<center><img
src="http://gdb.voanews.com/D6865694-9BAA-463B-B2AE-7E05B149A6D7_w640_r1_cx0_cy7_cw0_s.jpg"
/></center>
Cuốn Trần Đức Thảo - Những lời trăn trối của Tri Vũ Phan
Ngọc Khuê, một nhà báo sống Pháp được Tổ hợp Xuất bản
Miền Đông Hoa Kỳ phát hành hơn 1 tháng nay. Sách in đẹp, dày
428 trang, gồm 16 phần, thêm phụ lục.
Tôi đã đọc cuốn sách này một mạch trong 2 ngày. Rồi đọc
lại 1 lần nữa, để rồi suốt 1 tuần lễ ngẫm nghĩ về nội
dung của nó.
Trần Đức Thảo (1917 – 1993), con một nhà tư sản Phố Cổ
đất Hà Thành, là một trí thức được đào tạo tại Pháp và
cũng là một triết gia trẻ uyên bác khá nổi tiếng, từng tranh
luận tay đôi với nhà triết học Jean Paul Sartre.
Năm 1951, khi 34 tuổi, Trần Đức Thảo tự nguyện về nước qua
con đường Moscow với thiện chí "mang hiểu biết của mình
về góp phần xây dựng đất nước". Nhưng tai họa đã sớm
đến với ông. Lãnh đạo VN, từ Hồ Chí Minh đến Trường
Chinh (Tổng Bí thư Đảng lúc bấy giờ) đều tỏ ý không cần
đến "một anh trí thức mọt sách do đế quốc đào tạo",
còn coi ông là một kẻ reo rắc tư tưởng phản động nguy
hiểm. Ông suýt chết 2 lần, một lần khi tham gia đội cải
cách ruộng đất ở Chiêm Hóa đã nói lên nhận xét là tòa án
nhân dân trong xét xử địa chủ là không ổn, mang tính cưỡng
bức phi pháp, làm cho cố vấn Trung Quốc phật lòng và ông suýt
toi mạng về chuyện này; hai là khi Hà Nội được giải phóng,
ông tham gia bằng 2 bài viết trên báo Nhân Văn cùng Trần Dần,
Lê Đạt, Hoàng Cầm, Nguyễn Hữu Đang, bị coi là "tên đầu
sỏ nguy hiểm". Từ đó ông bị giám sát, bỏ rơi trong cuộc
sống, mất việc, mất vợ, sống lay lắt, lập dị, đi đôi
guốc mộc, nói, khóc và cười một mình, cưỡi chiếc xe đạp
trẻ con mang nhãn hiệu nước Nga giữa phố phường Hà Nội.
Đến nay, khi cuốn sách ra rồi, mọi bí ẩn, đồn đoán nhiều
khi sai lạc về con người ông mới được giải mã khá là
đầy đủ.
Thì ra sau khi bị đe dọa, trù úm, cô lập, đầy ải về cả
tinh thần và vật chất, triết gia sinh bất phùng thời này
quyết sống một cuộc sống 2 mặt, một mình mình biết một
mình mình hay, cảnh giác cao, và nhiều khi phải đóng kịch với
mọi người để tồn tại. Cái con người mà thiên hạ cho là
lẩn thẩn, có khi như mất trí ấy thật ra vẫn cực kỳ minh
mẫn, ghi nhớ, nghiền ngẫm, suy tư, với chủ tâm sẽ có ngày
được phơi bày mọi sự ra ánh sáng, khi bản thân được tự
do.
Và cái ngày tự do ấy đã đến, khi người ta muốn đuổi ông
già 74 tuổi vô tích sự - và có thể là vô hại cho họ - ấy
đi xa cho khỏi vướng víu. Tháng 3 năm 1991, ông được cấp
một vé máy bay một đi không trở lại để sống nốt những
ngày cuối đời trên đất Pháp.
Năm đầu trên đất Pháp, ông sống trong cơ sở của sứ quán
đầy công an, an ninh, mật vụ CS, nên vẫn phải mang "mặt
nạ", cả khi họ cho phép ông nói chuyện về triết học, về
phép biện chứng duy vật, về chủ nghĩa Mác. Để giữ mạng
sống, ông vẫn phải đóng kịch, như một anh trí thức sơ cấp
mụ mị, dở hơi, làm cho những anh chị em trí thức chờ đợi
ở ông những phản biện sâu sắc đều ngỡ ngàng thất vọng,
trong đó có chính người viết bài này (vào tháng 6/1992).
Một điều may mắn là anh Tri Vũ Phan Ngọc Khuê, một người Hà
Nội du học ở Pháp, vốn có cảm tình với triết gia Trần
Đức Thảo, đã cùng giáo sư toán học Bùi Doãn Khanh thăm dò
được mong muốn thầm kín của ông, và được ông cho biết ý
định viết một cuốn sách trong vòng 6 tháng nhằm trình bày
tất cả những suy nghĩ chân thực của ông suốt 40 năm qua để
cống hiến cho nhân dân VN đau khổ, lầm than. Khi ông đột
ngột qua đời ngày 23 tháng 4 năm 1993 trong nhà khách sứ quán
CS, cuốn sách tâm huyết ông chưa viết xong, mới chỉ là những
ghi chép, phác thảo, dàn bài, ý vụt đến… đã bị an ninh sứ
quán thu lượm sạch. Nhưng họ đã bỏ sót một kho tư liệu
quan trọng: những cuốn băng ghi âm của ông Thảo.
Suốt trong gần 6 tháng, cứ đến cuối tuần, khi an ninh và viên
chức sứ quán lo vui gia đình, hai ông Tri Vũ và Bùi Doãn Khanh
lại lặng lẽ đón ông Thảo đến một quán cà phê kín đáo,
đặt ra những câu hỏi và ghi âm những câu trả lời của ông.
Ngay sau khi ông Thảo đột ngột từ trần - một cái chết vẫn
còn nhiều nghi vấn – hai ông Tri Vũ và Bùi Doãn Khanh đã bỏ
công ghi lại thành 16 đoạn trên máy điện toán, rồi biên
soạn lại thành cuốn sách Trần Đức Thảo - Những lời trăng
trối.
Cuốn sách đã giải mã đầy đủ con người và nhân cách Trần
Đức Thảo. Cho đến khi gần vĩnh biệt chúng ta ông đã dùng
tư duy bén nhạy của một học giả và triết gia để soi sáng
một đoạn hệ trọng của lịch sử dân tộc, thay thế cho
những trang lịch sử chính thống trong đó con người và sự
kiện đã bị xuyên tạc, bóp méo.
Trong sách, Trần Đức Thảo có nhắc đến ông Hồ vài chục
lần, kể từ cuộc gặp ở Pháp, đến cuộc gặp ở chiến khu
Việt Bắc, khi quy định phải đứng xa Bác 3 mét, khi được
hỏi mới được nói, phải gọi ông Hồ là Bác và nhiều lần
gặp sau ở Hà Nội, khi ông chỉ còn là một bóng người vật
vờ, tồn tại mà như không tồn tại.
Xin mời bạn đọc thưởng thức vài đoạn ngắn trong cuốn
sách nói đến "ông Cụ", để thấy nhà triết học vẫn minh
mẫn sâu sắc tinh anh đến mức nào.
… "Đáng chú ý là từ khi tự đổi tên là Tất Thành(1911)
(với khát vọng khiêm tốn là sẽ là kẻ thành đạt…) rồi
cho đến sau này bỏ hẳn họ Nguyễn, lấy lại họ gốc là họ
Hồ, và chọn cái tên cực kỳ kiêu sa, coi mình là bậc CHÍ MINH
(1945)… Nói chung tên giả thường là rất tiêu biểu tâm thức
như thế đã phản ánh chân thực những bước chuyển biến
trong đầu óc của 'ông Cụ'. Mỗi lần thay tên đổi họ là
một bước có ý nghĩa trong hành trình vươn lên, đi tới để
trở thành lãnh tụ. Đây là quá trình diễn biến của sự hình
thành một cuồng vọng. Phải phân tích cặn kẽ từng cái biệt
danh ấy như là một dấu hiệu tâm lý chính trị, từ lúc chi
mong có cơ hội thành đạt, cho tới lúc quyết tâm, bằng mọi
giá, mọi cách để đạt tới tột đỉnh của quyền lực như
là một ông vua (Vương), là một người yêu nước chân chính
('Ái Quốc'), là một lãnh tụ thông minh bậc nhất trong
thiên hạ (CHÍ MINH)! Một nhà túc nho, một người trí thức có
đầu óc tỉnh táo, có liêm sỷ, một bộ não minh triết không
bao giờ tự ý xưng mình là 'Vương', là 'Ái Quốc', là
'CHÍ MINH' như thế…".
Và đây là một đọan trích nữa nhận định tổng hợp về
"ông Cụ" của triết gia họ Trần:
"Cụ Hồ là một nhân vật vô cùng phức tạp, vô cùng thông
minh, rất mưu trí, một con người sắt đá đến mức vô cảm,
vô tình, sẵn sàng chụp bắt mọi cơ hội để thành đạt.
Một ý chí thành đạt không gì lay chuyển. Đấy là một Tào
Tháo muôn mặt của muôn đời, một con người không có tình
bạn, không có tình yêu gia đình, tình yêu con cái, một bộ óc
nung đúc một cuồng vọng, với một ưu tư duy nhất là phải
leo lên đến tột đỉnh quyền lực đê đạt tới mục tiêu
của mình… Vì thế ông Cụ không chấp nhận một ai trong đám
chung quanh là ngang mình. Vì thế mà không cần trợ lý, cố
vấn, vì thế không lắng nghe một ai. Bởi lãnh tụ chỉ chăm
chú tìm chiến thắng vinh quang, của giấc mơ thế giới đại
đồng, chứ không cảm nhận được nỗi đau đầy máu và
nước mắt của dân trong thực tại. Một con người chỉ nghĩ
và sống với khát vọng chiến thắng, chứ không muốn sống
bình thường như mọi người. Riêng đối với tôi, cái nhìn
đầu tiên của lãnh tụ là để đánh giá tôi trong tương quan
chiến thắng ấy, và cách đánh giá ấy là một bản án không
nơi kháng cáo. Vì thế tôi đã suy nghĩ nhiều về nhân vật
lịch sử này! Bởi Người là một cái bóng ma quyền lực đã
đè nặng lên thân phận tôi.
"Những điều tôi nói đây không phải để oán trách 'ông
Cụ', bởi tôi biết đây là một nhân vật bi thảm, luôn bị
chi phối bởi nhiều thế lực trong và ngoài. Nào là cuồng
vọng của một lãnh tụ chính trị, nào là sức ép của Mao,
nào là những ý đồ phức tạp trong Bộ Chính trị với nhiều
phe phái kình chống nhau. Những sức ép ấy đã tiêu diệt hết
tình cảm của con người bình thường nơi 'ông Cụ' và
'ông Cụ' bị đưa vào thế phải chấp nhận sống cô đơn,
phải thủ vai ông thánh, ông thần, giữa bao thế lực quỷ
quái, quá khích, lúc tả khuynh, lúc hữu khuynh… để đạt
tới, để nắm vững đỉnh cao quyền lực…".
Còn có rất nhiều đoạn lý thú độc đáo khác nói về "Hà
Nội giải phóng" năm 1955 và "Miền Nam giải phóng" năm
1975, về những buổi dự "hát cô đầu" cùng nhà văn Nguyễn
Tuân, nhận xét về lực lượng Công an là bạn dân ra sao dưới
một chế độ CS cảnh sát trị. Trong đọan kết, triết gia
Trần Đức Thảo bộc bạch rằng vào lúc cuối đời ông đã
nhận rõ chủ nghĩa Mác là một học thuyết sai lầm từ gốc,
chứ không phải là nó đúng nhưng đã bị vận dụng sai, và nó
sai cả về vũ trụ quan lẫn nhân sinh quan do cổ vũ đấu tranh
giai cấp, bạo lực, chiến tranh, sai cả về phương pháp luận
lô gích biện chứng duy vật - hiện tượng học. Theo ông, Liên
Xô, Đông Âu, Trung Quốc, Việt Nam, Cuba, Bắc Triều Tiên đều
là nạn nhân bi thảm của chủ nghĩa Mác. Rất tiếc là ông
đang say mê lý giải thì tai họa ập đến. Người ta thoáng
biết ý định thâm sâu của ông cùng bè bạn thân thiết, và
ông đã bị họ bịt mồm khi đang thổ lộ tâm tình thầm kín
nhất. Dù sao ông đã mãn nguyện phần lớn khi đã trút gần
hết bầu tâm sự giữ kín 40 năm ròng.
Chính do những lẽ ấy mà cuốn Trần Đức Thảo - Những lời
trăn trối là cuốn sách quý, rất nên tìm đọc, phổ biến
rộng và bàn luận để tăng thêm hiểu biết về lịch sử và
những nhân vật nước ta. Tuy tác phẩm này đã ra đời chậm
hơn 20 năm, nhưng dù sao nó vẫn là một cuốn sách rất có giá
trị với thời cuộc hiện tại.
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140702/bui-tin-mot-cuon-sach-rat-can-tim-doc-tran-duc-thao-nhung-loi-tran-troi),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét