<b>Lập luận căn bản mà một số người ủng hộ Điều 258
Bộ luật Hình sự đưa ra là: 258 là điều luật bảo vệ lợi
ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức
và công dân; kẻ nào xâm phạm những giá trị ấy thì phải
bị trừng phạt. Tuy nhiên, trái với lập luận căn bản này,
258 lại là một điều luật xâm phạm nghiêm trọng các quyền
tự do của công dân, chứ không hề bảo vệ.</b>
Nếu chỉ xét về khía cạnh tinh thần và lý tưởng lập pháp,
Điều 258 Bộ luật Hình sự tỏ ra rất thuyết phục. Ta hãy
xem:
<blockquote>"<i><strong>Điều 258.</strong> Tội lợi dụng các
quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước,
quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân.
(1) Người nào lợi dụng các quyền tự do ngôn luận, tự do
báo chí, tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tự do hội họp, lập
hội và các quyền tự do dân chủ khác xâm phạm lợi ích của
Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân,
thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến ba năm
hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.
(2) Phạm tội trong trường hợp nghiêm trọng thì bị phạt tù
từ hai năm đến bảy năm."</i></blockquote>
Chung quy lại, điều luật này có nội dung là bảo vệ lợi
ích của Nhà nước, tổ chức, công dân trong xã hội trước
các hành vi xâm phạm của người khác. Có vẻ đó là một ý
chí lương thiện và đầy tính lý tưởng, một thứ không thể
phủ nhận và bất cứ kẻ nào phủ nhận đều đáng bị trừng
phạt. Tuy vậy, các quyết định lập pháp không cần đến
mạch máu nóng chuyên chở những suy nghĩ giản đơn về sự
lương thiện như vậy. Nó cần hơn cả là một tư duy lập
pháp, kỹ thuật lập pháp dựa trên nền tảng công lý và khoa
học.
<b>Mơ hồ, chung chung – điều tối kỵ trong ngôn ngữ lập
pháp</b>
Trong ngôn ngữ pháp luật, có ít nhất một điều mà các nhà
soạn thảo phải tránh: sự mơ hồ, chung chung (vagueness). Xem xét
các điều khoản còn lại của Bộ luật Hình sự, ta nhận
thấy hầu hết chúng đều quy định những hành vi rất cụ
thể như giết người, gây thương tích, hiếp dâm, trộm cắp,
buôn bán ma túy, nhận hối lộ, bắt giữ người trái pháp
luật,... Các điều khoản này nhằm bảo vệ những lợi ích
cụ thể của tổ chức và cá nhân trong xã hội. Lẽ dĩ nhiên,
pháp luật được xây dựng nên để bảo vệ những lợi ích
chính đáng của những thành viên trong xã hội. Vậy thì tại
sao lại có hẳn một điều luật sinh ra chỉ để nhắc lại
nguyên lý đó? Điều này cho chúng ta thấy phạm vi điều chỉnh
của Điều 258 rộng đến mức có tính bao trùm lên toàn bộ
hệ thống pháp luật chứ không đơn giản là một điều luật
đơn lẻ trong một bộ luật đơn lẻ.
Theo Điều 8 Bộ luật Hình sự, "tội phạm" được định
nghĩa là "hành vi nguy hiểm cho xã hội". Khoa học hình sự
chia hành vi thành hai loại: hành động hoặc không hành động,
chỉ những phản ứng biểu hiện ra bên ngoài của một người.
Như vậy, tội phạm là những gì rất cụ thể, chứ không
phải là những nguyên lý hay lý tưởng.
Giả sử có một nghị định nào đó quy định trách nhiệm
của cơ quan quản lý nhà nước là tạo ra một môi trường
Internet lành mạnh ở Việt Nam. Với tính từ "lành mạnh",
nghị định này trở thành mơ hồ, chung chung, vì nó không chỉ
ra được một ranh giới cụ thể giữa những trường hợp vi
phạm và không vi phạm. Không có tiêu chuẩn cụ thể nào để
phân định "lành mạnh" và "không lành mạnh". Việc xem
phim sex chẳng hạn, có thể bị một người coi là đồi bại,
không lành mạnh, nhưng lại là hoạt động có tính chất giải
trí hoặc chữa bệnh, v.v. đối với người khác.
Một điều khoản hoặc điều luật mơ hồ, chung chung, nghĩa
là nó có phạm vi áp dụng rất rộng trong những trường hợp
rất cụ thể.
Điều 258 (Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm
lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ
chức, công dân) không có tính từ nào phạm lỗi mơ hồ, chung
chung, nhưng nó có một động từ ("lợi dụng") và một số
danh từ ("lợi ích của Nhà nước") phạm lỗi này.
Nó dẫn đến một loạt câu hỏi:
- Thế nào là "lợi dụng"? Tận hưởng quyền tự do của
con người đến mức nào thì bị coi là "lợi dụng"? Tại
sao việc thực hiện quyền của mình lại bị coi là lợi dụng?
- Sử dụng, hay nói đúng hơn, tận hưởng, quyền tự do dân
chủ đến mức nào thì bị Nhà nước coi là "lợi dụng"?
- Có thể sử dụng các quyền tự do dân chủ để làm những
việc gì?
- Lợi ích của Nhà nước cụ thể là gì? Ai quy định lợi
ích của Nhà nước? Đã từng có công dân nào nhìn thấy bảng
danh sách các lợi ích của Nhà nước để biết đường tránh
vi phạm chưa?
Ví dụ, hành động in áo phản đối đường lưỡi bò, chống
dự án khai thác bauxite Tây Nguyên, v.v. của một số người,
nếu đã xâm phạm lợi ích Nhà nước thì cụ thể là xâm
phạm những gì, quy ra thành tiền là bao nhiêu để nếu có thể
thì người phạm tội sẽ đền bù thiệt hại? Công dân Việt
Nam có được hưởng quyền tự do dân chủ đủ để... in áo
không, và nếu in thì in như thế nào là xâm phạm lợi ích Nhà
nước, như thế nào là không xâm phạm?
Điều 258 không có câu trả lời cho các câu hỏi đó. Việc
diễn giải hoàn toàn tùy thuộc lực lượng công an và hệ
thống tòa án, dưới sự lãnh đạo duy nhất và tuyệt đối
của Đảng. Và thế là sự tùy tiện và lạm quyền lên ngôi.
<b>Điều 258 đã bảo vệ được ai?</b>
Một số người bảo vệ Điều 258 cho rằng điều luật này
bảo vệ tổ chức và công dân khỏi bị "xâm phạm lợi ích
hợp pháp", và họ suy luận thêm: Đó là bảo vệ tổ chức
và công dân khỏi bị vu khống, bị xúc phạm danh dự và nhân
phẩm.
Nếu vậy thì họ vướng vào một mâu thuẫn: Bộ luật Hình
sự đã có các điều khoản quy định về tội làm nhục
người khác (Điều 121) và tội vu khống (Điều 122). Hai tác
giả bài viết này không hoàn toàn đồng tình với việc xem xét
hành vi làm nhục và hành vi vu khống dưới góc độ hình sự,
vì ở đây có dấu hiệu hình sự hóa các quan hệ dân sự. Tuy
nhiên, điều này một lần nữa chứng minh sự chồng chéo và
bao trùm của Điều 258.
Thông thường, việc xâm phạm danh dự, nhân phẩm được bảo
vệ bằng Bộ luật Dân sự. Bộ luật Dân sự 2005 có Điều 37
về bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín; Điều 38 bảo vệ
quyền bí mật đời tư; và các quy định về bồi thường
thiệt hại.
Luật Báo chí cũng cấm việc đưa tin sai sự thật, xuyên
tạc, vu khống nhằm xúc phạm danh dự của tổ chức, danh dự,
nhân phẩm của công dân.
Điều vô duyên nhất sẽ đến khi Nhà nước bắt giữ một
người vì cho rằng họ đã lợi dụng quyền tự do ngôn luận
xâm phạm lợi ích của một người khác, kết luận điều tra
được ban ra, Viện Kiểm sát truy tố, khi ra đến tòa thì
người bị hại tuyên bố: Tôi không cảm thấy bị xâm phạm
gì cả. Khi ấy, Nhà nước sẽ ăn nói ra sao?
Chừng đó quy định, điều khoản của pháp luật xem ra đã
quá đủ cho công dân và tổ chức. Vậy thì, Điều 258 ra đời
để bảo vệ ai? Câu trả lời: bảo vệ lợi ích của Nhà
nước. Mà lợi ích của Nhà nước là gì thì lại tùy vào sự
yêu ghét và diễn giải của bộ máy công quyền.
Nói cho đúng thì năm 2010, nền tư pháp và an ninh Việt Nam đã
tạo tiền lệ sử dụng Điều 258 thay cho các điều khoản pháp
luật hiện hành khác để xử lý một trường hợp "nói
xấu" người khác. Đó là khi blogger Cô Gái Đồ Long bị bắt
theo Điều 258, vì có hành động viết blog động chạm tới gia
đình một ông tướng công an. Vụ bắt giam Cô Gái Đồ Long, do
đó, khiến chúng ta tưởng như ông tướng công an đó chính là
Nhà nước – bởi nếu ông là công dân thì đã có những
điều luật khác để bảo vệ quyền và lợi ích, danh dự và
nhân phẩm của ông rồi kia mà.
Như vậy, có thể nói ngắn gọn là: Điều 258 đã được
vận dụng để bảo vệ lợi ích của Nhà nước và công an.
<b>Hàng chục người đã bị bắt vì 258</b>
Trên phương diện lập pháp, Điều 258 bất hợp lý, tùy tiện
và xâm phạm quyền công dân như thế. Và trên thực tế, điều
luật này quả thật đã được chính quyền lợi dụng để
bắt giữ, xét xử và bỏ tù ít nhất 32 người, tính từ năm
2006 đến nay. <b>(*) </b>Trong số này, có một số trường hợp
bị bắt vì Điều 258, nhưng về sau được/ bị chuyển đổi
tội danh. Điều đó cũng cho thấy công dụng bảo vệ chế độ
tuyệt vời của 258: Đôi khi nó là cái cớ ban đầu để công
an bắt giữ những người nói/viết những gì mà chính quyền
không ưa; cứ bắt giam cái đã rồi sẽ điều tra, nghiên cứu
để chuyển đổi tội danh cho phù hợp sau.
- Năm 2006: Đoàn Văn Diên (Hiệp hội Đoàn kết Công Nông
Việt Nam)
- Năm 2007: Trương Minh Đức (nhà báo tự do), Trương Minh
Nguyệt (Hội Ái hữu Tù nhân Chính trị và Tôn giáo), Nguyễn
Văn Ngọc, Trịnh Quốc Thảo (nhóm Người Việt Nam yêu nước)
- Năm 2008: Nguyễn Việt Chiến (báo Thanh Niên), Nguyễn Văn
Hải (báo Tuổi Trẻ). Chuyển đổi tội danh thành Điều 281 Bộ
luật Hình sự, "Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn khi thi
hành công vụ".
- Năm 2009: Nguyễn Ngọc Như Quỳnh (tức blogger Mẹ Nấm), Bùi
Thanh Hiếu (blogger Người Buôn Gió), Phạm Đoan Trang
- Năm 2010: Lê Nguyễn Hương Trà (nhà báo, blogger Cô Gái Đồ
Long)
- Năm 2011: Nguyễn Văn Lía (tín đồ Phật giáo Hòa Hảo)
- Năm 2012: Trần Hoài An (tín đồ Phật giáo Hòa Hảo), 22
thành viên của Hội đồng Công luật Công án Bia Sơn. Các
trường hợp thuộc Hội đồng Công luật Công án Bia Sơn sau
này đều được/ bị chuyển đổi tội danh thành Điều 79 Bộ
luật Hình sự.
- Năm 2013: Trương Duy Nhất, Phạm Viết Đào (nhà báo), Đinh
Nhật Uy (blogger)
Điểm chung lớn nhất giữa các trường hợp bị bắt tạm
giam, hoặc bị xét xử và chịu án tù này là: Tất cả đều
bị bắt vì tội lạm dụng các quyền tự do dân chủ, xâm
phạm lợi ích – chủ yếu là của Nhà nước!
Điều 258 xâm phạm quyền công dân là thế, nhưng vẫn có
một bộ phận dư luận ủng hộ, vì sao? Có lẽ tinh thần ủng
hộ tuyệt đối đó xuất phát từ tư duy "Nhà nước luôn
đúng". Lối tư duy "Nhà nước luôn đúng" này khiến những
người đó tin tưởng và ủng hộ đường lối, chủ trương,
chính sách bất kể hay dở, và hằn học với tất cả các ý
kiến phản bác hay đặt vấn đề trái chiều.
-------
<b>(*) Danh sách trên đây chỉ bao gồm những trường hợp bị
bắt vì Điều 258 mà giới truyền thông (báo chí, blog, mạng xã
hội) có đề cập. Trên thực tế, ở Việt Nam có thể còn
rất nhiều vụ bắt giữ (tạm giam hoặc tù có án) nhân danh
"bảo vệ lợi ích Nhà nước" theo Điều 258 mà ít hoặc
không được truyền thông biết đến. </b>
<b>Danh sách được cập nhật vào ngày 13/9/2013, dựa theo
nguồn: International Society for Human Rights (ISHR), 2012.</b>
<center> <img
src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFQjidlWG-7ny79nDaicZ0TmpZ1lFfVOyo9POPNi0MFM99Rbqj0HvRIiESbzMMZgmQbmYSiHpS6PMQfLvHfZ2LIg4fS370TWLR6b905NU3gWWTBG5YV-xZA3bKydXxm1pu32__UcPjnaA/s640/205867_2048234250075_1371015798_32184605_4600051_n.jpg"
width="426"></center>
Theo cáo trạng, trong số tang vật của vụ án Đinh Nhật Uy có
hai áo thun ghi dòng chữ "No to U-Line, Yes to UNCLOS". Uy chỉ mới
tàng trữ, chưa mặc áo, nhưng đã bị khép vào tội 258. Vậy
hàng chục người đã từng sản xuất, tàng trữ, mặc loại áo
thun nói trên có bị kết tội không?
***********************************
Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20131027/pham-duc-khiem-va-doan-trang-su-nguy-hiem-cua-dieu-258),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).
Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét