
khoản lỗ cả ngàn tỉ đồng; còn tái cơ cấu lần này với
việc "bán lại" các tài sản mà chủ yếu là đất kiếm
được với giá rẻ nay chắc sẽ được chuyển nhượng với
giá "quy định của Nhà nước mới đây" cao gấp nhiều
lần, chắc chắn trên sổ sách Vinashin sẽ lấy lại được
"cân đối", thậm chí có lời và có thể khỏa lấp các
khoản thất thoát khó ai có thể biết là bao nhiêu. (Tổng công
ty Dầu khí Việt Nam cứu Vinashin thực ra một phần cũng là
để "siết nợ").
Cách "cứu vớt" doanh nghiệp kiểu này sẽ tạo ra tiền lệ
rất xấu cho các doanh nghiệp nhà nước và càng làm cho ràng
buộc ngân sách của chúng mềm hơn và sẽ có những hậu quả
khôn lường.
Cần rút ra bài học nghiêm túc từ sự đổ vỡ của Vinashin và
thay đổi tư duy một cách triệt để nhằm cải tổ các doanh
nghiệp nhà nước.
<div class="special_quote">Trong hai năm qua, TBKTSG liên tục có nhiều
bài viết lên tiếng cảnh báo cho "con tàu" Vinashin (Tập đoàn
công nghiệp tàu thủy Việt Nam) xung quanh những dự án chậm
tiến độ, đầu tư ra ngoài ngành hay những ưu ái mà Vinashin
có được.
"Hơn nữa, việc chuyển giao cổ phiếu theo giá gốc của
Vinashin về SCIC còn có thể tạo ra tiền lệ không tích
cực cho những doanh nghiệp nhà nước khác đã tham gia IPO
Đạm Phú Mỹ, Vietcombank, Sabeco, Habeco. Họ có thể đề
nghị chuyển nhượng lại cổ phiếu đã mua cho SCIC với
giá IPO và SCIC có chấp nhận không? Mặt khác, nếu hai
năm vừa qua giá cổ phiếu Bảo Việt tăng cao hơn giá IPO,
thì Vinashin có đồng ý chuyển nhượng cho SCIC với giá
gốc không? Những câu hỏi đó đang gợi lên nhiều thắc
mắc cho thị trường tài chính!". (Bài "<a
href="http://www.thesaigontimes.vn/Home/taichinh/chungkhoan/24211/">Ước
gì như Vinashin...</a>" đăng ngày 8/10/2009).
"Vinashin đang "mắc cạn" ở một số dự án không phải vì
những khó khăn mang tính thời điểm và cũng không nằm ở vấn
đề vốn hay công nghệ đóng tàu", trong bài "<a
href="http://www.thesaigontimes.vn/Home/kinhdoanh/dautu/24655">Viết tiếp
chuyện đóng tàu ở Vinashin</a>" đăng ngày 22/10/2009.
"Không ai nghi ngờ việc Vinashin có đầy đủ ưu thế và kỹ
năng để "làm ăn lớn" trên địa hạt công nghiệp đóng
tàu vận tải thủy, nhưng nếu vẫn tư duy kinh doanh theo kiểu
tự cung tự cấp, tự làm mọi thứ để phục vụ việc đóng
tàu thì quả là... khó hiểu, nhất là trong thời buổi mà tiến
trình phân công lao động thị trường ngày càng đi vào tinh vi
và chuyên nghiệp hóa". (Bài "<a
href="http://www.thesaigontimes.vn/Home/diendan/sotay/25055/">Từ Vinashin,
nghĩ về vai trò của doanh nghiệp lớn</a>" đăng ngày
6/11/2009).
"Vấn đề là ở chỗ trong khi nợ của Vinashin được
khoanh và cơ cấu lại, thì các khách hàng khác của PVFC,
chủ yếu là doanh nghiệp nhà nước, lại không được ưu
đãi này? Liệu điều đó có công bằng giữa các doanh
nghiệp nhà nước với nhau, chưa nói giữa doanh nghiệp
quốc doanh và dân doanh? Hơn nữa việc khoanh nợ của
Vinashin làm cho việc phân loại nợ của PVFC trở nên phức
tạp". (Bài "<a
href="http://www.thesaigontimes.vn/Home/taichinh/chungkhoan/32863">Vinashin:
bài toán khó của PVFC</a>", TBKTSG đăng ngày 19/4/2010).</div>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/5609), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét