Đánh giá về năng lực của đảng viên, đặc biệt là của
các đảng viên đứng ở cương vị quản lý các cấp, hiện nay
có hai luồng ý kiến khác nhau, khác đến mức đối lập nhau.
Không cần phải so sánh các tin tức trên hai luồng báo chí
đối lập (lề phải/lề trái) để có nhận xét này. Chỉ cần
đọc báo chính thống cũng thấy được sự mâu thuẫn trong
đánh giá về năng lực lãnh đạo và quản lý của hệ thống
cán bộ.
Một mặt, bản thân các đảng viên tự coi mình là những
người xuất sắc. Họ tự coi mình là « những người con ưu
tú của dân tộc », đưa dân tộc « đi từ thắng lợi này
đến thắng lợi khác » ; điều này được ghi trong hầu như
các sách của nhà nước khi đánh giá về vai trò của đảng,
và được ghi trên các khẩu hiệu chăng đầy các đường phố
mỗi dịp lễ lạt, kể cả không lễ lạt.
Mặt khác, không ít người nhìn các đảng viên như là các tội
phạm lịch sử đã đẩy dân tộc vào những thảm cảnh : nghèo
đói, lạc hậu, giáo dục băng hoại, văn hóa suy đồi, tài
nguyên kiệt quệ, đất nước lệ thuộc vào Trung Quốc. Nghĩa
là xét về năng lực lãnh đạo và quản lý họ là những
người rất kém cỏi. Kém cỏi thì mới để xảy ra tình trạng
như vậy.
Tại sao cùng một đối tượng mà lại nhận được những
đánh giá trái ngược đến như vậy ?
Ai trả lời được câu hỏi này ?
Khi bắt đầu viết blog này tôi đã tự nhủ mình rằng đây
sẽ là không gian của các câu hỏi, rằng tôi sẽ đảm nhận
cái vai trò của người đặt câu hỏi. Và hy vọng sẽ nhận
được câu trả lời từ trí tuệ của mọi người, trong đó hy
vọng lớn nhất đặt vào các bạn sinh viên, những người mà
trong bối cảnh của nền giáo dục hiện nay chỉ được dạy
cho cách học thuộc lòng, bị bắt phải học thuộc lòng, chứ
không được dạy cho cách đặt câu hỏi, và cách tự tìm kiếm
câu trả lời cho câu hỏi, tức là tự tìm kiếm cách giải
quyết các vấn đề của cuộc sống thực tế.
Trở lại với câu hỏi trên đây và hai luồng ý kiến đối
nghịch trên đây, bản thân tôi dĩ nhiên chẳng thể nào có
được câu trả lời đầy đủ.
Ở đây, xin nhắc lại, tôi chỉ tập trung vào một điểm : ý
kiến đánh giá về năng lực quản lý và lãnh đạo của
đảng, mà đảng thì không trừu tượng, trái lại đảng hiện
thân trong các thành viên của đảng, nghĩa là nói đến đảng
là nói đến các đảng viên.
Và tôi giới hạn vấn đề vào một điểm nhỏ hơn nữa : LỰA
CHỌN người để kết nạp đảng viên và để đặt vào vị
trí quản lý. Về thời gian, chỉ xét từ thời điểm Việt Nam
bắt đầu xây dựng và phát triển đất nước một cách độc
lập, tức là từ sau 1975 ; bởi vì chính từ thời kỳ này mới
có thể đánh giá năng lực quản lý và lãnh đạo công cuộc
tái thiết và phát triển quốc gia trong hòa bình, về mọi mặt
: kinh tế, giáo dục, văn hóa, khoa học…, nghĩa là bài này
không đề cập đến thời kỳ chiến tranh.
Đảng viên cho rằng những người được lựa chọn là những
người xuất sắc, có nghĩa là bản thân họ là những người
xuất sắc. Trái lại, nhận định của một bộ phận xã hội
cho rằng những người được đảng lựa chọn là kém năng
lực. Nhận định này dựa trên tình trạng bê bối và băng
hoại toàn diện của xã hội Việt Nam hiện nay.
Ta thử xét từ góc độ nhìn nhận của những người đảng
viên.
Để công bằng thì phải nói rằng, trước khi việc bổ nhiệm
nhân sự được tiến hành theo cách thức mua bán như hiện nay,
tiêu chí lựa chọn của đảng quả là từng dựa trên năng
lực, đảng đã muốn chọn những người xuất sắc, dĩ nhiên
là xuất sắc theo thang đánh giá của đảng, trong đó có điều
kiện về lý lịch và nhân thân. Lấy ví dụ về trường hợp
kết nạp sinh viên vào đảng : người ta không chọn sinh viên
kém để cho vào đảng. Để được vào đảng sinh viên phải
thuộc diện xuất sắc, và theo tiêu chí hiện hành thì đó là
những sinh viên được điểm cao, có hạnh kiểm tốt. Tuy nhiên
điểm của sinh viên lại tùy thuộc vào cách dạy, cách ra đề
và cách đánh giá bài thi của giáo viên. Do vậy, trên thực
tế, giữa một sinh viên đạt điểm cao và một sinh viên đạt
điểm trung bình, khó biết được trên thực tế ai giỏi hơn
ai. Với cách đánh giá kiểu bộ đề, bài văn mẫu, hiện nay,
thì phẩm chất được đánh giá cao là trí nhớ tốt, khả năng
học thuộc lòng, chứ không phải sự thông minh, sáng tạo và
năng lực tư duy độc lập. Tuy vậy, không loại trừ việc
những sinh viên đạt điểm cao là những sinh viên giỏi thực
sự.
Và tiêu chí hạnh kiểm tốt ở trường học chúng ta đồng
nghĩa với khả năng vâng lời, ở trình độ sinh viên thì đó
là khả năng trung thành với lý tưởng của đảng. Các phẩm
chất được dạy ở trường: yêu tổ quốc, yêu đồng bào,
khiêm tốn, thật thà, dũng cảm (tất cả mọi học sinh đều
phải học thuộc lòng, vì năm điều này được dán trong mọi
trường học), trên thực tế bị xếp ở dưới cái yêu cầu
phải trung thành với đường lối và nghị quyết của đảng.
Càng về sau, yêu cầu trung thành với đảng càng trở thành
tiêu chí thiết yếu trong việc lựa chọn cán bộ cho bộ máy
nhà nước.
Trên thực tế, đảng cũng đã chọn được những người có
năng lực, và có đạo đức. Bởi như đã nói, đảng không
phải là cái gì trừu tượng, mà là từng đảng viên cụ thể,
ở những vị trí cụ thể, và ở những địa phương cụ thể.
Những con người cụ thể đó vẫn có thể có những cách làm
việc, ứng xử riêng của mình, cho dù hiện nay bộ máy gần
như muốn đồng hóa tất cả.
Hãy nhìn trường hợp Bí thư Hội An, ông Nguyễn Sự. Người
đàn ông gầy gò đi một chiếc xe máy cũ tàng. Ông là người
đã giữ linh hồn cho Hội An. Theo một cách khác, cũng có thể
nói ông là người mang lại linh hồn cho Hội An, đã biến Hội
An thành một thành phố được du khách yêu thích bậc nhất ở
Việt Nam, vì đến Hội An họ nhìn thấy lịch sử, quá khứ,
nhìn thấy các giá trị tinh thần. Lịch sử, quá khứ, bản
sắc, các giá trị tinh thần là những thứ mà các thành phố
lớn như Hà Nội, Sài Gòn đang mất dần. Sự biến dạng của
chùa Trăm Gian là nỗi đau của người Hà Nội. Và Thương xá
Tax đang là nỗi đau của người Sài Gòn. Phá hết, hủy hoại
hết như vậy thì làm gì còn lịch sử !!! Một dân tộc sẽ
như thế nào nếu không có ký ức lịch sử ? Ông Nguyễn Sự
không chỉ làm cho Hội An trở thành điểm du lịch yêu thích,
ông đã giữ lại ký ức lịch sử cho không chỉ người Việt
Nam. Du khách Nhật, du khách Trung Quốc, du khách Pháp đến Hội
An đều có thể tìm lại hình ảnh tiền nhân của mình qua các
dấu tích để lại ở thành phố nhỏ bé này, nó nhỏ đến
mức gây cảm giác luyến tiếc cho những người dạo phố. Đó
là cảm giác mà tôi đã có khi đến Hội An. Tôi đã ước gì
Hội An rộng hơn, lớn hơn, có nhiều phố xá hơn, để có thể
bù đắp thêm phần nào cho sự xuống cấp về tinh thần và văn
hóa của đa số các thành phố khác trên đất nước này.
Tuy nhiên, chính ở điểm này mà ta có thể đặt vấn đề
ngược lại. Có thể vì Hội An nhỏ như thế nên ông Nguyễn
Sự mới giữ được nó như thế. Ở một thành phố lớn, nơi
có nhiều quyền lực kinh tế xâu xé lẫn nhau, ông Nguyễn Sự
có làm được điều mà ông đã và đang làm cho Hội An ?
Trường hợp Bí thư Hội An cho thấy rằng không phải toàn bộ
đảng viên hay toàn bộ những người đang làm việc cho bộ máy
đảng đều là những người thiếu năng lực quản lý hay
thiếu đạo đức. Trong bộ máy vẫn còn có những người làm
việc cho các giá trị chung của cộng đồng, và có đủ khả
năng để làm việc đó. Nhưng những người như thế rất hiếm
hoi. [Mở ngoặc để nêu một câu hỏi : tại sao, điều gì trong
thể chế này không tạo điều kiện để có nhiều người như
thế, trái lại khiến cho họ rơi vào tình trạng hiếm hoi, đơn
độc, và ngày càng hiếm hoi hơn ? Câu hỏi này sẽ dẫn tới
câu hỏi khác (mà câu trả lời không phải là mục đích của
bài này) : một thể chế chính trị như thế nào thì khuyến
khích được những người như ông Sự phát triển và tạo
điều kiện cho họ xuất hiện phổ biến trong xã hội ?]
Nói về trường hợp ông Nguyễn Sự để tự nhắc nhở rằng :
cần phải chống lại cỗ máy phi nhân của cơ chế độc đảng
hiện hành, nhưng sẽ sai lầm nếu chống lại con người. Nếu
một số lãnh đạo trong các cơ chế độc tài có thể từ bỏ
lợi ích của mình (trường hợp gần đây nhất là Then Sen,
hiện là đương kim tổng thống Miến Điện) là bởi họ có
khả năng nhận ra tính phi nhân của bộ máy đang mang lại lợi
ích cho riêng cá nhân họ nhưng lại làm hại cho cộng đồng
của họ. Và họ nhận ra được điều đó nhờ phần nhân tính
ở trong họ, vì họ là con người, và cái phần con người đó
khiến họ có đủ lý trí và sức mạnh để tách ra khỏi bộ
máy.
Câu hỏi là : trường hợp ông Nguyễn Sự rất hiếm hoi, vậy
có nghĩa là việc ông được lựa chọn không đại diện cho
cách lựa chọn người để kết nạp đảng viên và bổ nhiệm
vào vị trí lãnh đạo các cấp ?
Paris, 19/10/2014
Nguyễn Thị Từ Huy
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20141024/nguyen-thi-tu-huy-nghich-ly-nhan-su-i),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét