Trực nêu ra trong buổi trực tuyến với Vietnamnet. Trong buổi
trực tuyến đó, Ts. Mai Liêm Trực và Gs. Dương Phú Hiệp đã
đề cập đến nhiều vấn đề (nhằm góp ý cho đại hội
Đảng cộng sản Việt Nam sắp tới).
Ý kiến của hai vị được đông đảo bạn đọc tán thưởng.
Tôi cũng chia sẻ nhiều ý kiến của hai ông. Riêng về khẳng
định nêu trên tôi muốn bàn thêm một chút. Có thể do báo
chưa nêu rõ khung cảnh của lời khẳng định, hay nói chưa hết
ý của ông Mai Liêm Trực. Tôi thực tình nghĩ thế, nhưng chỉ
xin lạm bàn riêng về khẳng định đó thôi.
Khẳng định này nhiều lắm chỉ đúng một nửa. Nó chỉ đề
cập đến khía cạnh nhân sự, sự anh minh hay ngu dốt của
người giữ vị trí lãnh đạo cao nhất mà chưa đả động gì
đến khía cạnh thể chế của vị trí đó.
Lãnh đạo cao nhất, dẫu được gọi là vua, thống chế, tổng
thống hay chủ tịch-tổng bí thư, trước hết là một định
chế do luật hay luật tục quy định.
Nếu số phận của một dân tộc bị phó mặc cho (những)
người lãnh đạo, dù đôi khi có may mắn chứ không phải bất
hạnh đi nữa do có lãnh đạo sáng suốt, thì dân tộc ấy vẫn
thực sự chưa trưởng thành, vẫn trong vòng mông muội và là
dân tộc bất hạnh.
Có thể chế để nhân dân định kỳ lựa chọn và phế truất
một cách văn minh (những) người lãnh đạo cao nhất, có các
thể chế để giám sát, kiểm soát lẫn nhau giữa các cơ quan
nhà nước nhằm hạn chế chúng lạm dụng quyền lực và đánh
giá thành tích của các nhà lãnh đạo,…, mới là cái quan
trọng nhất cho sự phồn thịnh của một dân tộc. Đó là thể
chế của nền dân chủ.
Nhân dân, với tư cách là người chủ của đất nước, phải
được quyền và có cách thích hợp để thực hiện sự lựa
chọn và phế truất ấy (phế truất một cách hòa bình văn minh
hay gấp vạn lần phế truất bằng bạo lực, đó là cách phế
truất bằng lựa chọn những người khác lên nắm quyền). Như
vậy, thể chế đó ít nhất phải bao gồm thể chế bầu cử
tự do và cạnh tranh chính trị (tức là ít nhất có 2 đảng
chính trị tranh đua để nắm quyền), chuyển giao quyền lực
từ những người được chọn cũ sang cho những người được
chọn mới. Tạo ra thể chế đó hay chí ít có lộ trình rõ
ràng để đạt tới thể chế đó mới xứng được gọi là anh
minh.
Một dân tộc cam chịu sống dưới chế độ chuyên chế, độc
tài khi những người lãnh đạo luật hóa việc nắm quyền vĩnh
viễn của họ (bằng chế độ gia truyền con nối hay bằng
luật do chính họ làm ra chẳng hạn) là một dân tộc bất
hạnh, dẫu cho đôi khi có một lãnh tụ anh minh thực sự vì
dân. Nhưng lãnh tụ được coi là "anh minh" đó (và theo ông
Mai Liêm Trực dân tộc được may mắn đó) cũng chưa thật anh
minh nếu ông hay bà ta không thay đổi tận gốc cái thể chế
đó, vẫn chưa dũng cảm xóa bỏ sự luật hóa nêu trên, vẫn
để cho những người kế vị mình có quyền vin vào luật hay
hiến pháp để hòng duy trì sự lãnh đạo vĩnh viễn.
Lãnh tụ cũng là con người với tài năng và khiếm khuyết
nhất định. Không ai là thánh, không bao giờ sai lầm cả. Tính
có thể sai là bản tính con người, là tính phổ quát. Chọn
được những người tài, ít khiếm khuyết (nhưng nhất thiết
có khiếm khuyết) là việc quan trọng.
Thủ tục chọn (đăng ký, vận động, bầu cử, kiểm phiếu,
giám sát, giải quyết tranh chấp [nếu có], công bố kết quả,
chuyển giao quyền lực) là những vấn đề kỹ thuật mà nhiều
người coi là "hình thức" và không tiếc lời phỉ báng
chúng là các đặc trưng nền dân chủ "hình thức", lại
chính là cái cốt lõi nhất của thể chế lựa chọn văn minh
nêu trên. Họ coi "dân chủ" của mình mới là dân chủ thực
ngàn lần hơn dân chủ hình thức, nhưng đáng tiếc thiếu
những thủ tục "hình thức" ấy thì cái gọi là dân chủ
chỉ là dân chủ trá hình.
Một đất nước không có các thủ tục hình thức đó hay có
trên danh nghĩa nhưng không được thực thi nghiêm túc trên thực
tế, thì đất nước ấy, dân tộc ấy vẫn là dân tộc bất
hạnh dẫu thi thoảng gặp may có được một nhà độc tài nhân
từ.
Trong một xã hội dân chủ, vẫn có thể chọn nhầm lãnh đạo,
song còn có các thể chế khác hạn chế quyền lực của người
lãnh đạo làm cho "tai hại do lãnh đạo tồi gây ra" bớt
đi, và đến hết nhiệm kỳ người dân chọn những người
khác (vẫn có thể sai, nhưng nếu một dân tộc ù lỳ đến
mức có quyền được chọn mà liên tục chọn sai, thì không
nên trách ai về sự bất hạnh nữa).
Còn trong chế độ chuyên chế, phi dân chủ việc họa may có
được một lãnh đạo anh minh cũng chỉ là chuyện may thi
thoảng mà thôi, còn bất hạnh thì thường trực. Người dân
không có quyền lựa chọn. Xác suất của sự duy trì chuyên
chế (dùng bạo lực, đe dọa và trấn áp) là rất cao, và dân
tộc nào cam chịu sống dưới chế độ như vậy là dân tộc
bất hạnh.
Số phận của dân tộc không thể bị phó mặc cho sự may rủi,
không thể để bị phó mặc cho một (hay một số) cá nhân.
Như vậy cái phần thể chế quan trọng không kém cái phần nhân
sự. Cho nên, nói "khâu cán bộ là quyết định" nhiều nhất
cũng chỉ đúng một nửa.
Một dân tộc không có thể chế lựa chọn và phế truất lãnh
đạo và chịu để cho sự may mắn hay bất hạnh của mình phụ
thuộc vào vị lãnh đạo dân tộc quả thực là một dân tộc
bất hạnh.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(http://danluan.org/node/4586), một số đường liên kết và hình
ảnh có thể sai lệch. Mời độc giả ghé thăm Dân Luận để
xem bài viết hoàn chỉnh. Dân Luận có thể bị chặn tường
lửa ở Việt Nam, xin đọc hướng dẫn cách vượt tường lửa
tại đây (http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét