Nguyễn Gia Kiểng - Ông Ngô Đình Diệm lên cầm quyền như thế nào?

<blockquote> <em>"…Lịch sử là một kho dữ kiện mô tả chân
dung của một dân tộc trong dòng thời gian. Nó cho ta biết ta là
ai và có thể làm gì. Khi lịch sử sai thì chúng ta không hiểu
chính mình, làm việc trên những tài liệu sai, và kết luận
không thể đúng…"</em></blockquote>

<strong>LTS</strong>: <em>Bài này đã được viết cách đây hơn 8
năm trên trang nhà Thông Luận. Nhân ngày kỷ niệm 50 năm biến
cố tang thương anh em ông Ngô đình Diệm và Ngô Đình Nhu bị
ám sát vào ngày 2/11/1963, Thông Luận xin giới thiệu lại bài
viết này.</em>

<strong>* Ngô Đình Diệm do chính phủ Pháp đưa lên cầm quyền
và được Pháp hỗ trợ.</strong>

<strong>* Tại sao Hoa Kỳ quyết tâm lật đổ Ngô Đình
Diệm?</strong>


<div class="boxright220"><img
src="http://farm4.staticflickr.com/3807/10658345384_e3a79319c7_n.jpg"
width="252"></div>
Trong Thông Luận số tháng 11-2004, tôi có viết bài "Kinh
nghiệm Ngô Đình Diệm". Sau đó vài ngày tôi nhận được thư
của ông Trần Minh Châm, một người đàn anh quí mến của tôi
và cũng là một người rất gần gũi với gia đình họ Ngô,
đặc biệt là với ông Ngô Đình Cẩn. Tôi không khỏi bỡ ngỡ
khi mở thư này: đó chỉ là hai tờ photocopy, mỗi tờ là một
trang của một thư viết tay bằng tiếng Pháp, tuồng chữ hai
thư rất khác nhau. Đọc xong, tôi hiểu là tôi vừa nắm được
"cái mảnh còn thiếu" (la pièce manquante) mà tôi vẫn tìm kiếm
về chính quyền Ngô Đình Diệm. Tôi gọi điện thoại cho ông
Châm, và vài ngày sau được trao toàn bộ hai lá thư này. Tôi
không khỏi bâng khuâng: tại sao một sự kiện quan trọng như
vậy mà lại hoàn toàn không ai biết?

Cho tới một thời gian gần đây, hầu như đối với mọi
người, ông Diệm đã được người Mỹ đưa lên cầm quyền
trong chủ trương hất người Pháp ra khỏi Đông Dương. Một
vài tác giả còn thêm rằng ông Diệm đã được phe Công giáo
Mỹ, tiêu biểu là hồng y Spellman, đỡ đầu nên đã giành
được sư ủng hộ của Mỹ. Người ta tin như vậy chỉ vì
không có giả thuyết nào khác chứ thực ra việc Mỹ chuẩn bị
Ngô Đình Diệm như một giải pháp của họ có nhiều điều
khó hiểu.

Ông Ngô Đình Nhu, con người chủ chốt của chế độ, không
tới Mỹ bao giờ và cũng không hề quen biết một người Mỹ
nào trước khi lên cầm quyền. Cá nhân ông Ngô Đình Diệm chỉ
sang Mỹ hai lần, lần đầu năm 1950 và lưu lại vài tháng nhưng
không được chính khách Mỹ nào tiếp cả ; lần thứ hai năm
1951, ông ở lại lâu hơn và có đi nói chuyện ở một số
trường đại học, nhưng cũng không đi đến kết quả nào vì
ông không có tài diễn thuyết và rất kém về tiếng Anh. Ông
trở lại Paris cư ngụ tại nhà một người quen, rồi sau đó,
tháng 5-1953, ông sang Bỉ sống trong một dòng tu Công giáo cho
đến ngày được mời ra cầm quyền. Như thế chứng tỏ rằng
ông Diệm chỉ có rất ít liên hệ với Hoa Kỳ. Hơn nữa, việc
ông vào một dòng tu và không tiếp xúc với ai cũng chứng tỏ
ông đã bỏ cuộc. Người ta nói nhiều đến đại tá CIA
Lansdale như là một nhân vật Mỹ nhiệt tình ủng hộ ông
Diệm, nhưng Lansdale đã hoạt động tại Việt Nam từ lâu và
cũng chỉ quen biết với hai ông Diệm và Nhu sau khi họ đã lên
cầm quyền. Như vậy ông Ngô Đình Diệm khó có thể là giải
pháp của người Mỹ. Sau này các tài liệu được công khai hóa
của chính phủ Mỹ cũng chứng tỏ Mỹ không hề quan tâm đến
ông Diệm trước khi ông lên cầm quyền. Không những thế, họ
còn có ý định lật đổ ông vào tháng 4-1955 giữa lúc tình
hình đặc biệt gây cấn giữa ông Diệm và các giáo phái. Họ
đã chỉ đổi ý và ủng hộ ông Diệm sau khi ông Diệm, trước
sự bất ngờ của họ, đánh bại quân Bình Xuyên của Bảy
Viễn một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Người đầu tiên cải chính rằng ông Diệm không do người
Mỹ đưa lên cầm quyền là ông Ngô Đình Luyện, em ruột hai
ông Diệm và Nhu. Theo ông Luyện thì chính Bảo Đại đã tự
lấy quyết định bổ nhiệm Ngô Đình Diệm làm thủ tướng.
Vì giải thích của ông Luyện phù hợp với những dữ kiện mà
Hoa Kỳ công bố sau này nên tất cả các tác giả viết về ông
Diệm từ hơn mười năm qua đều chấp nhận. Những nhân vật
Việt Nam đã tình cờ được biết những sự kiện lịch sử
có đặc tính là họ biết có những điều rất sai và ảnh
hưởng tới lý luận của nhiều người nhưng không thấy cần
phải đính chính. Ông Ngô Đình Luyện đã chỉ kể lại cho
những người mà ông quen biết.

Tôi may mắn là một trong những người được ông Luyện kể
lại giai đoạn ông Diệm được chỉ định làm thủ tướng,
có lẽ chi tiết hơn mọi người khác vì tôi đặt nhiều câu
hỏi cho ông. Theo ông Luyện thì chính ông đã được ông Bảo
Đại tiếp xúc và yêu cầu chuyển lời mời ông Diệm làm thủ
tướng. Ông Bảo Đại nói rằng tình hình đã hoàn toàn tuyệt
vọng nên cần một người đủ dũng cảm, sẵn sàng hy sinh tính
mạng để cơ nghiệp nhà Nguyễn không chấm dứt một cách quá
tầm thường, và ông Diệm có thể là người đó. Điều này
có lẽ ông Luyện không nói với ai nên không thấy tác giả nào
viết ra. Cũng theo ông Luyện, chính vì nghĩ rằng cơ nghiệp nhà
Nguyễn không còn gì nên ông Bảo Đại đã chấp nhận trao toàn
quyền cho ông Diệm. Ông Luyện cũng kể thêm một chi tiết khôi
hài là chính ông nhận quyết định này từ tay ông Bảo Đại
đang đánh bạc tại sòng bài Palm Beach ở Cannes, một thành phố
nghỉ mát miền Nam nước Pháp.

Ở đây cũng xin mở một ngoặc đơn để nói về quan hệ
đặc biệt giữa hai ông Bảo Đại và Ngô Đình Luyện. Hai
người rất thân nhau vì ông Luyện được chọn ngay từ hồi
mới 10 tuổi để được nuôi dạy chung với ông Bảo Đại, cho
thái tử có bạn. Hai người cùng được gửi đi Pháp du học
từ thời thơ ấu, sống với nhau và trưởng thành cùng với
nhau.

Tóm lại, ông Ngô Đình Luyện khẳng định là quyết định
đưa ông Ngô Đình Diệm lên cầm quyền hoàn toàn do ông Bảo
Đại, chính phủ Hoa Kỳ hoàn toàn không có vai trò gì và chỉ
biết đến ông Diệm sau khi ông đã nhận chức thủ tướng.
Còn Pháp thì không những không giúp gì mà còn phá ông Diệm.

Tôi đã thảo luận nhiều với ông Luyện về chuyện này,
đặc biệt là vào ngày 1-11-1986 khi tôi cùng với ông đi dự
lễ giỗ ông Diệm vào buổi sáng, sau đó chúng tôi nói chuyện
suốt buổi chiều và buổi tối, đến gần nửa đêm tôi mới
đưa ông về nhà. Tôi tin sự thành thực và chính xác của
những gì ông Luyện kể, hơn thế nữa không ai thân cận với
cả ông Bảo Đại lẫn ông Diệm bằng ông để biết rõ sự
thực. Tuy nhiên tôi vẫn thấy nó không hợp lý.

Trước hết ông Diệm đã giành được thắng lợi một cách
quá dễ dàng trong giai đoạn rất gay cấn từ tháng 9-1954 đến
tháng 5-1955, khi ông bị tướng Nguyễn Văn Hinh, tổng tham mưu
trưởng quân đội Quốc Gia Việt Nam, và các lực lượng vũ
trang Bình Xuyên, Cao Đài, Hòa Hảo chống đối. Ông đã trục
xuất được Nguyễn Văn Hinh vào tháng 11-1954, đánh đuổi
được quân Bình Xuyên trong một vài ngày vào cuối tháng 4-1955,
thu phục được Trịnh Minh Thế, vô hiệu hóa được Trần Văn
Soái (Năm Lửa) và Nguyễn Thành Phương, mặc dù liên minh chống
đối ông được cả chính phủ Pháp lẫn Bảo Đại yểm trợ,
trong khi ông chỉ có trong tay một vài tiểu đoàn. Tướng Paul
Ely, tư lệnh quân đội Pháp, phải rời Việt Nam vào tháng
6-1955. Cần nhắc lại là Mỹ đã chỉ yểm trợ ông Diệm sau
khi ông đã toàn thắng. Vậy phải giải thích thế nào? Tôi
không tin là thắng lợi này do bản lĩnh phi thường của hai ông
Diệm và Nhu vì họ đã tỏ ra rất kém sau đó.

Một điều cũng khó hiểu là mặc dù chống Pháp, chính quyền
của ông Diệm thuần túy là một sự tiếp nối rất bình
thường của bộ máy cầm quyền mà người Pháp để lại, rất
khác với một chính quyền đặt nền tảng trên tinh thần quốc
gia dân tộc. Các hạ sĩ quan, trung úy, đại úy của quân đội
Pháp được thăng nhanh chóng lên cấp tướng để cầm đầu
quân đội Việt Nam Cộng Hòa, các đốc phủ sứ, tri phủ, tri
huyện được lưu dụng và trọng dụng. Những người đã từng
làm công an thời Pháp, đã truy lùng, bắt bớ, tra tấn những
người tranh đấu cho độc lập trở thành nòng cốt của chế
độ Việt Nam Cộng Hòa, ngay cả cái máy chém và đội đao phủ
đã từng hành quyết những người yêu nước cũng được giữ
lại. Con cái các bộ trưởng và cả con cháu họ Ngô tiếp tục
học trường Pháp (hình như không có một bộ trưởng nào của
ông Diệm cho con học chương trình Việt cả). Hơn thế nữa,
chính quyền Ngô Đình Diệm còn tiếp tục đàn áp thô bạo các
đảng phái quốc gia chống cả thực dân Pháp lẫn cộng sản
như Việt Nam Quốc Dân Đảng và Đại Việt.

Mặt khác, tại sao ông Bảo Đại đã coi cơ nghiệp của nhà
Nguyễn là hết và đã trao toàn quyền cho ông Diệm sau này lại
trở mặt đòi cách chức ông Diệm ? Tôi tin là ông Ngô Đình
Luyện đã thuật lại đúng những lời ông Bảo Đại, nhưng
không tin là ông Bảo Đại đã nói thực, vì một lý do giản
dị là nếu ông biết nghĩ tới danh dự của nhà Nguyễn thì
ông đã không sống nếp sống trụy lạc và bê tha như thế.
Đối với tôi, Bảo Đại là một người hoàn toàn không có
một quan tâm nào với bất cứ ai, ngoài cờ bạc và ăn chơi.

Sau cùng, để chỉ giới hạn trong một vài điểm chính, tại
sao chính quyền Pháp mặc dù chống ông Diệm, lại bênh vực
ông Diệm trong việc từ chối tổng tuyển cử theo đòi hỏi
của Hà Nội ? Tại sao chính quyền Pháp, dưới chính phủ xã
hội Guy Mollet, lại lấy quyết định chỉ nhìn nhận một chính
quyền Việt Nam Cộng Hòa như là đại diện duy nhất của Việt
Nam ? Nếu giải thích là do áp lực của Hoa Kỳ thì tại sao sau
này họ lại bênh vực Hà Nội và chống lại sự can thiệp
của Hoa Kỳ tại Việt Nam ? Tóm lại, có những điều rất khó
hiểu, thậm chí vô lý. Tôi vẫn nghi là có một cái gì đó còn
thiếu và cần được phát giác ra.

Tôi đã trình bày những điểm trên, và nhiều điểm khác,
với ông Luyện. Ông Luyện nhún vai trả lời ngắn gọn:
"Logique ou pas, c'est la vérité" (Hợp lý hay không, đó là sự
thực).

Trở lại với hai lá thư mà ông Trần Minh Châm giao cho tôi.
Một lá thư là của ông Jacques Bénet, bạn thân của ông Ngô
Đình Nhu, gửi cho bà Nhu đề ngày 18-10-2004, thư thứ hai đề
ngày 20-4-1955 là của ông Nhu gửi ông Bénet.

Trong thư gửi bà Nhu, tình cờ nhân một xung khắc giữa hai
người, ông Bénet nhắc lại rằng chính ông đã là đầu mối
đưa ông Diệm lên cầm quyền (trong khi bà Nhu thì tin rằng ông
Diệm đã lên cầm quyền là do ý Chúa). Ông Bénet thuật lại
rằng vào khoảng tháng 3-1954, khi trận Điện Biên Phủ đã
chứng tỏ sự nguy ngập của Pháp, ông Ngô Đình Nhu đã nảy ý
kiến thuyết phục chính phủ Pháp, lúc đó là một chính phủ
cánh hữu do ông Laniel làm thủ tướng, đưa ông Ngô Đình Diệm
lên cầm quyền. Ông viết: "(…) Chồng bà, Ngô Đình Nhu, đã
có một ý kiến thiên tài, chắc chắn là do Chúa khiến, là lúc
này, vào tháng 3-1954 giữa lúc trận Điện Biên Phủ đang diễn
ra, là lúc để thuyết phục chính phủ Pháp (chính phủ
Laniel-Bidault-Reynaud) nên mau chóng đưa Ngô Đình Diệm lên cầm
quyền" (1).

Ông Nhu đã cử bạn ông là ông Trần Chánh Thành sang Paris và
nhờ ông Jacques Bénet giúp đỡ để tiếp xúc và thuyết phục
chính quyền Pháp về đề nghị này. Ông Bénet đã làm được
việc này nhờ một người bạn tên là Antoine Ahond quen thân
nhiều nhân vật quan trọng trong chính quyền Pháp, đặc biệt
là các ông Germain Vidal, chánh văn phòng thủ tướng, ông
Bourgenot, bộ trưởng tại phủ thủ tướng, và ngoại trưởng
Bidault. Mặt khác, chính ông Trần Chánh Thành cũng tỏ ra xuất
sắc. Nhờ thế mà ông Diệm đã được chính quyền Pháp chấp
nhận và ép buộc ông Bảo Đại phải chấp nhận.

Ông Bénet viết như sau: "Điều này (việc đưa ông Diệm lên
cầm quyền) đã có thể làm được chủ yếu là vì chính phủ
Pháp lúc đó có nhiều phương tiện khác nhau để gây áp lực
quyết định đối với Bảo Đại" (2).

Như vậy, theo ông Bénet thì rõ ràng là chính phủ Pháp đã
chọn giải pháp Ngô Đình Diệm và buộc Bảo Đại phải chấp
nhận. Có lẽ cũng vì ông được Pháp chọn lựa và áp đặt
nên ông Diệm đã thừa thắng xông lên đòi ông Bảo Đại
phải trao toàn quyền. Ông Bảo Đại quá lệ thuộc Pháp để
có thể cưỡng lại. Bí mật này có lẽ chỉ có hai người là
ông Nhu và ông Bénet biết rõ mà thôi, ông Trần Chánh Thành
biết giai đoạn đầu nhưng không biết rõ khúc sau, còn chính
ông Diệm có lẽ cũng không biết rõ giai đoạn đầu.

Lá thư thứ hai, của ông Nhu gửi ông Bénet, khẳng định một
cách rõ ràng ông Diệm hành động trong một thỏa thuận với
Pháp. Thư đề ngày 20-4-1955, giữa lúc tình hình đang cực kỳ
căng thẳng với lực lượng Bình Xuyên. Tám ngày sau cuộc
chiến bùng nổ và lực lượng Bình Xuyên bị đánh bại nhanh
chóng hầu như không kháng cự, Bảy Viễn chạy về Rừng Sát
để rồi năm tháng sau bị tấn công trong chiến dịch Hoàng
Diệu, do đại tá Dương Văn Minh chỉ huy, phải bỏ chạy sang
Pháp. Ít lâu sau, tướng Hòa Hảo Ba Cụt Lê Quang Vinh ở Long
Xuyên cũng bị truy kích, rồi bị bắt trong lúc ra thương
thuyết để đầu hàng và bị chém đầu. Trong thư này ông Nhu
yêu cầu ông Bénet vận động để chính quyền Pháp thực hiện
khẩn cấp một kế hoạch đã được dự trù. Ông Nhu viết:
"Phải vận động để những chỉ thị theo chiều hướng này,
mà tao chắc chắn là đã chuẩn bị sẵn, được khẩn cấp
gửi sang Sài Gòn" (3). (Trong thư ông Nhu gạch dưới để nhấn
mạnh đoạn này, ông Nhu xưng hô mày, tao với ông Bénet vì hai
người rất thân nhau). Nhưng "chiều hướng này" là chiếu
hướng nào ? Trong thư ông Nhu nói khá rõ là phải nắm được
quân đội quốc gia (do Nguyễn Văn Hinh làm tổng tham mưu
trưởng) và dẹp các giáo phái vũ trang, để sau đó tổ chức
tuyển cử. Ông Nhu cũng than phiền là tướng Ely (tư lệnh quân
đội Pháp tại Việt Nam) là một con người tiêu cực và thiếu
quả quyết. Một cách hàm ý, ông yêu cầu chính phủ Pháp
triệu hồi tướng Ely. Không đầy hai tháng sau tướng Ely về
Pháp.

Tất cả trở thành rõ ràng. Ông Diệm lên cầm quyền do một
kế hoạch của Pháp và ông đã được Pháp giúp đỡ một cách
tận tình, dù kín đáo. Chính nhờ sụ giúp đỡ này mà ông
Diệm đã toàn thắng. Tất cả là một kịch bản đã được
sắp đặt. Việc ông Diệm tỏ ra chống Pháp và ngược lại
Pháp tỏ ra chống ông cũng chỉ là một kịch bản. Ông Nhu
viết: "Không thể lập lại sai lầm của giai đoạn 1945-1954.
Nếu chỉ được phương Tây yểm trợ chúng ta sẽ chắc chắn
thua cộng sản tại châu Á. Phải có hậu thuẫn của nhân dân
Việt Nam và cảm tình của các nước châu Á" (4).

Ông Bảo Đại đã không hiểu kịch bản này, khi thấy có sự
căng thẳng bề ngoài giữa Pháp và Ngô Đình Diệm ông đã
tưởng là có thể dựa vào Nguyễn Văn Hinh, Bảy Viễn và các
giáo phái để lật ông Diệm. Chính ông đã bị truất phế.
Cũng cần nói thêm là chiến dịch Hoàng Diệu tấn công vào
Rừng Sát do đại tá Dương Văn Minh chỉ huy chỉ là một dàn
cảnh. Không hề có giao tranh. Pháp đã chuẩn bị sẵn để đem
Bảy Viễn đi khỏi Việt Nam.

Bây giờ người ta có thể hiểu tại sao ông Diệm đã trọng
dụng nhân sự của Pháp để lại, bảo vệ các quyền lợi kinh
tế của người Pháp, duy trì văn hóa Pháp, và ngược lại tại
sao chính quyền Pháp sau đó đã chỉ nhìn nhận chính quyền Ngô
Đình Diệm mà không nhìn nhận chính quyền Hồ Chí Minh. Việc
ông Diệm và ông Nhu bí mật tiếp xúc với phe cộng sản
trước khi bị lật đổ cũng nằm trong chủ trương của Pháp.
Và người ta cũng hiểu luôn tại sao sau khi Ngô Đình Diệm bị
lật đổ, cảm tình của Pháp lại dần dần hướng về Bắc
Việt.

Còn một câu hỏi khác. Tại sao chính quyền Kennedy lại quyết
tâm lật đổ ông Diệm cho bằng được? Họ không chỉ ủng
hộ các tướng lãnh để lật đổ ông Diệm, họ đã trả
tiền cho các tướng để lật ông. Ông Trần Văn Đôn, trong
hồi ký "Việt Nam Nhân Chứng", đã nhìn nhận là trung gian của
Mỹ đã mua chuộc các tướng lãnh Việt Nam Cộng Hòa, ông trưng
cả các biên lai nhận tiền (một trong những biên nhận này là
của ông Nguyễn Văn Thiệu, nhận một triệu đồng). Nhiều
người nói rằng tổng thống Kennedy đã tỏ ra rất xúc động
khi nghe tin ông Diệm và ông Nhu bị giết chết. Nhưng sự xúc
động này không chứng tỏ rằng Kennedy không chủ trương lật
đổ ông Diệm. Sự xúc động trước một án mạng do chính
mình gây ra không có gì là lạ. Nhưng sự xúc động đó đã
không ngăn cản chính quyền Mỹ giao ông Ngô Đình Cẩn cho các
tướng lãnh để bị xử bắn khi ông Cẩn vào tòa đại sứ
Mỹ xin tị nạn. Cũng đừng nên quên là Kennedy có quan hệ cá
nhân với các mafia và đã được mafia tài trợ để tranh cử
tổng thống. Kennedy không phải là một người hiền lành. Theo
tôi, chính quyền Kennedy phải bằng mọi giá lật đổ hai ông
Diệm-Nhu vì họ chống lại việc đem quân đội Mỹ vào Việt
Nam.

Kennedy lên cầm quyền đầu năm 1961 với chủ trương sống
chung hòa bình với Liên Xô và chống Trung Quốc. Từ đầu năm
1962, Kennedy và Kruschev bắt đầu những cuộc hội nghị thượng
đỉnh tại Vienne, thủ đô Áo, trong dó theo nhiều tài liệu
được tiết lộ, Liên Xô đã thông báo với Mỹ là họ có
thể tấn công Trung Quốc để phòng hờ hậu họa. Vào lúc đó
căng thẳng giữa Liên Xô và Trung Quốc đã đạt tới mức cao
nhất. Thế giới đều lo sợ viễn tượng một Trung Quốc lớn
mạnh và hiếu chiến, đã gây ra cuộc chiến Cao Ly, tấn công
Kim Môn, Mã Tổ, đánh chiếm Tây Tạng và đang đe dọa Đài
Loan. Một cuộc tấn công Trung Quốc là điều mà nhiều quốc
gia cho là nên làm. Hơn nữa, Trung Quốc lại vừa trải qua thảm
kịch "Bước Nhảy Vọt" làm hơn 40 triệu người chết đói,
bất mãn lên tới tột đỉnh. Đó là thời điểm lý tưởng
để tấn công Mao Trạch Đông. Tóm lại, một cuộc tấn công
Trung Quốc rất có thể xảy ra và Hoa Kỳ phải đổ quân vào
Việt Nam để sẵn sàng trước mọi biến cố. Họ không thể
cho phép Ngô Đình Diệm ngăn cản kế hoạch này, nhất là khi
họ khám phá ra rằng ông Ngô Đình Diệm đang bí mật tiếp xúc
với Hà Nội theo một kế hoạch của Pháp. Sự khám phá ra ông
Ngô Đình Diệm là lá bài của Pháp có lẽ càng khiến họ
quyết tâm hơn.

Độc giả có thể hỏi: ông Diệm do một chính phủ cánh hữu
của Pháp đưa lên, tại sao lại tiếp tục được các chính
phủ cánh tả sau đó ủng hộ, mặc dầu vài ngày trước khi
ông Diệm lên cầm quyền thì chính phủ Pháp đã thay đổi,
cánh tả đã thay thế cánh hữu ? Câu trả lời giản dị là
cánh tả còn ủng hộ ông Diệm mạnh hơn là cánh hữu. Một
giải pháp tương tự như giải pháp Ngô Đình Diệm là điều
mà cánh tả đã chủ trương từ lâu. Hơn nữa ông Nhu, người
sắp đặt tất cả, chỉ có hậu thuẫn của cánh tả Pháp.

Muốn hiểu rõ những gì đã xảy ra cần hiểu con người
Jacques Bénet. Ông này là bạn thân của ông Nhu ; hai người cùng
học trường Ecole des Chartes. Ông thuộc đảng Xã Hội, vợ ông
là chị em họ với tổng thống François Mitterrand. Ông Nhu mặc
dù thân Pháp theo truyền thống gia đình nhưng quan niệm rằng
Việt Nam phải được độc lập. Lập trường này được cánh
tả Pháp ủng hộ nhưng lại bị cánh hữu bác bỏ. Chính vì
vậy mà ông Nhu, qua trung gian của Jacques Bénet, chỉ quan hệ
với đảng Xã Hội Pháp. Cánh hữu Pháp chỉ dùng những người
hoàn toàn theo Pháp như Nguyễn Văn Xuân, Nguyễn Văn Tâm, Trần
Văn Hữu, v.v. Chỉ đến khi Pháp đã sa lầy tại Điện Biên
Phủ và hoàn toàn tuyệt vọng họ mới phải miễn cưỡng chấp
nhận giải pháp độc lập mà cánh tả Pháp chủ trương từ
lâu. May cho ông Diệm và ông Nhu là họ lên cầm quyền cùng
một lúc với cánh tả Pháp, nếu không chắc chắn họ sẽ gặp
nhiều khó khăn với cánh hữu. Người ta có thể nhận xét là
từ sau khi cánh hữu, với tướng De Gaulle, lên cầm quyền từ
1958, Pháp không còn dễ dàng với chính quyền Ngô Đình Diệm
như trước nữa.

Điều có vẻ khó hiểu là Jacques Bénet dù thuộc đảng Xã
Hội đã vận động được chính phủ cánh hữu ủng hộ ông
Diệm vài tháng trước khi nhường chính quyền cho cánh tả.
Jacques Bénet đã làm được việc này bởi vì ông là một trong
những người tham gia kháng chiến tích cực trong lúc Pháp bị
Đức chiếm đóng. Ông đã vào sinh ra tử, bị bắt ba lần và
vượt trại ba lần. Hầu hết những người cầm quyền tại
Pháp sau thế chiến II, dù thuộc cánh tả hay cánh hữu, đều
đã tham gia kháng chiến và quí trọng nhau trong gian nguy. Jacques
Bénet là dân biểu quốc hội lập hiến, quốc hội đã khai sinh
ra nền cộng hòa thứ tư của Pháp. Ông có nhiều bạn thân
giữ vai trò quan trọng trong cánh hữu. Họ tin ông và đã chấp
nhận giải pháp Ngô Đình Diệm vì không còn giải pháp nào
khác, để bảo vệ những quyền lợi kinh tế và văn hóa,vào
lúc nước Pháp đã thất bại rõ ràng tại Việt Nam.

Tôi gặp ông bà Jacques Bénet lần đầu tiên cách đây hơn
mười năm trong một bữa ăn do ông bà Trần Minh Châm khoãn
đãi. Chúng tôi nói chuyện suốt nửa ngày về nhiều vấn đề
chính trị, nhưng tuyệt nhiên không đề cập đến ông Ngô
Đình Diệm. Tôi không thể ngờ rằng chính ông lại là đầu
mối của một biến cố chính trị lớn trong lịch sử Việt Nam
cận đại. Sau khi đọc xong hai lá thư do ông Trần Minh Châm
trao, tôi lại được gặp lại Jacques Bénet lần nữa trong một
bữa cơm trưa cùng với ông Trần Minh Châm. Ông Jacques Bénet năm
nay đã ngoài 90 tuổi nhưng còn rất minh mẫn. Ông lái xe đến
nhà ông Châm để gặp tôi. Ông nhớ rất rõ những gì đã xảy
ra và kể cho tôi mọi chi tiết. Sự thành thực của ông là
tuyệt đối. Hơn nữa, điều ông kể ra rất hợp lý. Điều
quan trọng trong lịch sử không phải là biết những gì đã
xảy ra mà là hiểu tại sao chúng đã xảy ra như thế. Vả
lại, hơn tất cả các địa hạt khác, trong lịch sử nếu
không hiểu thì càng không thể biết đúng, ngay cả khi chính
mình là tác nhân, chưa nói là chứng nhân. Khi tôi hỏi ông có
ý thức được rằng ông đã can thiệp một cách quan trọng vào
lịch sử Việt Nam không thì ông trả lời với một nụ cười:
"Tôi biết lắm chứ".

Cho đến nay, ngoại trừ ông Ngô Đình Nhu và ông Jacques Bénet,
mọi người đều hiểu lầm về giai đoạn ông Diệm lên cầm
quyền. Chính ông Luyện cũng không biết rõ, nếu không chắc
chắn ông đã nói với tôi. Ngay cả ông Diệm, mặc dù trước
khi rời Paris về nước có tới thăm và cảm ơn ông Bénet có
lẽ cũng chỉ biết một phần sự thực.

Phát giác này làm tôi bâng khuâng. Nếu không vì một xích
mích nhỏ với bà Nhu, vì một tập hồ sơ cũ, thì ông Bénet
đã không viết lá thư này nói lên những gì đã xảy ra để
ông Trần Minh Châm có được mà gửi cho tôi, và sự hiểu lầm
sẽ tiếp tục.

Lịch sử là một kho dữ kiện mô tả chân dung của một dân
tộc trong dòng thời gian. Nó cho ta biết ta là ai và có thể làm
gì. Khi lịch sử sai thì chúng ta không hiểu chính mình, làm
việc trên những tài liệu sai, và kết luận không thể đúng.
Một giai đoạn còn rất gần với chúng ta và được bình luận
nhiều như giai đoạn Ngô Đình Diệm mà còn có thể sai như
vậy thì những gì sử Việt Nam chép lại của trăm năm, nghìn
năm về trước có mức độ chính xác nào ? Các sử gia sẽ còn
cần nhiều cố gắng tìm kiếm, phân tích và phê phán để
lịch sử được đúng đắn hơn. Trước hết những người có
may mắn được biết những sự kiện có giá trị lịch sử
phải nói ra hết sự thực. Đó là bổn phận đối với cộng
đồng quốc gia. Đó cũng là điều mà rất tiếc là họ hoặc
chưa làm, hoặc chưa làm một cách đầy đủ.

<strong><em>Nguyễn Gia Kiểng</em></strong>

<h2>Chú Thích</h2>

(1) "Or votre mari, Ngô Dinh Nhu, a eu l'intuition géniale - dictée,
bien sûr, par la Providence - que le moment était arrivé, en mars 1954
pendant la bataille de Dien Bien Phu, d'essayer de convaincre le
Gouvernement Français d'alors (Gouvernement Laniel-Bidault-Reynaud) qui
disposait encore de quelques atouts déterminants quant au Destin de
l'ancienne Indochine de permettre d'urgence la venue au Pouvoir de son
frère, Monsieur Ngô Dinh Diem, personnalité nationaliste vietnamienne
d'une réputation sans tâche et d'une notoriété évidente, afin de
prendre la tête du Gouvernement du Viêt Nam non communiste".

(2) "Cela fut possible parce que les gouvernements français d'alors
disposaient vis à vis de Bao Dai, particulièrement, de divers moyens de
pression déterminants".

(3) "Il faut travailler de manière à ce que des instructions en ce sens,
qui sont, j'en suis persuadé, déjà prêts, soient envoyées d'urgence
à Saigon".

(4) "Car il ne faut plus recommencer l'expérience de 1945-1954. Soutenus
seulement par le camp occidental, nous sommes sûrs d'être battus par le
communisme en Asie. Il faut avoir le concours du peuple vietnamien et la
sympathie du Monde asiatique, pour que l'aide occidentale, dédouanée par
la personnalité du Président Ngô, puisse être utile, ayant reçue
l'étiquette asiatique".

Về giai đoạn Ngô Đình Diệm, độc giả có thể đọc hai
tác phẩm chi tiết và công phu: "Việt Nam 1945-1995" của Lê Xuân
Khoa và "Vietnam, pourquoi les Américains ont-ils perdu la guerre?" của
Nguyễn Phú Đức.

(Nguồn: thongluan.org/ngày 05/04/2005)

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20131105/nguyen-gia-kieng-ong-ngo-dinh-diem-len-cam-quyen-nhu-the-nao),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!