Từ hai trường đại học, hai tác giả thuộc hai thế hệ khác
nhau gửi đến diễn đàn của Tuổi Trẻ những mong mỏi chung
trong việc ngăn chặn thói hư tật xấu, cùng xây dựng một
cộng đồng tử tế. Hi vọng đó bắt đầu từ việc mỗi
người phải tự kiểm soát chính mình...
<center><a
href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEha1rpGL8bp8WHBReg2_JwOxDBTCKJkuTba1X9E2oxD1WUlsU7ZuA40pt-C8688yv_SfIMX-NwlWCXGt1274sNadP70eMuORHkjL38OxKVRPvVI9RGcRHYFaWNFqpSI1ntQYdAa2FUQlfxD/s1600/VN.jpg"
><img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEha1rpGL8bp8WHBReg2_JwOxDBTCKJkuTba1X9E2oxD1WUlsU7ZuA40pt-C8688yv_SfIMX-NwlWCXGt1274sNadP70eMuORHkjL38OxKVRPvVI9RGcRHYFaWNFqpSI1ntQYdAa2FUQlfxD/s1600/VN.jpg"
width="400"></center>
<em><center>Cảnh xả rác bừa bãi- Một trong những hình ảnh
xấu xí thường gặp. Một cộng đồng tử tế hơn đang cần
mỗi con người tự biết xấu hộ hơn - Ảnh: Thuận Thắng
</center></em>
<b>Làm chủ trước tham, sân, si</b>
<i>"Vì thiếu tự trọng và tự tin sinh ra thói a dua, "ném
đá" theo kiểu bầy đàn"</i>
Trong nhiều thập niên, việc giáo dục đạo đức cách mạng
được tiến hành sâu rộng đã huy động sức người, sức
của cho hai cuộc kháng chiến, phải nói là kỳ tích. Nhiều
đảng viên, cán bộ, người dân đã không tiếc thân mình hi
sinh vì nghĩa lớn của dân tộc.
Tuy nhiên, điều mà tôi học được từ GS Hoàng Ngọc Hiến là
đạo đức cách mạng coi trọng giáo dục quan hệ đạo đức
của cá nhân với người khác (mỗi người vì mọi người)
nhưng lại coi nhẹ quan hệ (hoặc trách nhiệm) đạo đức của
cá nhân đối với bản thân mình.
Trách nhiệm này thể hiện ở những đức tính như tự xấu
hổ (tự ố), tự trọng, tự tin, tự ái. Rất tiếc là trong
sinh hoạt đạo đức và tư tưởng cũng như trong công tác giáo
dục một thời kỳ dài coi nhẹ và sao nhãng những đức tính
tốt này. Đây là một chỗ hổng rất đáng được quan tâm
trong đời sống đạo đức của chúng ta.
Tự xấu hổ là hành vi bản năng của con người khi nhận ra
một điều gì đó phải ăn năn, hối lỗi. Tự xấu hổ là
cách thức điều chỉnh hành vi đạo đức của cá nhân (sự
sám hối) trước bản thân mình và người khác. Người mà
không biết xấu hổ sẽ không có lòng tự trọng (tức mình coi
trọng mình), đồng thời cũng không coi trọng người khác. Vì
thiếu tự xấu hổ và tự trọng nên giới quan chức chưa hình
thành văn hóa từ chức.
Văn hóa phê bình và tự phê bình được hô hào như phương
thuốc chữa trị những vấn nạn hiện nay nhưng lại là vô
hiệu quả vì cũng thiếu hai cái nói trên.
Tự tin tức là mình tin ở mình. Tự ái tức mình biết yêu quý
mình, hiểu theo nghĩa tốt đẹp là ý thức về phẩm giá cá
nhân như là một tình cảm cao quý khiến ta cố gắng tìm mọi
cách để xứng đáng với sự quý trọng của người khác. Đây
là một phẩm giá cao thượng, một điều cốt yếu của nhân
cách, đạo đức.
Quan hệ mình với mình là tiền đề cho sự hình thành chủ
thể để tự xét mình (phản thân) để rồi bản thân tỉnh
ngộ. Tinh thần coi trọng sự tự xét mình và sự tự giác trong
hành vi đạo đức cùng một bản chất với tinh thần coi trọng
sự xem xét độc lập, sự phán xét độc lập và sự quyết
định độc lập của chính mình trong hành động.
Vì thiếu tự trọng và tự tin sinh ra thói a dua, "ném đá"
theo kiểu bầy đàn, thiếu tính chân thật ngay thẳng sinh ra tệ
nạn nói dối. Tiếc rằng, một thời ở Việt Nam, vì cái chúng
ta nên quên mất cái tôi, vì nói đến cái tôi là vi phạm đạo
đức, bị khép vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cần phải dẹp
bỏ. Nhiều người bị oan khuất khi nói đến cái tôi chân
chính này.
Thêm nữa, một thời gian dài cho tới bây giờ, ở Việt Nam
thiếu những định chế hữu hiệu để ngăn chặn, giám sát,
giáo dục và xử lý hành vi thiếu đạo đức nên tệ nạn gia
tăng, thói ăn cắp và các thói hư khác lộng hành. Quan chức
tham nhũng lấy của công (tức của dân) làm của tư không còn
tự xấu hổ, tự trọng gây nhiều nhức nhối. Dân thường
một số cũng đánh mất mình, không lấy được của công thì
lấy của người khác.
Đã đến lúc phải thay đổi thể chế giáo dục, xây dựng
những định chế xã hội mới để có thể ngăn chặn và dẹp
bỏ những thói hư tật xấu nói trên. Trước hết mỗi người
phải tự kiểm soát và làm chủ được mình trước tham, sân,
si với nhân cách văn hóa của mình trước khi sửa và dạy cho
người khác.
<b>PGS.TS NGUYỄN VĂN TIỆP (khoa nhân học, Đại học KHXH&NV,
ĐHQG TP.HCM)</b>
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20140422/ts-nguyen-van-tep-su-thuc-tinh-cua-ca-nhan-va-cong-dong),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét