<em>Cho C. và những người bạn đất Bắc của tôi</em>
<div class="boxright300"><img
src="https://nhacsituankhanh.files.wordpress.com/2014/07/bkdc54_042.jpg?w=300&h=193"
width="300"></div> Câu chuyện kỷ niệm 60 năm về hành trình đến
miền Nam của hơn một triệu người trôi qua lặng lẽ. 20 tháng
7, 1954 trở thành lịch sử thế giới, nhưng chưa bao giờ đủ
với những câu chuyện kể về số phận và suy nghĩ của riêng
người Việt. Tôi chờ đọc một áng văn nào đó, nói về suy
nghĩ của những người miền Nam khi nhìn thấy dòng người Bắc
Kỳ này, khi họ đến đồng bằng, chảy về thành phố, nhưng
không thấy. Tràn ngập những bài viết chỉ là nỗi nhớ tha
hương, là ký ức và lòng kiêu hãnh của những người tìm tự
do từ phía Bắc. Vì vậy, tôi muốn ghi ra chút ít ở đây, về
cái nhìn của một người miền Nam, về cha mẹ, ông bà của
bạn bè Bắc Kỳ, dù họ còn hay đã mất.
Hai tiếng "Bắc Kỳ" xuất hiện trên miệng trẻ con miền
Nam, và cả của tôi, suốt một thời gian dài, chỉ là sự trêu
chọc ban bè cùng lứa, vì một kiểu ngữ âm rất khác mình.
"Bắc Kỳ" trong ký ức từng là một tâm cảm bị ám thị,
thiếu thiện cảm hơn cả khi so sánh với "Ba Tàu". Chỉ khi
tạm đủ chữ trong đầu, biết thêm về đất nước này, hai
chữ "Bắc Kỳ" trong tôi mới thật sự thay đổi. Có lẽ
cũng giống như tôi, nhiều người miền Nam hời hợt kỳ thị
đã tự làm cho mình bớt xấu hổ bằng cách lập ra những
hạng mục khác như Bắc kỳ 9 nút (54), Bắc kỳ 2 nút (75)…
để bày tỏ rõ hơn trong nhìn nhận.
Nhưng không đủ.
Phải mất đến hơn nửa đời người, tôi mới nhận ra rằng
không hề có một giai cấp nào trong đồng bào miền Bắc của
đất nước mình, mà chỉ có một cuộc sống không được
chọn lựa nào đó đã phủ chụp lên từng miền, từng vùng
đã ảnh hưởng cùng cực đến họ, tạo ra những điều khó
tả nhưng vậy. Ở mọi miền, Nam hay Trung hay Bắc, người ta
cũng đều có thể nhìn thấy kẻ vô lại trong giống nòi, nhưng
sự khó khăn nhìn nhận luôn thường dành cho phía Bắc, như
một ám chỉ về một vùng đất phải chịu sự khác biệt về
chính trị trong nhiều năm, như đã ám toán mọi sinh lực sống
bình thường của con người.
Tôi nhận ra điều đó, ở một ngày khi thấy chung quanh mình
có rất nhiều bạn, kể cả thầy cô, là những người Bắc mà
tôi tin cậy. Họ đại diện cho những người "Bắc kỳ"
mạnh mẽ, vượt qua số phận và hoàn cảnh của mình để
không bị đè bẹp, không hèn hạ hoặc chết, như F. Nietzsche
đã viết "<em>những gì không giết được chúng ta, sẽ làm
chúng ta lớn mạnh hơn</em>" (That which does not kill us makes us
stronger).
60 năm của những người Bắc di cư vào Nam, cho tôi và thế
hệ của mình được nhìn rõ họ hơn, nhắc tôi phải nói về
một bản di chúc lớn, một bản di chúc vĩ đại mà hơn một
triệu người từ bến tàu Hà Nội, Hải Phòng… mang đến cho
cả đất nước. Bản di chúc cũng được lưu giữ trong mắt,
trong lời nói của từng người Việt tha hương khắp thế
giới: bản di chúc về tự do.
Cả miền Nam sau 1954 cần phải có một lời cám ơn văn chương
Bắc Kỳ, âm nhạc Bắc Kỳ, báo chí Bắc Kỳ… đã góp tay
dựng lên một nền văn hóa của cả đệ nhất và đệ nhị
cộng hòa của miền Nam. Nền văn hóa ngắn ngủi nhưng đủ
trường tồn và mạnh mẽ vượt qua một chướng ngại, tồn
tại trong lòng người từ sau 1975 đến nay, ở Việt Nam và trên
cả thế giới. Cùng với những người anh em từ vĩ tuyến 17
đến mũi Cà Mau, những người Bắc đó đã làm tất cả để
bù đắp, để dựng xây… cho thỏa sức, việc họ rời bỏ
rất xa quê nhà, thậm chí trơ trọi, chỉ để đổi lại hai
chữ tự do.
Rất nhiều năm sau đó, con cháu của những người bắc 54 cũng
lớn lên ở miền Nam hay vượt đại dương đến nơi nào đó,
không ít người trong họ vẫn âm thầm mang theo một bản di
chúc có thể sống mãi đến nhiều thế hệ sau về tự do, và
chọn lựa vì tự do. Trong một lần ở Mỹ, tôi nghe phát thanh
viên của một đài radio người Việt bình luận về một nỗi
nhớ quê nhà Hà Nội. Nhớ con đường quanh Hồ Gươm, nhớ con
hẻm có bán canh bún nhỏ… Giọng Bắc của anh ta trầm buồn
như mới ngày hôm qua còn nhìn thấy những thứ đó, trong khi
tôi biết rõ anh chưa về Việt Nam một ngày nào kể từ sau
1975. Sau lần phát thanh đó, gặp anh, tôi trêu là sao anh nói cứ
như là cứ vừa ở Việt Nam về. Đột nhiên giọng anh trầm
lại "Phải cố gắng nhớ dù chỉ là tưởng tượng lại.
Phải nhớ như nhớ lời của ông bà mình xua mình xuống tàu,
trối dặn mình phải sống với tự do". Tim tôi như thoáng
ngừng đập trong tíc tắc. Dòng người mờ ảo trong những
cuốn phim tài liệu trắng đen về số phận Việt Nam chia cắt
ập về. Tôi cũng nhận ra rằng bản di chúc tự do đó, không
phải những người Bắc Kỳ chia cho nhau, mà chia lại cho tôi,
cho bạn, cho cả dân tộc này. Từng người chúng ta được
nhận. Chọn lựa mình hôm nay khốn nạn hay tử tế, là do mình
đã không chịu nhìn thấy di sản của cha ông gửi lại qua bản
di chúc không thành văn này.
Tôi nhìn thấy người bạn trẻ của tôi, con một người Bắc
di cư, nay sống ở Biên Hòa, đưa một tấm ảnh kỷ niệm 60
năm người Bắc xuống tàu vào Nam. Khi bên ngoài người ta nói
về những điều lớn lao như hiệp định Genève và các chính
quyền, thì cũng có một dòng người không nhỏ đưa lại những
hình ảnh thuộc về con người. Có những tấm ảnh khiến mình
phải lặng đi khi thấy cụ già bước gấp vào Nam, hành lý
trên tay quý nhất chỉ là tấm hình Đức Mẹ. Người bạn trẻ
của tôi đưa lên tấm ảnh người ta chen chúc chia tay nhau ở
một bến tàu. Khó mà biết được ông bà hay cha mẹ của anh
đã có mặt ở đó hay không, trong những chấm li ti như cát
bụi. Bản thân người bạn trẻ đó thì giờ cũng là phần li
ti trong hàng triệu người Bắc 54 đã lớn lên, đã thành đạt
ở miền Nam này hôm nay.
Và tôi nhận ra rằng, bản di chúc tự do đó cũng vẫn đang âm
thầm trong anh, như bao phần li ti đang trỗi lên, trên đất
nước này.
<center><img
src="https://nhacsituankhanh.files.wordpress.com/2014/07/6jle06.jpg?w=300&h=198"
/></center>
<center><img
src="https://nhacsituankhanh.files.wordpress.com/2014/07/image014.jpg?w=290&h=300"
/></center>
<center><img
src="https://nhacsituankhanh.files.wordpress.com/2014/07/dicu1954_2.jpg?w=300&h=197"
/></center>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://www.danluan.org/tin-tuc/20140724/tuan-khanh-di-chuc-bac-ky-tu-do),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét