Nguyễn Ngọc Điện - Luật pháp, chính sách cho ai?

<strong>TT - Quy định không cho phép tự ý quay phim, chụp ảnh
cảnh sát giao thông đang làm nhiệm vụ đã được chính thức
hủy bỏ. Nhưng câu chuyện không dừng lại bởi đây chỉ là
một trong nhiều trường hợp làm luật theo kiểu thấy cái gì
không vừa mắt, vừa ý là ra lệnh cấm đang có dấu hiệu tràn
lan, phổ biến thời gian qua.</strong>

<img src="http://images.htcampus.com/media/uploads/images/articles/law_6.jpg"
width="600" />
Bên cạnh hiện tượng này là sự lặp đi lặp lại với tần
suất ngày càng cao việc đề ra những quyết sách liên quan
đến cuộc sống hằng ngày có tác dụng đẩy khó khăn về
phía người dân. Tăng giá điện, điều chỉnh giá xăng dầu là
những ví dụ điển hình. Tất cả những điều đó khiến
người ta nghi ngại rằng quyền lực công có thể được sử
dụng một cách tùy tiện, thoải mái, theo ý riêng, cho những
mục tiêu riêng.

Thật ra, quyền lực luôn có xu hướng bị lũng đoạn, tha hóa,
vì đơn giản nó có thể là chỗ dựa an toàn, vững chắc của
con người trong quá trình mưu cầu lợi ích. Trong khi đó quyền
lực công, theo lý thuyết, được đặt ra để thiết lập và
duy trì trật tự, công bằng xã hội, phục vụ lợi ích chung.

Vấn đề bởi vậy là làm thế nào để quyền lực công luôn
được biết đến, được thừa nhận và tôn vinh như là sức
mạnh giúp con người thực hiện những mục tiêu cao đẹp, chứ
không phải là thứ công cụ phục dịch cho một thiểu số và
áp bức đa số người dân. Từ rất sớm, ở các nước người
ta đã hiểu rằng để đạt được điều đó nhất thiết
phải đặt quyền lực dưới sự kiểm soát, giám sát thường
xuyên, chặt chẽ và nghiêm ngặt.

Trong lĩnh vực hoạch định chính sách, điều chắc chắn là
không nên và không thể cấm việc vận động của các nhóm
lợi ích đối với người có thẩm quyền. Cách tốt nhất là
xây dựng khung pháp lý để các cuộc vận động diễn ra minh
bạch, công khai, sòng phẳng và đúng luật. Người dân thường
không yếu thế trong cuộc chơi này: họ có đại biểu dân cử
được mình bầu ra, có tổ chức xã hội, nghề nghiệp và có
thể thông qua đó truyền đạt nguyện vọng của mình tới
người có thẩm quyền.

Trong trường hợp vận động không thành công và đối mặt
với một chính sách, một quy định bất lợi, người dân vẫn
còn cơ hội đấu tranh bảo vệ lợi ích của mình bằng cách
kiện ra tòa án yêu cầu xem xét tính hợp hiến, hợp pháp của
chính sách, quy định ấy. Nếu thắng kiện, người dân còn có
quyền đòi bồi thường về những thiệt hại do việc thực
hiện chính sách, quy định vi hiến, trái luật.

Cơ chế kiểm soát, giám sát vận hành hữu hiệu sẽ khiến
người nắm quyền lực luôn cảm thấy chịu sức ép phải nghĩ
đúng, làm đúng để không phải đối mặt với những rắc
rối pháp lý, với nguy cơ bị trừng phạt do những sai lầm
của mình.

Không có một cơ chế như thế thì các nhóm lợi ích sẽ có
điều kiện thao túng và họ chẳng tội gì không tận dụng các
điều kiện ấy để có được chính sách, quy định thuận
lợi cho mình. Người nắm quyền lực, về phần mình, không
cảm thấy vị trí, sự nghiệp của mình bị đe dọa do làm sai,
sẽ có xu hướng làm ẩu, làm càn. Nếu có chính sách, quy
định nào bị xã hội phản đối mạnh quá thì thu hồi, sửa
đổi; nếu chính sách, luật pháp đã sửa đổi vẫn bị phản
đối thì lại thu hồi, sửa đổi tiếp. Rốt cuộc trong hoàn
cảnh đó, chỉ có người đóng thuế (nghĩa là người dân)
chịu thiệt hại, vì phải đóng góp để trả chi phí cho những
vòng quay liên tục, bất tận của quy trình xây dựng chính
sách, luật pháp, và rồi cứ chờ đợi mãi mà chẳng thấy ra
đời chính sách, luật pháp hợp lòng dân.

<strong>NGUYỄN NGỌC ĐIỆN</strong>

***********************************

Entry này được tự động gửi lên từ trang Dân Luận
(https://danluan.org/tin-tuc/20130827/nguyen-ngoc-dien-luat-phap-chinh-sach-cho-ai),
một số đường liên kết và hình ảnh có thể sai lệch. Mời
độc giả ghé thăm Dân Luận để xem bài viết hoàn chỉnh. Dân
Luận có thể bị chặn tường lửa ở Việt Nam, xin đọc
hướng dẫn cách vượt tường lửa tại đây
(http://kom.aau.dk/~hcn/vuot_tuong_lua.htm) hoặc ở đây
(http://docs.google.com/fileview?id=0B_SKdt9lFNAxZGJhYThiZDEtNGI4NC00Njk3LTllN2EtNGI4MGZhYmRkYjIx&hl=en)
hoặc ở đây (http://danluan.org/node/244).

Dân Luận có các blog dự phòng trên WordPress
(http://danluan.wordpress.com) và Blogspot (http://danluanvn.blogspot.com),
mời độc giả truy cập trong trường hợp trang Danluan.org gặp
trục trặc... Xin liên lạc với banbientap(a-còng)danluan.org để
gửi bài viết cho Dân Luận!