Mạnh Kim - Họ không cần đồng minh, họ chỉ muốn chư hầu! (*)

<center><img src="http://www.danluan.org/files/u23/huuhao.jpg" width="500"
height="366" alt="huuhao.jpg" /></center>

Lịch sử ngoại giao thế giới đang chứng kiến một "ca"
rất lạ: thay vì xây dựng đồng minh và lôi kéo đồng minh kẻ
địch về phe mình, Trung Quốc lại đẩy ra tất cả để đứng
riêng một góc! Bắc Kinh đã đánh mất rất nhiều cơ hội để
biến họ thành một cường quốc châu Á thật sự, thay vào
đó, họ đã tự dâng khu vực cho Mỹ.

<h2>VỚI NHẬT</h2>

Năm 2009, cử tri Nhật đẩy đảng Dân chủ Tự do (LDP) ra khỏi
cuộc chơi, lần đầu tiên trong 50 năm, và đưa đảng Dân chủ
(DPJ) lên nắm quyền. Tân Thủ tướng Yukio Hatoyama công khai nói
về ý tưởng thành lập một liên minh Đông Á mới và bày tỏ
sự gần gũi với Bắc Kinh. Đầu năm 2010, chính trị gia Ichiro
Ozawa dẫn một phái đoàn hùng hậu 143 nghị sĩ Nhật sang Bắc
Kinh. Ozawa là một chính khách sừng sỏ của Nhật, được mệnh
danh "tướng quân trong bóng tối" bởi ảnh hưởng hậu
trường của ông lên sân khấu chính trị nước này.

Chỉ vài tháng sau, tháng 8-2010, quan hệ Nhật-Trung trở nên căng
thẳng, bắt đầu từ vụ tuần duyên Nhật bắt một thuyền
trưởng Trung Quốc khi đoàn tàu cá Trung Quốc thâm nhập Senkaku.
Phản ứng Bắc Kinh là rất hung hăng. Họ yêu cầu Nhật thả
thuyền trưởng Trung Quốc ngay lập tức, và bật đèn xanh cho
loạt cuộc biểu tình dữ dội chống Nhật. Cùng lúc, Trung
Quốc ngăn một số mặt hàng xuất khẩu đến Nhật trong đó
có đất hiếm. Đây là một trong những lần đầu tiên Bắc
Kinh áp dụng đòn trừng phạt kinh tế trong một xung đột lẽ
ra không đáng làm to chuyện. Yoichi Funabashi, tổng biên tập tờ
Asahi Shimbun, gọi phản ứng Trung Quốc là một "chiến dịch
gây sốc và kinh ngạc". Funabashi chính là người từng hoạt
động tích cực việc khuyến khích trao đổi du học sinh hai
nước và là một trong những người mạnh mẽ kêu gọi Nhật
hàn gắn vết thương chiến tranh với Trung Quốc. Chỉ vài ngày
sau vụ trên, Funabashi buộc phải thốt lên: "Nhật và Trung
Quốc đang ở hiện trường một vụ đổ nát toàn diện và
quanh cảnh trông ảm đạm trơ trọi trống vắng". Trong cuộc
phỏng vấn sau đó, Funabashi cảnh báo rằng châu Á đang đối
mặt với một thứ luật rừng! Cuối cùng, chính thái độ của
Trung Quốc đã trở thành nguyên nhân một phần khiến chính
trường Nhật thay đổi: cánh chính trị thân Trung, DPJ, bị hất
cẳng; và đảng LDP, thân Mỹ, trở lại, vào cuối năm 2012.

<h2>VỚI ÚC</h2>

Là một trong những nước đầu tiên nhận ra sự trỗi dậy
Trung Quốc, Úc bắt đầu thắt chặt quan hệ kinh tế với Bắc
Kinh từ thập niên 1980. Mùa xuân mới trong cuộc tình
Canberra-Bắc Kinh đã bắt đầu bằng sự kiện "xông đất"
của Hồ Diệu Bang năm 1985. Thủ tướng Úc Bob Hawke háo hức
đến mức phá vỡ nguyên tắc thông thường trong ngoại giao
tiếp đón nguyên thủ quốc gia và xem Hồ Diệu Bang như một
người bạn khi đưa họ Hồ đến vùng đất giàu khoáng sản
Pilbara xa xôi ở phía Tây nước Úc cách Canberra hơn 3.000 km.

Bức ảnh chụp hai người, đều vận sơmi trắng và không mang
cà vạt, đứng trên một ngọn núi hướng mắt về nơi xa xa,
nơi có một trong những quặng sắt lớn nhất thế giới, đã
trở nên nổi tiếng như một dấu ấn lịch sử quan hệ hai
nước. Năm 2007, Kevin Rudd, người mà báo chí Trung Quốc gọi
thân mật bằng cái tên tiếng Hoa là Lục Khắc Văn (Lu Kewen),
đã trở thành lãnh đạo một nước phương Tây đầu tiên
biết nói thông thạo tiếng Hoa. Tương tự Hàn Quốc, Đài Loan
và một số nước châu Á, Úc hưởng lợi đáng kể từ sự
phát triển kinh tế Trung Quốc. Quan hệ kinh tế song phương
đến nay vẫn tăng đều. Hiện tại, ¼ xuất khẩu Úc đang đổ
vào thị trường Trung Quốc. Trong chuyến công du Trung Quốc
tháng 4-2014, Thủ tướng Úc Tony Abbott đã dẫn theo phái đoàn
đông chưa từng có (hai nước dự kiến ký Hiệp định Tự do
thương mại vào cuối năm 2014).

Từng có một thời điểm rộ lên nguồn tin cho biết, một số
viên chức cấp cao Trung Quốc đã thẳng thắn đề nghị Canberra
"chơi" theo "kiểu Pháp": vẫn là một phần của liên minh
phương Tây nhưng tách khỏi Mỹ để đi theo con đường riêng.
Khuynh hướng "bỏ Mỹ-thân Trung" còn được ủng hộ từ
một số nhân vật tên tuổi của Úc. Cựu Thủ tướng Malcolm
Fraser nói rằng cách tiếp cận của Mỹ đối với Trung Quốc
là một phiên bản thời Chiến tranh lạnh. Chỉ trích của cựu
cố vấn chính phủ Hugh White thậm chí còn gay gắt hơn. Trong
bài bình luận "Power Shift", Hugh White viết: "Nếu không rút
khỏi châu Á và không chịu chia sẻ quyền lực với Trung Quốc,
Mỹ phải chấp nhận đấu với thách thức Trung Quốc về khả
năng ai mới là kẻ xứng đáng lãnh đạo". Greg Sheridan, biên
tập viên đối ngoại tờ The Australian, gọi bài bình luận của
White là "tài liệu chiến lược độc nhất và ngu xuẩn nhất
từng được soạn cho lịch sử Úc"!

Thế nhưng Bắc Kinh lại làm vuột mất bàn tay người tình
Canberra. Một lần nữa, cũng chỉ bắt nguồn từ một sự kiện
không mấy nghiêm trọng. Năm 2009, Hồ Sĩ Thái (Stern Hu), công
dân Úc gốc Hoa làm việc cho tập đoàn khai thác khoáng sản Rio
Tinto tại Thượng Hải, bị Trung Quốc bắt với cáo buộc đánh
cắp bí mật quốc gia. Lúc đó, Rio Tinto đang dính vào cuộc
tranh cãi căng thẳng với Bắc Kinh quanh vấn đề giá sắt. Cáo
buộc dành cho Hồ Sĩ Thái sau đó được làm nhẹ bớt, với
tội đánh cắp bí mật thương mại. Hồ Sĩ Thái bị kết án 10
năm tù. Báo chí Úc tin rằng chính vụ tranh cãi với Bắc Kinh
mới là nguyên nhân khiến Rio Tinto bị "xử" và Hồ Sĩ Thái
chỉ là một nạn nhân vạ lây. Dù vậy, chính sự hung hăng
trong chính sách đối ngoại khu vực của Trung Quốc mới là
nguyên nhân khiến Úc nhìn Bắc Kinh bằng cặp mắt lo ngại.

Cuối năm 2011, Tổng thống Mỹ Barack Obama đến Úc, tuyên bố
đưa 25.000 thủy quân lục chiến đến nước này. "Lợi ích
lâu dài của chúng tôi trong khu vực đòi hỏi sự hiện diện
lâu dài của chúng tôi trong khu vực. Hoa Kỳ là một cường
quốc Thái Bình Dương, và chúng tôi đến đây để ở lại"
– Obama phát biểu tại Quốc hội Úc. Sự hiện diện của
25.000 thủy quân lục chiến Mỹ đã thể hiện một "chính
sách bảo hiểm" cho một tương lai không chắc chắn trước
sự đe dọa an ninh từ Trung Quốc mà Úc bắt đầu nhận ra. Và
trong chuyến công du Hoa Kỳ vào giữa tháng 6-2014, Thủ tướng
Tony Abbott đã đứng tên chung với Tổng thống Obama trong bài xã
luận đăng trên Los Angeles Times. Bài có đoạn: "Cả Úc và Hoa
Kỳ đều quan ngại rằng hành vi gây hấn tăng dần trong các
cuộc tranh chấp biển đảo tại châu Á đang tạo ra một nguy
cơ ngày càng tăng của tính toán sai lầm và, trong trường hợp
xấu nhất, dẫn đến xung đột… Cả hai nước chúng tôi đều
phản đối việc sử dụng hăm dọa, ép buộc hoặc xâm lược
trong vấn đề tranh chấp của bất kỳ quốc gia nào".

<h2>VỚI PHILIPPINES</h2>

Có lúc tưởng chừng Trung Quốc đã "mua" được Philippines.
Dưới thời Tổng thống Gloria Macapagal Arroyo, Trung Quốc từng
dứ ra đĩa mồi thơm phức: 2,8 tỉ USD (chưa kể 330 triệu USD
cung cấp hệ thống băng thông rộng kết nối 25.000 văn phòng
chính quyền). Năm 2005 là thời điểm quan hệ Manila-Bắc Kinh ở
đỉnh cao. Đó là lúc "Joint Marine Seismic Undertaking" (JMSU; ký
năm 2004) bắt đầu có hiệu lực. JMSU là thỏa ước giữa
Philippines, Việt Nam và Trung Quốc về việc thăm dò một khu
vực 142.886 km2 phía Tây Palawan nằm hoàn toàn trong chủ quyền
Philippines. Dư luận Philippines phản ứng gay gắt, cho rằng Arroyo
bán đứng đất nước. Quốc hội Phi tin rằng đây là một
điều kiện mà Bắc Kinh đặt ra để đổi lấy khoản vay 2,8
tỉ USD… Quan điểm đối ngoại của Arroyo rất rõ: anh em xa
không bằng láng giềng gần. Tuy nhiên, tay láng giềng này, với
một quan hệ mà Arroyo từng nói rằng "bắt đầu bước sang
thời hoàng kim" khi tiếp Hồ Cẩm Đào trong chuyến công du
Manila tháng 4-2005, đã gây ra liên tiếp va chạm căng thẳng từ
các vụ xâm nhập đánh cá. Cuối cùng, thái độ ngang ngược
của Trung Quốc khiến thay đổi diện mạo chính trị Philippines,
với cuộc thắng cử của Benigno Aquino III vào tháng 5-2010, đưa
Manila chuyển hẳn sang trục Mỹ.

<center>***</center>

Kết quả chính sách đối ngoại đưa mình lên vị trí trung tâm
khu vực của Bắc Kinh: Càng cố đẩy Mỹ ra xa, Trung Quốc càng
khiến Mỹ gắn chặt quyền lợi hơn với châu Á. Càng cố lôi
kéo các nước châu Á, Trung Quốc càng khiến họ nhảy về phía
Mỹ. Bắc Kinh không thể không nhận ra điều này nhưng họ tin
rằng đây là thời khắc chín mùi để thể hiện sức mạnh.
Một vài phép thử rải rác từ năm 2009 cho thấy phản ứng
yếu ớt của khu vực trong khi Mỹ vẫn chưa thực hiện xong kế
hoạch "cắm cọc" đã khiến Bắc Kinh tự tin đẩy cực nhanh
tốc độ "xử lý dứt điểm" vấn đề biển Đông. Ở đây
có lẽ không cần thiết nói về cái được cái mất trong chính
sách đối ngoại của Bắc Kinh, vì nó quá rõ – như lời chính
Thời Ân Hoằng (Shi Yinhong), học giả có sức ảnh hưởng mạnh
tại Trung Quốc, rằng: "Chúng tôi đã giành được những
điều hoàn toàn trái ngược với những gì mà chúng tôi hy
vọng muốn có" – mà cần nhấn mạnh vấn đề ở một khía
cạnh khác:

Trung Quốc, bất chấp hậu quả nhãn tiền, vẫn đang đi theo
một chủ trương đối ngoại, vượt ngoài chuẩn tắc bang giao
chính trị hiện đại, trong đó không có khái niệm của sự
tử tế, thành thật và tôn trọng. Họ không cần đồng minh,
họ chỉ muốn chư hầu! Họ không cần cam kết quan hệ bền
vững mà chỉ muốn có sự qui phục lâu dài! Thật chua xót
đối với bất kỳ nước nhỏ nào vẫn còn ngây thơ tin rằng
mình đang được Trung Quốc đối xử ngang bằng và tôn trọng
như một quốc gia với một quốc gia!


<strong>Mạnh Kim</strong>


_______________________


(*) <em>Dân Luận đặt tựa đề</em>


***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140703/manh-kim-ho-khong-can-dong-minh-ho-chi-muon-chu-hau),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!